Samenvatting
Stichting Centrum ’45 is een zorginstelling die zich richt op de behandeling van psychotraumaklachten als gevolg van oorlog, vervolging en geweld. Het gaat om cliënten met eerste- en tweede-generatieproblematiek, oude en jonge veteranen en vluchtelingen, maar ook cliënten met beroepsgerelateerde traumaproblematiek. Bij al deze doelgroepen zijn regelmatig ook persoonlijkheidsproblemen aanwezig die binnen onze instelling steeds meer aandacht vragen.In dit artikel betogen we hoe in onze visie moet worden omgegaan met de comorbiditeit van trauma- en persoonlijkheidsproblematiek. Eerst gaan we in op de behandeling van psychotraumaklachten en op onze keuze van een persoonlijkheidsmodel voor de behandeling van persoonlijkheidsproblematiek. Door beide benaderingen op elkaar te betrekken komen we tot één integratief model voor de indicatiestelling en behandeling van zowel trauma als persoonlijkheidsproblematiek. Dit leidt tevens tot de conclusie dat een op het individu gerichte aanpak de beste is.
Summaries
Psychotrauma and personality problems: the implementation of an integrative model
Foundation Centre ’45 is an institute for specialized diagnosis and treatment of psychotrauma complaints resulting from persecution, war and violence. Clients stem from very different backgrounds. They belong to groups of World War II survivors, veterans, refugees and also people who have been traumatized whilst carrying out their profession (e.g., police officers). In offering services professionals are increasingly confronted with personality problems within these client groups. In this contribution we present an integration of a trauma-focused perspective with a model of personality. A working model for the treatment of both trauma and personality problems is being described.
This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.
Notes
In de kliniek zijn cliënten vijf tot zeven dagen per week opgenomen; in de dagkliniek gaat het om deeltijdbehandelingen van een of twee dagen per week. In beide gevallen betreft het multidisciplinaire behandelingen: individuele en groepspsychotherapie, systeemtherapie, creatieve therapie, psychomotorische therapie, sociotherapie, maatschappelijk werk en medicamenteuze behandeling.
Deze component wordt door Livesley aangeduid met het moeilijk te vertalen begrip construct system, dat het self system en interpersonal system omvat (Livesley, 2003, pp. 21-31), maar ook met de begrippen cognitive structure en self and interpersonal schemata (Livesley, 2007, pp. 229-231). Het zelfbeeld ontwikkelt zich door een samenhangend netwerk van schema’s ‘… culminating in an overarching self-view or autobiographical self’. (p. 231) Op dezelfde wijze ontstaat het beeld van de ander door een samenhangend netwerk van interpersoonlijke schema’s. ‘Schemata are categories used to organize information, interpret experience, and guide action.’ (p. 229)
Bij het begrip dissociaal ligt het accent meer op het deficit in het gedrag dan op het exces in antisociale gedragingen (Cootjans & Verhavert, 2007, p. 19).
De opvatting dat een persoonlijkheidsstoornis zich alleen in de vroege jeugd kan ontwikkelen en blijvend van aard is, staat steeds meer ter discussie. Ook gaan er steeds meer stemmen op om as II van de DSM maar helemaal op te heffen en de diagnose persoonlijkheidsstoornis ook op as I te plaatsen (Verheul & Kamphuis, 2007).
In Centrum ’45 is een nota over Trauma en verslaving opgesteld met richtlijnen voor de behandeling van comorbide verslavingsproblematiek (Nerad, Stuyling de Lange, Poen & Zandvliet, 2005).
Literatuur
Allen, J.G., Fonagy, P., & Bateman, A.W, (2008). Mentalizing in clinical practice. Washington: AmericanPsychiatric Publishing.
Bateman, A.W., & Fonagy, P. (2007). Mentaliseren bij de borderline persoonlijkheidsstoornis. Praktische gids voor hulpverleners in de ggz. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Cootjans, J. & Verhavert, S. (2008). Psychopathie en antisociale persoonlijkheidsstoornis: een actueel probleem voor de samenleving. Tijdschrift Klinische Psychologie , 37, 18-33.
Deben-Mager, M. (2005). Gehechtheid en mentaliseren. Psychoanalytische Perspectieven, 23, 31-48.
Ee, E. van., Mooren, G.T.M., & Kleber, R.J. (2008). Breaking the cycle: The impact of intergenerational transmission of war trauma on the development of the young child. Onderzoeksvoorstel gesubsidieerd door ZONMW. Oegstgeest/Utrecht: Stichting Centrum ’45/Universiteit Utrecht.
