Skip to main content
SpringerLink
Log in

De genese van wetenschappelijke ideeën: de biograaf als wetenschapspsycholoog

  • Wetenschappelijke ontwikkelingen
  • Published:
Nederlands tijdschrift voor de psychologie en haar grensgebieden

Samenvatting

Op 16 september 1927 presenteerde de Deense atoomfysicus Niels Bohr op een congres te Como zijn complementariteitsprincipe aan zijn vakgenoten. Na maanden van ingespannen denkwerk en eindeloze discussies met zijn jongere vakgenoot Werner Heisenberg, die bij hem in Kopenhagen werkte, was hij tijdens een skitocht in Noorwegen op het idee gekomen. Globaal gesproken houdt complementariteit in dat de rivaliserende opvattingen van materie als uit deeltjes bestaand of daarentegen uit golfbewegingen elkaar niet uitsluiten maar, afhankelijk van de manier van meten, beide hun geldigheid hebben. Aanvankelijk stuitte Bohrs lezing op verwarring en onbegrip, en van de kant van Albert Einstein - die er in Como niet bij was geweest - naderhand ook op hardnekkige weerstand.

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this article

Log in via an institution

Price excludes VAT (USA)
Tax calculation will be finalised during checkout.

Instant access to the full article PDF.

Institutional subscriptions

Notes

  1. Mijn bijdrage aan dit symposium was getiteld: ‘Psychobiografisch wetenschapsonderzoek - op zoek naar de genese van ideeën’ en zal later dit jaar worden gepubliceerd in een onder auspiciën van het Biografie Bulletin uit te geven bundel (onder redactie van J. Dane en J.W. Renders).

  2. Najaar 2005 verscheen er een nieuwe biografie van Max Weber (Radkau, 2005) waarin met wat andere accenten eveneens een verband tussen leven en werk wordt gelegd (zie Van Strien, 2006).

  3. Merkwaardig genoeg kritiseert Popper in dit boek wel het in Bohrs denken geïmpliceerde instrumentalisme en het uit de Bohr-Heisenberg-positie voortvloeiende indeterminisme maar spreekt hij zich niet uit over Bohrs onderzoeksstrategie.

Literatuur

  • Blaedel, N. (1985). Harmony and unity. The life of Niels Bohr. Berlin: Springer.

    Google Scholar 

  • Bohr, H. (1967). My father. In S. Rosental (Ed.), Niels Bohr. His life and work as seen by his friends and colleagues (pp. 325-339). Amsterdam: North-Holland.

    Google Scholar 

  • Brandt, L.W. (1984). Psychologists caught. A psycho-logic of psychology. Toronto: University of Toronto Press.

    Google Scholar 

  • Bühler, Ch. (1933). Der menschliche Lebenslauf als psychologisches Problem. Leipzig: Hirzel.

    Google Scholar 

  • Cantor, G. (1991). Michael Faraday. Sandemanin and scientist; a study of science and religion in the nineteenth century. London: MacMillan.

    Google Scholar 

  • Ciompi, L. (1999. Die emotionalen Grundlagen des Denkens. Entwurf einer fraktalen Affectlogik. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.

    Google Scholar 

  • Dresden, M. (1987). H.A. Kramers. Between tradition and revolution. New York: Springer.

    Book  Google Scholar 

  • Erikson, E.H. (1950). Childhood and society. New York: Norton.

    Google Scholar 

  • Faas, E. (1996). Creativiteit in de wetenschap. Een historisch-psychologische analyse. Lisse: Swets & Zeitlinger.

    Google Scholar 

  • Favrholdt, D. (1992). Niels Bohr’s philosophical background. Copenhagen: Munksgaard.

    Google Scholar 

  • Feyerabend, H. (1975). Against method. London: nlb.

    Google Scholar 

  • Feuer, L.S. (1974). Einstein and the generations of science. New York: Basic Books.

    Google Scholar 

  • Fischer, E.P. (1995). Aristoteles, Einstein & Co. München: Piper.

