Looking from a CHAT-IT perspective to undergraduate Mexican physics: organizational trajectories or professors as agents of change?

Abstract

Recent elaborations on cultural-historical activity theory (CHAT) (Engeström et al., eds., Perspectives on activity theory. New York: Cambridge University Press, 1999) and its relation to organizational theories have produced a theoretical amalgam of these earlier ideas, which allow for the exploration of learning in formal organizational contexts such as schools. In this paper I reflect on Candela’s work situated in undergraduate Mexican physics by drawing attention to the CHAT-IT framework (Ogawa et al., Educational Researcher 37(2):83–95, 2008) as a viable lens. I suggest that it is important to understand the historical development of the Mexican university as an educational organization as well as the role of physics professors as agents of change whose practices contribute to not only breaking classroom walls but also to transforming the organization affecting future activity systems.

Resumen Ejecutivo

Desarrollos recientes de la teoría histórico-cultural de la actividad (CHAT, en inglés) (Engeström et al., eds., Perspectives on activity theory. New York: Cambridge University Press, 1999) y de su relación con teorías de las organizaciones (IT, en inglés) han producido una amalgama de ideas que permiten explorar el aprendizaje en contextos de organizaciones formales como son las escuelas. En este artículo yo reflexiono sobre el trabajo de Antonia Candela (Ver Candela en este foro) acerca de los estudiantes de física en México, y propongo el marco teórico de CHAT-IT (Ogawa et al., Educational Researcher, 37(2):83–95, 2008) como una lente posible para el análisis. Con esto me planteo dos propósitos. El primero es mostrar que, desde mi punto de vista, esta aproximación teórica, por manejar una perspectiva más amplia, es útil para comprender el fenómeno que se aborda. El segundo, es el de ampliar los esfuerzos de Ogawa y su grupo, para establecer colaboraciones multidisciplinarias entre colegas que estudian el aprendizaje e investigadores que estudian las organizaciones educativas. El enfoque CHAT-IT fue construido para dar cuenta de los elementos de una organización que se vuelven fundamentales en los contextos sociales de aprendizaje. El nuevo marco permite “ligar los escenarios inmediatos en los que ocurre el aprendizaje a los contextos sociales de las organizaciones y a las fuerzas sociales y culturales que le dan forma a las organizaciones” (Ogawa et al. 2008, p. 84). Esta perspectiva elabora sobre la teoría de Engeström “añadiéndole elementos de IT que reflejan cómo se desarrollan las instituciones en contextos de actividad” (p. 90). Candela adopta la perspectiva de Nespor (Pedagogy, Culture and Society 12:309–326, 2004) en la que la enseñanza y el aprendizaje son procesos complejos en un contexto de múltiples órdenes espacio-temporales, y contrasta las trayectorias y los itinerarios de los estudiantes mexicanos de física con los de EU. Dos factores principales aparecen como los que influyen en la construcción que hacen los estudiantes mexicanos de sus prácticas más autonómicas: la naturaleza de las trayectorias organizacionales de la física universitaria y las características culturales de esas trayectorias e itinerarios. El trabajo de Candela también muestra que las prácticas instruccionales de un profesor mexicano son la principal fuerza motora para que los alumnos desarrollen autonomía para moverse a lo largo de redes disciplinarias, tales como las de física. Por su naturaleza, el enfoque de CHAT-IT parece prometedor en cuanto a identificar los rasgos organizacionales y culturales de las trayectorias y los itinerarios de los estudiantes de la licenciatura de física para el estudio etnográfico de Candela. A la luz de este enfoque, sugiero que es importante comprender el desarrollo histórico de la universidad mexicana vista como una organización educativa y las influencias institucionales sobre este desarrollo que sirven de base para aprovechar las oportunidades educativas. En segundo lugar, el caso del profesor mexicano de física es prometedor como una potencial contribución a un área poco investigada. De acuerdo a Ogawa et al. (2008), “Es dificil encontrar estudios que documenten situaciones en las que los sujetos o los participantes hayan transformado no sólo a las organizaciones, sino al medio institucional alterando el sistema de actividad inmediato” (p. 92). En este sentido, el enfoque CHAT-IT aporta una lente posible para analizar si los profesores mexicanos de física pueden contemplarse como agentes de cambio cuyas prácticas contribuyan, no sólo a romper las paredes del aula, sino a transformar la organización influyendo, incluso, sobre los futuros sistemas de actividad.