Gersons, B.P.R., & Olff, M. (2005). Kort eclectisch behandelingsprotocol voor de posttraumatische stress-stoornis. In B.P.R. Gersons & M. Olff. (red.), Behandelingsstrategieën bij posttraumatische stress-stoornisssen (pp.89-90). Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Groot, E.R. de, Verheul, R., & Trijsburg, R.W. (2008). An integrative perspective on psychotherapeutic treatments for borderline personality disorders. Journal of Personality Disorders, 22, 332-352. (Vertaling: Tijdschrift voor Psychotherapie, 35, 317-341)
Hart, O. van der, & Nijenhuis, E. (1999). Fasengerichte behandeling van posttraumatische stress. In P.G. Aarts & W.D. Visser (red.), Trauma. Diagnostiek en behandeling (pp. 245-256). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.
Herman, J.L. (1992). Trauma and recovery: The aftermath of violence – from domestic abuse to political terror. New York, Basic Books.
Jongedijk R.A., Carlier I.V.E., Schreuder B.J.N. & Gersons, B.P.R. (1995). Is er plaats voor de Complexe Posttraumatische Stress Stoornis? PTSS en DES NOS nader beschouwd. Tijdschrift voor Psychiatrie, 37, 43-54.
Jongedijk, R.A. (2008). De gevolgen van psychotraumatische gebeurtenissen: meer dan PTSS alleen? Cogiscope, 1, 13-17.
Kate, C. ten, & Muller, N. (2007). Mentaliseren leren om te kunnen rouwen. Tijdschrift voor Psychotherapie, 33, 319-332.
Linehan, M.M. (1993). Cognitive-behavioral treatment of borderline personality disorder. New York: Guilford Press.
Livesley, W.J. (2003). Practical management of Personality Disorder. New York: Guilford Press.
Livesley, W.J. (2007). Common elements of effective treatment, In B. van Luyn, S. Akhtar, & W.J. Livesley (Eds.), Severe personality disorders (pp. 211-223). Cambridge: Cambridge University Press.
Livesley, W.J. (2008). Toward a genetically-informed model of borderline personality disorder. Journal of Personality Disorders 22, 42-71.
Mooren, T., & Stuyling de Lange, J. (2007). Op zoek naar verbondenheid. De behandeling van vluchtelingen in de kliniek van Centrum ’45. PHAXX, 4, 11-13.
Nerad, J.M., Stuyling de Lange, J., Poen, A., & Zandvliet, R. (2005). Nota verslavingszorg. Interne publicatie Centrum ’45,Oegstgeest.
Sprey, A. (2002). Praktijkboek persoonlijkheidsstoornissen. Diagnostiek, cognitieve gedragstherapie en therapeutische relatie. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.
Stuurgroep Multidisciplinaire Richtlijnontwikkeling in de GGZ (2008). Multidisciplinaire richtlijn Persoonlijkheidsstoornissen. Utrecht: Trimbos-instituut.
Verheul, R., & Kamphuis, J. (red.) (2007). De toekomst van persoonlijkheidsstoornissen. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
IJzendoorn, M.H. van, & Sagi, A. (1999), Cross-cultural patterns of attachment: Universal and contextual dimensions. In J. Cassidy & P.R. Schafer, P.R. (Eds.), Handbook of Attachment. Theory, research, and clinical applications (pp. 713-734). New York: The Guilford Press.
Young, J.E., Klosko, J.S., & Weishaar, M.E. (2005). Schemagerichte therapie. Handboek voor therapeuten. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Author information
Authors and Affiliations
Corresponding author
Additional information
drs. j. stuyling de lange, klinisch psycholoog/psychotherapeut, is werkzaam in de kliniek en dagkliniek van St. Centrum ’45, locatie Oegstgeest, en daarnaast in eigen praktijk.drs. p. dashorst, psychiater, werkzaam in de dagkliniek van St. Centrum ’45, locatie Oegstgeest, en eerste geneeskundige van St. Centrum ’45.dr.t. mooren, klinisch psycholoog/psychotherapeut, werkzaam in de kliniek van St. Centrum ’45, locatie Oegstgeest, en onderzoeker.Correspondentieadres: J. Stuyling de Lange, St. Centrum ’45, Rijnzichtweg 35, 2342 AX Oegstgeest.
About this article
Cite this article
de Lange, J.S., Dashorst, P. & Mooren, T. Trauma en persoonlijkheidsproblematiek. PSIE 35, 396–412 (2009). https://doi.org/10.1007/BF03088349
Issue Date:
DOI: https://doi.org/10.1007/BF03088349