Skip to main content

Übungsfall 1 „Die Chefärztin und ihre Pflegekinder“

  • Chapter
  • First Online:
Wiederholungs- und Vertiefungskurs Strafrecht

Part of the book series: Springer-Lehrbuch ((SLB))

  • 4904 Accesses

Zusammenfassung

Schwerpunkte: Objektiver Tatbestand I: Kausalität, objektive Zurechnung I

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this chapter

eBook
USD 19.99
Price excludes VAT (USA)
  • Available as EPUB and PDF
  • Read on any device
  • Instant download
  • Own it forever

Tax calculation will be finalised at checkout

Purchases are for personal use only

Institutional subscriptions

Notes

  1. 1.

    Nach BGHSt 49, 1 = NJW 2004, 237 = NStZ 2004, 151 = StV 2004, 484 (Anm. Puppe, AT, 2. Aufl. 2011, § 2 Rn. 1 ff.; Neubacher Jura 2005, 857; Ogorek JA 2004, 356; Otto JK 2004 StGB vor § 13/16 und § 25 I/8; RÜ 2004, 34; LL 2004, 188; RA 2004, 118; famos 1/2004; Puppe NStZ 2004, 554; Roxin StV 2004, 485; Pollähne JR 2004, 429; Saliger JZ 2004, 977).

  2. 2.

    Bei materiellrechtlicher Sichtweise, die das Erste Staatsexamen dominiert, ist dies an sich nicht zwingend. Dass aber die Strafbarkeit von Toten in einer Klausur nicht geprüft wird, ist ganz überwiegende Gepflogenheit, vgl. nur Wessels/Beulke/Satzger, AT, 45. Aufl. 2015, Rn. 859.

  3. 3.

    Ebenso vertretbar ist es, dies nicht anzusprechen, zumal das Beginnen eines Gutachtens mit Ausführungen im Feststellungsstil (statt strengem Gutachtenstil, um dessen Beherrschen zu zeigen) manchen Korrektor verärgern kann.

  4. 4.

    Didaktisch zu § 222 StGB Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 221 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 16. Aufl. 2015, Rn. 116 ff.

  5. 5.

    Didaktisch zum Fahrlässigkeitsdelikt B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 972 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 1337 ff.; Schünemann JA 1975, 435, 511, 575, 647, 715 und 787; Quentin JuS 1994, L41, L49 und L57; Kretschmer Jura 2000, 267; Laue JA 2000, 666; Mitsch JuS 2001, 105; Beck JA 2009, 111 und 268; Kaspar JuS 2012, 16 und 112. Laue JA 2000, 666; Mitsch JuS 2001, 105; Beck JA 2009, 111 und 268; Kaspar JuS 2012, 16 und 112.

  6. 6.

    Zur (hier nicht und fast nie problematischen) Handlungsqualität des Verhaltens didaktisch B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 194 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 285 ff.; Welzel JuS 1966, 421; Kaufmann JuS 1967, 145; Bloy JuS 1988, L25.

  7. 7.

    Didaktisch zur Kausalität B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 214 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 302 ff.; Schlüchter JuS 1976, 312, 378 und 518, JuS 1977, 104; Ebert/Kühl Jura 1979, 561; Bloy JuS 1988, L41; Otto Jura 1992, 90; Erb JuS 1994, 449; v. Heintschel-Heinegg JA 1994, 31, 126 und 213; Hilgendorf Jura 1995, 514; Kudlich JA 2010, 681.

  8. 8.

    Im Folgenden aus didaktischen Gründen sehr ausführliche Darstellung der Kausalität, die in einer Klausurbearbeitung nicht erwartet wird.

  9. 9.

    S. nur B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 222 m. w. N; Rudolphi/Jäger, in: SK-StGB, 144. Lfg. 2014, vor § 1 Rn. 61 f.; Aichele ZStW 2011, 260; Gössel GA 2015, 18; aus der Rspr. vgl. RGSt 1, 373 (Arsenik); RGSt 5, 29; RGSt 44, 137; RGSt 44, 230; RGSt 54, 349; RGSt 57, 392; RGSt 58, 366; RGSt 63, 211 (Ziegenhaar); RGSt 66, 181; RGSt 67, 259; RGSt 69, 44; RGSt 75, 49; RGSt 75, 50; RGSt 75, 372; BGHSt 1, 332; BGHSt 2, 20 (KZ) (Anm. Roxin, Höchstrichterliche Rspr. AT, 1998, Nr. 1); BGHSt 3, 62 = NJW 1952, 1184; BGHSt 7, 112 (Wettfahrt)  = NJW 1955, 472 (Anm. Roxin, Höchstrichterliche Rspr. AT, 1998, Nr. 4; Puppe, AT, 2. Aufl. 2011, § 6 Rn. 1 ff.); BGHSt 13, 13 = NJW 1959, 897 (Anm. Puppe, AT, 2. Aufl. 2011, § 2 Rn. 43 ff.); BGH NJW 1968, 1532 (Anm. Reinelt NJW 1968, 2152); BGHSt 24, 31 = NJW 1971, 388 (Anm. Puppe, AT, 2. Aufl. 2011, § 3 Rn. 23 ff.; Hassemer JuS 1971, 266; Knauber NJW 1971, 627; von Lehmann NJW 1971, 1142; Möhl JR 1971, 249); OLG Stuttgart 3 Ss 886/79; BGHSt 31, 96 (Hochsitz; Kunstfehler) = NJW 1982, 2831 = NStZ 1983, 21 (Anm. Kühl, Höchstrichterliche Rspr. BT, 2002, Nr. 31; Puppe, AT, 2. Aufl. 2011, § 10 Rn. 20 ff.; Küpper JA 1983, 229; Hassemer JuS 1983, 227; Maiwald JuS 1984, 439; Puppe NStZ 1983, 22; Hirsch JR 1983, 78; Stree JZ 1983, 75; Schlapp StV 1983, 62); BGHSt 33, 322 = NJW 1986, 438 = NStZ 1986, 116 = StV 1986, 432 (Anm. Geppert JK 1986 StGB § 239a/1; Küpper NStZ 1986, 117; Fischer NStZ 1986, 314; Krehl StV 1986, 432; Wolter JR 1986, 465); BGHSt 39, 195 (Zwei Schüsse) = NJW 1993, 1723 = NStZ 1993, 386 = StV 1993, 470 (Anm. Otto JK 1993 StGB vor § 13/2; Toepel JuS 1994, 1009; Murmann/Rath NStZ 1994, 215; Wolter JR 1994, 468; Rogall JZ 1993, 1066); OLG Stuttgart 5 Ss 132/94; BayObLG NStZ 1997, 388 (Anm. Otto JK 1995 StGB vor § 13/6; Puppe NStZ 1997, 389); BGHSt 45, 270 (Krenz) = NJW 2000, 443 (Anm. RÜ 2000, 153; RA 2000, 152); BayObLG NJW 2003, 371 (Anm. Otto JK 2003 StGB vor § 13/14; Freund/Klapp JR 2003, 431); BGHSt 49, 1 (Klinikausbruch) = NJW 2004, 237 = NStZ 2004, 151 = StV 2004, 484 (Anm. Puppe, AT, 2. Aufl. 2011, § 2 Rn. 1 ff.; Neubacher Jura 2005, 857; Ogorek JA 2004, 356; Otto JK 2004 StGB vor § 13/16 und § 25 I/8; RÜ 2004, 34; LL 2004, 188; RA 2004, 118; famos 1/2004; Puppe NStZ 2004, 554; Roxin StV 2004, 485; Pollähne JR 2004, 429; Saliger JZ 2004, 977).

