Abstract
Enrico Pasini (University of Turin, Italy), in the paper Essential differences. Or, an exercise in symptomatic history of philosophy, examines why in a letter to Conring dating from March 1678, Leibniz puts forward the following rhetorical question: “Formas substantiales quis neget, id est differentias essentiales corporum?” (“Who would ever reject substantial forms, that is to say, the essential differences of the bodies?”). The author tries to clarify this unusual locution, as the possible symptom of some more general and, perhaps, more interesting issue. The two distinct puzzles that are posed by this quote – one concerning the first two words, namely “essential differences”, and the other concerning the specification ‘of the bodies’ – is considered in the light of Leibniz’s reflections of the years 1677–78 on incorporeal substances, and on essences and reality, that culminate with the theory of ‘individual substances’ presented by Leibniz in the Generales inquisitiones and the Discourse on Metaphysics at the denouement of this elaboration period. Due attention is given to the definitions of “essential differences” available in some relevant Scholastic sources, both from thirteenth century high Scholasticism and from late Scholastics, as the relevant linguistic and conceptual terms of reference for a better understanding of Leibniz’s 1678 expression.
This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.
Access this chapter
Tax calculation will be finalised at checkout
Purchases are for personal use only
Notes
- 1.
“Formas substantiales quis neget, id est differentias essentiales corporum?” (A II, 1, 604).
- 2.
Boyle (1675). Conring himself had publicly discussed in his twenties the origin of forms and qualities: De origine formarum secundum Aristotelem disputatio publice habita VI Julii Lugduni Batavorum 1630 (Conring 1638, pp. 135–150). He introduced the object of his disquisitions at §§ 1–2 as follows: “Formae, vel (quod idem est) rerum essentiae, aut omnes semper actu sunt, aut omnes semper sunt potentia, aut omnes interdum sunt actu interdum potentia. Sed si omnes semper actu forent aut potentia, nulla esse generatio. (…) At quum actu et potentia esse multis modis dicatur, videamus qualis sit potentia illa, in qua formae aut essentiae rerum naturalium sunt antequam actu existunt” (Conring (1638, p. 136); obiter dictum, no mention of ‘essential differences’ is found in this text). Leibniz had criticised this dissertation in his letter to Thomasius of 1669 (A II, 1, 27), and in March 1678 Conring complains to him about it (A II, 1, 596), to which Leibniz plays ignorant (A II, 1, 604).
- 3.
“quod [Boylius] passim inculcat, et tanto apparatu probare nititur, scilicet omnia in natura fieri mechanice, id a me habetur pro demonstrato, nec quenquam prudentum dubitare arbitror, quin formarum ac facultatum inutilis sit ad rerum rationes reddendas apparatus” (A II, 1, 581).
- 4.
Indeed when Leibniz writes to Conring in 1677–78 he has a respectful yet strongly autonomous attitude. His letters are quite different, in their tone, from his more youthful exchanges with that great man, jurisprudent, polymath–and, Leibnitio inscio, French spy–who imposed on him so much at the time.
- 5.
“Idque Aristoteli quoque et veteribus Peripateticis persuasum fuisse apparet, quoties ad particularia explicanda descendunt. Animam semper excipio, sive substantiam operationes exercentem immanentes, quas per motum et figuram explicare ineptum est” (ib.).
- 6.
Their discussion, according to Leibniz himself, should not concern the existence or inexistence of the souls of beasts, a factual matter that, he said, must be inquired by means of experiments: “An sit in brutis substantia quaedam incorporea, quam vocant animam sentientem, indagari debet experimentis, est enim res facti” (A II, 1, 607). Also finalism, in his opinion, was not the real issue: mechanism is not a danger and guarantees instead the knowability in principle of natural phenomena, that happen “certis legibus Mathematicis a Deo praescriptis” (A II, 1, 604).
- 7.
A VI, 4, 1286.
- 8.
By reference to Aristotle’s An. Post., II, 8.
- 9.
- 10.
Ockham, Summa totius logicae, I, 23; 1974, 75: “vocatur differentia essentialis, non quia est de essentia rei, sed quia exprimit partem essentiae rei et nihil extrinsecum rei”.
- 11.
