Samenvatting
Twee zaken die betrekking hebben op cognitieve gedragstherapie bij cliënten met persoonlijkheidsstoornissen worden besproken. In de eerste plaats wordt de veronderstelling dat cliënten met een persoonlijk–heidsstoornis veel moeilijker te behandelen zijn voor hun As–I angststoornis dan cliënten zonder een persoonlijkheidsstoornis, kritisch besproken. Eerder onderzoek lijkt deze veronderstelling te ondersteunen, maar er blijken aan de meeste studies allerlei methodologische probleme te kleven. Ons eigen onderzoek suggereert dat cliënte met een As–II stoornis een verbetering op klachtniveau laten zien die parallel loopt aan die van cliënten zonder As–II stoornis. In de tweede plaats komen recente ontwikkelinge in de cognitieve therapie voor As–II problemen aan de orde. De verschillen tussen de behandeling van As–I en As–II problemen worden verduidelijkt. Enkele cognitieve technieken lijken bij uitstek geschikt voor de behandeling van As–II: het uitdagen van dichotoom en eendimensioneel denken, en gedragsexperimenten voor het testen van interpersoonlijke opvattingen. Recent ontwikkelde technieken om problemen die zich in de therapeutische relatie voordoen, te bewerken en om schema’s te veranderen die hun wortels hebben in kinderervaringen, worden gepresenteerd. Er is enige reden voor optimisme: schaarse, ongecontroleerde bevindingen wijzen erop dat aangepaste cognitieve therapie effectief kan zijn voor de behandeling van zg. As– II–problemen.
This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.
Notes
Er waren 15 cliënten met een enkele As–II–stoornis: 4 vermijdende, 6 afhankelijke, 1 obsessief–compulsieve, 3 paranoïde, en 1 theatrale stoornis. Daarnaast waren er 11 cliënten met meerdere As–II–stoornissen: in totaal 8 vermijdende, 7 afhankelijke, 6 obsessief–compulsieve, 5 paranoïde, 2 passiefagressieve, 1 schizotypische, 1 narcistische, 1 theatrale, 1 borderline en 1 zelfkwellende stoornis.
Dit betekent natuurlijk niet dat de cliënt geen enkel functioneel schema zou hebben: er zullen gebieden zijn waarop de cliënt goed functioneert. Het in het eerste deel gepresenteerde onderzoek maakt duidelijk dat bij de behandeling van As–I–angstklachten de therapeut wel degelijk een beroep kan doen op bij de cliënt al aanwezige alternatieve schema’s die betrekking hebben op het klachtgebied. Dit hangt waarschijnlijk samen met het relatief late ontstaan en het ego–dystone karakter van de As–I–angstklachten.
Rigide, eendimensionele, egocentrische concepten veroorzaken natuurlijk niet rechtstreeks klachten: dat wordt mede door hun inhoud en door de omstandigheden bepaald. De afhankelijke persoon, die verzekerd is van een verzorgende, stabiele partner, heeft waarschijnlijk slechts beperkte problemen. Ook kan het zijn dat de omgeving meer onder de problematiek lijdt dan de cliënt, zoals vaak bij de anti–sociale stoornis het geval is. Wel zijn ze gecorreleerd met psychopathologie (Dritschel & Teasdale, 1991) en is het zo dat wanneer het in de therapiesessie lukt om de aan emotionele problemen verbonden concepten te nuanceren en minder egocentrisch te maken, er een onmiddellijk effect op de emotionele stemming is, wat op zijn minst een aanwijzing is voor een causale invloed (Teasdale & Fennell, 1982 ; Fennell, 1983).
Referenties
American Psychiatric Association (1987). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 3rd Edition Revised ( DSM–R–III ). Washington DC, APA.
Arntz, A. (1991). Principes en technieken van cognitieve therapieDirectieve Therapie, 11, 252–268.
Arntz, A. (1993). Ambulante cognitieve–gedragstherapie van borderline persoonlijkheidsstoornissen. In: J. J. L. Derksen & H. Groen (Eds.), Handboek voor de behandeling van Borderline Persoonlijkheidsstoornissen . ACCO, Amersfoort (in voorbereiding).
Arntz, A., van Beijsterveld, B., Hoekstra, R., Hofman, A., Eussen, M. & Sallaerts, S. (1992). The interrater reliability of a Dutch version of the Structured Interview for DSM–III–R Personality Disorders. Acta Psychiatrica Scandinavica, 85, 394–400.
Beck, A. T. (1989). Persoonlijke mededeling.
Beck, A. T., Freeman, A. & Associates (1990). Cognitive Therapy of Personality Disorders. New York: Guilford.
