Skip to main content
SpringerLink
Log in

Het meten van cervicogene hoofdpijn

  • Klinische vraag
  • Published:
Stimulus

Samenvatting

De hoofdpijnintensiteit, -frequentie, -duur en het medicatiegebruik zijn belangrijke uitkomstmaten in hoofdpijnonderzoek. De gemakkelijkste manier om ze te inventariseren is een hoofdpijndagboek.

De pijnkarakteristieken op zichzelf (intensiteit, frequentie en duur) zijn niet voldoende om een beeld te krijgen van de ernst van de hoofdpijnklacht. Daarvoor is ook een meting van de beperking in activiteiten of participatieproblemen noodzakelijk. De drie vragenlijsten die in dit artikel besproken zijn, hebben verschillende zwaartepunten (beperking/verband pijnintensiteit-ervaren beperkingen/functionele en emotionele implicaties). De keuze van de vragenlijst kan afhangen van wat de clinicus/onderzoeker wil inventariseren.

Fysiologische functiestoornissen vormen het aangrijpingspunt voor kine/fysio/manueel therapeutische behandeling. Het meten/evalueren hiervan past bij het zoeken naar deze aangrijpingspunten.

Al deze verschillende aspecten kunnen in kaart gebracht worden als aanzet tot de behandeling of om een behandeleffect te evalueren.

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this article

Log in via an institution

Price excludes VAT (USA)
Tax calculation will be finalised during checkout.

Instant access to the full article PDF.

Institutional subscriptions

Literatuur

  • Andrasik F, Holroyd KA. Reliability and concurrent validity of headache questionnaire data. Headache 1980;20:44-46.

    Google Scholar 

  • Antonaci F, Ghirmai S, Bono G, Sandrini G, Nappi G. Cervicogenic headache: evaluation of the original diagnostic criteria. Cephalalgia 2001;21(5):573-83.

    Google Scholar 

  • Astin JA, Ernst E. The effectiveness of spinal manipulation for the treatment of headache disorders: a systematic review of randomized clinical trials. Cephalalgia 2002;22(8):617-23.

    Google Scholar 

  • Bronfort G, Assendelft WJJ, Evans R, Haas M, Bouter L. Efficacy of spinal manipulation for chronic headache: a systematic review. Journal of Manipulative and Physiological Therapeutics 2001;24(7):457-66.

    Google Scholar 

  • Diener I. Disability and handicap of individuals experiencing chronic headaches: A community-based retrospective study. In: Singer KP, ed. IFOMT, Past – Present – Future. 7th Scientific Conference of the IFOMT in conjunction with the MPAA; 6-10 november 2000. Perth: The University of Western Australia, 2000:148-52.

  • Gobel H, Petersen-Braun M, Soyka D. The epidemiology of headache in Germany: a nationwide survey of a representative sample on the basis of the headache classification of the International Headache Society. Cephalalgia 1994;14:97-106.

    Google Scholar 

  • Griegel-Morris P, Larson K, Mueller-Klaus K, et al. Incidence of common postural abnormalities in the cervical, shoulder and thoracic regions and their association with pain in two age groups of healthy subjects. Physical Therapy 1992;72:425-30.

    Google Scholar 

  • Hertogh W De, Vaes P. Cervicogene hoofdpijn, een indicatie voor fysiotherapie en manuele therapie? In: Aufdenkampe G, Verhaegen A, Vaes P, ed. Jaarboek Fysiotherapie/Kinestherapie. Houten/Diegem: Bohn Stafleu Van Loghum, 2000:74-96.

  • Hoving JL. Neck Pain in primary care [Ph D]. Amsterdam: Vrije Universiteit Amsterdam, 2001.

  • Hunfeld JAM, Passchier J, Perquin CW, Hazebroek-Kampschreur AAJM, Suijlekom-Smit LWA van, Wouden JC van der. Quality of life in adolescents with chronic pain in the head or at other locations. Cephalalgia 2001;21:201-6.

