Skip to main content
SpringerLink
Log in

Verslaving als ontwikkelingsstoornis

Een andere kijk op neurobiologie en comorbiditeit

  • Published:
Kind & Adolescent

Samenvatting

Er is convergerend wetenschappelijk bewijs dat middelengebruik of misbruik opgevat dient te worden als een neurobiologische ontwikkelingsstoornis. Verslaving is het ‘eindproduct’ van deze wisselwerking tussen gen en omgeving. Bij de ontwikkeling van verslaving spelen zowel erfelijke kwetsbaarheid als veranderingen in het beloningssysteem ten gevolge van vroege blootstelling aan overmatige stress of huidige stress een cruciale rol. Deze kwetsbaarheden worden versterkt door bijkomende ontwikkelingspsychopathologie waar impulsiviteit en compulsiviteit een rol spelen. Dit alles heeft tot gevolg dat de effectieve werkzaamheid van de dopaminereceptoren in het beloningssysteem vermindert doordat zowel het aantal dopaminereceptoren als hun reactiviteit afneemt. Dit leidt tot zowel een verhoogde drang naar het middel als gebruik in steeds hogere doseringen. In dat licht kan men spreken van een duaal proces waar de bewuste controle over een automatisch proces tekortschiet. Dit benadrukt de noodzaak om de comorbide stoornissen te betrekken bij de preventie en behandeling van jongeren met een verslaving. De aangetaste sensitiviteit en densiteit van het dopaminebeloningssysteem houdt lang na ontgifting aan. Deze wetenschap moet betrokken worden in de vervolgbehandeling en de terugvalpreventie bij adolescenten.

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this article

Log in via an institution

Price excludes VAT (USA)
Tax calculation will be finalised during checkout.

Instant access to the full article PDF.

Institutional subscriptions

Figuur 2
Figuur 3

Literatuurlijst

  • American Psychiatric Association (2000). Diagnostic and Statistical Manual iv th editionText Revision. Washington dc: American Psychiatric Association.

    Google Scholar 

  • Arnsten, A. F. (2009). The emerging neurobiology of attention deficit hyperactivity disorder: the key role of the prefrontal association cortex. Journal of Pediatrics, 154 (5), Suppl. I-S43.

  • Atkinson, L., Leung, E., Goldberg, S., Benoit, D., Poulton, L., Myhal, N., Blokland, K., & Kerr, S. (2009). Attachment and selective attention: disorganization and emotional Stroop reaction time. Development and psychopathology, 21, 99–126.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • DeHart, G. B., Sroufe A., & Cooper, R. G. (2004). Child Development Its Nature and Course. Boston: McGraw Hill

    Google Scholar 

  • Bauminger, N., & Kimhi-Kind, I. (2008). Social information processing, security of attachment, and emotion regulation in children with learning disabilities. Journal of Learning Disabilities, 41 (4), 315–332.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Caspi, A., McClay, J., Moffitt, T. E., Mill, J., Martin, J., Craig, I. W., Taylor, A., & Poulton, R. (2002). Role of genotype in the cycle of violence in maltreated children. Science, 297 (5582), 851–854.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Colins, O., Vermeiren, R., Vreugdenhil, C., Van den Brink, W., Doreleijers, T., & Broekaert, E. (2010). Psychiatric disorders in detained male adolescents: a systematic literature review. Canadian Journal of Psychiatry, 55 (4), 255–263.

    Google Scholar 

  • Couwenbergh, C., Van den Brink, W., Zwart, K., Vreugdenhil, C., Van Wijngaarden-Cremers, P., & Van der Gaag, R. J. (2006). Comorbid psychopathology in adolescents and young adults treated for substance use disorders: a review. European Child & Adolescent Psychiatry, 15 (6), 319–328.

