Skip to main content
SpringerLink
Log in

Alcoholgerelateerde cognitieve stoornissen

  • Chapter
  • First Online:
Neuropsychologische casuïstiek

  • 4370 Accesses

Samenvatting

In de verslavingszorg komen alcoholgerelateerde cognitieve stoornissen meer voor dan tot nu toe werd aangenomen. Deze cognitieve stoornissen kunnen leiden tot ernstige problemen op sociaal, maatschappelijk en relationeel vlak. Het gedetailleerd in kaart brengen van het neuropsychologisch functioneren van chronische alcoholisten is een vereiste voor het inrichten van een adequate, persoonsgerichte behandeling.

In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de gevolgen die cognitieve stoornissen hebben voor het dagelijks leven. Daarnaast wordt ingegaan op cognitieve stoornissen bij chronische alcoholisten en patiënten met het syndroom van Korsakov. Tot slot wordt, aan de hand van een casus, ingegaan op het herkennen van cognitieve stoornissen, de abstinentietermijn en het belang van herhaald meten.

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this chapter

Log in via an institution
Chapter
USD 29.95
Price excludes VAT (USA)
  • Available as PDF
  • Read on any device
  • Instant download
  • Own it forever
eBook
USD 44.99
Price excludes VAT (USA)
  • Available as EPUB and PDF
  • Read on any device
  • Instant download
  • Own it forever
Softcover Book
USD 59.99
Price excludes VAT (USA)
  • Compact, lightweight edition
  • Dispatched in 3 to 5 business days
  • Free shipping worldwide - see info

Tax calculation will be finalised at checkout

Purchases are for personal use only

Institutional subscriptions

Notes

  1. 1.

    Om te kunnen bepalen of er daadwerkelijk sprake is van een significante verbetering in prestaties ten opzichte van de eerste meting, is gebruikgemaakt van de Reliable Change Index (RCI) van Jacobson & Truax (zie voor een uitgebreide beschrijving: Bruggemans en Van de Vijver 2014).

Literatuur

  • APA. (2007). Diagnostische criteria van de DSM-IV-TR. (American Psychiatric Association). Amsterdam: Pearson.

    Google Scholar 

  • APA. (2014). DSM-5 Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen. (Nederlandse vertaling van het Diagnostic and Statistical Manual of mental disorders, American Psychiatric Association). Amsterdam: Boom.

    Google Scholar 

  • Bartsch, A. J., Homola, G., & Biller, A. (2007). Manifestations of early brain recovery associated with abstinence from alcoholism. Brain, 130, 36–47.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Bjork, J., Hommer, D., Grant, S., & Danube, C. (2004). Impulsivity in abstinent alcohol-dependent patients: Relation to control subjects and type 1-/type 2-like traits. Alcohol, 34, 133–150.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Bodani, M., Reed, L. J., & Kopelman, M. D. (2009). Addictive and toxic disorders. In: A. S. David, et al. (Red.), Lishman’s organic psychiatry: A textbook of neuropsychiatry (4th ed., pag. 689–745). West-Sussex: Wiley-Blackwell Publishing.

    Chapter  Google Scholar 

  • Brickenkamp, R. (2007). D2. Concentratietest. Handleiding. Amsterdam: Hogrefe Uitgevers.

    Google Scholar 

  • Bruggemans, E., & Vijver, F. van de (2014). Het meten van verandering in de tijd. In: M. Hendriks, R. Kessels, M. Gorissen, & B. Schmand (Red.), Neuropsychologische diagnostiek. De klinische praktijk. Amsterdam: Boom.

    Google Scholar 

  • Brust, J. C. M. (2010). Ethanol and cognition: Indirect effects, neurotoxity and neuroprotection: A review. International Journal of Environmental Research and Public Health, 7, 1540–1557.

    Article  PubMed  PubMed Central  Google Scholar 

  • Bühler, M., & Mann, K. (2011). Alcohol and the human brain: Systematic review of different neuroimaging methods. Alcohol: Clinical and Experimental Research, 35(10),1771–1793.

    Article  Google Scholar 

  • Crews, F. T. (1999). Alcohol and neurodegeneration. CNS Drug Reviews, 5(4): 379–394.

