Abstract
Dit artikel is een aanvulling op het eerder verschenen artikel van Stinckens en Lietaer (2001) over de visie van Carl Rogers op de gewetensfunctie en de innerlijke criticus. Recente cliëntgericht-experiëntiële theorieën die iets bijdragen tot deze thematiek worden onder de aandacht gebracht. Bepaalde axioma's, die ten grondslag liggen aan Rogers' persoonlijkheidstheorie, worden hierbij geherformuleerd. Zo wordt de sociale dimensie expliciet verdisconteerd in de omschrijving van het begrip ‘psychische gezondheid’. Gezond functioneren betekent een juist evenwicht realiseren tussen de krachten van de actualisatietendens enerzijds en de sociale beïnvloeding anderzijds. Daarnaast wordt het ‘zelf’ beschouwd als een dynamisch systeem waarin verschillende krachten in een voortdurend dialectisch spanningsveld met elkaar interageren. Deze nieuwe klemtonen werpen een ander licht op de conceptualisering van de gewetensfunctie en de destructieve uitloper ervan, de innerlijke criticus. Ze zorgen tevens voor een betere afbakening van de problematiek van de innerlijke criticus en ze verschaffen meer inzicht in de disfunctionele mechanismen waarmee de criticus de gezonde gewetensfunctie verstoort.
This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.
Notes
Dit fragment is ook in gecondenseerde versie opgenomen in de bijdrage van Leijssen in het Praktijkboek Gesprekstherapie (1995).
Literatuur
Angus, L., & Hardtke, K. (1994). Narrative processes in psychotherapy. Canadian Psychology, 35, 190-203.
Balen, R. van (2000). Op zoek naar een vernieuwend persoonsconcept voor de cliëntgerichte benadering. Tijdschrift Voor Cliëntgerichte Psychotherapie, 38, 149-163.
Barrett-Lennard, G.T. (1998). The search for order and effects. In Carl Rogers' helping system: Journey and substance (pp. 232-260). Londen: Sage.
Barrett-Lennard, G.T. (2000). The warp and weft of therapy. Relations within the self – Self within relationship. Perth, Australia: Unpublished manuscript.
Bouwkamp, R. (1999). Helen door delen. Experiëntiële interpersoonlijke therapie. Theorie, methodiek, onderzoek. Maarssen: Elsevier/De Tijdstroom.
Deikman, A.J. (1993). Mystiek en psychotherapie. Cothen: Service.
Eisenga, R., & Wijngaarden, H. (1991). Het mensbeeld van de cliëntgerichte psychotherapie. In H. Swildens, O. de Haas, G. Lietaer en R. Van Balen (red.), Leerboek gesprekstherapie. De cliëntgerichte benadering (pp. 251-265). Amersfoort/Leuven: Acco.
Elliott, R., & Greenberg, L.S. (1997). Multiple voices in process-experiential therapy: Dialogues between aspects of the self. Journal of Psychotherapy Integration, 7, 225-239.
Gendlin, E.T. (1967). Values and the process of experiencing. In A. Mahrer (Ed.), The goals of psychotherapy (pp. 247-258). New York: Appleton-Century.
Gendlin, E.T. (1970). A theory of personality change. In J. Hart en T. Tomlinson (Eds.), New directions in client-centered therapy(pp. 129-173). Boston: Houghton Mifflin.
Gendlin, E.T. (1986). Process ethics and the political question. The Focusing Folio, 5, 68-87.
Gendlin, E.T. (1996). Focusing-oriented psychotherapy: A manual of the experiential method. New York: Guilford.
Greenberg, L.S., & Paivio, S.C. (1997). Working with emotions in psychotherapy. New York: Guilford.
Greenberg, L.S., & Pascual-Leone, J. (1995). A dialectical-constructivist approach to experiential change. In R. Neimeyer en M. Mahoney (Eds.), Constructivism in psychotherapy. Washington, DC: APA Press.
Greenberg, L.S., & Pascual-Leone, J. (1997). Emotion in the creation of personal meaning. In M. Power, & C. Brewin (Eds.), Transformation of meaning. Londen: Wiley.
Greenberg, L.S.; Rice, L.N., & Elliott, R. (1993). Facilitating emotional change: The moment-by-moment process. New York: Guilford.
Greenberg, L.S., & Safran, J.D. (1991). Emotion, psychotherapy and change. New York: Guilford.
Greenberg, L.S., & Safran, J.D. (1987). Emotion in psychotherapy: Affect, cognition and the process of change. New York: Guilford.
Greenberg, L.S., & Balen, R. van (1998). The theory of experience-centered therapies. In L.S. Greenberg, J.C. Watson, & G. Lietaer (Eds.), Handbook of experiential psychotherapy(pp. 28-57). New York: Guilford.
Greenberg, L.S., Watson, J.C., & Lietaer, G. (1998). Handbook of experiential psychotherapy. New York: Guilford.
Guidano, V.F. (1987). Complexity of the self. A developmental approach to psychopathology and therapy. New York: Guilford.
Hermans, H.J.M. (1974). Waardegebieden en hun ontwikkeling. Theorie en methode van de zelf-confrontatie. Amsterdam: Swets & Zeitlinger.
Hermans, H.J.M. (1996). Voicing the self: From information processing to dialogical interchange. Psychological Bulletin, 119, 31-50.
Hermans, H.J.M. (2001). Psychotherapy as the reorganization of the Client's Position Repertory. Lezing gehouden op de SPR-conference in Leiden.
Hermans, H.J.M., Kempen, H.J.G., & Loon, J.P. van (1992). The dialogical self: Beyond individualism and rationalism. American Psychologist, 47, 23-33.
