Skip to main content

Übungsfall 12 „Gaststättenbeichten“

  • Chapter
  • First Online:
Wiederholungs- und Vertiefungskurs Strafrecht

Part of the book series: Springer-Lehrbuch ((SLB))

  • 4679 Accesses

Zusammenfassung

Schwerpunkt: (Unechtes) Unterlassungsdelikt

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this chapter

eBook
USD 19.99
Price excludes VAT (USA)
  • Available as EPUB and PDF
  • Read on any device
  • Instant download
  • Own it forever

Tax calculation will be finalised at checkout

Purchases are for personal use only

Institutional subscriptions

Notes

  1. 1.

    Nach BGH NStZ 2012, 319 (Anm. Kudlich JA 2012, 470; Brüning ZJS 2012, 691; Hecker JuS 2012, 755; Bosch JK 2012 StGB § 13 I/47; RA 2012, 353; Murmann NStZ 2012, 387; Oğlakcıoğlu NStZ-RR 2012, 246; Kuhli HRRS 2012, 331; Puppe ZIS 2013, 45).

  2. 2.

    Didaktisch zu den Straftaten gegen das Leben Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 27 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 16. Aufl. 2015, Rn. 1 ff.; Krey JuS 1971, 86, 141, 192, 248 und 306; Mitsch JuS 1995, 787 und 888, JuS 1996, 26, 121, 213, 309 und 407; Otto Jura 2003, 612; Kaspar/Broichmann ZJS 2013, 249 und 346.

  3. 3.

    Didaktisch zu § 13 StGB B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 852 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 1099 ff.; Maiwald JuS 1981, 473; Otto/Brammsen Jura 1985, 530, 592 und 646, Jura 1986, 37; Fahl/Scheurmann-Kettner JA 1998, 658; Ransiek JuS 2010, 490, 585 und 678; Kühl JA 2014, 507.

  4. 4.

    Vgl. auch BGH NStZ 2012, 319 (320).

  5. 5.

    Zum Begriff vgl. nur Rudolphi/Stein, in: SK-StGB, 119. Lfg. 2009, vor § 13 Rn. 23; Kindhäuser, LPK, 6. Aufl. 2015, § 13 Rn. 11;.

  6. 6.

    S. zsf. B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 888; vgl. auch Greco ZIS 2011, 674; Dehne-Niemann GA 2012, 89 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  7. 7.

    Didaktisch zur objektiven Zurechnung B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 239 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 325 ff.; Schlüchter JuS 1976, 312, 378 und 518, JuS 1977, 104; Ebert/Kühl Jura 1979, 561; Bloy JuS 1988, L41; Otto Jura 1992, 90; Erb JuS 1994, 449; v. Heintschel-Heinegg JA 1994, 31, 126 und 213; Puppe Jura 1997, 408, 513, 624 und Jura 1998, 21; Puppe ZJS 2008, 488 und 600; Schumann Jura 2008, 408; Kudlich JA 2010, 681; Frisch JuS 2011, 19, 116 und 205.

  8. 8.

    Vgl. nur Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, vor § 13 Rn. 38.

  9. 9.

    Zu dieser Fallgruppe der objektiven Zurechnung B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 252, 1047 ff.; Rudolphi JuS 1969, 549; Spendel JuS 1974, 749; Otto Jura 1991, 443; Schroeder JuS 1994, 846; Cancio Meliá ZStW 1999, 357; Geppert Jura 2001, 490; Christmann Jura 2002, 679; Puppe ZIS 2007, 247; Lasson ZJS 2009, 359; Luzón Pena GA 2011, 295; Kretschmer NStZ 2012, 177; Hauck GA 2012, 202; Eisele JuS 2012, 577; Grünewald GA 2012, 364; Roxin GA 2012, 655; Oğlakcıoğlu HRRS 2013, 344; Walter NStZ 2013, 673; Timpe JR 2014, 52 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  10. 10.

    Bereits daher könnte eine eigenverantwortliche Selbstgefährdung verneint werden.

  11. 11.

    Vgl. nur B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 891.

  12. 12.

    Zur Kontroverse um die Einordnung der Zumutbarkeit vgl. B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 903 f.

  13. 13.

    Didaktisch zu den sog. Garantenstellungen B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 929 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 1127 ff.; Arzt JA 1980, 553, 647 und 712; Kühl JuS 2007, 497.

  14. 14.

    Vgl. neben BGH NStZ 2012, 319 auch BGHSt 2, 150 = NJW 1952, 552 (Anm. Roxin, Höchstrichterliche Rspr. AT, 1998, Nr. 86); BGHSt 32, 367 (Fall Wittig) = NJW 1984, 2639 = NStZ 1985, 119 (Anm. Roxin, Höchstrichterliche Rspr. AT, 1998, Nr. 87; Hemmer-BGH-Classics Strafrecht, 2003, Nr. 55; Gropp NStZ 1985, 97).

  15. 15.

    Zur Unterlassensstrafbarkeit aufgrund nicht verhinderten Suizids Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 186 ff.; Klinkenberg JR 1978, 441; Wellmann JR 1979, 182; Klinkenberg JR 1979, 183; Herzberg JA 1985, 131, 177, 265 und 336; Neumann JA 1987, 244; Herzberg JZ 1986, 1021; Baumann JZ 1987, 131; Herzberg JZ 1987, 132; Henking JZ 2015, 174 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  16. 16.

    Vgl. auch BGH NStZ 2012, 319 (320).

  17. 17.

    A. A. vertretbar, s. auch Murmann NStZ 2012, 387 (388).

  18. 18.

    Vgl. B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 935 ff.; Lilie JZ 1991, 541.

  19. 19.

    A. A. vertretbar.

  20. 20.

    S. (auch zum Folgenden) BGH NStZ 2012, 319.

  21. 21.

    A. A. vertretbar, vgl. auch Murmann NStZ 2012, 387.

  22. 22.

    Zu weiteren Aspekten des Originalfalls Murmann NStZ 2012, 387.

  23. 23.

    Vgl. nur Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 13 Rn. 66 f.

  24. 24.

    Vgl. nur Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 15 Rn. 3.

  25. 25.