    Article  Google Scholar 

  • Demirakca, T., Ende, G., Kämmerer, N., et al. (2011). Effects of alcoholism and continued abstinence on brain volumes in both genders. Alcohol: Clinical and Experimental Research, 35(9): 1678–1685.

    Google Scholar 

  • Dry, M., Burns, R, Nettlebeck, T., Farquharson, A. L., & White, J. M (2012). Dose-related effects of alcohol on cognitive functioning. PlosOne – open access, 7(11), e50977.

    Google Scholar 

  • Fein, G., Klein, L., & Finn, P. (2004). Impairment on a simulated gambling task in long-term abstinent alcoholics. Alcoholism: Clinical and Experimental Research, 28(10), 1487–1491.

    Article  Google Scholar 

  • Fernández-Serrano, M. J., Pérez-García, M., & Verdejo-García, A. (2010). What are the specific versus generalized effects of drugs of abuse on neuropsychological performance? Neuroscience and Biobehavioral Reviews, 35, 377–406.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Gadzinski, S., Durazzo, T. C., Yeh, P. H., et al. (2008). Chronic cigarette smoking modulates injury and short-term recovery of the medial temporal lobe in alcoholics. Psychiatry Research, 162, 133–145.

    Article  Google Scholar 

  • Geller, A. (1991). Neurological effects of drug and alcohol addiction. In: Miller, N. S. (Red.), Comprehensive handbook of drug and alcohol addiction (pag. 599–625). New York: Marcel Dekker.

    Google Scholar 

  • Janssen, G. T. L., De Mey, H. R. A., & Egger, J. I. M. (2009). Executive functioning in college students: Evaluation of the Dutch Executive Function index (EFI-NL). International Journal of Neuroscience, 119(6),792–805.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Kopelman, M. D. (2002). Disorders of memory. Brain, 125, 2152–2190.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Moselhy, H. F., Georgiou, G., & Khan, A. (2001). Frontal lobe changes in alcoholism: A review of the literature. Alcohol and Alcoholism, 36(5), 357–368.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie. (2009). Multidisciplinaire richtlijn Stoornissen in het gebruik van alcohol. Utrecht: Trimbos-Instituut.

    Google Scholar 

  • Nixon, K. (2006). Alcohol and adult neurogenesis: Roles in neurodegeneration and recovery in chronic alcoholism. Hippocampus, 16, 287–295.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Nixon, K., & Crews, F. T. (2004). Temporally specific burst in cell proliferation increase hippocampal neurogenesis in protracted abstinence from alcohol. The Journal of Neuroscience, 24(43), 9714–9722.

    Article  PubMed  PubMed Central  Google Scholar 

  • Oscar-Berman, M., & Marinkovic, K. (2003). Alcoholism and the brain: An overview. Alcohol Research and Health, 27(2), 125–133.

    PubMed  PubMed Central  Google Scholar 

  • Oscar-Berman, M., Shagrin, B., Evert, D. L., & Epstein, C. (1997). Impairments of brain and behaviour: The neurological effects of alcohol. Alcohol Health Research World, 21(1), 65–75.

    PubMed  PubMed Central  Google Scholar 

  • Rourke, S. B., & Grant, I. (2009). The neurobehavioral correlates of alcoholism. In: I. Grant & K. M. Adams, (Red.), Neuropsychological assessment of neuropsychiatric and neuromedical disorders (3rd ed., pag. 398–454). New York: Oxford University Press.

    Google Scholar 

  • Scheurich, A. (2005). Neuropsychological functioning and alcohol dependence. Current Opinion in Psychiatry, 18, 319–332.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Uekermann, J., & Daum, I. (2009). Executive function and social cognition in alcoholism. In L. Sher, I. Kandel, & J. Merrick. (Red.), Alcohol-related cognitive disorders (pag. 235–242). New York: Nova Science Publishers.

    Google Scholar 

  • Walvoort, S. J. W., Wester, A. J., & Egger, J. I. M. (2013). Neuropsychologische diagnostiek en cognitieve functies bij alcoholabstinentie. Tijdschrift voor Psychiatrie, 55(2), 101–111.