Beck, A. T., Rush, A. J., Shaw, B. F. & Emery, G. (1980). Cognitive Therapy of Depression. Chichester: Wiley.
Chambless, D. L., Renneberg, B., Goldstein, A. & Gracely, E. J. (1992). MCMI–diagnosed personality disorders among agoraphobic outpatients: prevalence and relationship to severity and treatment outcome. Journal of Anxiety Disorders, 6, 193–211.
Davey, G. C. L. (1989). UCS revaluation and conditioning models of acquired fears. Behaviour Research and Therapy, 27, 521–528.
Dreessen, L., Arntz, A., Luttels, C. & Sallaerts, S. (1992). Do personality disorders influence the results of cognitive–behavioural therapies for anxiety disorders? (In voorbereiding).
Dritschel, B. H. & Teasdale, J. D. (1992). Individual differences in affectrelated cognitive operations elicited by experimental stimuli. British Journal of Clinical Psychology, 30, 151–160.
Edwards, D. J. (1990). Cognitive therapy and the restructuring of early memories through guided imagery. Journal of Cognitive Psychotherapy, 4, 33–50.
Eussen, M., Arntz, A., Hoekstra, R., & Hofman, A. (1992). The factorial validity of the SCID–II. (In voorbereiding).
Faravelli, C. & Albanesi, G. (1987). Agoraphobia with panic attacks: One year prospective follow–up. Comprehensive Psychiatry , 28, 481–487.
Green, M. A. & Curtis, G. C. (1988). Personality disorders in panic patients: Response to termination of antipanic medication. Journal of Personality Disorders, 2, 303–314.
Fennell, M. J. (1983). Cognitive therapy of depression: The mechanisms of change. Behavioural Psychotherapy, 11, 97–108.
Foa, E. B. & Kozak, M. J. (1986). Emotional processing of fear: exposure to corrective information. Psychological Bulletin , 99, 20–35.
Green, M. A. & Curtis, G. C. (1988). Personality disorders in panic patients: Response in termination of antipanic medication. Journal of Personality Disorders, 2, 303–314.
Hermesth, H., Shahar, A. & Munitz, H. (1987). Obsessive–compulsive disorder and borderline personality disorder. American Journal of Psychiatry, 144, 120–121.
Kelley, M. J. (1987). Hormones and clinical anxiety: An imbalanced neuromodulation of attention. In H. J. Eysenck & I. Martin (Eds.), Theoretical Foundations of Behavior Therapy. New York & London: Plenum, 403–432.
Koster van Groos, G. A. S. (1987). Gestructureerd klinische interview voor DSM–III–R persoonlijkheidsstoornissen ( SCID–II ). Heeswijk–Dinther: auteur.
Kringlen, E. (1965). Obsessional neurotics: A long–term follow–up. British Journal of Psychiatry, 111, 709–722.
Lo, W. H. (1967). A follow–up study of obsessional neurotics in Hong Kong Chinese. British Journal of Psychiatry, 113, 823–832.
Martin, I. & Levey, A. B. (1985). Conditioning, evaluations and cognitions: An axis of integration. Behaviour Research and Therapyt, 23, 167–175.
Mavissakalian, M. & Hamann, M. S. (1987). DSM–III personality disorders in agoraphobia. II. Changes with treatment. Comprehensive Psychiatry, 28, 356–361.
Mavissakalian, M., Hamann, M. S. & Jones, B. (1990). DSM–III personality disorders in obsessive–compulsive disorder: changes with treatment. Comprehensive Psychiatry, 31, 432–437.
Millon, T. (1981). Disorders of personality: DSM–III–R , Axis– II. New York: Wiley.
Minichiello, W. E., Bear, L. & Jenike, M. A. (1987). Schizotypal personality disorder: a poor prognostic indicator for behavior therapy in the treatment of obsessive–compulsive disorder. Journal of Anxiety Disorders, 1, 273–276.
Nisbett, R. E. & Ross, L. (1980). Human inference: Strategies and Shortcomings of Social Judgement. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice Hall.
Nurnberg, H. G., Raskin, M., Levine, P. E., Pollack, S., Prince, R. & Siegel, O. (1989). Borderline personality disorder as a negative prognostic factor in anxiety disorders. Journal of Personality Disorders, 3, 205–216.
Padesky, C. A. (1988). Schema–focused cognitive therapy: Comments and questions. International Cognitive Therapy Newsletter , 4, 5–7.