    Hierzu s. B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 295 ff.; Hillenkamp, 32 Probleme aus dem Strafrecht AT, 14. Aufl. 2012, 1. Problem; Schmidhäuser JuS 1980, 241; Herzberg JuS 1986, 249; Geppert Jura 1986, 610; Geppert Jura 1987, 668 (HIV); Herzberg JZ 1988, 573 und 635; Rengier Jura 1989, 225 (HIV); Brammsen JZ 1989, 71; Mayer JuS 1990, 784 (HIV); Frisch NStZ 1991, 23; Bauer wistra 1991, 168; Schroth JuS 1992, 1; Lesch JA 1997, 802; Geppert Jura 2001, 55; Jakobs ZStW 2002, 584; Puppe GA 2006, 65; Müller JA 2013, 584; Puppe ZIS 2014, 66; Fischer ZIS 2014, 97 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  26. 26.

    Hierzu s. Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 50 ff.; Schroth NStZ 1990, 324; Geppert Jura 2001, 55; Hermanns/Hülsmann JA 2002, 140; Hermanns JA 2002, 206; Verrel NStZ 2004, 309; Trück NStZ 2005, 233; Dannhorn NStZ 2007, 297; Heinke NStZ 2010, 119; Steinberg JZ 2010, 712; Steinberg/Stam NStZ 2011, 177; Müller JA 2013, 584; Puppe ZIS 2014, 66; Fischer ZIS 2014, 97; Puppe NStZ 2014, 183; Puppe ZIS 2015, 320 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  27. 27.

    Didaktisch zu § 223 StGB Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 281 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 16. Aufl. 2015, Rn. 183 ff.; Wallschläger JA 2002, 140; Hardtung JuS 2008, 864, 960 und 1060.

  28. 28.

    Didaktisch zu § 224 StGB Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 319 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 16. Aufl. 2015, Rn. 244 ff.; Stree Jura 1980, 281; Heinrich JA 1995, 601 und 718; Kretschmer Jura 2008, 916.

  29. 29.

    Didaktisch zu § 211 StGB Eisele, BT I, 2. Aufl. 2012, Rn. 61 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 16. Aufl. 2015, Rn. 28 ff.; Otto Jura 1994, 141.

  30. 30.

    Überschrift und Formulierung des Obersatzes beruhen darauf, dass das Verhältnis von Mord und Totschlag umstritten ist, hierzu Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 61 f., 135 ff.; Hillenkamp, 32 Probleme aus dem Strafrecht BT, 12. Aufl. 2013, 1. Problem; Küper JZ 1991, 761, 862 und 910; Kargl JZ 2003, 1141; Gössel ZIS 2008, 153; Grünewald JA 2012, 401; Kubik/Zimmermann StV 2013, 582 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  31. 31.

    Didaktisch zu gemeingefährlichen Mitteln Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 111 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 16. Aufl. 2015, Rn. 68 f.; von Danwitz Jura 1997, 569; Köhne Jura 2009, 265.

  32. 32.

    Vgl. Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 211 Rn. 59; Kindhäuser, LPK, 6. Aufl. 2015, § 211 Rn. 26.

  33. 33.

    Didaktisch zu den sonst niedrigen Beweggründen Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 89 ff.; Schütz JA 2007, 23; Köhne Jura 2008, 805; Kühl JuS 2010, 1041; Bosch Jura 2015, 803.

  34. 34.

    S. z. B. Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 211 Rn. 14a m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  35. 35.

    A. A. vertretbar.

  36. 36.

    A. A. vertretbar.

  37. 37.

    Didaktisch zur Verdeckungsabsicht Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 120 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 16. Aufl. 2015, Rn. 71 ff.; Geppert Jura 2004, 242; Köhne Jura 2011, 650.

  38. 38.

    Didaktisch zum Versuch B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 631 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 1192 ff.; Roxin JuS 1979, 1; Kühl JuS 1979, 718 und 874, JuS 1980, 120, 273, 506, 650 und 811, JuS 1981, 193, JuS 1982, 110 und 189; Rath JuS 1998, 1006 und 1106, JuS 1999, 32 und 140; Fahl/Scheuermann-Kettner JA 1999, 124; Putzke JuS 2009, 894, 985 und 1083; Rönnau JuS 2013, 879; Krack JA 2015, 905.

  39. 39.

    Didaktisch zu § 222 StGB Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 221 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 16. Aufl. 2015, Rn. 116 ff.

  40. 40.

    Didaktisch zu § 221 StGB Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 234 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 16. Aufl. 2015, Rn. 125 ff.; Küper Jura 1994, 513; Sternberg-Lieben/Fisch Jura 1999, 45; Hacker/Lautner Jura 2006, 274; Ladiges JuS 2012, 687; Wengenroth JA 2012, 584.

  41. 41.

    S. nur Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 221 Rn. 28.

  42. 42.

    Didaktisch zu § 323c StGB Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1246 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 16. Aufl. 2015, Rn. 1157 ff.; Geilen Jura 1983, 78 und 138; Seelmann JuS 1995, 281; Geppert Jura 2005, 39.

  43. 43.

    S. etwa Kindhäuser, LPK, 6. Aufl. 2015, § 323c Rn. 20.

  44. 44.

    Ransiek, in: NK, 4. Aufl. 2013, § 330a Rn. 4.

  45. 45.

    Nach BGHSt 52, 159 (Kfz-Werkstatt)  = NJW 2008, 1897 = NStZ 2008, 391 (Anm. Puppe, AT, 2. Aufl. 2011, § 30 Rn. 18 ff.; Lindemann ZJS 2008, 404; Bosch JA 2008, 737; Geppert JK 2008 StGB § 13 I/2; RÜ 2008, 372; RA 2008, 376; LL 2008, 537; Kühl NJW 2008, 1899; Kühl HRRS 2008, 359).

  46. 46.

    Tötungsvorsatz eher fernliegend, daher direkt mit § 222 StGB zu beginnen, andere Handhabung möglich.

  47. 47.

    Zur Abgrenzung von aktivem Tun und Unterlassen B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 863 ff.; Ranft JuS 1963, 340; Seelmann JuS 1987, L33; Stoffers JuS 1993, 23; Röhl JuS 1999, 895; Kargl GA 1999, 459; Brammsen GA 2002, 193; Walter ZStW 2004, 555; Führ Jura 2006, 265; Streng ZStW 2010, 1; Ast ZStW 2012, 612 jeweils m. w. N. (auch zu sehr umfangreichen Rspr.).