    Article  Google Scholar 

  • De Bellis, M. D. (2005). The psychobiology of neglect. Child Maltreatment 10 (2), 150–172.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • De Bellis, M. D., & Van Dillen, T. (2005). Childhood post-traumatic stress disorder: an overview. Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America, 14 (4), 745–772.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Boomsma, D. I., Vink, J. M., Van Beijsterveldt, T. C., De Geus, E. J., Beem, A. L., Mulder, E. J., Derks, E. M., Riese, H., Willemsen, G. A., Bartels, M., Van den Berg, M., Kupper, N. H., Polderman, T. J., Posthuma, D., Rietveld, M. J., Stubbe, J. H., Knol, L. I., Stroet, T., & Van Baal, G. C. (2002) Netherlands Twin Register: a focus on longitudinal research. Twin Research, 5 (5), 401–406.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • European School Survey Project on Alcohol and Other Drugs (2009). www.espad.org.

  • Frascella, J., Potenza, M. N., Brown, L. L., & Childress, A. R. (2010). Shared brain vulnerabilities open the way for nonsubstance addictions: carving addiction at a new joint? Annals of the New York Academy of Sciences, 1187, 294–315.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Jacob, S., Landeros-Weisenberger, A., & Leckman, J. F. (2009). Autism spectrum and obsessive-compulsive disorders: oc behaviors, phenotypes and genetics. Autism Research, 2 (6), 293–311.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Kendler, S., & Prescott, A. (2007). Genes, environment, and psychopathology: understanding the causes of psychiatric and substance use disorders. New York: Guilford Press

    Google Scholar 

  • Koob G. F. (2008) Neurobiology of Addiction. In M. Galanter & H. D. Kleber, Textbook of Substance Abuse-Treatment. Fourth Edition. Arlington, va: American Psychiatric Publishing.

    Google Scholar 

  • Koob, G., & Kreek, M. J. (2007). Stress, dysregulation of drug reward pathways, and the transition to drug dependence. The American Journal of Psychiatry, 164 (8), 1149–1159.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Leshner, A. I. (2000). The disease of addiction. Lippincott’s Primary Care Practice, 4 (3), 249–253.

    PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Mischel, W., Shoda, Y., & Rodriguez, M. I. (1989) Delay of gratification in children. Science, 244 (4907), 933–938.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Patronek, G. J., & Nathanson, J. N. (2009). A theoretical perspective to inform assessment and treatment strategies for animal hoarders. Clinical Psychology Review, 29, 274–281.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Noll, J. G., Trickett, P. K., Harris, W. W., & Putnam, F. W. (2008). The cumulative burden borne by offspring whose mothers were sexually abused as children: descriptive results from a multigenerational study. Journal of Interpersonal Violence, 24 (3), 424–449.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Noll, J. G., Shenk, C. E., Barnes, J. E., & Putnam, F. W. (2009). Childhood abuse, avatar choices, and other risk factors associated with internet-initiated victimization of adolescent girls. Pediatrics, 123 (6), e1078–1083.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Ramchandani, P., & Psychogiou, L. (2009). Paternal psychiatric disorders and children’s psychosocial development. Lancet, 374 (9690), 646–653.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Rizzolatti, G., & Fabbri-Destro, M. (2008). The mirror system and its role in social cognition. Current Opinion in Neurobiology, 18 (2), 179–184.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Rutter, M. (2007) Gene-environment interdependence. Developmental Science, 10 (1), 12–18.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Robinson T. E., Berridge K. C. (2008). Review. The incentive sensitization theory of addiction: some current issues. Philosophical transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological sciences 363 (1507), 3137–3146.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Shirtcliff, E. A., Vitacco, M. J., Graf, A. R., Gostisha, A. J., Merz, J. L., Zahn-Waxler, C. (2009). Neurobiology of empathy and callousness: implications for the development of antisocial behavior. Behavioral Sciences & the Law, 27 (2), 137–171.

    Article  Google Scholar 

  • Scholte, R., & Engels, R. C. M. E. (2004). De verslavingspersoonlijkheid:feit of fictie? In J. van Vugt & R. C. M. E. Engels (Red.) Wat heet verslaving? (pp. 22–29). Nijmegen: damon.