  10. 10.

    Stratenwerth/Kuhlen, AT, 6. Aufl. 2011, § 8 Rn. 21 ff; vgl. auch Rudolphi/Jäger, in: SK-StGB, 144. Lfg. 2014, vor § 1 Rn. 93 f.

  11. 11.

    Hierzu zsf. Rudolphi/Jäger, in: SK-StGB, 144. Lfg. 2014, vor § 1 Rn. 95.

  12. 12.

    S. nur Kindhäuser, LPK, 6. Aufl. 2015, vor § 13 Rn. 67 m. w. N.

  13. 13.

    Zsf. m. w. N. Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, vor § 13 Rn. 21; Rudolphi/Jäger, in: SK-StGB, 144. Lfg. 2014, vor § 1 Rn. 62.

  14. 14.

    Etwa Puppe ZJS 2008, 488 (490); Puppe GA 2010, 551 jeweils m. w. N.; vgl. auch Hoyer, AT I, 1996, S. 34 ff.; Rudolphi/Jäger, in: SK-StGB, 144. Lfg. 2014, vor § 1 Rn. 63.

  15. 15.

    So offenbar das LG Berlin als Vorinstanz zu BGHSt 49, 1.

  16. 16.

    S. nur Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, vor § 13 Rn. 34; Haas GA 2015, 86; BGHSt 49, 1; aus der Rspr. vgl. ferner OGHSt 1, 49 (Anzeige); OGHSt 1, 321 (Euthanasie); BGHSt 2, 20 (KZ) (Anm. Roxin, Höchstrichterliche Rspr. AT, 1998, Nr. 1); BGHSt 10, 369 = NJW 1957, 1526; BGHSt 13, 13 = NJW 1959, 897 (Anm. Puppe, AT, 2. Aufl. 2011, § 2 Rn. 43 ff.); BGH 4 StR 315/62; BGH 4 StR 259/66; BGHSt 22, 38 = NJW 1968, 1196 (Anm. Schröder JR 1968, 346); BGH NStZ 1981, 218 (Anm. Wolfslast NStZ 1981, 219); BGHSt 30, 228 (Ketten-Auffahrunfall) = NJW 1982, 292 (Anm. Hassemer JuS 1982, 467; Puppe JuS 1982, 660); BGHSt 45, 270 (Krenz) = NJW 2000, 443 (Anm. RÜ 2000, 153; RA 2000, 152); AG Zerbst 8 Cs 131 Js 28731/02 (Deichöffnung).

  17. 17.

    Zsf. m. w. N. Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, vor § 13 Rn. 31; aus der Rspr. vgl. nur BGHSt 11, 1 (Radfahrer) = NJW 1958, 149 (Anm. Roxin, Höchstrichterliche Rspr. AT, 1998, Nr. 6; Hemmer-BGH-Classics Strafrecht, 2003, Nr. 2; Puppe, AT, 2. Aufl. 2011, § 3 Rn. 18 ff.; Spendel JuS 1964, 14); BGHSt 49, 1 (4 f.);.

  18. 18.

    Vgl. B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 987.

  19. 19.

    Vgl. nur Kindhäuser, LPK, 6. Aufl. 2015, § 15 Rn. 47 ff.

  20. 20.

    S. nur Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 15 Rn. 12a ff.; B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1027 ff.

  21. 21.

    So die Formulierung in BGHSt 49, 1 (5).

  22. 22.

    Didaktisch zur objektiven Zurechnung B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 239 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 325 ff.; Schlüchter JuS 1976, 312, 378 und 518, JuS 1977, 104; Ebert/Kühl Jura 1979, 561; Bloy JuS 1988, L41; Otto Jura 1992, 90; Erb JuS 1994, 449; v. Heintschel-Heinegg JA 1994, 31, 126 und 213; Puppe Jura 1997, 408, 513, 624 und Jura 1998, 21; Puppe ZJS 2008, 488 und 600; Schumann Jura 2008, 408; Kudlich JA 2010, 681; Frisch JuS 2011, 19, 116 und 205.

  23. 23.

    S. nur Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, vor § 13 Rn. 36 ff.

  24. 24.

    Hierzu B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 251, 1042 ff.; Hillenkamp, 32 Probleme aus dem Strafrecht AT, 14. Aufl. 2012, 31. Problem; Rudolphi JuS 1969, 549; Bindokat JZ 1977, 549; Schlüchter JA 1984, 673; Bindokat JuS 1985, 32; Jordan GA 1997, 349; Greco ZIS 2011, 674; Dehne-Niemann GA 2012, 89; Magnus JuS 2015, 402; Haas GA 2015, 86 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  25. 25.