  48. 48.

    Vgl. auch BGHSt 52, 159 (163); A. A. vertretbar.

  49. 49.

    Didaktisch zur Kausalität B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 214 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 302 ff.; Schlüchter JuS 1976, 312, 378 und 518, JuS 1977, 104; Ebert/Kühl Jura 1979, 561; Bloy JuS 1988, L41; Otto Jura 1992, 90; Erb JuS 1994, 449; v. Heintschel-Heinegg JA 1994, 31, 126 und 213; Hilgendorf Jura 1995, 514; Kudlich JA 2010, 681.

  50. 50.

    S. nur B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 222 m. w.N; Rudolphi/Jäger, in: SK-StGB, 144. Lfg. 2014, vor § 1 Rn. 61 f.; Aichele ZStW 2011, 260; Gössel GA 2015, 18 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  51. 51.

    Stratenwerth/Kuhlen, AT, 6. Aufl. 2011, § 8 Rn. 21 ff; vgl. auch Rudolphi/Jäger, in: SK-StGB, 144. Lfg. 2014, vor § 1 Rn. 93 f.

  52. 52.

    Hierzu zsf. Rudolphi/Jäger, in: SK-StGB, 144. Lfg. 2014, vor § 1 Rn. 95.

  53. 53.

    A. A. bzw. andere Handhabung des Sachverhalts (in dubio pro reo) vertretbar, dann Prüfung eines Unterlassungsdelikts.

  54. 54.

    Vgl. B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 987.

  55. 55.

    Vgl. nur Kindhäuser, LPK, 6. Aufl. 2015, § 15 Rn. 47 ff.

  56. 56.

    S. nur Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 15 Rn. 12a ff.; B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1027 ff.

  57. 57.

    So die Formulierung in BGHSt 49, 1 (5).

  58. 58.

    S. nur Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, vor § 13 Rn. 36 ff.

  59. 59.

    Hierzu vgl. B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 253 ff.; Rudolphi JuS 1969, 549; Hauck GA 2009, 280; Schneider ZJS 2013, 362 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  60. 60.

    Vgl. Lindemann ZJS 2008, 404 (408); Kühl NJW 2009, 1899; A. A. vertretbar (v. a. angesichts der Rechtswidrigkeit der Anweisung).

  61. 61.

    Vgl. Kühl NJW 2009, 1899.

  62. 62.

    Tötungsvorsatz eher fernliegend, daher direkt mit § 222 StGB zu beginnen, andere Handhabung möglich.

  63. 63.

    A. A. bei entsprechender Sachverhaltsauslegung (etwa ausdrückliche Absegnung der Fahrt o. ä.) wohl noch vertretbar (trotz in dubio pro reo).

  64. 64.

    Hierzu vgl. Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, vor § 25 Rn. 1b; Dreher NJW 1970, 217; Kienapfel JuS 1974, 1; Seier JA 1990, 342 und 382; Bock Jura 2005, 673; Schmoller GA 2006, 365.

  65. 65.

    Vgl. Kühl NJW 2008, 1899.

  66. 66.

    Hierzu zsf. B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 940 ff. m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  67. 67.

    So (auch zum Folgenden) BGHSt 52, 159 (163).

  68. 68.

    S. obige Nachweise.

  69. 69.

    S. z. B. BGHSt 37, 106 (126 f.).

  70. 70.

    Vgl. nur B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 888 f.

  71. 71.

    Z. B. Otto, AT, 7. Aufl. 2004, § 9 Rn. 99 ff.; vgl. auch Puppe ZJS 2008, 600 (601).

  72. 72.

    Hierzu Stree/Bosch, in: Sch/Sch, 29. Aufl. 2014, § 13 Rn. 62; Greco ZIS 2011, 674 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  73. 73.

    So (auch zum Folgenden) BGHSt 52, 159 (164).

  74. 74.

    A. A. vertretbar.

  75. 75.

    S. nur Lindemann ZJS 2008, 404 (407 f.) m. w. N.; ausf. Puppe, AT, 2. Aufl. 2011, § 30 Rn. 1 ff.

  76. 76.

    A. A. vertretbar.

  77. 77.

    Hierzu B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1023 ff.; Struensee JZ 1987, 53; Herzberg JZ 1987, 536; Struensee JZ 1987, 541; Nestler Jura 2015, 562 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  78. 78.

    Zur Wirkung rechtswidriger Anordnungen s. nur B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 511; Amelung JuS 1986, 329; Küper JuS 1987, 81; Ambos JR 1998, 221; Fahl ZIS 2011, 229; Meyer GA 2012, 556.

  79. 79.

    Nach BGHSt 54, 44 (BSR)  = NJW 2009, 3173 = NStZ 2009, 686 = StV 2009, 687 (Anm. Rotsch ZJS 2009, 712; Schmid JA 2013, 835; Jahn JuS 2009, 1142; Satzger JK 2010 StGB § 13/42; RA 2009, 589; RÜ 2009, 636; Stoffers NJW 2009, 3176; Mosiek HRRS 2009, 565; Berndt StV 2009, 689; Kretschmer JR 2009, 474; Mosbacher/Dierlamm NStZ 2010, 268; Warneke NStZ 2010, 312; Dannecker/Dannecker JZ 2010, 981; Spring GA 2010, 222; Kraft wistra 2010, 81; Krüger ZIS 2011, 1; Schneider/Gottschaldt ZIS 2011, 573; Schwarz wistra 2012, 13) und BGH NJW 2009, 2900 (BSR)  = NStZ 2009, 506 (Anm. Heghmanns ZJS 2009, 706; Satzger JK 2010 StGB § 263/87; RÜ 2009, 504; RA 2009, 473; Bittmann NJW 2009, 2902; Voßen NStZ 2009, 697; Gössel JR 2010, 175).

  80. 80.

    Didaktisch zu § 263 StGB Eisele, BT II, 3. Aufl. 2015, Rn. 517 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, 17. Aufl. 2015, Rn. 491 ff.; Samson JA 1978, 469, 564 und 625; Hansen Jura 1990, 510; Ranft Jura 1992, 66; Geerds Jura 1994, 309; Otto Jura 2002, 606; Kindhäuser/Nikolaus JuS 2006, 193, 293 und 590.

