Coronanieuws

figure 1

Deze maand laten we de nieuwsrubriek in het teken staan van de mogelijke beschermingsmaatregelen die we in onze praktijkvoering kunnen treffen. Volgens de Leidraad Mondzorg Corona, opgesteld door een gelijknamige commissie en de mondzorgkoepels, mag de reguliere tandheelkundige zorg worden hervat voor patiënten die in de aan het bezoek voorgaande 14 dagen niet in contact zijn geweest met het coronavirus SARS-CoV-2, veroorzaker van de ziekte Covid-19. De behandeling start dus vooraf met de triage. Daarnaast gelden er RIVM-voorzorgsmaatregelen in de praktijkruimtes en in de behandelkamers. Zo moet in de ontvangstruimte en wachtkamers voldoende afstand gehouden kunnen worden tussen de patiënten én het personeel. Dit is te realiseren door tape te plakken waarmee de onderling afstanden afgebakend worden én door de stoelen 1,5 meter van elkaar te plaatsen (Afbeelding1).

figure a
figure b

Afstandstape is te bestellen via verschillende websites, zoals:

De meeste tandartspraktijken hebben daarnaast ook een balie. In onze praktijk hebben we de 1,5-meter tape ook duidelijk voor de balie geplakt, en zelfs over de balie heen zodat duidelijk aangegeven is dat mensen afstand moeten houden. Desondanks kwamen de patiënten over de balie heen geleund als ze de balieassistente een vraag stelden. Als u dit vervelend vindt, kunt u een breed, staand scherm van plexiglas plaatsen (afbeelding2a-b). In onze praktijk vonden we het chiquer om een aan het systeemplafond hangend en voor de patiënten vrijwel onzichtbaar plexiglasscherm te bevestigen, dat we hebben aangeschaft via een lokale aannemer (afbeelding3). Dit scherm kan niet voor of achter de balie vallen; voor de afmeting hebben we voor de volledige baliebreedte gekozen.

figure 2
figure 3
figure 4

Plexiglas staand: https://www.budgetdisplay.nl/corona-preventie-scherm-budgetdisplay?gclid=CjwKCAjwk6P2BRAIEiwAfVJ0rAuLV0FX0LpfJQ0dlkntzJvdV9S-LXlXqBRfBDwkfRv4iD2VigWTZRo-C6hAQAvD_BwE

Voordat u of uw assistent de patiënt naar uw behandelkamer begeleidt, is het raadzaam de patiënt de handen te laten wassen en/of te ontsmetten met handalcohol. Hiervoor moet het poetshok en/of het toilet openblijven. Er zijn praktijken die de toiletten gesloten hebben, maar dat lijkt gelet op bovenstaande onhandig en des te meer onhandig voor zenuwachtige patiënten. Wilt u een mooi apparaat klaar hebben staan voor het ontsmetten van de handen, dan kan dat met de Smelt handcleaner. Dit is een apparaat dat opgehangen kan worden in de praktijk of als stand alone unit. De patiënt steekt de handen in de automaat, waarna handontsmetter vrijkomt. Dat is dus handsfree ontsmetten. Vanwege de coronacrisis wordt het apparaat tegen een lagere prijs aangeboden. (Afbeelding4)

