Skip to main content
SpringerLink
Log in

Psychofarmaca en drugsgebruik in Vlaamse gevangenissen

Psychotropic medication and drug use in Flemish prisons

  • Artikel
  • Published:
Verslaving

Samenvatting

In dit onderzoek bevroegen we een representatieve steekproef van 1326 gedetineerden in Vlaanderen. Eén op drie rapporteert illegaal drugsgebruik tijdens de detentie (34,8 %) en het gebruik van voorgeschreven psychofarmaca (36,4 %). Een vierde van de respondenten meldt een lifetime-diagnose van een middelengerelateerde stoornis (25,3 %) en een voorgeschiedenis van behandeling in de verslavingszorg (26,1 %). De prevalentiecijfers verschillen niet significant wat betreft geslacht, behalve voor psychoactieve medicatie, die tot tweemaal zoveel wordt voorgeschreven bij vrouwelijke gedetineerden. Ondanks de hoge prevalentiecijfers moeten we vaststellen dat van een geïntegreerd (drugs)hulpverleningsaanbod in Vlaamse gevangenissen geen sprake is.

Abstract

The current study reports on findings from a large sample of 1326 prisoners in Flanders, Belgium. During their current incarceration, one-third of all inmates report illicit drug use (34.8%) and the use of psychotropic medication on prescription (36.4%). One in four prisoners report a formal diagnosis of a substance use disorder in their lifetime (25.3%) and a history of substance abuse treatment prior to their incarceration (26.1%). Prevalence rates do not significantly differ between sexes, except for psychotropic medication, which was twice as high for women, compared to men. Despite these high prevalence rates, an integrated treatment approach in Flemish prisons is lacking to date.

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this article

Log in via an institution

Price excludes VAT (USA)
Tax calculation will be finalised during checkout.

Instant access to the full article PDF.

Institutional subscriptions

Notes

  1. Daaronder vallen zowel de huizen van bewaring (in Vlaanderen arresthuizen genoemd) als de strafhuizen voor definitief veroordeelden. Daar waar personen in voorhechtenis (beklaagden) in theorie verblijven in arresthuizen en veroordeelden in strafhuizen, is dit in de Belgische praktijk niet als dusdanig gedefinieerd; in vele penitentiaire inrichtingen in België huizen zowel beklaagden als veroordeelden. De term gevangenis verwijst vervolgens naar alle penitentiaire inrichtingen waar gedetineerden zijn opgesloten.

  2. Internering is een strafrechterijke maatregel voor personen met een psychiatrische problematiek die strafbare feiten hebben gepleegd en ontoerekeningsvatbaar zijn verklaard door een rechter. De Belgische interneringsmaatregel heeft een Nederlandse equivalent, namelijk de terbeschikkingstelling (tbs). In 2015 betrof 8,2 % van de totale gedetineerdenpopulatie in België gedetineerden met het statuut van internering (geïnterneerden; DG EPI 2016). Aangezien dit een erg specifieke populatie betreft (Vandevelde et al. 2011), hebben we geïnterneerden a priori uit het onderzoek geëxcludeerd.

  3. Zoals gerapporteerd in het jaarverslag van 2015 maakten mannen 95 % van de totale gedetineerdenpopulatie uit in België. De verdeling wat betreft detentiestatus bedroeg 65 % veroordeelden en 35 % beklaagden (wanneer geïnterneerden niet in rekening worden genomen; zie noot 2). Cijfers van de Raad van Europa (Aebi et al. 2015) duiden op een gemiddelde leeftijd van 36,2 jaar in de Belgische gevangenissen.

  4. De categorieën waren 1) cannabis, hasj, 2) heroïne, 3) andere opiaten (zoals morfine, fentanyl) zonder voorschrift, 4) cocaïne, crack, 5) amfetaminen, speed, 6) ecstasy (XTC), MDMA, designerdrugs, 7) LSD, acid, 8) slaap- en kalmeermiddelen (benzodiazepinen) zonder voorschrift, 9) methadon, Subutex (buprenorfine), Suboxone, zonder voorschrift; 10) steroïden, en 11) andere illegale drugs. Bij deze laatste categorie vroegen we de respondenten te verduidelijken welke middelen dit precies waren.