  81. 81.

    Didaktisch zu § 25 I 2. Var. StGB B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1243 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 873 ff.; Murmann JA 2008, 321; Koch JuS 2008, 399 und 496.

  82. 82.

    I. d. R. kommentarlos zu Grunde gelegt, vgl. z. B. Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 263 Rn. 29 ff.

  83. 83.

    Vgl. Kindhäuser, LPK, 6. Aufl. 2015, § 263 Rn. 63.

  84. 84.

    Vgl. nur Eisele, BT II, 3. Aufl. 2015, Rn. 522.

  85. 85.

    Zum Folgenden BGH NJW 2009, 2900 (2901) m. w. N.

  86. 86.

    A. A. vertretbar, vgl. etwa Heghmanns ZJS 2009, 706.

  87. 87.

    Vgl. Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 25 Rn. 20; Hoyer, in: SK-StGB, 32. Lfg., 7. Aufl. 2000, § 25 Rn. 40.

  88. 88.

    Didaktisch zu § 26 StGB B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1283 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 1033 ff.; Schulz JuS 1986, 933; Geppert Jura 1997, 299 und 358; Bock JA 2007, 599; Koch/Wirth JuS 2010, 203.

  89. 89.

    S. etwa B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1243.

  90. 90.

    Vgl. Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 25 Rn. 4.

  91. 91.

    Zum vorsatzlosen Werkzeug vgl. Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 25 Rn. 25; aus der Rspr. vgl. RGSt 39, 298; RGSt 47, 148; RGSt 62, 369; RGSt 70, 212; BGHSt 9, 370 = NJW 1957, 29 (Anm. Traub NJW 1957, 431); OLG Stuttgart 2 Ss 49/59; OLG Stuttgart NJW 1962, 502 (Anm. Merkert NJW 1962, 1023); BGH NJW 1981, 1744 = NStZ 1981, 437 (Anm. Tiedemann JR 1981, 470); BGHSt 30, 363 (Flusssäure)  = NJW 1982, 1164 = NStZ 1982, 197 (Anm. Roxin, Höchstrichterliche Rspr. AT, 1998, Nr. 52; Puppe, AT, 2. Aufl. 2011, § 24 Rn. 1 ff.; Hemmer-BGH-Classics Strafrecht, 2003, Nr. 20; Geilen JK 1982 StGB § 22/7; Hassemer JuS 1982, 703; Kühl JuS 1983, 180; Seier JA 1982, 369; Teubner JA 1984, 144; Sippel NJW 1983, 2226; Küper JZ 1983, 361); BGH NStZ 1994, 35; BGH NJW 1995, 152 = NStZ 1995, 131 (Anm. Schroeder JR 1995, 95; Brocker wistra 1995, 292); BGH NStZ 1996, 610; BGH NStZ 2013, 103 (Anm. Jäger JA 2013, 71).

  92. 92.

    So BGH NJW 2009, 2900 (2901).

  93. 93.

    Zum Irrtum vgl. Eisele, BT II, 3. Aufl. 2015, Rn. 546 ff.; Rönnau/Becker JuS 2014, 504.

  94. 94.

    Zum Folgenden BGH NJW 2009, 2900 (2901) m. w. N.; A. A. vertretbar.

  95. 95.

    Zum sachgedanklichen Mitbewusstsein Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 263 Rn. 48; Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 263 Rn. 62; vgl. auch Hoyer, in: SK-StGB, 60. Lfg., 7. Aufl. 2004, § 263 Rn. 65 ff. jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  96. 96.

    Eisele, BT II, 3. Aufl. 2015, Rn. 554; Hoyer, in: SK-StGB, 60. Lfg., 7. Aufl. 2004, § 263 Rn. 86; Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 263 Rn. 70; ausf. Rönnau JuS 2011, 982; aus der Rspr. vgl. BGHSt 14, 170 = NJW 1960, 1068; OLG Celle NJW 1974, 2326; OLG Düsseldorf NJW 1988, 922 (Winkelschleifer) (Anm. Hassemer JuS 1988, 574; Geppert JK 1988 StGB § 263/28); BGHSt 50, 174 = NJW 2005, 2789 = NStZ 2005, 632 = StV 2005, 610 (Anm. Kudlich JuS 2005, 1133; RÜ 2005, 474; LL 2006, 185; Eidam JR 2006, 254); OLG Jena 1 Ss 226/06.

  97. 97.

    Eisele, BT II, 3. Aufl. 2015, Rn. 574 m. w. N.; ausf. Otto Jura 1991, 494; Geerds Jura 1994, 309; Satzger Jura 2009, 518; Waszcynski JA 2010, 251.

  98. 98.

    Eisele, BT II, 3. Aufl. 2015, Rn. 574; Hoyer, in: SK-StGB, 60. Lfg., 7. Aufl. 2004, § 263 Rn. 193 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  99. 99.

    Hierzu Eisele, BT II, 3. Aufl. 2015, Rn. 636 ff.; Wittig JA 2013, 401.

  100. 100.

    Zum Folgenden BGH NJW 2009, 2900 (2902).

  101. 101.

    Hierzu Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 11 Rn. 12 ff.; Walther Jura 2009, 421; Rönnau/Wegner JuS 2015, 505.

  102. 102.

    Ausführlich zu dieser Betrugskonstruktion Heghmanns ZJS 2009, 706 (707 ff.).

  103. 103.

    Didaktisch zu § 266 StGB Eisele, BT II, 3. Aufl. 2015, Rn. 855 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 2, 17. Aufl. 2015, Rn. 791 ff.; Kohlmann JA 1980, 228; Labsch Jura 1987, 343 und 411; Seier/Martin JuS 2001, 874; Saliger JA 2007, 326; Murmann Jura 2010, 561; Mitsch JuS 2011, 97.

  104. 104.

    Vgl. BGH 5 StR 394/08 Rn. 32 f.; in BGHSt 54, 44 nicht abgedruckt; in BGH NJW 2009, 2900 nicht geprüft.

  105. 105.

    Direkte Prüfung eines Unterlassungsdelikts, da Sachverhalt dies nahelegt; andere Handhabung inkl. Abgrenzung Tun / Unterlassen möglich.