Genişletilmiş Özet

Kültürel-tarihsel aktivite teorisi (cultural-historical activity theory [CHAT]) (Engeström et al., eds., Perspectives on activity theory. New York: Cambridge University Press, 1999) ve teorinin organizasyonel teorilerle (institutional theory [IT]) olan ilişkisinin son zamanlarda irdelenmesi bu teorilerden olusan kuramsal (teorik) bir alaşım üretmiştir. Bu alaşım öğrenmenin okul gibi formel organizasyonel bağlamlarda araştırılmasını sağlamıştır. Bu makalede, CHAT-IT çerçevesine (Ogawa et al., Educational Researcher, 37(2):83–95, 2008) geçerli bir bakış açısı olarak dikkat çekip, Meksikan üniversite fiziği alanında konumlanmış olan Candela’nın çalışması üzerine düşüncelerimi yazdım. İki amacım var. Birincisi, bana göre, bu yaklaşım daha kapsamlı bir bakış açısı sunarak, sözkonusu olguyu anlamada daha verimli olacaktır. İkinci amacım, Ogawa ve arkadaşlarının öğrenmeyi ve eğitim organizasyonlarını araştıran bilim insanları arasındaki multidisipliner işbirliğini başlatan çalışmalarını daha da genişletmek niteliğindedir. CHAT-IT çerçevesi öğrenmenin sosyal bağlamlarında kaçınılmaz olarak önemli hale gelen organizasyon öğelerinin de dikkate alınması amacıyla oluşturulmuştur. Yeni çerçeve, kişinin “organizasyonlara şekil veren sosyal ve kültürel etkiler (normlar) ile bu organizasyonların sosyal bağlamlarını öğrenmenin meydana geldiği hali hazırdaki öğrenme ortamlarına bağlanmasına olanak vermektedir” (Ogawa ve ark., 2008, s. 84). Bu, “kurumların aktivite bağlamlarına nasıl ‘taşındığını’ yansıtmak üzere IT’den öğeler ekleyerek” (s. 90) Engeström teorisini yapılandırmaktadır. Candela, öğrenme ve öğretmenin çoklu uzam-zamansal bağlamda karmaşık bir yapıda olduğunu ifade eden Nespor’un (Pedagogy, Culture and Society 12:309–326, 2004) bakış açısını benimsemiş ve Meksikalı fizik öğrencilerinin rota ve izledikleri yolları Amerikalı öğrencilerininkilerle karşılaştırmıştır. Meksikalı öğrencilerin daha otonom (kendi kendine) eylemler geliştirmelerinde iki temel faktörün etkin olduğu görülmüştür: bunlar üniversite fiziğinin organizasyonel rotasının doğası ve bu rota ve izlenen yolların kültürel özellikleridir. Candela’nın çalışması ayrıca fizik profesörlerinin öğretim uygulamalarının öğrencilerin fizik gibi bir disipliner iletişim ağında hareket etmek üzere otonom yeterlilik geliştirmelerinde ana itici kuvvet olduğunu ortaya koymuştur. Doğası itibariyle CHAT-IT çerçevesi, Candela’nın etnografik çalışmasındaki Meksikalı üniversite fizik öğrencilerinin rotaları ve izledikleri yolların organizasyonel ve kültürel özelliklerini tespit etmede işe yarayacak bir konumdadır. Bu çerçevenin ışığında, Meksikan üniversitesinin bir eğitim organizasyonu olarak tarihi gelişimini ve sunulan eğitim olanaklarının kaynağı olan bu gelişimin üzerindeki kurumsal etkileri anlamanın önemli olduğunu öneriyorum. İkinci olarak, Meksikalı fizik profesörlerinin durumu ile ilgili yeterince araştırma yapılmamış olması itibariyle, bu alandaki çalışmalar dikkate değerdir. Ogawa ve ark. (2008)’a göre, “Denek veya katılımcıların, kendi halihazırdaki aktivite sistemlerini değiştirerek, bırakın kurumsal çevreleri, organizasyonları dönüştürdüğü durumları belgeleyen çalışmaları bulmak güçtür.” (s. 92). Bu anlamda, uygulamaları sadece sınıfların duvarlarını “yıkan” değil aynı zamanda organizasyonu dönüştüren ve gelecekteki aktivite sistemlerini etkileyen Meksikalı profesörlerin değişim öznesi olup olmadıklarının değerlendirilebilmesi konusunda CHAT-IT geçerli bir bakıştır.