Auszug
Das Parteiensystem des Königreichs Belgien ist durch ein in Industrieländern einzigartiges Phänomen geprägt: den Parteienkonföderalismus. Seit mehr als einem Vierteljahrhundert gibt es in Belgien nicht eine einzige „nationale“ Partei mehr, die sowohl im niederländischsprachigen flämischen als auch dem französischsprachigen wallonischen Landesteil kandidiert. Selbst die drei großen, einst unitären Parteien Belgiens (Christdemokraten, Sozialisten, Liberale) sind vom Nationalitätenkonflikt zwischen den rund sechs Millionen niederländisch- und den rund vier Millionen französischsprachigen Belgiern gesprengt worden1: Heute kandidieren organisatorisch und programmatisch voneinander unabhängige christdemokratische, liberale, sozialistische, grüne und kommunistische Parteien in Flandern und Wallonien. Hinzu kommen einige Regionalparteien, die ausschließlich die Interessen eines bestimmten Landesteils vertreten (Woyke 1999: 381, Detrez/Blommaert 1994: 14, Dewachter 1992: 16).
Access this chapter
Tax calculation will be finalised at checkout
Purchases are for personal use only
Preview
Unable to display preview. Download preview PDF.
Literatur
Agalev (Hrsg.) (1999): De toekomst is groen. Brüssel.
Agalev (Hrsg.) (2002): Partijprogramma. In: http://www.agalev.be/code/nl/page.cfm?idpage=309 (03. 06.2002).
Albers, Isabel (2003): Cordon sanitaire brokkelt beetje bij beetje af, in: De Standaard (12.11.2003).
Alen, André (1995): Der Föderalstaat Belgien. Nationalismus — Föderalismus — Demokratie. Baden-Baden.
Alen, André/ Ergec, Rusan (1998): Das föderale Belgien nach der vierten Staatsreform von 1993. Brüssel.
Beaufays, Jean (1998): Petite histoire d’un jeune État binational, in: Martiniello, Marco/ Swyngedouw, Marc (Hrsg.): Où va la Belgique? Les sobresauts d’une petite démocratie européenne. Paris, S. 15–30.
Beke, Wouter (1998): De CVP tussen 1945 en 1970: ontwikkelingen in het christen-democratisch gedachtegoed, in: Nieuw Tijdschrift Voor Politiek, 5, S. 19–44.
Belgische Abgeordnetenkammer (Hrsg.) (1995): Information on the Belgian Parlament. Brüssel 1995.
Bergius, Susanne (1999): Ein bewegter Flame will Belgien regieren, in: Handelsblatt (05.07.1999).
Binckman, Bart (2003): CD&V schoot zichzelf in de voet, in: De Standaard (13.11.2003).
Blaise, Pierre (1999): Les résultats des élections législatives du 13 juin 1999. I. La Chambre et le Sénat, in: Courrier Hebdomadaire, 41, Nr. 1653–1654.
Bolesch, Cornelia (2000): Renaissance der Moral, in: Süddeutsche Zeitung (16.06.2000).
Bolesch, Cornelia (2003): 200.000 Jobs für Belgien, in: Süddeutsche Zeitung (14.07.2003).
Centre Démocrate Humaniste (Hrsg.) (2002): Le Monde a besoin d’humanité. Brüssel, S. 2–16. In: http://www.eppe.org/network/p_belcvp.asp (02.12.2002).
Christelijke Volkspartij (Hrsg.) (1999): Meer Viaanderen voor meer bestuur. In: http://l92.1.2.1/CVP/verkiezingen’99/programma/meer_beter_vl.htm (03.02.2002).
Christelijke Volkspartij (Hrsg.) (2002): Volle Kracht Vooruit. Het CVP-Doorgroeiprogramma voor 13 juni 1999. Brüssel.
Clauss, Jan U./ Baumann, Franz (1980): Die Regionalisierung Belgiens — Arithmetik eines Sprachenstreits, in: Gerdes, Dirk (Hrsg.): Aufstand der Provinz: Regionalismus in Westeuropa. Frankfurt/Main, S. 84–106.
Delmartino, Frank (1993): Belgium: In the search of the Meso Level, in: Sharpe, Lawrence J. (Hrsg.): The Rise of Meso Government in Europe. London, S. 40–60.