  106. 106.

    Vgl. B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1210 (keine mittelbare Täterschaft) m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  107. 107.

    Didaktisch zu § 27 StGB B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1316 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 1069 ff.; Murmann JuS 1999, 548; Geppert Jura 1999, 266; Gaede JA 2007, 757; Seher JuS 2009, 793.

  108. 108.

    Allgemein zur Abgrenzung von Täterschaft und Teilnahme B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1192 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 781 ff.; Hillenkamp, 32 Probleme aus dem Strafrecht AT, 14. Aufl. 2012, 19. Problem; Geerds Jura 1990, 173 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  109. 109.

    Hierzu B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1212 ff.; Schultz JuS 1985, 270; Sowada Jura 1986, 399; Hoffmann-Holland ZStW 2006, 620; Bachmann/Eichinger JA 2011, 105 und 509; Krüger ZIS 2011, 1; Haas ZIS 2011, 392; Satzger Jura 2015, 1055 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  110. 110.

    Vgl. schon RGSt 64, 273 (275).

  111. 111.

    S. BGH 5 StR 394/08 Rn. 35; A. A. vertretbar.

  112. 112.

    Z. B. Lackner/Kühl, StGB, 28. Aufl. 2014, § 27 Rn. 5.

  113. 113.

    Z. B. Bosch JA 2007, 418 (21); Krüger ZIS 2011, 1 (6 ff.).

  114. 114.

    Z. B. Wohlers/Gaede, in: NK, 4. Aufl. 2013, § 13 Rn. 26.

  115. 115.

    S. nur Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1214 m. w. N.

  116. 116.

    A. A. vertretbar.

  117. 117.

    S. etwa B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1320 ff.; Hoyer, in: SK-StGB, 34. Lfg., 7. Aufl. 2000, § 27 Rn. 3 ff.; Kindhäuser, LPK, 6. Aufl. 2015, § 27 Rn. 3 ff.; Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 27 Rn. 14 ff.; Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 27 Rn. 7 ff.; Hillenkamp, 32 Probleme aus dem Strafrecht AT, 14. Aufl. 2012, 27. Problem; Harzer/Vogt StraFo 2000, 39; Geppert Jura 2007, 589; Timpe JA 2012, 430 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  118. 118.

    Vgl. BGHSt 54, 44 (52).

  119. 119.

    Zur Ingerenz vgl. B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 957 ff.; Hillenkamp, 32 Probleme aus dem Strafrecht AT, 14. Aufl. 2012, 29. Problem; Herzberg JuS 1971, 74; Herzberg JZ 1986, 986; Sowada Jura 2003, 236; Jasch NStZ 2005, 8; Kretschmer JA 2015, 589 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  120. 120.

    S. obige Nachweise.

  121. 121.

    S. BGHSt 54, 44 (47); ferner Hierzu vgl. Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 13 Rn. 55 m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  122. 122.

    Zum Folgenden BGHSt 54, 44 (48 ff.) m. w. N.

  123. 123.

    A. A. vertretbar, vgl. die Vielzahl kritischer Anmerkungen in der Lit. (s. o.).

  124. 124.

    Didaktisch zur Irrtumslehre B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1062 ff.; Backmann JuS 1972, 196, 326, 452 und 649, JuS 1973, 30 und 299, JuS 1974, 40; Warda Jura 1979, 1, 71, 113 und 286; Hettinger JuS 1988, L71, JuS 1989, L17 und L41, JuS 1990, L73, JuS 1991, L9, L25, L33 und L49, JuS 1992, L65, L73 und L81; Geerds Jura 1990, 421; Herzberg JZ 1993, 1017; Koriath Jura 1996, 113; Rath Jura 1998, 539; Rönnau/Faust/Fehling JuS 2004, 667; Henn JA 2008, 854; Exner ZJS 2009, 516; Knobloch JuS 2010, 864; Sternberg-Lieben/Sternberg-Lieben JuS 2012, 289.

  125. 125.

    Didaktisch zu § 17 StGB B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 546 ff. und 1114 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 714 ff.; Backmann JuS 1972, 196, 326, 452 und 649, JuS 1973, 30 und 299, JuS 1974, 40; Bergmann JuS 1990, L17; Otto Jura 1990, 645; Neumann JuS 1993, 793; Lesch JA 1996, 346, 504 und 607; Bachmann JA 2009, 510.

  126. 126.

    Zum Folgenden BGH 5 StR 394/08 Rn. 38.

  127. 127.

    H. M., zsf. Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 17 Rn. 4 f. m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  128. 128.

    Allgemein zu § 28 StGB B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1348 ff.; Schünemann Jura 1980, 354 und 568; Niedermair ZStW 1994, 388; Fischer/Gutzeit JA 1998, 41; Otto Jura 2004, 469; Küper JZ 2006, 1157; Puppe ZStW 2008, 504; Hoyer GA 2012, 123; Valerius Jura 2013, 15.

  129. 129.

    Vgl. Hoyer, in: SK-StGB, 35. Lfg., 7. Aufl. 2001, § 28 Rn. 38.

  130. 130.

    Hoyer, in: SK-StGB, 60. Lfg, 7. Aufl. 2004, § 263 Rn. 287.

  131. 131.

    A. A. vertretbar.

  132. 132.

    Didaktisch zu § 258 StGB Eisele, BT II, 3. Aufl. 2015, Rn. 1102 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 16. Aufl. 2015, Rn. 825 ff.; Stree JuS 1976, 137; Geerds Jura 1985, 617; Satzger Jura 2007, 754; Jahn/Palm JuS 2009, 408.

  133. 133.

    Zur Amtsträgereigenschaft des Täters vgl. Stree/Hecker, in: Sch/Sch, 29. Aufl. 2014, § 258a Rn. 2 f.

  134. 134.

    Vgl. nur Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 258 Rn. 7; ausf. zum i. E. problematischen Vereiteln Hoyer, in: SK-StGB, 140. Lfg. 2013, § 258 Rn. 11 ff.; aus der Rspr. RGSt 70, 251; BGH NJW 1984, 135 = StV 1984, 74 (Anm. Seier JA 1984, 57; Hassemer JuS 1984, 306; Geilen JK 1984 StGB § 258/4; Rudolphi JR 1984, 338).