    S. nur Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, vor § 13 Rn. 29; Hoyer, in: SK-StGB, 39. Lfg., 7. Aufl. 2004, Anh. zu § 16 Rn. 66 ff.

  26. 26.

    S. obige Nachweise.

  27. 27.

    Hierzu zsf. Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, vor § 13 Rn. 26; Hoyer, AT I, 1996, S. 43; Hoyer, in: SK-StGB, 39. Lfg., 7. Aufl. 2004, Anh. zu § 16 Rn. 73.

  28. 28.

    Hierzu vgl. nur B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1050 ff.; Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, vor § 13 Rn. 38; Hoyer, in: SK-StGB, 39. Lfg., 7. Aufl. 2004, Anh. zu § 16 Rn. 52 ff.; Hillenkamp, 32 Probleme aus dem Strafrecht AT, 14. Aufl. 2012, 32. Problem; Bindokat JZ 1986, 421; Hruschka ZStW 1998, 581; Mitsch ZJS 2011, 128; aus der Rspr. vgl. RGSt 61, 318; RGSt 63, 316; RGSt 63, 382; RGSt 64, 316; RGSt 64, 370 (Gift); RGSt 77, 17; BGHSt 7, 268 (Ehefrau tötet sich und Kind) = NJW 1955, 1038; BGHSt 7, 287 = NJW 1955, 876; BGH 5 StR 434/55 (Gnadenschuss); BGHSt 10, 291 (Tötung eines abgetrieben Fötus); LG Göttingen NStZ 1985, 410 (Anstaltsarzt); OLG Karlsruhe NStZ 1986, 128 (Anm. Geppert JK 1986 OWiG § 14/3); LG Osnabrück NStZ 1996, 437 (Anm. Bringewat NStZ 1996, 440; Cramer NStZ 1997, 238); LG Passau NJW 1997, 1165 (Jason) = NStZ 1996, 601 (Anm. Laue Jura 1999, 634; Eisenberg NJW 1997, 1136; Brunner JR 1997, 120); OLG Stuttgart NStZ 1997, 190 (Brandstiftung) (Anm. Puppe, AT, 2. Aufl. 2011, § 5 Rn. 1 ff.; Otto JK 1997 StGB vor § 13/11; Gössel JR 1997, 519); OLG Oldenburg NStZ 1997, 238 = StV 1997, 133 (Anm. Otto JK 1997 StGB § 13/26; Bringewat StV 1997, 135); OLG Stuttgart NJW 1998, 3131 = NStZ 1998, 572; BayObLG NJW 1998, 3580 (Jason) (Anm. Otto JK 1999 StGB § 15/6; LL 1999, 103); StA Paderborn NStZ 1999, 51 (Vollzugslockerung) (Anm. Pollähne NStZ 1999, 53); OLG Rostock NStZ 2001, 199 (Anm. Puppe, AT, 2. Aufl. 2011, § 29 Rn. 19 ff.; Geppert JK 2001 StGB § 13/32); BGHSt 49, 1 (Klinikausbruch) = NJW 2004, 237 = NStZ 2004, 151 = StV 2004, 484 (Anm. Puppe, AT, 2. Aufl. 2011, § 2 Rn. 1 ff.; Neubacher Jura 2005, 857; Ogorek JA 2004, 356; Otto JK 2004 StGB vor § 13/16 und § 25 I/8; RÜ 2004, 34; LL 2004, 188; RA 2004, 118; famos 1/2004; Puppe NStZ 2004, 554; Roxin StV 2004, 485; Pollähne JR 2004, 429; Saliger JZ 2004, 977); BGH NStZ 2013, 238 (Winnenden) = StV 2013, 1 (Anm. Jäger JA 2012, 634; Bosch JK 2012 StPO § 53/10; LL 2012, 495 und 581; RÜ 2012, 438; RA 2012, 422; Widmaier NStZ 2013, 239; Braun JR 2013, 37; Berster ZIS 2012, 623).

  29. 29.

    S. nur B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 101, 1053 m. w. N.

  30. 30.

    Vgl. Otto, AT, 7. Aufl. 2004, § 6 Rn., 53 ff. m. w. N.

  31. 31.

    Hierzu Hoyer, in: SK-StGB, 39. Lfg., 7. Aufl. 2004, Anh. zu § 16 Rn. 51; Dreher NJW 1970, 217; Kienapfel JuS 1974, 1; Seier JA 1990, 342 und 382; Bock Jura 2005, 673; Schmoller GA 2006, 365.

  32. 32.

    Hierzu vgl. nur B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1054; Rudolphi JuS 1969, 549; Hauck GA 2009, 280; Schneider ZJS 2013, 362; aus der Rspr. vgl. RGSt 29, 218; RGSt 34, 91 (Revolver); RGSt 61, 318; RGSt 64, 370; BGHSt 4, 360 (Rotlicht) = NJW 1954, 41 (Anm. Roxin, Höchstrichterliche Rspr. AT, 1998, Nr. 2; Hartung NJW 1954, 42); OLG Celle NJW 1958, 271; BGH 4 StR 196/59; BGH 4 StR 315/62; OLG Hamm NJW 1973, 1422 (Anm. Otto JuS 1974, 702); OLG Stuttgart 3 Ss 886/79; BGHSt 30, 228 (Ketten-Auffahrunfall) = NJW 1982, 292 (Anm. Hassemer JuS 1982, 467; Puppe JuS 1982, 660); BGHSt 31, 96 (Hochsitz; Kunstfehler) = NJW 1982, 2831 = NStZ 1983, 21 (Anm. Kühl, Höchstrichterliche Rspr. BT, 2002, Nr. 31; Puppe, AT, 2. Aufl. 2011, § 10 Rn. 20 ff.; Küpper JA 1983, 229; Hassemer JuS 1983, 227; Maiwald JuS 1984, 439; Puppe NStZ 1983, 22; Hirsch JR 1983, 78; Stree JZ 1983, 75; Schlapp StV 1983, 62); BGH NStZ 1992, 233; OLG Stuttgart 5 Ss 132/94; BGH NStZ 1996, 227 = StV 1996, 258 (Anm. Otto JK 1996 StGB § 25 II/11); BGH NStZ-RR 2000, 265 = StV 2000, 556; OLG Celle NJW 2001, 2816 = StV 2002, 366 (Anm. RÜ 2002, 411; RA 2001, 554; famos 10/2002; Walther StV 2002, 367); LG Nürnberg-Fürth NJW 2006, 1824 (Anm. LL 2006, 544); BGH NStZ 2009, 92 = StV 2009, 187 (Anm. Geppert JK 2009 StGB § 227/5; RÜ 2008, 782); BGH NStZ 2012, 205 (Anm. Jäger JA 2012, 70; Satzger JK 2012 StGB § 223/6; RA 2012, 357; famos 9/2012); OLG Stuttgart StV 2012, 23 (Anm. Mitsch JuS 2013, 20; Puppe JR 2012, 164); KG NStZ-RR 2014, 321; OLG Hamburg NStZ-RR 2015, 209 (Anm. Eisele JuS 2015, 945; RÜ 2015, 509).