Delwit, Pascal/ De Waele, Jean-Michel (1997): Les Partis Politiques en Belgique. Brüssel.
Deprez, Kas (1992): Linguistic nationalists clash in Belgium, in: Media Development, 1, S. 24–28.
Deprez, Kas (1998): The Language of the Flemings, in: Deprez, Kas / Vos, Louis (Hrsg.): Nationalism in Belgium. Shifting Identities 1780–1995. London, S. 96–109.
Deprez, Kas/ Wynants, Armel (1989): La Révolution Française et le conflit linguistique en Belgique, in: Zeitschrift für Phonetik, Sprachwissenschaft und Kommunikationsforschung 1989, 5, S. 601–607.
Deprez, Kas/ Vos, Louis (1998): Introduction, in: Deprez, Kas/ Vos, Louis (Hrsg.): Nationalism in Belgium. Shifting Identities 1780–1995. London, S. 1–19.
De Ridder, Hugo (1991): Omtrent Wilfried Martens. Tielt.
Deschouwer, Kris (1993): Organiseren of bewegen? De organisatiestructuren van de Belgische partijen na 1960. Brüssel.
De Schrijver, Reginald (1998): Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse Beweging. Tielt.
Destatte, Philippe (1997): L’identité wallonne. Charleroi.
Detrez, Raymond/ Blommaert, Jan (1994): Inleiding, in: Detrez, Raymond/ Blommaert, Jan (Hrsg.): Nationalisme. Kritische opstellen. Berchem, S. 8–31.
Dewachter, Wilfried (1992): De dualistische identiteit van de Belgische maatschappij. Amsterdam.
Dewachter, Wilfried (1996): La Belgique d’aujourd’hui comme société politique, in: Dieckhoff, Alain (Hrsg.): Belgique. La force de la désunion. Paris, S. 105–142.
Dierickx, Ludo (1994): Nationalisme in België, in: Detrez, Raymond/ Blommaert, Jan (Hrsg.): Nationalisme. Kritische opstellen. Berchem, S. 151–171.
Dustin, Fernand-Daniel (1999): Les structures du Parti social-chrétien: de la distanction de 1968 au nouveau PSC de 1999. Brüssel.
Ecolo (Hrsg.) (2000): Débloquer la société. Le programme politique d’Ecolo. Brüssel.
Ecolo (Hrsg.) (2002): Ecolo. A Party in Action. Namur.
Fédération PRL-FDF-MOC (Hrsg.) (1999): Prendre le parti de Bruxelles. Brüssel.
Fisher, Stephen (2001): The Vlaams Blok in Flanders. Oxford.
Fitzmaurice, John (1996): The politics of Belgium. A unique federalism. London.
Fix, Elisabeth (1991): Niedergang des Nationalstaates? Zur konstitutiven Rolle des Nation-Building für die Genese von Regionalismen. Frankfurt/Main.
Fonteyn, Guido (1994): Wallonië. Antwerpen.
Hecking, Claus (2002): Flamen und Wallonen — fremde Nachbarn im Hause Belgien. Berlin.
Hecking, Claus (2003): Das politische System Belgiens. Opladen.
Hermans, Theo (1992): The Flemish Movement. A Documentary History 1780–1990. London.
Kesteloot, Chantai (1993): Mouvement wallon et identité nationale, in: Courrier Hebdomadaire, 35, Nr. 1392.
Kesteloot, Chantai (1998): The Growth of the Walloon Movement, in: Deprez, Kas/ Vos, Louis (Hrsg.): Nationalism in Belgium. Shifting Identities 1780–1995. London, S. 139–152.
Konrad-Adenauer-Stiftung (Hrsg.) (2004): Regionalwahlen in Belgien am 13. Juni 2004. Brüssel.
Lamarcq, Danny/ Rogge, Marc (1996): De Taalgrens. Van de oude tot de nieuwe Beigen. Löwen.
Lentzen, Évelyne (1998): Le processus de fédéralisation. In: Martiniello, Marco/ Swyngedouw, Marc (Hrsg.): Où va la Belgique? Les sobresauts d’une petite démocratie européenne. Paris, S. 31–44.
