Samenvatting
Het recente boek van Ap Dijksterhuis, Het slimme onbewuste (2007), heeft mij aan het denken gezet. Is die wetenschappelijke wijze om het onbewuste te beschouwen in tegenspraak tot Freud zoals hij stelt, of is ze compatibel met hem en vind je zelfs de essentie ervan in zijn publicaties? Om die vraag te beantwoorden ga ik als volgt te werk. Eerst zal ik in grote lijnen beschrijven wat de tendens is van Dijksterhuis’ opvattingen. Vervolgens kijk ik hoe dergelijke ideeën zich verhouden tot die van Freud. In concreto betekent het dat ik zaken bij Freud releveer die een bredere opvatting van het onbewuste laten zien dan dat het slechts een verzameling van verdrongen psychische inhouden zou vormen. Mijns inziens heeft Dijksterhuis met zijn stelling over Freud dus ongelijk.
This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.
Notes
Voor een nadere toelichting op psychoanalytische begrippen als verdringing, Fehlleistung, weerstand, manifeste droom verwijs ik naar Stroeken (2008). In het najaar 2008 verschijnt daarvan een derde druk. Uitgeverij Boom opent dan tevens een internetsite onder de naam ‘Psychoanalytisch Woordenboek’.
De Duitse tekst vindt men op: www.spatzier.net/rca.html en www.senseandsense.net/gv/textmaterial/kunstderwahl.html (met dank aan Walter Schönau). Freud zei dit tegen Theodor Reik bij een ontmoeting op straat. (Reik, 1948 & 1949, eerste bladzijde van de introductie).
Teksten van Freud worden in vertaling geciteerd vanuit de nieuwe Nederlandse uitgave Werken, uitgegeven bij Boom in 2006.
Literatuur
Dijksterhuis, A. (2007). Het slimme onbewuste. Denken met gevoel. Amsterdam: Bert Bakker.
Freud, S. (2006/1900a). De Droomduiding. Werken, deel 2.
Freud, S. (2006/1907a). De waan en de dromen in de Gradiva van W. Jensen. Werken, deel 4.
Freud, S. (2006/1912g). Enkele opmerkingen over het begrip ‘onbewuste’ in de psychoanalyse’. Werken, deel 5.
Freud, S. (2006/1917a). Een moeilijkheid in de psychoanalyse. Werken, deel 8.
Freud, S. (2006/1923b). Het Ik en het Es. Werken, 8: 385.
Freud, S. (2006/1933a). Colleges inleiding tot de psychoanalyse – Nieuwe reeks. Werken, deel 10.
Freud, S. (20061940b). Enige elementaire lessen in de psychoanalyse. Werken, deel 10.
Freud, S. (2006/1941d). Psychoanalyse en telepathie. Werken, deel 8.
Freud, S. & Ferenczi, S. (1993-2005). Briefwechsel. Böhlau, Wenen/Keulen/Weimar.
Freud, S. (1950a /1986). Briefe an Wilhelm Fliess 1887-1904. S. Fischer, Frankfurt am Main.
Freud, S. & Jung, C.G. (1974a). Briefwechsel.
Reik, Th. (1948). Listening with the third ear. New York: Farrar, Straus & Co
Reik, Th. (1949). The Inner experience of a Psychoanalyst. Londen: George Allen & Unwin.
Schönau, W. (2007). Freud als Sprachschöpfer und Diskursbegründer. In Freuds Aktualität: Freiburger Literaturpsychologische Gespräche. Jahrbuch für Literatur und Psychoanalyse, Band 26 -2007. Hg: W.Mauser & J. Pfeiffer (p. 245-254).
Stroeken, H. (red.) (2008). Psychoanalytisch Woordenboek. Amsterdam: Uitgeverij Boom.
Author information
Authors and Affiliations
Additional information
Freud in en brief aan Jung, 15-11-1907.
Prof. Dr. Harry Stroeken is psychoanalyticus en bijzonder hoogleraar Godsdienstpsychologie en Geestelijke gezondheidszorg te Leiden.
About this article
Cite this article
Stroeken, H. Es arbeitet wohl ohne Unterbrechung in mir weiter. PSIE 34, 277–284 (2008). https://doi.org/10.1007/BF03078432
Issue Date:
DOI: https://doi.org/10.1007/BF03078432