    Google Scholar 

  • Jacobson GP, Ramadan NM, Aggarwal S, Newman CW. The Henry Ford Hospital Headache Disability Inventory (HDI). Neurology 1994;44:837-42.

    Google Scholar 

  • Jacobson GP, Ramadan NM, Norris L, Newman CW. Headache Disability Inventory (HDI): short term test-retest reliability and spouse perceptions. Headache 1995;35:534-9. Holroyd KA. Assessment and psychological management of recurrent headache disorders. Journal of Consulting and Clinical Psychology 2002;70(3):656-77.

    Google Scholar 

  • Jensen MP, Karoly P, Braver S. The measurement of clinical intensity: a comparison of six methods. Pain 1986;27:117-26.

    Google Scholar 

  • Jull G, Barret C, Magee R, Ho P. Further clinical clarification of the muscle dysfunction in cervical headache. Cephalalgia 1999;19:179-185 [nummering klopt niet].

    Google Scholar 

  • Jull G, Trott P, Potter H, Zito G, Niere K, Shirley D, et al. A randomized controlled trial of exercise and manipulative therapy for cervicogenic headache. Spine 2002;27(17):1835-43; discussion 1843.

    Google Scholar 

  • Korff M Von, Ormel J, Keefe FJ, Dworkin. Grading the severity of chronic pain. Pain 1992;50:133-49.

  • Korff M Von, Stewart WF, Lipton RB. Assessing headache severity. New directions. Neurology 1994;44(suppl 4):S40-S46.

  • Kränzlin P, Wälchi B. The concept of the cervicogenic headache. In: Annual postgraduate course of the associated Swiss chiropractors. Interlaken (Zwitserland), 1993.

  • Kryst S, Scherl E. A population-based survey of the social and personal impact of headache. Headache 1994;34:344-50.

    Google Scholar 

  • Lance Whorton R, Kegerreis S. The use of manual therapy and exercise in the treatment of chronic cervicogenic headaches: a series of case studies. The Journal of Manual and Manipulative Therapy 2000;8(4):193-203.

    Google Scholar 

  • Leak AM, Cooper J, Dyer S. The Northwick Park Neck Pain Questionnaire, devised to measure neck pain and disability. British Journal of Rheumatology 1994;33:469-74.

    Google Scholar 

  • Lipton RB, Stewart WF, Sawyer J. Reliability of Migraine Disability Assessment (MIDAS) score in a population based sample of headache sufferers. Cephalalgia 1998;18:380.

    Google Scholar 

  • Nilsson N, Christensen HW, Hartvigsen J. The effect of spinal manipulation in the treatment of cervicogenic headache. Journal of Manipulative and Physiological Therapeutics 1997;20(5):326-30.

    Google Scholar 

  • Nilsson N. The prevalence of cervicogenic headache in a random population sample of 20-59 year olds. Spine 1995;20(17):1884-8.

    Google Scholar 

  • Radanov BP, Di Stefano G, Augustiny KF. Symptomatic approach to posttraumatic headache and its possible implications for treatment. European Spine Journal 2001;10(5):403-7.

    Google Scholar 

  • Rasmussen BK. Epidemiology of headache. Cephalalgia 2001;21:774-7.

    Google Scholar 

  • Sawyer J, Edmeads J, Lipton RB. Clinical utility of a new instrument assessing migraine disability: The Migraine Disability Assessment (MIDAS) Questionnaire. Neurology 1998;50:A433-A434.

    Google Scholar 

  • Sjaastad O, Fredriksen TA, Pfaffenrath V. Cervicogenic headache: diagnostic criteria. The Cervicogenic Headache International Study Group. Headache 1998;38(6):442-5.

    Google Scholar 

  • Sjaastad O, Fredriksen TA, Pfaffenrath V. Cervicogenic headache: diagnostic criteria. Headache 1990;30(11):725-6.