Lepszy, Norbert/ Woyke, Wichard (1984): Belgien: Geteilter Staat — geteilte politische Kultur, in: Reichel, Peter (Hrsg.): Politische Kultur in Westeuropa. Bürger und Staaten in der Europäischen Gemeinschaft. Bonn, S. 34–51.
Lepszy, Norbert/ Woyke, Wichard (1985): Belgien, Niederlande, Luxemburg. Opladen.
Mabille, Xavier (1992): Histoire politique de la Belgique. Brüssel.
Mouvement Réformateur (Hrsg.) (2004): Présentation du Mouvement Réformateur. In: http://www.mr.be (16.01.2004).
Murphy, Alexander B. (1988): The regional dynamics of language differentation in Belgium. A study in political geography. Chicago.
Nieuw-Vlaamse Alliantie (Hrsg.) (2002): Voor zes miljoen Vlamingen vandaag én morgen. Löwen.
o.V. (1999): Belgiens neue Regenbogenkoalition steht, in: Neue Züricher Zeitung (12.07.1999).
o.V. (2002): Dossier, in: De Standaard, http://www.standaard.be/archief/dossier (31.05.2002).
o.V. (2003): A model for Europe? In: The Economist (24.05.2003), S. 27.
o.V. (2003): Frischer Wind in der belgischen Politik, in: Neue Züricher Zeitung (07.05.2003).
o.V. (2003): Politik als kompliziertes Puzzle in Belgien, in: Neue Züricher Zeitung (17.05.2003).
Parti Réformateur Libéral (Hrsg.) (1997): Rendre Confiance. Brüssel.
Parti Social Chrétien (Hrsg.) (1999): 5 manières de vivre mieux. Programme du nouveau PSC. Brüssel.
Parti Socialiste (Hrsg.) (1999): Programme Fédéral. Un contrat pour le XXIème siècle. Brüssel.
Reynebeau, Marc (1995): Het klauwen van de Leeuw. De Vlaamse identiteit van de 12de tot de 21ste eeuw. Löwen.
Rochtus, Dirk (1998): Die belgische „Nationalitätenfrage“ als Herausforderung für Europa. Bonn.
Rochtus, Dirk (2002): Aspekte und Perspektive des belgischen Föderalismus, in: Margedant, Udo (Hrsg.): Föderalismusreform. Föderalismus in Europa II. Sankt Augustin, S. 9–29.
Ruys, Manu (1974): Die Flamen. Ein Volk in Bewegung, eine werdende Nation. Tielt.
Ruys, Manu (1999): Een levensverhaal. Tielt.
Saey, Pieter/ Kesteloot, Christian/ Vandermotten, Christian (1998): Unequal Economic Development at the Origin of the Federalization Process, in: Deprez, Kas/ Vos, Louis (Hrsg.): Nationalism in Belgium. Shifting Identities 1780–1995. London, S. 165–176.
Schreiber, Marion (1984): Gütlich trennen, in: Der Spiegel, 7, S. 122–124.
Schümer, Dirk (2000): Die Selbstauflösung des Staates, in: Frankfurter Allgemeine Zeitung (05.02.2000).
Siegemund, Horst (1989): Parteipolitik und „Sprachenstreit“ in Belgien. Auswirkungen der Gegensätze zwischen der niederländischen und der französischen Sprachgemeinschaft in Belgien auf die traditionellen Regierungsparteien des Landes. Frankfurt/Main.
Socialistische Partij (Hrsg.) (1999): Het Kiescontract. Brüssel.
Socialistische Partij (Hrsg.) (2001): De SP klaar voor de 21ste Eeuw. Brüssel.
Stabenow, Michael (1998): Wie konnte es nur passieren? In: Frankfurter Allgemeine Zeitung (25.04.1998).
Stabenow, Michael (1999): Brüsseler Farbenlehre, in: Frankfurter Allgemeine Zeitung (14.07.1999).
Stabenow, Michael (2000): Der Vlaams Blok setzt seinen Siegeszug durch Flandern fort, in: Frankfurter Allgemeine Zeitung (10.10.2000).
Stabenow, Michael (2003): Lila Koalition in Belgien, in: Frankfurter Allgemeine Zeitung (09.07.2003).