  135. 135.

    Hierzu Hoyer, in: SK-StGB, 140. Lfg. 2013, § 258 Rn. 13 ff.; Eisele, BT II, 3. Aufl. 2015, Rn. 1117; Samson JA 1982, 181; aus der Rspr. vgl. RGSt 70, 251; RGSt 74, 178; OGHSt 2, 224; BGHSt 12, 277 = NJW 1959, 494; BGHSt 15, 18 = NJW 1960, 1962; OLG Stuttgart NJW 1976, 2084; BGH NJW 1984, 135 = StV 1984, 74 (Anm. Seier JA 1984, 57; Hassemer JuS 1984, 306; Geilen JK 1984 StGB § 258/4; Rudolphi JR 1984, 338); OLG Karlsruhe NJW 1989, 181 = NStZ 1988, 503 (Anm. Otto JK 1989 StGB § 258a/2; Geerds JR 1989, 212); OLG Koblenz NStZ 1992, 146; BGHSt 45, 97 (Schneider)  = NJW 1999, 2908 = NStZ 2000, 31 = StV 2000, 422 (Anm. Geppert JK 2000 StGB § 17/4; Stuckenberg JA-R 2000, 12; LL 2000, 106; Börger NStZ 2000, 31; Neumann StV 2000, 425); OLG Jena NStZ 2005, 49 (Anm. Frye NStZ 2005, 50); BGHSt 51, 333 = NJW 2007, 2501 = NStZ 2007, 659 = StV 2007, 454 (Anm. Satzger JK 2007 StPO § 244 III/8; Beulke/Ruhmannseder NStZ 2008, 300; Michalke StV 2008, 228); BGH NStZ-RR 2011, 42 = StV 2011, 92; BGH NJW 2015, 3732 = NStZ 2015, 702 (Anm. RÜ 2015, 781).

  136. 136.

    Vgl. dazu B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 950; Beulke, Strafprozessrecht, 12. Aufl. 2012, Rn. 91; Rössner, 28 Probleme aus dem Strafprozessrecht, 2. Aufl., 2007, 5. Problem; Hoyer, in: SK-StGB, 140. Lfg. 2013, § 258a Rn. 3 ff.; Krause JZ 1984, 548; Laubenthal JuS 1993, 907; aus der Rspr. vgl. RGSt 70, 251; OLG Stuttgart NJW 1950, 198; BGHSt 5, 225 = NJW 1954, 1009; BGHSt 8, 186 = NJW 1955, 1933; BGHSt 12, 277 = NJW 1959, 494; OLG Köln NJW 1981, 1794 (Anm. Geppert JK 1982 StGB § 258a/1); BGH NJW 1987, 199 = NStZ 1986, 503 (Anm. Otto JK 1987 StGB § 13/12; Rudolphi JR 1987, 336; Winkelbauer JZ 1986, 1119); OLG Karlsruhe NJW 1989, 181 = NStZ 1988, 503 (Anm. Otto JK 1989 StGB § 258a/2; Geerds JR 1989, 212); BGH NJW 1989, 914 = NStZ 1989, 223 (Anm. Geppert JK 1989 StGB § 332/4; Bottke JR 1989, 432); BGHSt 38, 388 = NJW 1993, 544 = NStZ 1993, 383 = StV 1993, 126 (Anm. Hemmer-BGH-Classics Strafrecht, 2003, Nr. 92; Laubenthal JuS 1993, 907; Otto JK 1993 StGB § 13/22; Mitsch NStZ 1993, 384; Bergmann StV 1993, 518; Rudolphi JR 1995, 167); BGH NStZ 1998, 194 (Anm. Böse JA 1998, 629; LL 1998, 395); OLG Koblenz NStZ-RR 1998, 332 = StV 1999, 541 (Anm. Martin JuS 1999, 194; Geppert JK 1999 StGB § 258/13); BGH NStZ 2000, 147 (Anm. Otto JK 2000 StGB 13/29; RA 2000, 224; Wollweber wistra 2000, 338); BVerfG NJW 2003, 1030 (Anm. Seebode JZ 2004, 305).

  137. 137.

    OLG Stuttgart NJW 1950, 198.

  138. 138.

    Etwa Hoyer, in: SK-StGB, 140. Lfg. 2013, § 258a Rn. 6; Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 950.

  139. 139.

    Vgl. schon BGHSt 12, 277 (280 f.).

  140. 140.

    Etwa Beulke, Strafprozessrecht, 12. Aufl. 2012, Rn. 91; Stree/Hecker, in: Sch/Sch, 28. Aufl. 2010, § 258a Rn. 11; Satzger Jura 2007, 763.

  141. 141.

    Hierzu vgl. zsf. m. w. N. Beulke, Strafprozessrecht, 12. Aufl. 2012, Rn. 91.

  142. 142.

    A. A. vertretbar. Möglich ist es auch, eine Garantenstellung zu bejahen, aber die Zumutbarkeit zu verneinen.

  143. 143.

    Didaktisch zu § 339 StGB Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1665 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 16. Aufl. 2015, Rn. 959 ff.; Behrendt JuS 1989, 945.

  144. 144.

    Didaktisch zu § 257 StGB Eisele, BT II, 3. Aufl. 2015, Rn. 1075 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 2, 16. Aufl. 2015, Rn. 852 ff.; Stree JuS 1976, 137 und 327; Geppert Jura 1980, 269; Dehne-Niemann ZJS 2009, 142, 248 und 369; Jahn/Reichart JuS 2009, 309; Bosch Jura 2012, 270.

  145. 145.

    Didaktisch zu §§ 138, 139 StGB Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1501 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 2. Aufl. 2012, Rn. 866 ff.

  146. 146.

    Nach BGH NStZ 2000, 414 = StV 2001, 616 (Anm. Puppe, AT, 2. Aufl. 2011, § 29 Rn. 5 ff.; Schröder JA 2001, 191; Engländer JuS 2001, 958; Geppert JK 2001 StGB § 13/31; LL 2000, 810; RÜ 2000, 421; RA 2000, 474).

  147. 147.

    Kein Ansprechen von §§ 212, 22, 23 StGB, da Tötungsvorsatz fernliegend, andere Handhabung möglich.

  148. 148.