figure c
figure 5
figure d

Meer informatie: https://handenontsmetten.com

Film: https://www.youtube.com/watch?v=8FaDHKNeCHM&feature=youtu.be

Behandelkamer

Uiteraard is het in de behandelkamer niet mogelijk om de 1,5-meterregel te bewaren. Daarom wordt geadviseerd om, wanneer u de patiënt ophaalt, een mondkapje te dragen alsmede een beschermbril of spatscherm. Een besmetting kan immers via mond, neus of ogen plaatsvinden. Nadat de patiënt in de stoel heeft plaatsgenomen, stelt u de triagevragen. Voordat u start met een behandeling, moet de patiënt de mond te spoelen om eventueel toch aanwezige virusdeeltjes te elimineren of te ‘verdunnen’. Aangezien antibacteriële middelen, zoals chloorhexidine, niet goed werken, wordt waterstofperoxide 1% geadviseerd. Omdat dit normaliter wordt verkocht met 3% waterstofperoxide, moet u deze zelf verdunnen met 1 deel waterstofperoxide en 2 delen water. Er zijn ook flessen van 1% te koop, maar deze kosten evenveel als de 3%-fles, waardoor u driemaal langer doet met een 3%-fles. Een andere optie is het gebruik van een povidonjodiumspray in de mond van de patiënt (povidonjodium is in tegenstelling tot jodium oplosbaar in water), dat zeer sterke antivirale eigenschappen bleek te hebben tijdens de vorige uitbraak van SARS en MERS. Deze is echter niet in de Nederland verkrijgbaar en daarvoor zult u derhalve uw lokale apotheek te hulp moeten roepen.

De mondkapjes

De afgelopen maanden was één van de belangrijkste onderwerpen in de zorg (en dus in de media) het schrikbarend tekort aan mondkapjes. Gelukkig is die schaarste inmiddels stukken minder dan op de hoogtepunten van de uitbraak. Maar toch zijn deze nog steeds lastig verkrijgbaar en vele malen duurder dan voor de coronacrisis. Vóór de uitbraak was een mondkapje gewoon een mondkapje. De collega’s die chirurgische behandelingen uitvoeren, hadden ze meestal in het chirurgisch disposablepakket zitten. Heden hebben we een veelheid aan uitvoeringen: in principe de chirurgische mondneusmaskers type I, type II, type II-R en KN-95, en de ademhalingsbeschermingsmakers FFP1, 2 en 3). Onderstaand nog even samengevat wat deze inhouden:

De mondneusmaskers kunnen elastieken hebben voor om de oren of losse touwtjes die achter het hoofd geknoopt moeten worden. Ze zijn van het type I, II en II-R; uiterlijk verschillen ze niet van elkaar (afbeelding5). De type-aanduidingen I en II houden in dat er een bacteriële filterefficiëntie is van respectievelijk 95% en 98%, maar dat er geen spatweerstand tegen vocht is. Type II-R heeft daarboven ook een spatweerstand tegen vocht en wordt door het RIVM aanbevolen voor gebruik door zorgmedewerkers.

figure 6

De FFP1, -2 en -3 maskers (afbeelding6) zijn mondkapjes die de drager optimaal beschermen tegen stof, poedervormige chemicaliën én virusdeeltjes (variërend van influenza tot SARS). Deze maskers zijn op het moment dat we dit schrijven (medio mei 2020) nauwelijks te verkrijgen en zijn op last van het RIVM en IGJ gereserveerd voor de werkers in de zorg voor besmette patiënten.

figure 7

Het mondmasker dat op dat moment nog wel verkrijgbaar was, is de KN-95, het Chinese equivalent van het Europese FFP-2 masker (afbeelding7). Doordat alle mondkapjes op dit moment uit China komen, zijn deze wel te bestellen maar kost het tijd voordat deze de praktijk bereiken. Sommige dentale depots hebben deze echter nog wel op voorraad. De 95 staat voor 95% aerosolinfiltratie. Wanneer u de KN-95 op hebt, merkt u dat deze veel strakker om uw gezicht zit, behoorlijk aan uw oren trekt en dat het ademen zwaarder gaat.

figure 8

Omdat we in de tandheelkunde veel met aerosolen te maken, adviseert de Leidraad mondzorg om tijdens behandeling een mondkapje dat geen spatweerstand heeft, te combineren met een gezichtsscherm (afbeelding8). Ik zou verder willen gaan door bij elk type mondkapje een face shield (spatscherm) te gebruiken om zo min mogelijk spatten op het mondkapje te krijgen. Deze face shields zijn te bestellen via dentale depots of via Amazon.com of Aliexpress.nl.

figure 9
figure e

QR: https://www.aliexpress.com/wholesale?catld=0&initiative_id=SB_20200523090047&SearchText=faceshield