  33. 33.

    A. A. vertretbar.

  34. 34.

    Zur Eingliederung der subjektiven Fahrlässigkeit in die Schuld (h. M.) vgl. nur Wessels/Beulke/Satzger, AT, 45. Aufl. 2015, Rn. 692, 875; a. A. Hoyer, in: SK-StGB, 39. Lfg. 2004, Anh. zu § 16 Rn. 100.

  35. 35.

    Hierzu Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 15 Rn. 12a; Struensee JZ 1987, 53; Herzberg JZ 1987, 536; Struensee JZ 1987, 541; Nestler Jura 2015, 562; aus der Rspr. vgl. RGSt 3, 208; RGSt 22, 163; RGSt 24, 417; RGSt 30, 25; RGSt 73, 257; RGSt 74, 195; BGHSt 3, 62 = NJW 1952, 1184; BGHSt 12, 75 = NJW 1958, 1980; BGHSt 14, 52 = NJW 1960, 876; OLG Köln NJW 1963, 2381; BGHSt 24, 213 = NJW 1972, 217 (Anm. Meisenberg NJW 1972, 694); OLG Karlsruhe NJW 1976, 1853 (Herzinfarkt der Unfallzeugin) (Anm. Hassemer JuS 1977, 52); BGH NStZ 1989, 21; OLG Düsseldorf NJW 1993, 1408 (Anm. Rengier JR 1994, 124); BGHSt 40, 341 (epileptischer Anfall beim Autofahren) = NJW 1995, 795 = NStZ 1995, 183 (Anm. Foerster/Winckler NStZ 1995, 344); BayObLG NJW 1996, 2045; LG Passau NJW 1997, 1165 (Jason) = NStZ 1996, 601 (Anm. Laue Jura 1999, 634; Eisenberg NJW 1997, 1136; Brunner JR 1997, 120); BayObLG NJW 1998, 3580 (Jason) (Anm. Otto JK 1999 StGB § 15/6; LL 1999, 103); OLG Köln NStZ-RR 2002, 304; BGHSt 49, 1 (Klinikausbruch) = NJW 2004, 237 = NStZ 2004, 151 = StV 2004, 484 (Anm. Puppe, AT, 2. Aufl. 2011, § 2 Rn. 1 ff.; Neubacher Jura 2005, 857; Ogorek JA 2004, 356; Otto JK 2004 StGB vor § 13/16 und § 25 I/8; RÜ 2004, 34; LL 2004, 188; RA 2004, 118; famos 1/2004; Puppe NStZ 2004, 554; Roxin StV 2004, 485; Pollähne JR 2004, 429; Saliger JZ 2004, 977); BGHSt 51, 18 = NJW 2006, 1822 = NStZ 2006, 506 (Anm. Bosch JA 2006, 743; Jahn JuS 2006, 758; Geppert JK 2006 StGB § 224/5; RÜ 2006, 312; LL 2006, 538; RA 2006, 377; famos 6/2006); BGHSt 53, 55 (Beschleunigungsrennen) = NJW 2009, 1155 = NStZ 2009, 148 (Anm. Puppe, AT, 2. Aufl. 2011, § 6 Rn. 5 ff.; Brüning ZJS 2009, 194; Kudlich JA 2009, 389; Jahn JuS 2009, 370; Satzger JK 2009 StGB § 222/8; RÜ 2009, 164; LL 2009, 179; RA 2009, 68; Kühl NJW 2009, 1158; Duttge NStZ 2009, 690; Renzikowski HRRS 2009, 347; Roxin JZ 2009, 399; Puppe GA 2009, 486); OLG Bremen NStZ-RR 2014, 257 = StV 2014, 623.

  36. 36.

    Hierzu B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 250.

  37. 37.

    A. A. vertretbar.

  38. 38.

    Didaktisch zu § 229 StGB Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 389.

  39. 39.

    Didaktisch zu § 340 StGB Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 390 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 16. Aufl. 2015, Rn. 883 ff.

  40. 40.

    Didaktisch zur Amtsträgereeigenschaft Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1605 ff.; Walther Jura 2009, 421; Rönnau/Wegner JuS 2015, 505.

  41. 41.

    Vgl. auch OLG Karlsruhe NJW 1983, 352.

  42. 42.

    Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 397; aus der Rspr. vgl. RGSt 6, 21; RGSt 17, 165; OLG Karlsruhe NJW 1983, 352; BGH NJW 1983, 462 (Betäubungsmittel im Maßregelvollzug) (Anm. Geilen JK 1981 StGB § 332/1; Amelung/Weidemann JuS 1984, 595; Herzberg JuS 1984, 937); BGH NStZ 1993, 591; BGH 3 StR 17/95; KG NJW 2008, 2132 = NStZ 2008, 460 (Anm. famos 10/2008); BGH NStZ 2010, 151 (Anm. Zöller ZJS 2010, 671; von Heintschel-Heinegg JA 2010, 308; Hecker JuS 2010, 648; RA 2010, 34; Heinke HRRS 2010, 428).

  43. 43.

    Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 398.

  44. 44.

    A. A. vertretbar.

  45. 45.

    Didaktisch zu § 258 StGB Eisele, BT II, 2. Aufl. 2012, Rn. 1102 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 16. Aufl. 2015, Rn. 825 ff.; Stree JuS 1976, 137; Geerds Jura 1985, 617; Satzger Jura 2007, 754; Jahn/Palm JuS 2009, 408.