  5. Deze aanmeldingspunten zorgden voor een screening van problematisch drugsgebruik bij gedetineerden en voor de doorverwijzing naar de (ambulante of residentiële) drugshulpverlening, zodra gedetineerden in vrijheid werden gesteld.

Literatuur

  • Aebi, M. F., Tiago, M. M., & Burkhardt, C. (2015). SPACE I – Council of Europe annual penal statistics: prison populations . Survey 2014. Straatsburg: Council of Europe.

    Google Scholar 

  • Bergman, P., Ahlberg, G., Forsell, Y., & Lundberg, I. (2010). Non-participation in the second wave of the PART study on mental disorder and its effects on risk estimates. International Journal of Social Psychiatry, 56, 119–132.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Binswanger, I. A., Merrill, J. O., Krueger, P. M., White, M. C., Booth, R. E., & Elmore, J. G. (2010). Gender differences in chronic medical, psychiatric, and substance-dependence disorders among jail inmates. American Journal of Public Health, 100, 476–482.

    Article  PubMed  PubMed Central  Google Scholar 

  • Boyd, A., Velde, S. van de, Pivette, M., Have, M. ten, Florescu, S., O’Neill, S., & Kovess-Masfety, V. (2015). Gender differences in psychotropic use across Europe: Results from a large cross-sectional, population-based study. European Psychiatry, 30, 778–788.

  • Boys, A., Farrell, M., Bebbington, P., Brugha, T., Coid, J., Jenkins, R., & Taylor, C. (2002). Drug use and initiation in prison: results from a national prison survey in England and Wales. Addiction, 97, 1551–1560.

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  • Brosens, D., Donder, L. de, & Polfliet, K. (2016). Inspraak en participatie van gedetineerden in de gevangenis van Gent. Panopticon, 37, 416–432.

    Google Scholar 

  • Bulten, E., Nijman, H., & Staak, C. van der (2009). Psychiatric disorders and personality characteristics of prisoners at regular prison wards. International Journal of Law and Psychiatry, 32, 115–119.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Carpentier, C., Royuela, L., Noor, A., & Hedrich, D. (2012). Ten years of monitoring illicit drug use in prison populations in Europe: Issues and challenges. Howard Journal of Criminal Justice and Behavior, 51, 37–66.

    Article  Google Scholar 

  • Chang, Z., Lichtenstein, P., Larsson, H., & Fazel, S. (2015). Substance use disorders, psychiatric disorders, and mortality after release from prison: A nationwide longitudinal cohort study. Lancet Psychiatry, 2, 422–430.

    Article  PubMed  PubMed Central  Google Scholar 

  • Condon, L., Hek, G., & Harris, F. (2007). A review of prison health and its implications for primary care nursing in England and Wales: The research evidence. Journal of Clinical Nursing, 16, 1201–1209.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Cope, N. (2003). ‘It’s no time or high time’: Young offenders’ experiences of time and drug use in prison. Howard Journal of Criminal Justice, 42, 158–175.

    Article  Google Scholar 

  • Cuijpers, P., Sijbrandij, M., Koole, S. L., Andersson, G., Beekman, A. T., & Reynolds, C. F. (2013). Adding psychotherapy to antidepressant medication in depression and anxiety disorders: A meta-analysis. World Psychiatry, 13, 56–67.

    Article  Google Scholar 

  • DG EPI (2016). Jaarverslag 2015. Brussel: Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen.

    Google Scholar 

  • Duke, K., & Kolind, T. (2016). The prison population and illegal drug use. In T. Kolind, B. Thom & G. Hunt (red.), Handbook of drug and alcohol studies (pp. 507–528). Londen: Sage.

    Chapter  Google Scholar 

  • EMCDDA (2002). Drug use in prison. Lissabon: European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction.