Ze worden geleverd met meerdere spatschermen, zodat deze regelmatig gewisseld kunnen worden. Doordat ze met een hoofdband op het hoofd wordt geplaatst, zit deze niet vervelend. Er zijn ook spatschermen die als een bril op het hoofd gezet kunnen worden (afbeelding9). Maar wat te doen als je een loepbril draagt? De hoofdband van de spatschermen passen goed over de loepbril heen, de lamp van de loepbril past echter niet goed. Examvision, de maker van de meest verkochte loepbrillen, heeft hiervoor een eigen spatscherm ontwikkeld dat op de loepbril zelf te monteren is. Deze heeft een uitsparing voor de lamp van de loep (afbeelding10). Deze is te bestellen via Examvision.nl

figure 10
figure 11

Concluderend beschermen we onszelf in de nabijheid van de patiënt, ook tijdens behandelingen met aerosolvormingen met een mondkapje én gezichtsscherm. Daarmee reduceren we het risico op besmetting. De kans op besmetting is immers afhankelijk van 3 zaken:

  1. 1

    De frequentie waarmee je in aanraking komt met een besmet persoon.

  2. 2

    De duur van het contact.

  3. 3

    De viral load waaraan je wordt blootgesteld.

Door gebruik te maken van een rubberdam én een grote afzuiger aan de stoel tijdens behandeling zuigen we 90% op van de aerosolen. Met al deze maatregelen kunt u in principe veilig werken en is dit voldoende voor in de behandelaar, het tandheelkundig team én voor de patiënten. Mocht u verder willen gaan voor meer bescherming, dan zou dat kunnen met onderstaande producten.

KITE volgelaatsmasker

De KITE is een volgelaatsmasker dat, zoals de benaming al aangeeft, uw volledige gezicht afsluit én een FFP3-filter heeft (afbeelding11). Dit zal waarschijnlijk de hoogste mate van bescherming geven. De filters gaan ongeveer 2 tot 4 weken mee en zullen daarna vervangen moeten worden. Binnen het masker is er voldoende ruimte om een (kleine) loepbril te dragen. In het apparaat zit een motortje die actieve luchtventilatie in de vorm van schone en koele lucht levert. (We hopen dat deze een batterij of een accu als energiebron heeft!) Een nadeel van het masker is dat het aan de binnenzijde een afsluitrand van textiel heeft dat lastig te reinigen is. Daarnaast kan het geluid van het motortje als vervelend ervaren worden, maar dite kan ook uitgezet worden. Het apparaat is vanaf € 599,- per stuk te bestellen.

figure 12
figure f

Meer informatie: https://servicedental.com/kite-standaard-volgelaatmasker

figure g

Film: https://www.youtube.com/watch?v=57ogsez1YwY&app=desktop

Mocht u na alle bovenstaande nog enige vrees hebben voor virusdeeltjes die in aerosolen aanwezig kunnen zijn, kunt u kiezen voor extra afzuiging.

Een recent product dat onlangs in de VS is gelanceerd is, is de ShieldVAC (afbeelding12). Dit is een schild met afzuiging dat vóór de patiënt wordt geplaatst. De aerosolen worden tegengehouden door de plaat en worden direct ook afgezogen. Het schild is bevestigd op een buigbare arm die met een clip ergens aan de tandartsstoel gemonteerd kan worden. Op het midden van de schild wordt een afzuiger van de tandartsstoel gemonteerd. Een ShieldVAC pakket wordt geleverd met 1 arm, 10 schilden en 50 adapters voor de afzuiger. De prijs: $ 245, plus $ 20 voor de verzendkosten naar Nederland.