  46. 46.

    Nach BGH NStZ 2001, 29 (Anm. Puppe, AT, 2. Aufl. 2011, § 10 Rn. 28 ff.; Trüg JA 2001, 365; Otto JK 2001 StGB vor § 13/13; RÜ 2000, 507; RA 2001, 39).

  47. 47.

    Didaktisch zu den Straftaten gegen das Leben Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 27 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 16. Aufl. 2015, Rn. 1 ff.; Krey JuS 1971, 86, 141, 192, 248 und 306; Mitsch JuS 1995, 787 und 888, JuS 1996, 26, 121, 213, 309 und 407; Otto Jura 2003, 612; Kaspar/Broichmann ZJS 2013, 249 und 346.

  48. 48.

    Hierzu vgl. B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 235; Frank/Löffler JuS 1985, 689.

  49. 49.

    Vgl. auch Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, vor § 13 Rn. 30; Rudolphi/Jäger, in: SK-StGB, 144. Lfg. 2014, vor § 1 Rn. 77.

  50. 50.

    B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 235 m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  51. 51.

    So BGH NStZ 2001, 29 (30).

  52. 52.

    Hierzu vgl. Kindhäuser, LPK, 6. Aufl. 2015, vor § 13 Rn. 85.

  53. 53.

    Zum atypischen Kausalverlauf vgl. B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 249; Rudolphi JuS 1969, 549 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  54. 54.

    Vgl. Wessels/Beulke/Satzger, AT, 45. Aufl. 2015, Rn. 196.

  55. 55.

    Faustformel bei B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 249.

  56. 56.

    Didaktisch zum Vorsatz B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 256 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 373 ff.; Ebert/Kühl Jura 1981, 225; Bloy JuS 1989, L1; Otto Jura 1996, 468; Lesch JA 1997, 802; Satzger Jura 2008, 112; Henn JA 2008, 699; Rönnau JuS 2010, 675; Sternberg-Lieben/Sternberg-Lieben JuS 2012, 884 und 976.

  57. 57.

    Didaktisch zu § 16 StGB B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1073 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 413 ff.; Backmann JuS 1972, 196, 326, 452 und 649, JuS 1973, 30 und 299, JuS 1974, 40; Warda Jura 1979, 1, 71, 113 und 286; Hettinger JuS 1988, L71, JuS 1989, L17 und L41, JuS 1990, L73, JuS 1991, L9, L25, L33 und L49, JuS 1992, L65, L73 und L81; Geerds Jura 1990, 421; Koriath Jura 1996, 113; Rath Jura 1998, 539; Rönnau/Faust/Fehling JuS 2004, 667; Henn JA 2008, 854; Exner ZJS 2009, 516; Knobloch JuS 2010, 864; Sternberg-Lieben/Sternberg-Lieben JuS 2012, 289.

  58. 58.

    Speziell hierzu B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1088 ff.; Kudlich JA 2010, 681 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  59. 59.

    So BGH NStZ 2001, 29 (30).

  60. 60.

    A. A. vertretbar.

  61. 61.

    Hierzu vgl. nur Laubenthal/Baier/Nestler, Jugendstrafrecht, 3. Aufl. 2015, Rn. 64 ff.

  62. 62.

    Didaktisch zu § 211 StGB Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 61 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 16. Aufl. 2015, Rn. 28 ff.; Otto Jura 1994, 141.

  63. 63.

    Überschrift und Formulierung des Obersatzes beruhen darauf, dass das Verhältnis von Mord und Totschlag umstritten ist, hierzu Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 61 f., 135 ff.; Hillenkamp, 32 Probleme aus dem Strafrecht BT, 12. Aufl. 2013, 1. Problem; Küper JZ 1991, 761, 862 und 910; Kargl JZ 2003, 1141; Gössel ZIS 2008, 153; Grünewald JA 2012, 401; Kubik/Zimmermann StV 2013, 582 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  64. 64.

    Didaktisch zur Heimtücke Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 93 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 16. Aufl. 2015, Rn. 28 ff.; Küper JuS 2000, 740; Geppert Jura 2007, 270; Kett-Straub JuS 2007, 515; Kaspar JA 2007, 699; Köhne Jura 2009, 748.

  65. 65.

    S. nur Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 211 Rn. 34; Sinn, in: SK-StGB, 133. Lfg. 2012, § 211 Rn. 40.

  66. 66.

    Didaktisch zur Grausamkeit Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 109 f.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 16. Aufl. 2015, Rn. 67; Köhne Jura 2009, 265.

  67. 67.

    Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 211 Rn. 56; Sinn, in: SK-StGB, 133. Lfg 2012, § 211 Rn. 52 ff. jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  68. 68.

    Didaktisch zu den sonst niedrigen Beweggründen Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 89; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 16. Aufl. 2015, Rn. 32 ff.; Schütz JA 2007, 23; Köhne Jura 2008, 805; Kühl JuS 2010, 1041; Bosch Jura 2015, 803.

  69. 69.

    Vgl. Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 211 Rn. 14a; Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 89; Sinn, in: SK-StGB, 133. Lfg 2012, § 211 Rn. 12 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  70. 70.

    A. A. vertretbar.

  71. 71.

    Didaktisch zur Verdeckungsabsicht Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 120 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 16. Aufl. 2015, Rn. 71 ff.; Geppert Jura 2004, 242; Köhne Jura 2011, 650.

  72. 72.

    Zu dieser Problematik Eisele, BT I 2. Aufl. 2012, Rn. 127 ff.; Grünewald GA 2005, 502; Theile JuS 2006, 110 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  73. 73.

    Didaktisch zu § 223 StGB Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 281 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 16. Aufl. 2015, Rn. 183 ff.; Wallschläger JA 2002, 140; Hardtung JuS 2008, 864, 960 und 1060.

  74. 74.

    Didaktisch zu § 224 StGB Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 319 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 16. Aufl. 2015, Rn. 244 ff.; Stree Jura 1980, 281; Heinrich JA 1995, 601 und 718; Kretschmer Jura 2008, 916.

  75. 75.