Aquinas, In II Sent., Dist. XL, q. I (“Utrum bonum et malum sint differentiae essentiales actionis”), art. I, 3: “essentialis differentia est de essentia eius cuius est differentia constitutiva: sicut rationale de essentia hominis”.
- 12.
Aquinas, In II Sent., Dist. XL, q. I, ad I: “omnis differentia faciens secundum speciem differre, est differentia essentialis”.
- 13.
“In [definitionibus,] si essentialis differentia nobis innotesceret, eam tantum ad genus apponere sufficeret; sed cum illam ignoremus, cogimur proprietatibus quam proxime ad ea fluentibus pro ea uti” (Sánchez 1636, p. 337).
- 14.
Meldola 1708, Pars prior, 296: “distinctio essentialis [est] illa quae coincidit cum distinctione reali naturarum”.
- 15.
Aquinas, ST, I, q. 31, 2 c: “vitare debemus in divinis nomen diversitatis et differentiae, ne tollatur unitas essentiae, possumus autem uti nomine distinctionis propter oppositionem relativam”.
- 16.
Aquinas, ST, I, q. 28, a. 3 co.: “oportet quod in Deo sit realis distinctio, non quidem secundum rem absolutam, quae est essentia, in qua est summa unitas et simplicitas; sed secundum rem relativam”.
- 17.
Aquinas, Q. disp. de Pot., q. 9, a. 8, ad 2: “Ad secundum dicendum quod, licet a quibusdam doctoribus Ecclesiae inveniatur nomen differentiae circa divina, non tamen est communiter utendum, nec ampliandum, quia differentia importat distinctionem aliquam secundum formam, quae non potest esse in divinis, since cum forma Dei sit divina natura, ut Augustinus dicit. Sed exponenda est differentia, ut ponatur pro distinctione, quae minimum distinctionis importat (…) Magis tamen cavendum est nomen diversitatis in divinis quam differentiae; quia diversitas magis pertinet ad essentialem divisionem, nam qualiscumque formarum multitudo facit differentiam; diversitas autem fit solum per formas substantiales”.
- 18.
In Aquinas’ words, “non ulterius divisa in species, sicut sunt species specialissimae” (Super Met., X, l. 10, n. 12).
- 19.
F. Suárez, DM 7, sectio I, § 22: “In ipsa tamen distinctione reali (…) intelligere possumus res sic distinctas non solum esse reipsa distinctas, sed etiam dissimiles in sua intrinseca et essentiali entitate; et tunc dicuntur non solum realiter sed etiam essentialiter distingui, et quo maior est illa dissimilitudo vel minor, dicuntur distingui vel specie ultima, vel subalterna, vel etiam genere aut praedicamento”.
- 20.
Cf. for example Godard’s Lexicon philosophicum: “Infima, atoma, seu specialissima est ea quae ita species est, ut nequeat evadere genus; etenim est indivisibilis in alias species. (…) Definitur unum aptum inesse multis solo numero differentibus, ut tota communis eorum essentia (…) Solo numero differunt, ea quae conveniunt inter se essentia” (Godard 1675, p. 173). On Leibniz, individuality and species infimae see Piro (2005).
- 21.
De perfecta notione substantiarum, transl. by Strickland (2006, p. 40). “Daturque aut certe intelligi potest aër purus, id est Ens, de quo nihil aliud praedicari queat, quam quod aëris natura postulat; sed non potest dari transparens purum, id est Ens in quo sit transparentia et nihil ultra. Hinc videtur sequi substantias tantum appellari debere species infimas sive individuales, quarum notio scilicet perfecta sive talis est, ut in ea responsio ad omnia ea quae de re quaeri possunt contineatur. Animalis vero notio non est talis, quaeri enim adhuc potest, sitne rationale an brutum, quadrupes an bipes, quia alia animalia rationalia, alia bruta sunt. (…) Itaque illi tantum termini generales, sunt substantiarum, qui homogenei sunt, et talis est conceptus Entis puri seu absoluti, sive Dei” (A VI, 4, 1350–51).
- 22.
Cf. the Notae plerumque metaphysicae, 1677 or later: “si la plante est une espece ou universel, chaque homme l’est aussi, mais une espece specialissime. Ainsi l’histoire d’un homme faut [vaut?] celle de toutes plantes” (A VI, 4, 1349).