figure 13
figure h

Meer informatie: https://shieldvac.com

Film: https://www.youtube.com/watch?v=-1WqXT5fd7U

Een wangretractor en afzuiger in één is de Oral Bio Filter (afbeelding13) dat lijkt op een kruising tussen een wangretractor voor intraorale fotografie en een Optragate. Net zoals de Optragate dient de OBF ervoor om de lippen en wangen opzij te houden zodat de behandelaar een goed zicht heeft op zijn werkveld. Waarin de OBF zich met name in differentieert is de toevoeging van een extra afzuigkop die op zowel de grote als de kleine afzuiger aangesloten kan worden. Bij de kleine afzuiger dient wel gebruikgemaakt te worden van een optioneel extra koppelstuk. De gedachte achter de OBF is dus best ingenieus; het claimt de aerosolen die tijdens behandeling met bijvoorbeeld een hoekstuk of ultrasoon instrument in de mond vrijkomen op te vangen. Als de OBJ bedoeld is om verspreiding via aerosol buiten de mond en contaminatie tussen behandelaar en patiënt tegen te gaan, dan is dat naar mijn mening onvoldoende geslaagd. Hoewel de waternevel aanzienlijk verminderd wordt door de extra afzuiging, kan het de werking van een conventionele afzuiger niet vervangen. Daarvoor heeft de kop simpelweg onvoldoende zuigkracht. Op de verpakking staat duidelijk vermeld dat de OBF ‘single-use’ is. Na de OBF 10-maal in de thermodesinfectie meegedraaid te hebben is de OBF weliswaar wat verkleurd, maar nog wel bruikbaar. Concluderend kan gesteld worden dat over het ontwerp van de OBF goed is nagedacht, maar dat toepassing voor de patiënt niet echt comfortabel is en dat het geen extra waarde toevoegt aan de maatregelen zoals deze in de Leidraad mondzorg beschreven staan. (Jasper Thoolen)

figure 14
figure i

Meer informatie: https://www.hofmeester.nl/products/obf-oral-biofilter-met-afzuiging-(40st)-by-obf-040.aspx

figure j

Film: https://www.youtube.com/watch?v=IDSmHx56LJE

Aerosolen zijn te onderscheiden in grote druppels (groter dan 5-10 mm), kleine druppels (kleiner dan 5 mm) en druppelkernen. De grote druppels worden tijdens de behandeling opgezogen door de afzuiger of zullen uiteenvallen en binnen 1,5 meter ergens op neerkomen.

Vandaar dat de behandelaar zich tegen déze druppels moet beschermen. De kleine druppels én de druppelkernen kunnen een grotere afstand afleggen; druppelkernen kunnen zelfs in de lucht blijven hangen. De huidige richtlijnen voor preventie van het SARS-CoV-2 zijn gebaseerd op de aanname dat de mens-op-mens-besmetting plaatsvindt binnen een afstand van 1,5 meter via druppels die vrijkomen bij hoesten of indirect via contact met besmette oppervlakken en/of personen. Van aerosolen is bekend dat deze tot 30 minuten kunnen blijven hangen, maar van de druppelkernen is niet aangetoond dat ze het virus bevatten. Volgens het RIVM is de verspreiding van het virus door aerogene transmissie niet aangetoond. Luchtsterilisatoren zijn daarom ook niet opgenomen in de Leidraad Mondzorg. Wilt u toch het zekere voor het onzekere nemen, dat kunt u de aanschaf van een luchtsterilisator overwegen.

Radic8 heeft twee typen luchtsterilisators op de markt gebracht met de toepasselijke naam Viruskiller (afbeelding14). Het apparaat kan een stand-alone unit zijn of aan de muur worden opgehangen. Van boven zuigt het de lucht aan, deze wordt vervolgens gefilterd middels een combinatie van HEPA, koolstof en UV. Daarna wordt de lucht gesteriliseerd en deze schone lucht weer teruggegeven. De fabrikant claimt een groot verschil te maken met andere apparaten op de markt, omdat de Viruskiller een continue luchtstroom aantrekt van alle richtingen. Hiermee pakt u de eventuele virussen (corona, adeno, influenza en polio) in de luchtstroom aan.

figure 15
figure k

Meer informatie: https://arseus-dental.nl/apparatuur/hygiene/radic8-luchtzuivering

figure l

Film: https://www.youtube.com/watch?v=5FeGxXP63Bw