    Vgl. Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, vor § 211 Rn. 55; Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 212 Rn. 22; Sinn, in: SK-StGB, 133. Lfg 2012, § 212 Rn. 67 f.; aus der Rspr. vgl. BGHSt 16, 122 = NJW 1961, 1779; BGHSt 21, 265 = NJW 1967, 1918; BGHSt 22, 249 = NJW 1969, 59 (Anm. Jakobs NJW 1969, 437; Schröder JR 1969, 265); BGH NJW 1991, 990 (Anm. Geppert JK 1991 StGB § 212/1); BGH NStZ 1992, 277; BGH NStZ 1994, 79; BGH NJW 1995, 269 = NStZ 1995, 79; BGH StV 1995, 362; BGH NStZ 1997, 233 = StV 1997, 188 (Anm. Lesch JA 1997, 448; Geppert JK 1997 StGB § 225/1; LL 1998, 29); BGH NStZ 1998, 621; BGH NStZ-RR 1998, 42; BGH 4 StR 212/98; BGHSt 44, 196 = NJW 1999, 69 = NStZ 1999, 30 = StV 1999, 149 und 422 (Anm. Kühl, Höchstrichterliche Rspr. BT, 2002, Nr. 24; Hemmer-BGH-Classics Strafrecht, 2003, Nr. 39; Kudlich JA 1999, 452; Martin JuS 1999, 298; Geppert JK 1999 StGB § 212/4; LL 1999, 175; Satzger JR 1999, 203); BGH NStZ 2004, 684; BGH NStZ 2014, 84 (Anm. Satzger JK 2014 StGB § 52/15).

  76. 76.

    Didaktisch zu § 123 StGB Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 657 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 16. Aufl. 2015, Rn. 519 ff.; Seier JA 1978, 622; Bernsmann Jura 1981, 337, 403 und 465; Geppert Jura 1989, 378; Kuhli JuS 2013, 115 und 211.

  77. 77.

    Hierzu zsf. Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 123 Rn. 30 f.; aus der Rspr. vgl. OLG München NJW 1972, 2275 (Anm. Amelung/Schall JuS 1975, 565; Otto NJW 1973, 667; Stückemann JR 1973, 414); BGH NJW 1997, 1516 = NStZ 1997, 448 = StV 1997, 233 (Anm. Hilger NStZ 1997, 449; Wollweber StV 1997, 507; Roxin StV 1998, 43; Nitz JR 1998, 211; Frister JZ 1997, 1130).

  78. 78.

    Didaktisch zum Versuch B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 631 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 1192 ff.; Roxin JuS 1979, 1; Kühl JuS 1979, 718 und 874, JuS 1980, 120, 273, 506, 650 und 811, JuS 1981, 193, JuS 1982, 110 und 189; Rath JuS 1998, 1006 und 1106, JuS 1999, 32 und 140; Fahl/Scheuermann-Kettner JA 1999, 124; Putzke JuS 2009, 894, 985 und 1083; Rönnau JuS 2013, 879; Krack JA 2015, 905.

  79. 79.

    Vgl. nur Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 15 Rn. 3.

  80. 80.

    Hierzu s. B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 295 ff.; Hillenkamp, 32 Probleme aus dem Strafrecht AT, 14. Aufl. 2012, 1. Problem; Schmidhäuser JuS 1980, 241; Herzberg JuS 1986, 249; Geppert Jura 1986, 610; Geppert Jura 1987, 668 (HIV); Herzberg JZ 1988, 573 und 635; Rengier Jura 1989, 225 (HIV); Brammsen JZ 1989, 71; Mayer JuS 1990, 784 (HIV); Frisch NStZ 1991, 23; Bauer wistra 1991, 168; Schroth JuS 1992, 1; Lesch JA 1997, 802; Geppert Jura 2001, 55; Jakobs ZStW 2002, 584; Puppe GA 2006, 65; Müller JA 2013, 584; Puppe ZIS 2014, 66; Fischer ZIS 2014, 97 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  81. 81.

    Hierzu s. Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 50 ff.; Schroth NStZ 1990, 324; Geppert Jura 2001, 55; Hermanns/Hülsmann JA 2002, 140; Hermanns JA 2002, 206; Verrel NStZ 2004, 309; Trück NStZ 2005, 233; Dannhorn NStZ 2007, 297; Heinke NStZ 2010, 119; Steinberg JZ 2010, 712; Steinberg/Stam NStZ 2011, 177; Müller JA 2013, 584; Puppe ZIS 2014, 66; Fischer ZIS 2014, 97; Puppe NStZ 2014, 183; Puppe ZIS 2015, 320 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  82. 82.

    Vgl. zsf. Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 22 Rn. 10; Rudolphi, in: SK-StGB, 20. Lfg., 6. Aufl. 1993, § 22 Rn. 13; didaktisch zum unmittelbaren Ansetzen i. S. d. § 22 StGB B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 700 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 1215 ff.; Kratzsch JA 1983, 420 und 578; Berz Jura 1984, 511; Sonnen/Hansen-Siedler JA 1988, 17; Bosch Jura 2011, 909; Rönnau JuS 2013, 879 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  83. 83.

    Vgl. die Faustformel bei Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 22 Rn. 17.

  84. 84.

    Vgl. auch Eisenberg, JGG, 18. Aufl. 2015, § 3 Rn. 2.

  85. 85.

    Statt aller Kindhäuser, LPK, 6. Aufl. 2015, § 211 Rn. 31 m. w. N; Sinn, in: SK-StGB, 133. Lfg 2012, § 211 Rn. 75; aus der Rspr. vgl. BGHSt 9, 180 = NJW 1956, 1040; BGHSt 41, 358 = NJW 1996, 939 = NStZ 1996, 189 = StV 1998, 21 (Anm. Hemmer-BGH-Classics Strafrecht, 2003, Nr. 49; Otto JK 1996 StGB § 211/28; Schmidt JuS 1996, 655; Mitsch JuS 1997, 788; Fischer NStZ 1996, 416; Saliger StV 1998, 22; Schroeder JZ 1996, 688).

  86. 86.

    Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 211 Rn. 68a; aus der Rspr. vgl. OGHSt 2, 19; BGH NStZ 2003, 261.