    Google Scholar 

  • EMCDDA (2007). Drugs en criminaliteit: Een complexe relatie. Lissabon: European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction.

    Google Scholar 

  • EMCDDA (2012). Prisons and drugs in Europe: The problem and responses. Lissabon: European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction.

    Google Scholar 

  • EMCDDA (2015a). Comorbidity of substance use and mental disorders in Europe. Lissabon: European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction.

    Google Scholar 

  • EMCDDA (2015b). The EU drugs strategy (2013–20) and its action plan (2013–16). Lissabon: European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction.

    Google Scholar 

  • Enggist, S., Møller, L., Galea, G., & Udesen, C. (2014). Prisons and health. Genève: World Health Organization.

    Google Scholar 

  • Favril, L., & Vander Laenen, F. (2013). Een geïntegreerd drugsbeleid in de gevangenis: Zorgen voor morgen. Fatik, 31, 15–20.

  • Fazel, S., & Baillargeon, J. (2011). The health of prisoners. Lancet, 377, 956–965.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Fazel, S., Hayes, A. J., Bartellas, K., Clerici, M., & Trestman, R. (2016). Mental health of prisoners: prevalence, adverse outcomes, and interventions. Lancet Psychiatry, 3, 871–881.

    Article  PubMed  PubMed Central  Google Scholar 

  • Griffiths, E. V., Willis, J., & Spark, M. J. (2012). A systematic review of psychotropic drug prescribing for prisoners. Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 46, 407–421.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Guo, X. F., Zhai, J. G., Liu, Z. N., Fang, M. S., Wang, B., Wang, C. Y., & Zhao, J. P. (2010). Effect of antipsychotic medication alone vs combined with psychosocial intervention on outcomes of early-stage schizophrenia: A randomized, 1‑year study. Archives of General Psychiatry, 67, 895–904.

    Article  PubMed  PubMed Central  Google Scholar 

  • Haapea, M., Miettunen, J., Laara, E., Joukamaa, M. I., Jarvelin, M. R., Isohanni, M. K., & Veijola, J. M. (2008). Non-participation in a field survey with respect to psychiatric disorders. Scandinavian Journal of Public Health, 36, 728–736.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Hakansson, A., & Berglund, M. (2012). Risk factors for criminal recidivism: A prospective follow-up study in prisoners with substance abuse. BMC Psychiatry, 12, 111.

    Article  PubMed  PubMed Central  Google Scholar 

  • Hassan, L., Birmingham, L., Harty, M. A., Jarrett, M., Jones, P., King, C., & Shaw, J. (2011). Prospective cohort study of mental health during imprisonment. British Journal of Psychiatry, 198, 37–42.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Hassan, L., Frisher, M., Senior, J., Tully, M., Webb, R., While, D., & Shaw, J. (2014). A cross-sectional prevalence survey of psychotropic medication prescribing patterns in prisons in England. Health Services and Delivery Research, 2, 33.

    Article  Google Scholar 

  • Hassan, L., Senior, J., Webb, R. T., Frisher, M., Tully, M. P., While, D., & Shaw, J. J. (2016). Prevalence and appropriateness of psychotropic medication prescribing in a nationally representative cross-sectional survey of male and female prisoners in England. BMC Psychiatry, 16, 346.

    Article  PubMed  PubMed Central  Google Scholar 

  • Howerton, A., Byng, R., Campbell, J., Hess, D., Owens, C., & Aitken, P. (2007). Understanding help seeking behaviour among male offenders: qualitative interview study. BMJ, 334, 303–306.

    Article  PubMed  PubMed Central  Google Scholar 

  • Indig, D., Topp, L., Ross, B., Mamoon, H., Border, B., Kumar, S., & McNamara, M. (2010). 2009 NSW Inmate Health Survey: Key findings report. Sydney: Justice Health.