    Google Scholar 

  • Stolk C, Gijsberts H. Cervicogene hoofdpijn: Literatuurstudie en experimenteel onderzoek naar de betrouwbaarheid en de validiteit van de diagnose cervicogene hoofdpijn [Masters]. Brussel: Vrije Universiteit Brussel, 1998.

  • Vernon H, Mior S. The Neck Disability Index: a study of reliability and validity. Journal of Manipulative and Physiological Therapeutics 1991;14:409-15.

    Google Scholar 

  • Vincent M. Validation of criteria for cervicogenic headache. Functional Neurology 1998;13(1):74-5.

    Google Scholar 

  • Youdas JW, Carey JR, Garrett TR. Reliability of measurements of cervical spine range of motion – comparison of three methods. Physical Therapy 1991;71(2):98-106.

    Google Scholar 

Download references

Author information

Authors and Affiliations

  1. www.bsl.nl/shop/stimulus-online-0929-0591-onl.html

    Willem de Hertogh & Ina Diener

Authors
  1. Willem de Hertogh
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  2. Ina Diener
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

Additional information

Willem de Hertogh – Vakgroep Manuele Therapie/ Kinesitherapie, Vrije Universiteit Brussel, België

Departement Gezondheidszorg, Hoger Instituut voor Kinesitherapie en Ergotherapie, Hogeschool Antwerpen, België

Praktijk voor manuele therapie en kinesitherapie, Beveren-Waas, België

Ina Diener – Privaat Praktisyn in Fisiotherapie, Suid-Afrika

Deeltydse lektrise Fisioterapie Departemente van die Universiteit van Stellenbosch, Universiteit van Wes-Kaapland en Universiteit van Kaapstad

Bijlagen

Bijlagen

Bijlage 1 Voorbeeld hoofdpijndagboek

DAG 1: ..../..../....

 

8.00 u.

 

Helemaal geen pijn

Ondraaglijke pijn

Medicatie: ....................................

Opmerkingen: ..............................

......................................................

20.00 u.

 

Helemaal geen pijn

Ondraaglijke pijn

Medicatie: .....................................

Opmerkingen: ................................

........................................................

DAG 2: ..../..../....

 

..............

 

Bijlage 2 De Chronische Pijn Index

1

Hoe zou u uw hoofdpijn op dit moment inschatten, op een schaal van 0-10?

 

0: geen pijn

10: de ergst mogelijke pijn

2

Hoe intensief was uw ergste pijn gedurende de laatste 6 maanden, gemeten op dezelfde schaal?

3

Wat was de gemiddelde intensiteit van uw pijn gedurende de laatste 6 maanden? Hiermee wordt uw gebruikelijke pijn bedoeld op het moment dat u deze ervaart.

4

Hoeveel dagen in de laatste 6 maanden bent u verhinderd om uw dagelijkse activiteiten (werk, school of huishouden) uit te voeren als gevolg van uw hoofdpijn?

5

In welke mate heeft uw hoofdpijn geïnterfereerd met uw dagelijkse activiteiten gedurende de laatste 6 maanden, gescoord op een schaal van 0-10?

 

0: geen interferentie

10: onmogelijk om een activiteit uit te voeren

6

Hoezeer is uw mogelijkheid tot participatie in vrijetijdsbesteding, sociale en familiale activiteiten veranderd ten gevolge van uw hoofdpijn in de laatste 6 maanden, gescoord op een schaal van 0-10?

 

0: geen verandering

10: extreme verandering

7

Hoezeer heeft uw hoofdpijn uw mogelijkheid om te werken (inclusief huishoudelijk werk) verminderd in de laatste 6 maanden, gescoord op een schaal van 0-10?

 

0: geen verandering

10: extreme verandering

8

Hoeveel dagen heeft u hoofdpijn gehad in de laatste 6 maanden?