  87. 87.

    Statt aller Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 330; Wolters, in: SK-StGB, 141. Lfg. 2014, § 224 Rn. 13; Kindhäuser, LPK, 6. Aufl. 2015, § 224 Rn. 11; ausf. Sickor ZStW 2013, 788 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  88. 88.

    Vgl. nur Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 211 Rn. 107; Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 211 Rn. 47; Sinn, in: SK-StGB, 133. Lfg 2012, § 212 Rn. 69; aus der Rspr. vgl. RGSt 42, 214; RGSt 61, 375; BGHSt 16, 122 = NJW 1961, 1779; BGHSt 21, 265 = NJW 1967, 1918; BGHSt 22, 249 = NJW 1969, 59 (Anm. Jakobs NJW 1969, 437; Schröder JR 1969, 265); BGHSt 30, 166 = NJW 1981, 2367 = NStZ 1981, 479 (Anm. Bruns JR 1982, 166); BGH NJW 1984, 1568 (Anm. Hassemer JuS 1984, 896; Kindhäuser JuS 1985, 100); BGH NJW 1991, 990 (Anm. Geppert JK 1991 StGB § 212/1); BGH NStZ 1997, 233 = StV 1997, 188 (Anm. Lesch JA 1997, 448; Geppert JK 1997 StGB § 225/1; LL 1998, 29); BGHSt 44, 196 = NJW 1999, 69 = NStZ 1999, 30 = StV 1999, 149 und 422 (Anm. Kühl, Höchstrichterliche Rspr. BT, 2002, Nr. 24; Hemmer-BGH-Classics Strafrecht, 2003, Nr. 39; Kudlich JA 1999, 452; Martin JuS 1999, 298; Geppert JK 1999 StGB § 212/4; LL 1999, 175; Satzger JR 1999, 203).

  89. 89.

    Etwa BGHSt 30, 166 (167 f.).

  90. 90.

    Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 258 Rn. 11; aus der Rspr. vgl. RGSt 70, 254; BGH NJW 1984, 135 = StV 1984, 74 (Anm. Seier JA 1984, 57; Hassemer JuS 1984, 306; Geilen JK 1984 StGB § 258/4; Rudolphi JR 1984, 338).

  91. 91.

    Nach BGHSt 53, 288 = NJW 2009, 2611 = NStZ 2009, 504 = StV 2011, 538 (Anm. LL 2009, 534; RA 2009, 404; Lange/Wagner NStZ 2011, 67; Walther HRRS 2009, 560; Stam StV 2011, 536).

  92. 92.

    Die – auch nicht examensrelevanten – Straftaten nach dem BtMG sind laut Bearbeitervermerk nicht zu prüfen; zu ihnen vgl. z. B. Malek, Betäubungsmittelstrafrecht, 4. Aufl. 2014.

  93. 93.

    Didaktisch zur körperlichen Misshandlung Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 291 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 16. Aufl. 2015, Rn. 188 ff.; Murmann Jura 2004, 102.

  94. 94.

    Statt aller Fischer StGB, 62. Aufl. 2015, § 223 Rn. 4; ausf. Rackow GA 2003, 135; Murmann Jura 2004, 102; aus der Rspr. vgl. RGSt 10, 407; RGSt 19, 136; RGSt 25, 375; RGSt 29, 58; OLG Stuttgart NJW 1959, 831; BGHSt 14, 269 = NJW 1960, 1477 (Anm. Rittau NJW 1960, 1480); BayObLG NJW 1970, 769; BGHSt 25, 277 = NJW 1974, 958 (Anm. Hassemer JuS 1974, 395; Jakobs NJW 1974, 1829); BGH NJW 1990, 3156; OLG Düsseldorf NJW 1991, 2918; OLG Düsseldorf NJW 1994, 1232; OLG Köln NJW 1997, 2191; BGH NStZ 1997, 123 = StV 1998, 76; BGH NStZ 2007, 218 (Anm. RA 2007, 205; LL 2007, 472); BGHSt 53, 145 = NJW 2009, 1360 = NStZ 2009, 289 (Anm. Jahn JuS 2009, 466; Dau NStZ 2009, 292); BGH NJW 2010, 308 = NStZ 2010, 159 = StV 2010, 508; OLG München NStZ 2014, 706; BGH NStZ-RR 2015, 211; BGH NStZ 2016, 27.

  95. 95.

    Vgl. Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 223 Rn. 9; Wolters, in: SK-StGB, 141. Lfg. 2014, § 223 Rn. 18; aus der Rspr. vgl. RGSt 19, 226; BGH NJW 1960, 2253; LG Nürnberg-Fürth NJW 1988, 2311 und 1989, 800 (HIV); OLG Düsseldorf NJW 1991, 2918; BGH NStZ 2009, 34 = StV 2008, 350; BGH NStZ 2015, 269 = NStZ-RR 2015, 141 = StV 2015, 697 (Anm. Drees NStZ 2015, 269).

  96. 96.

    Zu dieser Fallgruppe der objektiven Zurechnung B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 252, 1047 ff.; Rudolphi JuS 1969, 549; Spendel JuS 1974, 749; Bindokat JZ 1986, 421; Geppert Jura 1987, 668 (HIV); Mayer JuS 1990, 784 (HIV); Otto Jura 1991, 443; Frisch NStZ 1992, 1 und 62; Schroeder JuS 1994, 846; Cancio Meliá ZStW 1999, 357; Geppert Jura 2001, 490; Christmann Jura 2002, 679; Puppe ZIS 2007, 247; Lasson ZJS 2009, 359; Roxin JZ 2009, 399; Luzón Pena GA 2011, 295; Brand/Lotz JR 2011, 513 (Pozzing); Kretschmer NStZ 2012, 177; Hauck GA 2012, 202; Eisele JuS 2012, 577; Grünewald GA 2012, 364; Roxin GA 2012, 655; Oğlakcıoğlu HRRS 2013, 344; Walter NStZ 2013, 673; Timpe JR 2014, 52 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  97. 97.

    Zsf. Kindhäuser, LPK, 6. Aufl. 2015, vor § 13 Rn. 118 ff.

  98. 98.

    Vgl. etwa Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, vor § 13 Rn. 36.