    Google Scholar 

  • Folse, H.J. (1985). The philosophy of Niels Bohr. Amsterdam: North Holland.

    Google Scholar 

  • Forman, P. (1971). Weimar culture, causality, and quantum theory, 1918-1927. Historical Studies In The Physical Sciences, 3, 1-116. (In verkorte vorm opgenomen in C. Chant & J. Fauvel (Eds.) (1980). Darwin to Einstein; historical studies on science and belief (pp. 267-303). New York: Longman.

    Article  Google Scholar 

  • Gruber, H.E., & Barrett, P.H. (1981). Darwin on man: A psychological study of scientific creativity (2nd Ed.). Chicago: University of Chicago Press.

    Google Scholar 

  • Hark, M. ter (2004). Popper, Otto Selz and the rise of evolutionary epistemology. Cambridge: Cambridge University Press.

    Google Scholar 

  • Hendry, J. (1980). Weimar culture and quantum causality. In C. Chant & J. Fauvel (Eds.), Darwin to Einstein: Historical studies on science and belief (pp. 303-326). Burnt Mill: Longman. (Oorspronkelijk in History of science, 1970.)

    Google Scholar 

  • Høffding, H. (1896). Søren Kierkegaard als Philosoph. Stuttgart: Fromann.

    Google Scholar 

  • Holton, G. (1970). The roots of complementarity. Daedalus, 99, 1015-1055. (Tevens in G. Holton (Ed.), Thematic origins of scientific thought; Keppler to Einstein. Cambridge, ma: Harvard University Press, 1973.)

    Google Scholar 

  • Jammer, M. (1966). The conceptual development of quantum mechanics. New York: McGraw-Hill.

    Google Scholar 

  • Jammer, M. (1995). Einstein und die Religion. Konstanz: uvk Universitätsverlag.

    Google Scholar 

  • Jannides, F., Lauer, G., Martinez, M., & Winko, S. (1999). Rückkehr des Autors; zor Erneuerung eines umstrittenen Begriffs. Tübingen: Niemeyer.

    Book  Google Scholar 

  • Jung, C.G. (1952). Naturerklärung und Psyche. Zürich: Rascher.

    Google Scholar 

  • Krach, H. (1989). An introduction to the historiography of science. Cambridge: Cambridge University Press.

    Google Scholar 

  • Kuhn, Th.S. (1962). The stucture of scientific revolutions. Chicago: University of Chicago Press.

    Google Scholar 

  • Lakatos, I. (1970). Falsification and the methodology of scientific programs. In I. Lakatos & A. Musgrave (Eds.), Criticism and the growth of knowledge (pp. 91-196) Cambridge: Cambridge University Press.

    Chapter  Google Scholar 

  • Levinson, D.J. (1978). The seasons of a man’s life. New York: Knopf.

    Google Scholar 

  • Manuel, F.E. (1968). A portrait of Isaac Newton. Cambridge, ma: Harvard University Press.

    Google Scholar 

  • Meyer-Abich, K.M. (1965). Korrespondenz, Individualität und Komplementarität. Eine Studie zur Geistesgeschichte der Quantentheorie in den Beiträgen Niehls Bohrs. Wiesbaden: Steiner.

    Google Scholar 

  • Miller, A.I. (1989). Imagery, metaphor, and physical reality. In B.Gholson, W.R. Shadish, R.A. Neimeyer & A.C. Houts (Eds.), Psychology of science; contributions to metascience (pp. 326-341). Cambridge: Cambridge University Press.

    Chapter  Google Scholar 

  • Miller, A.I. (2000). Insights of genius. Imagery and creativity in science and art. Cambridge, ma: mit Press.

    Google Scholar 

  • Mitroff, I.J. (1974). The subjective side of science. Amsterdam: Elsevier.

    Google Scholar 

  • Mitzman, A. (1969). The iron cage. An historical interpretation of Max Weber. New Brunswick: Transaction Books.

    Google Scholar 

  • Moore, R. (1966). Niels Bohr. The man, his science, and the world they changed. New York: Knopf.