- 23.
Notationes generales, transl. by Rutherford (1998, p. 142), with modifications. “Hinc porro sequitur singularia esse revera species infimas, neque unquam dari posse duo singularia per omnia similia et proinde principium individuationis semper esse differentiam aliquam specificam, quod S. Thomas ajebat de intelligentiis, sed idem verum est de individuis quibuscunque. Notamus autem cum dico homines infima specie differre, speciei nomine a me non intelligi (ut vulgo fit), aliquam tribum rerum sibi similes procreantium, (…) neque etiam universale, seu terminum ex finito terminorum numero conflatum, sed terminum cujus peculiaris est conceptus a conceptu aliorum diversus. Et certe differre conceptum Alexandri M. et Julii Caesaris et nos multa ex conceptu illius aut hujus colligere posse negari non potest. (…) Sufficit quod dixi non posse dari duo singularia per omnia similia, exempli causa duo ova, necesse est enim aliqua de uno dici posse quae de altero dici non possint, alioqui substitui sibi mutuo possent, nec ratio erit cur ita non potius dicantur esse unum et idem” (A VI, 4, 553–54).
- 24.
“Cum autem fuerit appropriata hac, eius essentia non est ipsa proprietas: homo enim cum est unus vel albus, tunc essentia humanitatis non erit ipsa essentia unitatis vel albedinis, nec essentia hominis erit essentia unius vel albi (…) ipsa enim humanitas, ex hoc quod est ipsa humanitas, est quiddam praeter aliquid illorum in cuius diffinitione non accipitur nisi humanitas tantum” (Avicenna, Phil. prima, V, 1, A; 1508, 86v; cf. 1977–1983, II, 230).
- 25.
“Dicemus ergo quod hoc est quiddam sensibile quod est animal vel homo cum materia et accidentibus, et hoc est homo naturalis. Et hoc est quiddam quod est animal vel homo, consideratum in seipso secundum hoc quod est ipsum, non accepto cum eo hoc quod est sibi admixtum, sine condicione communis aut proprii aut unius aut multi nec in effectu nec in respectu etiam potentiae secundum quod est aliquid in potentia (…) Poterit autem animal per se considerari, quamvis sit cum alio a se; essentia enim eius est cum alio a se; ergo essentia eius est ipsi per se; ipsum vero esse cum alio a se est quiddam quod accidit ei vel aliquid quod comitatur naturam suam, sicut haec animalitas et humanitas” (Avicenna, Phil. prima, V, 1, C; 1508, 87r; 1977–1983, II, 233).
- 26.
See the first volume of Marrone (2001).
- 27.
Guilelmus de Alvernia (1674). Admittedly, it is not exactly the late Scholastic that recent Leibnizologues are so fond of.
- 28.
I briefly touched this point in Pasini (2015b).
- 29.
Guilelmus de Alvernia, De universo, II, 2, 14; 1674, I, 858a H: “Quicquid enim ponas corpus humanum ad animam, hoc est, sive equum, sive domum, sive vestem, sive organum, quae ipsimet recipiunt, non est necesse ullo modorum, ut separatione ab illo amittat, vel deponat quaecunque per illud idem acquisita sunt. Quemadmodum se habet de vino, quod ex vase interdum corruptionem contrahit, si corruptum ipsum invenerit, interdum vero saporis, aut odoris suavitate, aut etiam medicinalem virtutem, si hanc dispositionem in se vas habuit”. See Moody 1975, 21–58.
- 30.
Inter duas oves. They could have been eggs (ova), Leibniz’s preferred example, at that time too: see for example Oresme, “Et si sint omnino similia in accidentibus, tunc non potest intellectus distinguere inter illa, nisi quando obiiciuntur simul sicut duo ova. Et tunc species eorum in visu et in sensu interiore distinguuntur loco” (1995, p. 414).
- 31.