    Google Scholar 

  • Jakobowitz, S., Bebbington, P., McKenzie, N., Iveson, R., Duffield, G., Kerr, M., & Killaspy, H. (2017). Assessing needs for psychiatric treatment in prisoners: 2. Met and unmet need. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 52, 231–240.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Kjelsberg, E., & Hartvig, P. (2005a). Can morbidity be inferred from prescription drug use? Results from a nation-wide prison population study. European Journal of Epidemiology, 20, 587–592.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Kjelsberg, E., & Hartvig, P. (2005b). Too much or too little? Prescription drug use in a nationwide prison population. International Journal of Prisoner Health, 1, 75–87.

    Article  Google Scholar 

  • Kolind, T., Holm, K., Duff, C., & Frank, V. A. (2016). Three enactments of drugs in Danish prison drug treatment: Illegal drugs, medicine and constrainers. Drugs: Education, Prevention and Policy, 23, 135–143.

    Google Scholar 

  • Laar, M. W. van, Cruts, A. A. N., Ooyen-Houberg, M. M. J. van, Meijer, R. F., & Brunt, T. (2010). Nationale drug monitor. Jaarbericht, band 2009. Utrecht: Trimbos-instituut.

    Google Scholar 

  • McKeganey, N., Russell, C., Hamilton-Barclay, T., Barnard, M., Page, G., Lloyd, C., & Bain, C. (2016). Meeting the needs of prisoners with a drug or alcohol problem: No mean feat. Drugs: Education, Prevention and Policy, 23, 120–126.

    Google Scholar 

  • Merrall, E. L. C., Kariminia, A., Binswanger, I. A., Hobbs, M. S., Farrell, M., Marsden, J., & Bird, S. M. (2010). Meta-analysis of drug-related deaths soon after release from prison. Addiction, 105, 1545–1554.

    Article  PubMed  PubMed Central  Google Scholar 

  • Mitchell, J., & Latchford, G. (2010). Prisoner perspectives on mental health problems and help-seeking. Journal of Forensic Psychiatry and Psychology, 21, 773–788.

    Article  Google Scholar 

  • Montanari, L., Royuela, L., Pasinetti, M., Giraudon, I., Wiessing, L., & Vicente, J. (2014). Drug use and related consequences among prison populations in European countries. In S. Enggist, L. Møller, G. Galea & C. Udesen (red.), Prisons and health (pag. 107–112). Genève: World Health Organization.

    Google Scholar 

  • Moore, N., Pariente, A., & Bégaud, B. (2015). Why are benzodiazepines not yet controlled substances? JAMA Psychiatry, 72, 110–111.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • NICE (2017). Mental health of adults in contact with the criminal justice system. Londen: National Institute of Health and Clinical Excellence.

    Google Scholar 

  • Oliemeulen, L., Eijnden, R. van den, Ooyen-Houben, M. van, & Mheen, D. van de (2009). Problematisch middelengebruik onder Nederlandse gedetineerden. Verslaving, 5, 3–18.

    Article  Google Scholar 

  • Owen, M. J., Sawa, A., & Mortensen, P. B. (2016). Schizophrenia. Lancet, 388, 86–97.

    Article  PubMed  PubMed Central  Google Scholar 

  • Plugge, E., Yudkin, P., & Douglas, N. (2009). Changes in women’s use of illicit drugs following imprisonment. Addiction, 104, 215–222.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Sirdifield, C., Gojkovic, D., Brooker, C., & Ferriter, M. (2009). A systematic review of research on the epidemiology of mental health disorders in prison populations: A summary of findings. Journal of Forensic Psychiatry and Psychology, 20, 78–101.

    Article  Google Scholar 

  • Stöver, H. (2017). Drug services and harm reduction practice in prisons. In B. S. Elger, C. Ritter & H. Stöver (red.), Emerging issues in prison health (pp. 143–167). Dordrecht: Springer.

    Chapter  Google Scholar 

  • Stöver, H., Weilandt, H., Zurhold, H., Hartwig, C., & Thane, K. (2008). Final report on prevention, treatment, and harm reduction services in prison, on reintegration services on release from prison and methods to monitor/analyse drug use among prisoners. Brussel: Directorate-General for Health and Consumer Affairs.