Hermans, J.H.M., Rijks, T., & Kempen, H. (1993). Imaginal dialogues in the self: Theory and method. Journal of Personality, 61, 207-237.
Honos-Webb, L., & Stiles, W.B. (1998). Reformulation of assimilation analysis in terms of voices. Psychotherapy, 35, 23-33.
Kalmthout, M. van (1995). Universalisme en differentiatie in de cliëntgerichte psychotherapie. In G. Lietaer en M. van Kalmthout (Eds.), Praktijkboek gesprekstherapie: Psychopathologie en experiëntiële procesbevordering (pp. 13-24). Utrecht: De Tijdstroom.
Kalmthout, M. van (1997). Persoonsgerichte psychotherapie. Utrecht: De Tijdstroom.
Keil, S. (1996). The self as a systemic process of interactions of ‘Inner Persons’. In R. Hutterer, G. Pawlowsky, P.F. Schmid en R. Stipsits (Eds.), Client-centered and experiential psychotherapy: A paradigm in motion (pp. 53-66). Frankfurt a.M.: Peter Lang.
Lietaer, G., & Kalmthout, M. van (Eds.). (1995). Praktijkboek gesprekstherapie. Psychopathologie en experiëntiële procesbevordering. Utrecht: De Tijdstroom.
Mearns, D., & Thorne, B. (2000a). Person-centered therapy today. New frontiers in theory and practice. Londen: Sage.
Mearns, D., & Thorne, B. (2000b). The nature of ‘configurations’ with Self. In D. Mearns en B. Thorne (Eds), Person-centered therapy today. New frontiers in theory and practice. (pp. 101-119). Londen: Sage.
Mearns, D., & Thorne, B. (2000c). Advancing person-centered theory. In D. Mearns en B. Thorne (Eds), Person-centered therapy today. New frontiers in theory and practice. (pp. 172-195). Londen: Sage.
O'Leary, C. (1999). Couple and family counselling: A person-centered approach. Londen: Sage.
Pascual-Leone, J. (1991). Emotions, development and psychotherapy: A dialectical constructivist perspective. In J.D. Safran en L.S. Greenberg (Eds.), Emotion, psychotherapy and change. New York: Guilford.
Rogers, C.R. (1951). A theory of personality and behavior. In C.R. Rogers, Client-centered Therapy (pp. 481-534). Boston: Houghton-Mifflin.
Rogers, C.R. (1961). ‘To be that self which one truly is’: A therapist's view of personal goals. In C.R. Rogers, On becoming a person: A therapist's view of psychotherapy. (pp. 163-182). Londen: Constable.
Saint-Exupéry, A. de (1943). Le petit prince. New York: Reynal & Hitchcock.
Schwartz, R.C. (1995). Internal family systems therapy. New York: Guilford.
Stinckens, N. (2001). Werken met de innerlijke criticus. Gerichte empirische verkenning vanuit een cliëntgericht-experiëntiële microtheorie. Niet-gepubliceerde doctoraatsverhandeling, K.U. Leuven.
Stinckens, N., & Lietaer, G. (2001). De gewetensfunctie en de innerlijke criticus in het oeuvre van Rogers. Tijdschrift voor Psychotherapie, 27, 187-216.
Swildens, H. (1997). Procesgerichte gesprekstherapie: Inleiding tot een gedifferentieerde toepassing van de cliëntgerichte beginselen bij de behandeling van psychische stoornissen (herz. ed.). Utrecht: De Tijdstroom.
Thelen, E., & Smith, L.B. (1994). A dynamic systems approach to the development of cognition and action. Cambridge, Massachusetts: Massachusetts Institute of Technology Press.
Vanaerschot, G. (1995). Empathische resonantie als bron van belevingsbevorderend interveniëren. In G. Lietaer en M. van Kalmthout (Eds.), Praktijkboek gesprekstherapie: Psychopathologie en experiëntiële procesbevordering (pp. 51-68). Utrecht: De Tijdstroom.
Watzlawick, P., Beavin, J., & Jackson, D. (1967). Pragmatics of human communication. New York: W.W. Norton.
Whelton, W.J., & Greenberg, L.S. (2000). The self as a singular multiplicity: A process-experiential perspective. In J.C. Muran (Ed.), Self-relations in the psychotherapy process(pp. 87-106). Washington, DC: APA.
Young, J.E. (1994). Cognitive therapy for personality disorders: A schema-focused approach. 2nd ed.). Sarasota FL: Professional Resource Press.
Author information
Authors and Affiliations
Corresponding author
Additional information
Nele Stinckens is doctor in de psychologie. Zij werkt als cliëntgericht-experiëntieel psychotherapeute in het Psychotherapeutisch Centrum voor Studenten van de Katholieke Universiteit Leuven.
G. Lietaer is gewoon hoogleraar, Afdeling Psychotherapie en Dieptepsychologie van de Katholieke Universiteit Leuven. Hij verzorgt onderwijs en opleiding in de cliëntgericht-experiëntiële psychotherapie en verricht procesonderzoek in de psychotherapie.
Prof. dr. M. Leijssen is doctor in de psychologie. Zij doceert beroepsethiek en cliëntgericht-experiëntiële psychotherapie aan de Katholieke Universiteit Leuven.Correspondentie-adres: N. Stinckens, Naamsestraat 63, 3000 Leuven.
About this article
Cite this article
Stinckens, N., Lietaer, G. & Leijssen, M. Nieuwe klemtonen in de cliëntgericht-experiëntiële visie op de gewetensfunctie en de innerlijke criticus. PSIE 28, 47–60 (2002). https://doi.org/10.1007/BF03061962
Issue Date:
DOI: https://doi.org/10.1007/BF03061962