Swyngedouw, Marc (1998): Les rapports de force politiques en Belgique, in: Martiniello, Marco/ Swyngedouw, Marc (Hrsg.): Où va la Belgique? Les sobresauts d’une petite démocratie européenne. Paris, S. 45–58.
Ubac, Pierre (1993): Génération Fourons. Brüssel.
Van Dam, Denise (1996): Blijven we Buren in België? Vlamingen en Walen over Vlamingen en Walen. Löwen.
Vanderoverbeke, Dirk (2003): De Crem: „S’ouvrir à 750.000 électeurs“, in: Le Soir(13.11.2003).
Van Dyck, Ruth (1996): ‚Divided we stand‘. Regionalism, federalism and minority rights in Belgium, in: Res Publica, 2, S. 429–446.
Van Haegendoren, Maurits (1987): Flandern den Flamen. München.
Van Laar, Hans (1988): Voeren. Brüssel.
Vermeersch, Jan (2003): De Socialistische Partij: 1978–1998. Tussen revisionisme en zwarte zondag. In: http://www.sp.be (02.12.2003).
Vlaams Blok (Hrsg.) (1999): Baas in eigen land. Verkiezingsprogramma van het Vlaams Blok. Brüssel.
Vlaams Blok (Hrsg.) (2004): Viaanderen onafhangelijk und Vreemdelingenbeleid. In: http://www.vlaamsblok.be (16.01.2004).
Vlaamse Liberalen en Democraten (Hrsg.) (1999): Ons land kan beter. Verkiezingsprogramma Federale, Vlaamse en Europese verkiezingen 13 juni 1999. Brüssel.
Volksunie (Hrsg.) (1999): Verkiezingsprogramma 13 Juni 1999. Brüssel.
Vos, Louis (1993): De rechts-radicale traditie in het Vlaams-nationalisme. In: Wetenschappelijke Tidingen, 3, S. 129–149.
Vos, Louis (1994): De nationale identiteit in België: een historisch overzicht, in: Detrez, Raymond/ Blommaert, Jan (Hrsg.): Nationalisme. Kritische opstellen. Berchem, S. 120–150.
Vos, Louis (1998): The Flemish National Question, in: Deprez, Kas/ Vos, Louis (Hrsg.): Nationalism in Belgium. Shifting Identities 1780–1995. London, S. 83–95.
Wils, Lode (1992):Introduction, in: Hermans, Theo: The Flemish Movement. A Documentary History 1780–1990. London, S. 1–41.
Wils, Lode (1996): Mouvements linguistiques, nouvelles nations? In: Dieckhoff, Alain (Hrsg.): Belgique. La force de la désunion. Paris, S. 47–84.
Wils, Lode (1996): Histoire des nations belges. Belgique, Flandre, Wallonie: quinze siècles de passé commun. Ottignies-Louvain-la-Neuve.
Witte, Els/ Craeybeckx, Jan (1987): Politieke geschiedenis van België sinds 1830. Spanningen in een burgerlijke democratie. Antwerpen.
Witte, Els/ Van Velthoven, Harry (1998): Taal en Politiek. De Belgische casus in een historisch perspectief. Brüssel.
Woyke, Wichard (1999): Das politische System Belgiens, in: Ismayr, Wolfgang (Hrsg.): Die politischen Systeme Westeuropas. Opladen, S. 365–388.
Zolberg, Aristide R. (1976): Les originies du clivage communautaire en Belgique. Esquisse d’une sociologie historique, in: Recherches sociologiques, 2, S. 150–170.
Editor information
Rights and permissions
Copyright information
© 2006 VS Verlag für Sozialwissenschaften | GWV Fachverlage GmbH, Wiesbaden
About this chapter
Cite this chapter
Hecking, C. (2006). Das Parteiensystem Belgiens. In: Niedermayer, O., Stöss, R., Haas, M. (eds) Die Parteiensysteme Westeuropas. VS Verlag für Sozialwissenschaften. https://doi.org/10.1007/978-3-531-90061-2_2
Download citation
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-531-90061-2_2
Publisher Name: VS Verlag für Sozialwissenschaften
Print ISBN: 978-3-531-14111-4
Online ISBN: 978-3-531-90061-2
eBook Packages: Humanities, Social Science (German Language)