  99. 99.

    Zu den verschiedenen Ansätzen bzgl. der Ermittlung der Eigenverantwortlichkeit vgl. nur B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1048.

  100. 100.

    Hierzu vgl. nur Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 20 Rn. 41; ausf. Theune NStZ 1997, 57 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  101. 101.

    Hierzu s. nur B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1049.

  102. 102.

    S. BGHSt 53, 288 (291).

  103. 103.

    Vgl. nur Kindhäuser, LPK, 6. Aufl. 2015, vor § 13 Rn. 125 f.; BGH NStZ 2001, 324 (327).

  104. 104.

    Zsf. Wessels/Beulke/Satzger, AT, 45. Aufl. 2015, Rn. 187.

  105. 105.

    Wessels/Beulke/Satzger, AT, 45. Aufl. 2015, Rn. 187 m. w. N.

  106. 106.

    Vgl. Kindhäuser, LPK, 6. Aufl. 2015, vor § 13 Rn. 126; BGHSt 53, 288 (290 ff.).

  107. 107.

    Zum Folgenden BGHSt 53, 288 (291).

  108. 108.

    A. A. vertretbar.

  109. 109.

    Didaktisch zur Einwilligung B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 438 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 655 ff.; Bergmann JuS 1989, L65; Amelung/Eymann JuS 2001, 937; Rönnau Jura 2002, 595 und 665; Otto Jura 2004, 679; Rönnau JuS 2007, 18; Beckert JA 2013, 507.

  110. 110.

    Nach BGH NStZ 2009, 92 = StV 2009, 187 (Anm. Geppert JK 2009 StGB § 227/5; RÜ 2008, 782).

  111. 111.

    Zur Kurzformel der h. M. s. nur Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 15 Rn. 16 f.

  112. 112.

    A. A. vertretbar.

  113. 113.

    A. A. vertretbar.

  114. 114.

    Zu § 226 StGB didaktisch Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 343 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 16. Aufl. 2015, Rn. 272 ff.

  115. 115.

    Dazu, dass § 226 I StGB eine Erfolgsqualifikation bildet, statt aller Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 226 Rn. 2.

  116. 116.

    Didaktisch zu den erfolgsqualifizierten Delikten B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 180, 1058; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 1368 ff.; Wolter JuS 1981, 168; Bloy JuS 1995, L17; Sowada Jura 1995, 644; Küpper ZStW 1999, 785; Kühl Jura 2002, 810 und 2003, 19; Heinrich/Reinbacher Jura 2005, 743; Kudlich JA 2009, 246.

  117. 117.

    Vgl. Kindhäuser, LPK, 6. Aufl. 2015, § 226 Rn. 9; Horn/Wolters, in: SK-StGB, 141. Lfg. 2014, § 226 Rn. 15; aus der Rspr. vgl. RGSt 21, 223; RGSt 44, 60; RGSt 72, 322; RGSt 72, 345; BGH NStZ 1997, 233 = StV 1997, 188 (Anm. Lesch JA 1997, 448; Geppert JK 1997 StGB § 225/1; LL 1998, 29); BGH NStZ 2007, 325 (Anm. Satzger JK 2007 StGB § 32/31).

  118. 118.

    Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 226 Rn. 11.

  119. 119.

    Zu dieser Fallgruppe s. bereits o.

  120. 120.

    Hierzu zsf. Sternberg-Lieben/Schuster, in: Sch/Sch, 29. Aufl. 2014, § 15 Rn. 169.

  121. 121.

    Vgl. OLG Celle NJW 1958, 271.

  122. 122.

    Zu dieser Unterscheidung Kindhäuser, LPK, 6. Aufl. 2015, vor § 13 Rn. 145 ff.

  123. 123.

    Kindhäuser, LPK, 6. Aufl. 2015, vor § 13 Rn. 145.

  124. 124.

    Sternberg-Lieben/Schuster, in: Sch/Sch, 29. Aufl. 2014, § 15 Rn. 169 m. w. N.

  125. 125.

    Vgl. auch OLG Celle NJW 1958, 271; BGH NStZ 2009, 92 (93).

  126. 126.

    A. A. vertretbar.

  127. 127.

    Vgl. auch die Fallgestaltungen bei BGH NStZ 1994, 394 (Anm. Otto JK 1995 StGB § 226/6); OLG Celle NJW 2001, 2816 = StV 2002, 366 (Anm. RÜ 2002, 411; RA 2001, 554; famos 10/2002; Walther StV 2002, 367).

  128. 128.

    A. A. vertretbar, vgl. auch RÜ 2008, 782 (784 f.).

  129. 129.

    Didaktisch zu §§ 218 ff. StGB Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 263; Roxin JA 1981, 226 und 542; Otto Jura 1996, 135; Satzger Jura 2008, 424.

  130. 130.

    Je nach vorher Vertretenem; didaktisch zu den Konkurrenzen B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1378 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 1380 ff.; Warda JuS 1964, 81; Kühl JA 1978, 475; Geppert Jura 1982, 358 und 418; Tiedemann JuS 1987, L17; Mitsch JuS 1993, 385; Geppert Jura 2000, 598 und 651; Seher JuS 2004, 392 und 482; Walter JA 2004, 133; Steinberg/Bergmann Jura 2009, 905; Rückert JA 2014, 826.

Author information

Authors and Affiliations

Authors

Corresponding author

Correspondence to Dennis Bock .

Rights and permissions

Reprints and permissions

Copyright information

© 2016 Springer-Verlag Berlin Heidelberg

About this chapter

Cite this chapter

Bock, D. (2016). Übungsfall 1 „Die Chefärztin und ihre Pflegekinder“. In: Wiederholungs- und Vertiefungskurs Strafrecht. Springer-Lehrbuch. Springer, Berlin, Heidelberg. https://doi.org/10.1007/978-3-662-49748-7_1

Download citation

  • DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-662-49748-7_1

  • Published:

  • Publisher Name: Springer, Berlin, Heidelberg

  • Print ISBN: 978-3-662-49747-0

  • Online ISBN: 978-3-662-49748-7

  • eBook Packages: Social Science and Law (German Language)

Publish with us

Policies and ethics