Skip to main content
SpringerLink
Log in

Bijnierschorsinsufficiëntie, een alledaagse zeldzaamheid

  • Nascholing
  • Published:
Huisarts en wetenschap Aims and scope

Samenvatting

Van de Laar FA, Van der Wiele E, Stikkelbroeck MML. Bijnierschorsinsufficiëntie, een alledaagse zeldzaamheid. Huisarts Wet 2016;59(11):494-7.

Bijnierschorsinsufficiëntie is een zeldzame aandoening waarbij de productie van cortisol (en soms aldosteron) stilvalt. Ze wordt veroorzaakt door aandoeningen in de bijnier zelf (de primaire vorm), in de hypofyse (de secundaire vorm) of in de hypothalamus (de tertiaire vorm). De klassieke primaire vorm is zeer zeldzaam, maar de tertiaire vorm (meestal als gevolg van chronisch corticosteroïdgebruik) komt veel vaker voor. De behandeling van bijnierschorsinsufficiëntie bestaat uit substitutie van ontbrekend cortisol (hydrocortison) en aldosteron (fludrocortison), crisispreventie en management, en coaching en voorlichting. Hoewel de internist-endocrinoloog bijnierschorsinsufficiëntie behandelt is het een uitstekend voorbeeld van een aandoening waarbij de huisarts een belangrijke rol speelt door samen met de specialist de patiënt te begeleiden en te coachen, en door te anticiperen op de potentieel levensbedreigende addisoncrises. Tot slot dient de huisarts alert te zijn vanwege een verhoogde kans op cardiovasculaire en metabole ziekten, en op psychosociale problematiek.

Abstract

Van de Laar FA, Van der Wiele E, Stikkelbroeck MML. Adrenal insufficiency: a common rarity. Huisarts Wet 2016;59(11):494-7.

Adrenal insufficiency (AI) is a rare condition in which the adrenals glands do not produce cortisol (and sometimes aldosterone). It is caused by a disorder of the adrenal gland (primary AI), pituitary gland (secondary AI), or hypothalamus (tertiary AI). While primary Al is very rare, tertiary AI, often due to chronic corticosteroid use, is much more common. Treatment consists of cortisol (hydrocortisone) and aldosterone (fludrocortisone) replacement therapy, management of potential adrenal crises, and coaching and education. Although patients with AI are treated by a specialist, this condition is a good example of a disorder where GPs have an important role in collaborative care, educating and coaching patients, and preventing and managing potential life-threatening adrenal crises. GPs should also be aware that patients with AI are at higher risk for cardiovascular and metabolic diseases, and psychosocial problems.

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this article

Log in via an institution

Price excludes VAT (USA)
Tax calculation will be finalised during checkout.

Instant access to the full article PDF.

Institutional subscriptions

Figuur

Literatuur

  1. Nieman LK, Lacroix A, Martin KA. Causes of primary adrenal insufficiency (Addison’s disease). http://www.uptodate.com. Geraadpleegd op 15 juli 2016.

  2. Zee GN, Stikkelbroeck MML, Otten BJ. Het adrenogenitaal syndroom. Huisarts Wet 2001;44:301–3.

    Article  Google Scholar 

  3. Broersen LH, Pereira AM, Jorgensen JO, Dekkers OM. Adrenal insufficiency in corticosteroids use: systematic review and meta-analysis. J Clin Endocrinol Metab 2015;100:2171–80.

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  4. Krikke M, Ten Wolde M, Smit N. De ziekte van Addison. Primaire bijnierschorsinsufficiëntie bij volwassenen. Ned Tijdschr Geneeskd 2013;157:A6078.

    PubMed  Google Scholar 

  5. Charmandari E, Nicolaides NC, Chrousos GP. Adrenal insufficiency. Lancet 2014;383:2152–67.

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  6. Mulder AH, Nauta S, Pieters GF, Hermus AR. Addison-crisis bij patiënten bekend wegens bijnierschorsinsufficiëntie: het belang van vroegtijdig ingrijpen. Ned Tijdschr Geneeskd 2008;152:1497–500.

    CAS  PubMed  Google Scholar 

  7. Kerstens M, Van der Meij NTM, Hermus AR, Stikkelbroeck MML, Van der Plas-Smans LCCJ, Zelissen PM. Verhogen van hydrocortison om een Addisoncrisis te voorkomen. www.bijniernet.nl. Geraadpleegd op 12 juli 2016.

  8. Johannsson G, Falorni A, Skrtic S, Lennernas H, Quinkler M, Monson JP, et al. Adrenal insufficiency: review of clinical outcomes with current glucocorticoid replacement therapy. Clin Endocrinol 2015;82:2–11.

    Article  CAS  Google Scholar 

  9. Touraine P, Chenuc G, Colin C. Self-perceived health status of patients with adrenal insufficiency receiving glucocorticoid replacement therapy – French data from a worldwide patient survey. Ann Endocrinol 2015;76:9–12.

    Article  Google Scholar 

  10. Nieman LK, Lacroix A, Martin KA. Clinical manifestations of adrenal insufficiency in adults. http://www.uptodate.com. Geraadpleegd op 9 augustus 2016.

Download references

Author information

Authors and Affiliations

  1. Afdeling Eerstelijnsgeneeskunde, Radboud UMC, 9101, 6500, HB, Nijmegen, The Netherlands

    Floris van de Laar

  2. http://www.bsl.nl

    Ernst van der Wiele

  3. Afdeling Interne geneeskunde, Sectie Endocriene ziekten, Radboud UMC, Nijmegen, The Netherlands

    Nike Stikkelbroeck

Authors
  1. Floris van de Laar
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  2. Ernst van der Wiele
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  3. Nike Stikkelbroeck
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

Corresponding author

Correspondence to Floris van de Laar.

Additional information

Radboud UMC, Afdeling Eerstelijnsgeneeskunde, Postbus 9101, 6500 HB, Nijmegen: dr. F.A. van de Laar, huisarts; Radboud UMC, Afdeling Interne geneeskunde, Sectie Endocriene ziekten: dr. M.M.L. Stikkelbroeck, internist-endocrinoloog. Stichting BijnierNet, Soest: E. van der Wiele, huisarts n.p., lid algemeen bestuur • Correspondentie: floris.vandelaar@radboudumc.nl • Mogelijke belangenverstrengeling: niets aangegeven.

About this article

Check for updates. Verify currency and authenticity via CrossMark

Cite this article

van de Laar, F., van der Wiele, E. & Stikkelbroeck, N. Bijnierschorsinsufficiëntie, een alledaagse zeldzaamheid. Huisarts Wet 59, 494–497 (2016). https://doi.org/10.1007/s12445-016-0297-4

Download citation

  • Published:

  • Issue Date:

  • DOI: https://doi.org/10.1007/s12445-016-0297-4

Search

Navigation