    Google Scholar 

  • Strang, J., Gossop, M., Heuston, J., Green, J., Whiteley, C., & Maden, A. (2006). Persistence of drug use during imprisonment: Relationship of drug type, recency of use and severity of dependence to use of heroin, cocaine and amphetamine in prison. Addiction, 101, 1125–1132.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Studer, J., Baggio, S., Mohler-Kuo, M., Dermota, P., Gaume, J., Bertholet, N., & Gmel, G. (2013). Examining non-response bias in substance use research – Are late respondents proxies for non-respondents? Drug and Alcohol Dependence, 132, 316–323.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Todts, S., & Van Meir, J. (2011). Het gebruik van psychofarmaca in de Belgische gevangenissen. Panopticon, 31, 53–55.

    Google Scholar 

  • UNODC (2016). Outcome document of the 2016 United Nations General Assembly Special Session on the world drug problem. Wenen: United Nations Office on Drugs and Crime.

    Google Scholar 

  • Van der Heyden, J. (2015). Gebruik van geneesmiddelen. In S. Drieskens & L. Gisle (red.), Gezondheidsenquête 2013. Rapport 3: gebruik van gezondheids- en welzijnsdiensten. Brussel: Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid.

    Google Scholar 

  • Vander Laenen, F., Vandam, L., & Colman, C. (2010). Met velen aan de tafel: Goede voorbeelden van een integraal en geïntegreerd drugbeleid. Verslaving, 6, 54–71.

    Article  Google Scholar 

  • Vandevelde, S., Soyez, V., Beken, T. vander, Smet, S. de, Boers, A., & Broekaert, E. (2011). Mentally ill offenders in prison: The Belgian case. International Journal of Law and Psychiatry, 34, 71–78.

  • Van Malderen, S., Pauwels, L., Walthoff-Borm, C., Glibert, P., & Todts, S. (2011). Druggebruik in Belgische gevangenissen. Monitoring van gezondheidsrisico’s 2010. Brussel: Federale Overheidsdienst Justitie.

  • Verdot, C., Godin-Blandeau, E., Gremy, I., & Develay, A. E. (2015). Monitoring systems and national surveys on prison health in France and abroad. European Journal of Public Health, 25, 167–172.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Vogelvang, B., Burik, A. van, Knaap, L. M. van der, & Wartna, B. S. J. (2003). Prevalentie van criminogene factoren bij mannelijke gedetineerden in Nederland. Den Haag: WODC.

    Google Scholar 

  • Wheatley, M. (2016). Drug misuse in prison. In Y. Jewkes, B. Crewe & J. Bennett (red.), Handbook on prisons (pp. 205–223). Londen: Routledge.

    Google Scholar 

  • Wittouck, C., Vander Laenen, F., & Beken, T. vander (2013). Tucht en gedetineerden met een psychiatrische problematiek. Panopticon, 34, 209–214.

  • Woodall, J., Dixey, R., & South, J. (2014). Control and choice in English prisons: Developing health-promoting prisons. Health Promotion International, 29, 474–482.

    Article  PubMed  Google Scholar 

Download references

Author information

Authors and Affiliations

  1. Gent, België

    Louis Favril &  Freya Vander Laenen

Authors
  1. Louis Favril
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  2. Freya Vander Laenen
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

Corresponding author

Correspondence to Louis Favril.

Rights and permissions

Reprints and permissions

About this article

Check for updates. Verify currency and authenticity via CrossMark

Cite this article

Favril, L., Vander Laenen, F. Psychofarmaca en drugsgebruik in Vlaamse gevangenissen. Verslaving 13, 85–97 (2017). https://doi.org/10.1007/s12501-017-0110-5

Download citation

  • Published:

  • Issue Date:

  • DOI: https://doi.org/10.1007/s12501-017-0110-5

Search

Navigation