Padesky, C. A. (1989). Cognitive therapy of personality disorders. Workshop given at the Academic Section Behavior Therapy, Community Mental Health Care Centre Maastricht/Limburg University.
Rabavillas, A. D., Boulougouris, J. C., Perissaki, C. & Stefanis, C. (1979). Pre–morbid personality traits and responsiveness to flooding in obsessive–compulsive patients. Behaviour Research and Therapy, 17, 575–580.
Reich, J. (1988). DSM–III personality disorders and the outcome of treated panic disorder. American Journal of Psychiatry, 145, 1149–1152.
Reich, J. (1990). The effects of personality on placebo response in panic patients. The Journal of Nervous and Mental Disease , 178, 699–702.
Reich, J. & Green, M. A. (1991). Effect of personality disorders on outcome of treatment. Journal of Nervous and Mental Disease , 179, p. 74–82.
Repko, G. R. & Cooper, R. (1985). The diagnosis of personality disorder: A comparison of MMPI profile, Millon Inventory, and Clinical Judgement in a workers’ compensation population. Journal of Clinical Psychology, 41, 867–881.
Safran, J. D. (1990). Towards a refinement of cognitive therapy in light of interpersonal practice: II. Practice. Clinical Psychology Review, 10, 107–121.
Spitzer, R. L., Williams, J. B. W., Gibbon, M. & First, M. (1990). Structured Clinical Interview for the DSM–III–R Personality Disorders ( SCID–II , version, 1.0). Washington, D.C., American Psychiatric Press.
Steketee, G. (1990). Personality traits and disorders in obsessieve–compulsives. Journal of Anxiety Disorders, 4, 351–364.
Teasdale, J. D. & Fennell, M. J. (1982). Immediate effects on depression of cognitive therapy interventions. Cognitive Therapy and Research, 6, 343–352.
Turner, R. McM. (1987). The effects of Personality disorder diagnoses on the outcome of social anxiety symptom reduction. Journal of Personality Disorders, 1, 136–143.
Tyrer, P., Casey, P., & Gall, J. (1983). Relationship between neurosis and personality disorder. British Journal of Psychiatry , 142, 404–408.
Vaugan, M. & Beech, H. R. (1985). Which obsessionals fail to change? In: Mays, D. T. & Franks, C. M. (Eds.), Negative outcome in psychotherapy and what to do about it. New York: Springer, 195–198.
Velden, K. van der (1992). Persoonlijkheidsstoornissen en de directieve therapie. In: Velden, K. van der (red.), Directieve Therapie , 4. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.
Author information
Authors and Affiliations
Additional information
Abstract
Two issues pertaining to cognitive–behavioral psychotherapy for patients with Personality Disorders are addressed. First, the presumption that patients with a Personality Disorder are more difficult to treat for their Axis–I anxiety disorders than patients without Axis–II disorders is discussed. Previous research seemed to support this view, but there appear to be various methodological weaknesses in most of these studies. Our own research suggests that patients with Axis–II disorders improve parallel to patients without Axis–II diagnoses on scales measuring Axis–I complaints. Second, recent developments in cognitive therapy for personality disorders are discussed. The differences between cognitive treatment of Axis–I and Axis–II problems are highlighted. Some cognitieve techniques seem especially suited for treatment of Axis–II: challenging of dichotomous and onedimensional thinking and the use of behavioural experiments to test interpersonal beliefs. Recently developed techniques to change dysfunctional problems in the therapeutical relationship and to change rigid schemata that have their roots in experiences in the youth are discussed. There is some ground for optimism: scarce, uncontrolled evidence for the effectiveness of cognitive therapy of Axis–II problems is reported.
Dr. A. Arntz is verbonden aan de Vakgroep medische psychologie van de Rijksuniversiteit Limburg; Drs. L. Dreessen is werkzaam bij de Vakgroep geestelijke gezondheidkunde van dezelfde universiteit.
Correspondentieadres: Rijksuniversiteit Limburg, Postbus 616, 6200 MD Maastricht.
De auteurs zijn dank verschuldigd aan Susan Bögels, Hannie van Genderen, Theo Gubbels, Rense Hoekstra, Wiesette Krol, Carla Luttels, Steph Sallaerts, Ken Smith en Olga Sollet, die als interviewers en/of therapeuten participeerden in het onderzoek.
Rights and permissions
About this article
Cite this article
Arntz, A., Dreessen, L. Dth jaargang 1993, nummer 1 Cognitieve gedragstherapie bij persoonlijkheidsstoornissen. DITH 13, 1–11 (1993). https://doi.org/10.1007/BF03060017
Issue Date:
DOI: https://doi.org/10.1007/BF03060017