    PubMed  Google Scholar 

  • Wekking, E., Hout, M. van., & Laan, G. van der. (2004). Neurotoxiciteit. In: B. Deelman, P. Eling, E. de Haan, & E. van Zomeren (Red.), Klinische neuropsychologie (pag. 462–481). Amsterdam: Boom.

    Google Scholar 

  • Wester, A. J., & Kessels, R. P. C. (2010). Rivermead Behavioural Memory Test-3, onderzoeksversie. Amsterdam: Pearson. (Wilson, B. A., Greenfield, E., Clare, L., Baddeley, A., Cockburn, J., Watson, P., Tate, R., Sopena, S., & Nannery, R. (2008). The Rivermead Behavioural Memory Test – Third Edition (RBMT-3). London, UK: Pearson Assessment).

    Google Scholar 

  • Wester, A. J., & Kessels, R. P. C. (2012). Alcoholgerelateerde cognitieve stoornissen. In: R. P. C. Kessels, et al. (Red.), Klinische neuropsychologie. Amsterdam: Boom.

    Google Scholar 

  • Wester, A. J., Roelofs, R. L., Egger, J. I. M., & Kessels, R. P. C. (2014). Assessment of alcohol-related memory deficits: A comparison between the Rivermead Behavioural Memory Test and the California Verbal Memory Test. Brain Impairment, 15(1), 18–27.

    Article  Google Scholar 

  • Wilson, B. A., Evans, J. J., Emslie, H., Alderman, N., & Burgess, P. (1997). Behavioural assessment of the dysexecutive syndrome. Amsterdam: Pearson.

    Google Scholar 

  • Wisselink, D. J., Kuijpers, W. G. T., & Mol, A. (2014). Kerncijfers Verslavingszorg 2013. LADIS. Landelijk Alcohol en Drugs Informatie Systeem. Houten: Stichting Informatie Voorziening Zorg.

    Google Scholar 

  • Wobrock, T., Falkai, P., Schneider-Axman, T., Frommann, N., et al. (2009). Effects of abstinence on brain morphology in alcoholism. A MRI study. European Archives of Clinical Neuroscience, 259, 143–150.

    Google Scholar 

Aanbevolen literatuur

  • Bouma, A., Mulder, J., Lindeboom, J., & Schmand, B. (2012). Handboek neuropsychologische diagnostiek (2e druk). Amsterdam: Pearson.

    Google Scholar 

  • Hendriks, M., Kessels, R., Gorissen, M., & Schmand, B. (2014). Neuropsychologische diagnostiek. De klinische praktijk (1e druk). Amsterdam: Boom.

    Google Scholar 

  • Jeu, P., & Schilt, T. (2009). Alcoholgerelateerde cognitieve stoornissen. In: C. Jonker, et al. (Red.), Handboek dementie. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

    Google Scholar 

Download references

Author information

Authors and Affiliations

  1. Nijmegen, The Netherlands

    Serge Walvoort

  2. Venray, The Netherlands

    Arie Wester

Authors
  1. Serge Walvoort
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  2. Arie Wester
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

Editor information

Editors and Affiliations

  1. Koninklijke Visio, Geleen, The Netherlands

    J.A.M. Vandermeulen

  2. Universiteit Maastricht, Maastricht, The Netherlands

    M.M.A. Derix

Copyright information

© 2015 Bohn Stafleu van Loghum

About this chapter

Cite this chapter

Walvoort, S., Wester, A. (2015). Alcoholgerelateerde cognitieve stoornissen. In: Vandermeulen, J., Derix, M. (eds) Neuropsychologische casuïstiek. Bohn Stafleu van Loghum, Houten. https://doi.org/10.1007/978-90-368-0417-2_7

Download citation

  • DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-0417-2_7

  • Published:

  • Publisher Name: Bohn Stafleu van Loghum, Houten

  • Print ISBN: 978-90-368-0416-5

  • Online ISBN: 978-90-368-0417-2

  • eBook Packages: Dutch language eBook collection

Publish with us

Policies and ethics

Search

Navigation