    Google Scholar 

  • Pais, A. (1991). Niels Bohr’s times, in physics, philosophy, and polity. Oxford: Clarendon Press.

    Google Scholar 

  • Plaum, E. (1992). Bohrs quantentheoretische Naturbeschreibung und die Psychologie. Psychologie und Geschichte, 3, 94-101.

    Google Scholar 

  • Polanyi, M. (1958). Personal knowledge, towards a post-critical philosophy. London: Routledge & Kegan Paul.

    Google Scholar 

  • Popper, K.R. (1934). Logik der Forschung. Wien: Julius Springer.

    Google Scholar 

  • Radkau, J. (2005). Max Weber. Die Leidenschaft des Denkens. München: Hanser.

    Google Scholar 

  • Rosenfeld, L. (1967). Niehls bohr in the thirties. Consolidation and extension of the conception of complementarity. In S. Rosental (Ed.), Niels Bohr; his life and work as seen by his friends and colleagues (pp. 114-136). Amsterdam: North-Holland.

    Google Scholar 

  • Skinner, B.F. (1984). Het leven van een behaviorist. Psychologie, 3, 30-38.

    Google Scholar 

  • Strien, P.J. van (1991). Transforming psychology in the Netherlands, ii. Audiences, alliances and the dynamics of change. History of the Human Sciences, 4, 351-369.

    Article  Google Scholar 

  • Strien, P.J. van (1993). Nederlandse psychologen en hun publiek. Een contextuele geschiedenis. Assen: Van Gorcum.

    Google Scholar 

  • Strien, P.J. van (2002). Uitspraken over publieke personen. De Psycholoog, 37, 511-517.

    Google Scholar 

  • Strien, P.J. van (2003). Op de schouders van Otto Selz. De ondankbare leerling Karl Popper. Acadedmische Boekengids, 42, 15-17.

    Google Scholar 

  • Strien, P.J. van (2006). Ethos en eros; de andere Max Weber. Academische Boeken Gids, 55.

  • Strien, P.J. van (aangeboden). Emotie en cognitie; de intieme kant van wetenschap.

  • Tweney, R.D. (1989). A framework for the cognitive psychology of science. In B. Gholson, W.R. Shadish, R.A. Neimeier & A. Houts (Eds.), Psychology of science; contributions to metascience (pp. 342-369). Cambridge: Cambridge University Press.

    Chapter  Google Scholar 

  • Wallace, D.B., & Gruber, H.E. (Eds.) (1989). Creative people at work. New York: Oxford University Press.

    Google Scholar 

Download references

Author information

Authors and Affiliations

  1. http://www.bsl.nl/shop/

    Pieter J. van Strien

Authors
  1. Pieter J. van Strien
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

Corresponding author

Correspondence to Pieter J. van Strien.

Additional information

* Emeritus hoogleraar grondslagen en geschiedenis van de psychologie aan de Rijksuniversiteit te Groningen.

De auteur is grote dank verschuldigd aan G. Breeuwsma, J. Dane, J.A. Harbers, W. Schönau en K. Soudijn voor hun aanmoediging en suggesties naar aanleiding van een eerdere versie, de kernfysicus R.H. Siemssen voor zijn check op het natuurkundige gedeelte en de wetenschapshistoricus K. van Berkel voor zijn prikkelende scepsis met betrekking tot de psychobiografie.

Ontvangen: 15 december 2005; geaccepteerd: 26 januari 2006.

Ontvangen: 15 december 2005; geaccepteerd: 26 januari 2006.

Rights and permissions

Reprints and permissions

About this article

Check for updates. Verify currency and authenticity via CrossMark

Cite this article

van Strien, P.J. De genese van wetenschappelijke ideeën: de biograaf als wetenschapspsycholoog. Netherlands Journal of Psychology 61, 13–22 (2006). https://doi.org/10.1007/BF03062356

Download citation

  • Published:

  • Issue Date:

  • DOI: https://doi.org/10.1007/BF03062356

Search

Navigation