    Didaktisch zur körperlichen Misshandlung Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 291 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 16. Aufl. 2015, Rn. 188 ff.; Murmann Jura 2004, 102.

  149. 149.

    Statt aller Fischer StGB, 63. Aufl. 2016, § 223 Rn. 4; ausf. Rackow GA 2003, 135; Murmann Jura 2004, 102; aus der Rspr. vgl. RGSt 10, 407; RGSt 19, 136; RGSt 25, 375; RGSt 29, 58; OLG Stuttgart NJW 1959, 831; BGHSt 14, 269 = NJW 1960, 1477 (Anm. Rittau NJW 1960, 1480); BayObLG NJW 1970, 769; BGHSt 25, 277 = NJW 1974, 958 (Anm. Hassemer JuS 1974, 395; Jakobs NJW 1974, 1829); BGH NJW 1990, 3156; OLG Düsseldorf NJW 1991, 2918; OLG Düsseldorf NJW 1994, 1232; OLG Köln NJW 1997, 2191; BGH NStZ 1997, 123 = StV 1998, 76; BGH NStZ 2007, 218 (Anm. RA 2007, 205; LL 2007, 472); BGHSt 53, 145 = NJW 2009, 1360 = NStZ 2009, 289 (Anm. Jahn JuS 2009, 466; Dau NStZ 2009, 292); BGH NJW 2010, 308 = NStZ 2010, 159 = StV 2010, 508; OLG München NStZ 2014, 706; BGH NStZ-RR 2015, 211; BGH NStZ 2016, 27.

  150. 150.

    Vgl. Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 223 Rn. 9; Wolters, in: SK-StGB, 141. Lfg. 2014, § 223 Rn. 18; aus der Rspr. vgl. RGSt 19, 226; BGH NJW 1960, 2253; LG Nürnberg-Fürth NJW 1988, 2311 und 1989, 800 (HIV); OLG Düsseldorf NJW 1991, 2918; BGH NStZ 2009, 34 = StV 2008, 350; BGH NStZ 2015, 269 = NStZ-RR 2015, 141 = StV 2015, 697 (Anm. Drees NStZ 2015, 269).

  151. 151.

    Statt aller Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 330; Wolters, in: SK-StGB, 141. Lfg. 2014, § 224 Rn. 13; Kindhäuser, LPK, 6. Aufl. 2015, § 224 Rn. 11; ausf. Sickor ZStW 2013, 788 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  152. 152.

    Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 337; aus der Rspr. vgl. RGSt 2, 74; RGSt 65, 66; BGH NJW 1992, 2977 = NStZ 1992, 490; BGH 1 StR 271/94; BGH NStZ-RR 1996, 100; BGH NStZ 2001, 478 (Anm. RA 2001, 541); BGHSt 49, 128 (Werksgelände)  = NJW 2004, 1965 = StV 2004, 488 (Anm. Baier JA 2004, 869; Kudlich JuS 2004, 832; Geppert JK 2004 StGB § 315b/10; RÜ 2004, 369; LL 2004, 536; RA 2004, 481); BGH NStZ 2004, 93 (Anm. LL 2004, 261); BGH NStZ 2005, 40; BGH NStZ 2005, 97; BGH NJW 2008, 452 = NStZ 2007, 702 = StV 2007, 634; BGH NStZ-RR 2009, 77 = StV 2009, 187; BGH NStZ 2010, 516 = NStZ-RR 2010, 46 (Anm. Jahn JuS 2010, 174; LL 2010, 460); OLG Schleswig StV 2010, 308 (Anm. Gerhold Jura 2010, 379); BGH NStZ-RR 2011, 337 (Anm. RA 2011, 104); BGH StV 2011, 136 (Anm. Gaede StV 2011, 139; Peglau JR 2011, 181; Dehne-Niemann StraFo 2010, 32); BGH NStZ 2012, 698; BGH NStZ-RR 2013, 173 = StV 2013, 439.

  153. 153.

    Vgl. nur Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 224 Rn. 34.

  154. 154.

    A. A. vertretbar.

  155. 155.

    Vgl. zsf. Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 22 Rn. 10; Rudolphi, in: SK-StGB, 20. Lfg., 6. Aufl. 1993, § 22 Rn. 13; didaktisch zum unmittelbaren Ansetzen i. S. d. § 22 StGB B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 700 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 1215 ff.; Kratzsch JA 1983, 420 und 578; Berz Jura 1984, 511; Sonnen/Hansen-Siedler JA 1988, 17; Bosch Jura 2011, 909; Rönnau JuS 2013, 879 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  156. 156.

    A. A. vertretbar.

  157. 157.

    Didaktisch zu § 24 StGB B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 756 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 1256 ff.; Schröder JuS 1962, 81; Krauß JuS 1981, 883; Lettl JuS 1998, L81; Kudlich JuS 1999, 240, 349 und 449; Scheinfeld JuS 2002, 250; Hoven JuS 2013, 305 und 403.

  158. 158.

    Chronologischer Aufbau um der Übersichtlichkeit willen, anderer Aufbau möglich.

  159. 159.

    Abschichten des Grunddelikts, da bereits dieses scheitert.

  160. 160.

    Didaktisch zu § 32 StGB B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 333 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 470 ff.; Geilen Jura 1981, 200, 256, 308 und 370; Hoyer JuS 1988, 89; Kühl JuS 1993, 177; Sternberg-Lieben JA 1996, 129 und 299; Stemler ZJS 2010, 347.

  161. 161.

    Didaktisch zu § 33 StGB B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 581 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 764 ff.; Geilen Jura 1981, 200, 256, 308 und 370; Timpe JuS 1984, 859, JuS 1985, 35 und 117; Otto Jura 1987, 604; Sauren Jura 1988, 567; Müller-Christmann JuS 1989, 717; Müller-Christmann JuS 1993, L41; Müller-Christmann JuS 1994, 649; Heuchemer/Hartmann JA 1999, 165.

  162. 162.

    S. obige Nachweise.

  163. 163.

    BGH NStZ 2000, 414 (414 f.) m. w. N.

  164. 164.

    B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 673; zum untauglichen Versuch s. auch Dicke JuS 1968, 157; Blei JA 1973, 237, 321, 389, 459, 529 und 601; Herzberg JuS 1980, 469; Roxin JZ 1996, 981; Heinrich Jura 1998, 393; Seier/Gaude JuS 1999, 456; Herzberg GA 2001, 257; Valerius JA 2010, 113.