    Google Scholar 

  • Schellekens, A., & Verkes R. J. (2004). Verslaving is een neuropsychiatrische aandoening. In J. vanVugt & R. C. M. E. Engels (Red.) Wat heet verslaving? (pp. 35). Nijmegen: damon.

    Google Scholar 

  • Sinha, R. (2008). Chronic stress, drug use, and vulnerability to addiction. Annals of the New York Academy of Sciences, 1141, 105–130.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Sondeijker, F. E., Ferdinand, R. F., Oldehinkel, A. J., Veenstra, R., Tiemeier, H., Ormel, J., & Verhulst, F. C. (2007). Disruptive behaviors and hpa-axis activity in young adolescent boys and girls from the general population. Journal of Psychiatric Research, 41 (7), 570–578.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Tsuang, M. T., Lyons, M. J., Eisen, S. A., Goldberg, J., True, W., Lin, N., Meyer, J. M., Toomey, R., Faraone, S. V., Eaves, L. (1996). Genetic influences on dsm-iii-r drug abuse and dependence: a study of 3,372 twin pairs. American Journal of Medical Genetics, 67 (5), 473–477.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Van der Gaag, R. J. (2010). Comorbidity: Classification artifact and clinical reality. In M. Bax, & C. Gillberg. Comorbidity. (in press)

  • Van Wijngaarden-Cremers, P. J. M., & Van der Gaag, R. J. (in druk) Autisme en Verslaving. In F. Verheij & P. de Nijs (Red.). Pervasieve ontwikkelingsstoornissen en de inkleuring door de levensfasen. Antwerpen: Garant.

  • Volkow, N. D., Wang, G. J., Fowler J. S., Tomasi, D., Telang, F., & Baler, R. (2010). Addiction: decreased reward sensitivity and increased expectation sensitivity conspire to overwhelm the brain’s control circuit. BioEssays, 32 (9), 748–755.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Weiss, S. J. (2007). Neurobiological alterations associated with traumatic stress. Perspectives in Psychiatric Care, 43 (3), 114–122.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Wiers, R.W., Bartholow, B. D., Van den Wildenberg, E., Thush, C., Engels, R. C., Sher, K. J., Grenard, J., Ames, S. L., & Stacy, A.W. (2007). Automatic and controlled processes and the development of addictive behaviors in adolescents: a review and a model. Pharmacology, biochemistry, and behavior, 86 (2), 263–283.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Wilens, T. E. (2007). The nature of the relationship between attention-deficit/hyperactivity disorder and substance use. The Journal of Clinical Psychiatry, 68, Suppl 11, 4–8.

    PubMed  CAS  Google Scholar 

Download references

Author information

Authors and Affiliations

  1. St. Radboud – Karakter Universitair Centrum Kinder- & Jeugdpsychiatrie, Nijmegen, The Netherland

    Patricia J. M. van Wijngaarden-Cremers

  2. St. Radboud – Karakter Universitair Centrum Kinder- & Jeugdpsychiatrie, Nijmegen, The Netherland

    Rutger Jan van der Gaag

Authors
  1. Patricia J. M. van Wijngaarden-Cremers
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  2. Rutger Jan van der Gaag
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

Additional information

psychiater en werkzaam bij Dimence ggz Overijssel als hoofd Circuit Verslaving & Ontwikkelingsstoornissen en het umcn, (kinder- & jeugd)psychiater is werkzaam als hoogleraar (klinische kinder- & jeugd)psychiatrie bij het umcn

About this article

Cite this article

van Wijngaarden-Cremers, P., van der Gaag, R. Verslaving als ontwikkelingsstoornis. KIND ADOLESC. 31, 174–187 (2010). https://doi.org/10.1007/s12453-010-0720-8

Download citation

  • Published:

  • Issue Date:

  • DOI: https://doi.org/10.1007/s12453-010-0720-8

Search

Navigation