Guilelmus de Alvernia, De universo, II, 2, 14; 1674, I, 857b, C–D: “vero exemplum de duobus per omnia similibus ad sensum hujusmodi homines induxisse videtur in hunc errorem, eo quod in talibus non sit a sensibus distinctio, nisi per locum, aut situm, aut aliud hujusmodi, verbi gratia, inter duas oves simillimas tam colore, quam quantitate, quam aliis, quae sensibus apparent, vel inter duas apes simillimas nemo per sensum distingueret, nisi attenderet vel locum, vel situm; propter hoc enim, quod vides hanc in uno loco, et illam in alio, vel hanc a dextris, et illam a sinistris, vel hanc alicui propinquiorem, illam remotiorem, aut hanc oppositam alicui directe secundum situm, illam vero non, visus inquam non distingueret inter illas, nec apud visum numerum facerent: sic inquiunt, se habet et apud intellectum, quia si animae nostrae omnes post spoliationem a corporibus simillimae remanerent in omnibus spiritualibus, sive intellectualibus, remanerent ex necessitate indistinguibiles secundum intellectum apud ipsum, et propter hoc singulariter indesignabiles”.
- 32.
“Intellectus igitur videt interiora omnia, hoc est, ipsa substantialia rerum, ipsaque substantias earum” (Guilelmus de Alvernia, De universo, II, 2, 15; 1674, I, 858b, G–H).
- 33.
“Haec autem sunt substantiae, et substantialia illorum, et differentiae essentiales ipsorum, quae faciunt diversitatem secundum numerum” (Guilelmus de Alvernia, De universo, II, 2, 15; 1674, I, 859a A).
- 34.
“Sint duae res A, B utique distinctae, assignetur ergo tum quod est in ipsis commune, tum quod est in singulis; seu differentia pura, nihil amplius commune continens. Aio differentiam puram non continere realitatem, quia realitas est aliquid commune quod in differentia pura contineri non debet” (A VI, 4, 26). “Quoniam realitas in omnibus una, essentia diversa, ideo id in quo distinguuntur non debet continere realitatem” (A VI, 4, 26). Remember that in his Spinozian season he had at a moment entertained the idea that all things have the same essence, namely the very same divine essence (A VI, 3, 573).
- 35.
Met., II, 2, 994 b 21.
- 36.
“Non autem accipitur hic individuum [pro?] singulare, quia scientia non est de singularibus. Sed individuum potest dici uno modo ipsa ratio speciei specialissimae, quae non dividitur per essentiales differentias” (Aquinas, Super Met., II, l. 4, n. 8).
- 37.
Leibniz was thinking of angels and separate intelligences, but other Scholastic examples of such species infimae are, in a sense, geometric figures, and certain celestial bodies (there is only one Sun in its class).
- 38.
“il n’est pas vray, que deux substances se ressemblent entierement et soyent differentes solo numero, et que ce que S. Thomas asseure sur ce point des anges ou intelligences (quod ibi omne individuum sit species infima) est vray de toutes les substances, pourveu qu’on prenne la difference specifique, comme la prennent les Geometres à l’égard de leur figures” (DM § 9; A VI, 4, 1541).
- 39.
“Ea enim quae conveniunt specie et differunt numero, conveniunt in forma, et distinguuntur materialiter. Si ergo Angeli non sunt compositi ex materia et forma, ut dictum est supra, sequitur quod impossibile sit esse duos Angelos unius specie” (Aquinas, ST, I, q. 50, a. 4 co.).
- 40.
“sub eadem specie infima Angelorum contineri possint multi Angeli solo numero inter se distincti” (Molina 1622, p. 540).
- 41.
“Quaecumque sunt idem specie differentia autem numero, habent materiam: differentia enim quae ex forma procedit, inducit diversitatem speciei; quae autem ex materia, inducit diversitatem secundum numerum. Substantiae autem separatae non habent omnino materiam, neque quae sit pars earum, neque cui uniantur ut formae. Impossibile est igitur quod sint plures unius speciei” (Aquinas, Cont. Gent., II, 93). Just before that passage, Aquinas had also written: “Ostensum est enim supra quod substantiae separatae sunt quaedam quidditates subsistentes. Species autem rei est quam significat definitio, quae est signum quidditatis rei. Unde quidditates subsistentes sunt species subsistentes. Plures ergo substantiae separatae esse non possunt nisi sint plures species” (Aquinas, ibidem).
- 42.