  165. 165.

    Heute ganz h. M., vgl. nur BGH NStZ 2000, 414 (415); ferner Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 13 Rn. 89, 90 m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  166. 166.

    Vgl. BGH NStZ 2000, 414 (415); A. A. vertretbar.

  167. 167.

    Hierzu vgl. Kindhäuser, LPK, 6. Aufl. 2015, § 323c Rn. 17; aus der Rspr. zu § 13 StGB vgl. RGSt 72, 19; BGHSt 11, 353 = NJW 1958, 957; BGHSt 14, 282 = NJW 1960, 1395 (Anm. Oehler JuS 1961, 154); BGH NStZ 1984, 452 (Betäubungsmittel)  = StV 1985, 56 (Anm. Stree JuS 1985, 179; Geppert JK 1985 StGB § 222/2; Fünfsinn StV 1985, 56); aus der Rspr. zu § 323c StGB vgl. BGHSt 11, 135 = NJW 1958, 390; BGHSt 11, 353 = NJW 1958, 957; BGHSt 39, 164 = NJW 1993, 1871 = NStZ 1993, 441 (Anm. Kühl, Höchstrichterliche Rspr. BT, 2002, Nr. 88; Geppert JK 1993 StGB § 323c/3; Tag JR 1995, 133); BGH NStZ 1997, 127.

  168. 168.

    S. nur B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 752 ff.; Hillenkamp, 32 Probleme aus dem Strafrecht AT, 14. Aufl. 2012, 14. Problem; Rönnau JuS 2014, 109; aus der Rspr. vgl. RGSt 61, 360; RGSt 66, 71; OGHSt 1, 357; BGHSt 7, 287 = NJW 1955, 876; BGHSt 14, 282 = NJW 1960, 1395 (Anm. Oehler JuS 1961, 154); OLG Hamm NJW 1968, 212 (Blutaustausch bei Zeuge Jehovas) (Anm. Kreuzer NJW 1968, 1201); BGHSt 38, 356 (Bahngleis)  = NJW 1992, 3309 = NStZ 1993, 32 = StV 1993, 24 (Anm. Puppe, AT, 2. Aufl. 2011, § 32 Rn. 1 ff. und 12 ff.; Otto JK 1993 StGB § 22/16; Niepoth JA 1994, 337); BGHSt 40, 257 = NJW 1995, 204 = NStZ 1995, 80 = StV 1995, 408 (Anm. Roxin, Höchstrichterliche Rspr. AT, 1998, Nr. 33; Hemmer-BGH-Classics Strafrecht, 2003, Nr. 56; Schmidt JuS 1995, 361; Otto JK 1995 StGB § 25 I/4 und 5 und § 212/2; Rönnau JA 1996, 108; Stoffers Jura 1998, 580; Schöch NStZ 1995, 153; Brammsen NStZ 2000, 337; Helgerth JR 1995, 338; Merkel ZStW 1995, 545); BGH NStZ-RR 2006, 10 (Anm. Satzger JK 2006 StGB § 227/2); BGH 1 StR 6/13 (Anm. Ceffinato wistra 2014, 88).

  169. 169.

    Etwa Armin Kaufmann, Die Dogmatik der Unterlassungsdelikte, 1959, S. 210 ff.

  170. 170.

    Etwa Herzberg MDR 1973, 89 (96); RGSt 61, 360 (361 f.).

  171. 171.

    S. nur Kindhäuser, LPK, 6. Aufl. 2015, § 22 Rn. 26 m. w. N.

  172. 172.

    A. A. vertretbar.

  173. 173.

    Heute unstrittig, s. nur Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 118; Kindhäuser, LPK, 6. Aufl. 2015, § 211 Rn. 32 f. jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  174. 174.

    Hierzu Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 129 ff.; Grünewald GA 2005, 502; jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  175. 175.

    Hierzu zsf. Kindhäuser, LPK, 6. Aufl. 2015, § 211 Rn. 38 f.; Grünewald GA 2005, 502; Theile JuS 2006, 110 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  176. 176.

    Vgl. nur Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 127 f.

  177. 177.

    S. etwa Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 211 Rn. 76 f.

  178. 178.

    A. A. vertretbar.

  179. 179.

    S. nur Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 221 Rn. 28.

  180. 180.

    Statt aller Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 323c Rn. 6 m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  181. 181.

    Rudolphi/Stein, in: SK-StGB, 136. Lfg. 2012, § 323c Rn. 7 m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  182. 182.

    Zur Zumutbarkeit vgl. Kindhäuser, LPK, 6. Aufl. 2015, § 323c Rn. 17 m. w.N; Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 323c Rn. 16.

  183. 183.

    Je nach vorher Vertretenem; didaktisch zu den Konkurrenzen B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1378 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 1380 ff.; Warda JuS 1964, 81; Kühl JA 1978, 475; Geppert Jura 1982, 358 und 418; Tiedemann JuS 1987, L17; Mitsch JuS 1993, 385; Geppert Jura 2000, 598 und 651; Seher JuS 2004, 392 und 482; Walter JA 2004, 133; Steinberg/Bergmann Jura 2009, 905; Rückert JA 2014, 826.

  184. 184.

    A. A. aufgrund des neuen Entschlusses zum „Liegenlassen“ vertretbar.

Author information

Authors and Affiliations

Authors

Corresponding author

Correspondence to Dennis Bock .

Rights and permissions

Reprints and permissions

Copyright information

© 2016 Springer-Verlag Berlin Heidelberg

About this chapter

Cite this chapter

Bock, D. (2016). Übungsfall 12 „Gaststättenbeichten“. In: Wiederholungs- und Vertiefungskurs Strafrecht. Springer-Lehrbuch. Springer, Berlin, Heidelberg. https://doi.org/10.1007/978-3-662-49748-7_12

Download citation

  • DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-662-49748-7_12

  • Published:

  • Publisher Name: Springer, Berlin, Heidelberg

  • Print ISBN: 978-3-662-49747-0

  • Online ISBN: 978-3-662-49748-7

  • eBook Packages: Social Science and Law (German Language)

Publish with us

Policies and ethics