  1. Bron: naar Von Korff et al. (1994)

Bijlage 3 De HFHHDI of HDI

Naam patiënt:

Datum:

Instructies: Gelieve het juiste antwoord te omcirkelen:

 

1 Ik heb hoofdpijn

1 1 × per maand

2 Meer dan 1 × maar minder dan 4 × per maand

3 Meer dan eens per week

 

2 Mijn hoofdpijn is

1 Mild

2 Matig

3 Ernstig

Gelieve aandachtig te lezen: De bedoeling van deze vragenlijst is om de moeilijkheden die u ondervindt als gevolg van uw hoofdpijn in kaart te brengen. Gelieve bij elk item af te turven bij `JA’, ‘SOMS’ of ‘NEEN’. Beantwoord elk item enkel zoals het van toepassing is op uw hoofdpijn.

JA

SOMS

NEEN

  
   

E1

Als gevolg van mijn hoofdpijn voel ik me gehandicapt

   

F2

Als gevolg van mijn hoofdpijn voel ik mij beperkt bij mijn normale dagdagelijkse activiteiten

   

E3

Niemand begrijpt de invloed van mijn hoofdpijn op mijn leven

   

F4

Als gevolg van mijn hoofdpijn beperk ik mijn vrijetijdsbesteding (zoals sport of hobby's)

   

E5

Mijn hoofdpijn maakt me kwaad

   

E6

Als gevolg van mijn hoofdpijn heb ik soms het gevoel dat ik de dingen niet goed meer onder controle heb

   

F7

Als gevolg van mijn hoofdpijn kom ik minder graag onder de mensen

   

E8

Mijn partner of familie of vrienden beseffen niet wat ik meemaak ten gevolge van mijn hoofdpijn

   

E9

Mijn hoofdpijn is zo erg dat ik er gek van zou worden

   

E10

Als gevolg van mijn hoofdpijn is mijn kijk op de wereld veranderd

   

E11

Bij de start van een hoofdpijnaanval ben ik bang om het huis uit te gaan

   

E12

Als gevolg van mijn hoofdpijn voel ik me wanhopig

   

F13

Ik maak me zorgen dat ik op het werk of thuis omwille van mijn hoofdpijn een prijs betaal

   

E14

Mijn hoofdpijn plaatst mijn relatie met familie en vrienden onder druk

   

F15

Ik vermijd andere mensen wanneer ik hoofdpijn heb

   

F16

Ik geloof dat mijn hoofdpijn mij hindert in het bereiken van mijn doelen in het leven

   

F17

Als gevolg van mijn hoofdpijn kan ik niet helder denken

   

F18

Als gevolg van mijn hoofdpijn geraak ik gespannen (bvb. spierspanning)

   

F19

Als gevolg van mijn hoofdpijn hou ik niet van sociale bijeenkomsten

   

E20

Als gevolg van mijn hoofdpijn voel ik me opvliegend

   

F21

Als gevolg van mijn hoofdpijn zie ik er van af om te reizen

   

E22

Als gevolg van mijn hoofdpijn voel ik me verward

   

E23

Als gevolg van mijn hoofdpijn voel ik me gefrustreerd

   

F24

Als gevolg van mijn hoofdpijn vind ik het moeilijk om te lezen

   

F25

Ik heb er moeite mee om mijn aandacht af te leiden van mijn hoofdpijn naar andere dingen

  1. Totale Emotionele score: [ ] Totale Functionele score: [ ] TOTAAL [ ]
  2. Emotionele score: items 1, 3, 5, 6, 8-12, 14, 20, 22, 23
  3. Functionele score: items 2, 4, 7, 13, 15-19, 21, 24, 25
  4. Bron: naar Jacobson et al. (1994)

Rights and permissions

Reprints and permissions

About this article

Cite this article

de Hertogh, W., Diener, I. Het meten van cervicogene hoofdpijn. STIM 22, 102 (2003). https://doi.org/10.1007/BF03063005

Download citation

  • DOI: https://doi.org/10.1007/BF03063005

Search

Navigation