“Damascen. cum lib. 2. de Fide, cap. 3. dixisset, solum Deum scire, nobisque compertum non elle, utrum Angeli sint essentia dispares, vel aequales, nihilominus lib. de Decret. & placit. (…) cap. 7. Incorpoream essentiam appello animum, Angelum, demonem, unumquodque enim istorum species est infima” (Suárez 1620, p. 37).
- 43.
F. Suárez, DM 35, 3, § 43: “est simpliciter probabilior (…) esse inter angelos differentiam specificam et essentialem”.
- 44.
See Pasini (2015a).
- 45.
“An omnes numeri differentes essentialiter differant”, F. Suárez, DM 41, 4, § 9.
- 46.
F. Suárez, DM 16, 1, § 5: “ipsa entitas talis formae, natura sua apta ad sic informandum, quae aptitudo non est aliquid in re distinctum ab entitate talis formae, sed est intrinseca et essentialis differentia ejus”.
- 47.
A problem of which he might be said to have been well rid already by his endorsing the Suarezian tota entitate in the youthful Disputatio de principio individui and anyway is later superseded by Leibniz’s constantly giving ontological priority to individual things in his famous nominalism per provisionem (G, 547).
- 48.
“For those who take matter to be the principle of individuation, it follows that separate forms, for example, angels or separate intelligences, constitute a species each for itself; each is one of its kind by definition” (Funkenstein 1986, p. 136).
- 49.
And also see Pasini (2010).
- 50.
He even briefly considered the argumentative device of a space of possibilities that would be more extensive than that of the divine intellect: in 1678, in a Probatio existentiae Dei ex ejus essentia, he writes and then strikes this passage: “Nec in hoc [in the proof] supponitur Deum actu esse, sed supponitur tantum in regione idearum sive veritatum reperiri quandam essentiam, cum qua existentia necessario connectitur, ut tribuimus nomen Dei” (A II, 1, 588). But it might be just some reasoning pros hemas.
- 51.
“Ens necessarium, si modo possibile est, utique existit”, the famous “fastigium doctrinae modalis”, as he will later qualify it (A VI, 4, 1617).
- 52.
“Il y a encor une chose fort considerable dans ma philosophie, qui luy donnera quelque acces chez les Jesuites et autres Theologiens. C’est que je retablis les formes substantielles, que les Atomistes et Cartesiens pretendent d’avoir exterminees” (A II, 1, 754). He adds: “Or il est constant que sans ces formes et sans la difference qu’il y a entre elles et entre les accidens reels, il est impossible de maintenir nos mysteres” etc. These are in fact the ‘differences’ he is interested in, a fact which stresses even more the unlikely character of our micro-textual object.
- 53.
“Forma substantialis seu Anima est principium unitatis et durationis, materia vero multitudinis et mutationis. (…) Omnis forma quodammodo Anima est sive sensus atque appetitus capax” (A VI 4, 1399–1400).
- 54.
“Species organicae: plantae, animalia, homines, angeli (species constant ex substantia simplice et corpore seu aggregato organico)” (A VI, 4, 635).
- 55.
Loemker 274, modif. “Apres avoir bien pensé a tout, j’ay trouvé que la philosophie d’Aristote, de S. Thomas, et celle qui s’enseigne dans vostre societé, doit estre retenue. Qu’il y a des formes substantielles, et que la nature du corps consiste non pas dans l’etendue, mais dans une action qui se rapporte a l’etendue, car je tiens qu’un corps ne scauroit estre sans effort” (A II, 1, 798).
References
Aegidius de Lessinia. 1901. Le Traité “De unitate formae” de Gilles de Lessines (Texte inédit et étude), ed. M. De Wulf. Louvain: Institut supérieur de Philosophie de l’Université.
Avicenna. 1508. Avicenne perhypatetici philosophi ac medicorum facile primi opera in lucem redacta, B. Locatelli: Venitiis. Repr. 1961. Frankfurt a.M.: Minerva.
Avicenna. 1977–1983. Liber de philosophia prima sive scientia divina, ed. S. Van Riet, G. Verbeke. Louvain: E. Peeters, Leiden: Brill.
Boyle, R. 1675. Experiments, Notes, etc., about the Mechanical Origine or Production of Divers Particular Qualities, London: E. Flesher, R. Davis.
Colonna, E. 1581. In secundum librum sententiarum quaestiones nunc denuo excusae. Venetiis: apud Franciscum Zilettum.
Conring, H. 1638. Introductio in naturalem philosophiam et naturalium institutionum liber I. Quibus praecipue vera ac Aristotelica, cum philosophandi ratio, tum doctrina de Ortu rerum ex materia, illustratur. Helmestadii: Excudebat Henningus Mullerus.
Funkenstein, A. 1986. Theology and the Scientific Imagination from the Middle Ages to the 17th Century, Princeton: Princeton U. P.
Godard, P. 1675. Lexicon philosophicum. Item accuratissima totius philosophia summa. Paris: J. de la Caille et R. J. B. de la Caille.
Guilelmus de Alvernia. 1674. Opera omnia, quae hactenus reperiri potuerunt. Aureliae: Ex Typographia F. Hotot, Parisiis: Apud Ludovicum Billaine.
Marrone, S.P. 2001. The Light of Thy Countenance: Science and Knowledge of God in the 13th Century. Leiden: Brill.
Meldola, B. 1708. Bartholomaei Mastrii de Meldula tomus quartus, continens disputationes ad mentem Scoti in XII Aristotelis Stagiritae libros Metaphysicorum [1647–47]. Venetiis: Apud Nicolaum Pezzana.
Molina, L. de. 1622. Commentaria in primam D. Thomae partem. Lugduni: sumptibus Ludouici Prost haeredis Rouille.
Moody, E.A. 1975. Studies in Medieval Philosophy, Science, and Logic: Collected Papers, 1933–1969, Los Angeles: University of California Press.
Ockham, W. 1974. Opera philosophica, vol. 1. New York: St. Bonaventure U.P.
Oresme, N. 1995. Expositio et quaestiones in Aristotelis De anima, ed. B. Patar. Louvain and Paris: Éditions Peeters.
Pasini, E. 2010. Complete Concepts as Histories. Studia Leibnitiana 62: 229–243.
Pasini, E. 2015a. Mathematical Similes in the Theodicy. In Reasons in Theodicy. Logic, Metaphysics and Theology in Leibniz’s Essais de Théodicée (1710), eds. M. Favaretti Camposampiero and L. Perissinotto. Frankfurt: Ontos Verlag, in print.
Pasini, E. 2015b. Les vertus du scepticisme selon Bayle et Leibniz. In Leibniz et Bayle: confrontation et dialogue (Studia Leibnitiana Sonderhefte 43), eds. C. Leduc, P. Rateau and J.-L. Solère, 87–107.
Piro, F. 2005. Les vicissitudes de deux oeufs. Principe de raison et principe des indiscernables dans le premier écrits de Leibniz. In La monadologie de Leibniz. Genèse et contexte, ed. E. Pasini, 3–30. Paris–Milano: Mimesis.
Sánchez, F. 1636. Opera medica. His juncti sunt tractatus quidam philosophici non insubtiles. Tolosae: Apud Petrum Bosc.
Suárez, F. 1620. Pars Secunda Summae Theologiae de Deo rerum omnium creatore. Tractatus Primus de Angelis. Lyon: J. Cardon et P. Cavellat.
Strickland, L. (ed.) 2006. Shorter Leibniz Texts. London: Continuum.
Author information
Authors and Affiliations
Corresponding author
Editor information
Editors and Affiliations
Rights and permissions
Copyright information
© 2015 Springer International Publishing Switzerland
About this chapter
Cite this chapter
Pasini, E. (2015). Essential Differences. Or, an Exercise in Symptomatic History of Philosophy. In: Nita, A. (eds) Leibniz’s Metaphysics and Adoption of Substantial Forms. The New Synthese Historical Library, vol 74. Springer, Dordrecht. https://doi.org/10.1007/978-94-017-9956-0_5
Download citation
DOI: https://doi.org/10.1007/978-94-017-9956-0_5
Publisher Name: Springer, Dordrecht
Print ISBN: 978-94-017-9955-3
Online ISBN: 978-94-017-9956-0
eBook Packages: Humanities, Social Sciences and LawPhilosophy and Religion (R0)