Skip to main content

Exhibitionismus und Erregung öffentlichen Ärgernisses

  • Chapter
  • First Online:
Handbuch Sexualstraftaten
  • 6328 Accesses

Zusammenfassung

Dem Schutz vor unerwünschter Konfrontation mit sexualbezogenen Betätigungen dienen die Tatbestände Exhibitionistische Handlungen (§ 183 StGB) und Erregung öffentlichen Ärgernisses (§ 183a StGB). Nach § 183 StGB macht sich ein Mann strafbar, der eine andere Person durch eine exhibitionistische Handlung belästigt. § 183a StGB bedroht mit Strafe, wer öffentlich sexuelle Handlungen vornimmt und dadurch absichtlich oder wissentlich ein Ärgernis erregt.

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this chapter

Chapter
USD 29.95
Price excludes VAT (USA)
  • Available as PDF
  • Read on any device
  • Instant download
  • Own it forever
eBook
USD 119.00
Price excludes VAT (USA)
  • Available as EPUB and PDF
  • Read on any device
  • Instant download
  • Own it forever
Hardcover Book
USD 159.99
Price excludes VAT (USA)
  • Durable hardcover edition
  • Dispatched in 3 to 5 business days
  • Free shipping worldwide - see info

Tax calculation will be finalised at checkout

Purchases are for personal use only

Institutional subscriptions

Notes

  1. 1.

    Dazu unten Kap. 8.

  2. 2.

    Dazu unten Kap. 7.1.1.

  3. 3.

    Dazu oben Kap. 5.2.2.2.

  4. 4.

    Dazu oben Kap. 5.1.2.2 (1).

  5. 5.

    Marx, 1972, S. 112.

  6. 6.

    Siehe Görgen, 2003, S. 15; Kentler/Schorsch, 1987, S. 111; Nedopil, 2007, S. 200; Wille, 1968, S. 72 ff.; Witter, 1972, S. 1064.

  7. 7.

    Schorsch, 1971, S. 118 f.

  8. 8.

    Kentler/Schorsch, 1987, S. 111; Nedopil, 2007, S. 200.

  9. 9.

    Dazu Görgen, 2003, S. 14.

  10. 10.

    Bloy, 2005, S. 254; Kentler/Schorsch, 1987, S. 105; v. Hören, 1987, S. 22; Schünemann, 2001, S. 28.

  11. 11.

    Sonderausschuss für die Strafrechtsreform, BT-Drs. 6/3521, S. 53 ff.

  12. 12.

    Sander, 1996, S. 120.

  13. 13.

    Baumeister, 2009, S. 147; siehe auch Elz, 2004, S. 109 ff.; Görgen, 2003, S. 33; Jehle/Hohmann-Fricke, 2004, S. 164.

  14. 14.

    Weihrauch, 1978, S. 87.

  15. 15.

    Baurmann, 1996, S. 307; v. Hören, 1987, S. 21.

  16. 16.

    Dazu Görgen, 2003, S. 34.

  17. 17.

    Görgen, 2003, S. 33; Witter, 1972, S. 1064; ders., 1977, S. 340.

  18. 18.

    Nedopil, 2007, S. 200.

  19. 19.

    BVerfG, Beschl. v. 22.3.1999– 2 BvR 398/99.

  20. 20.

    Hörnle, 2001a, S. 212; dies. 2005, S. 462 (für nicht bedrohliche Handlungen); dies. in: MK-StGB, 2012, § 183 Rdn. 2; Sander, 1996, S. 122 ff.; Sick, 1991, S. 89 ff.

  21. 21.

    BGBl. I 2008, S. 2149.

  22. 22.

    Horstkotte, 1974, S. 89.

  23. 23.

    Maurach/Schroeder/Maiwald, 2009, S. 245.

  24. 24.

    Lackner/Kühl, 2011, § 183a Rdn. 5; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 183a Rdn. 8; Wolters in: SK-StGB, 2010, § 183 Rdn. 8; a. A. Fischer, 2012, § 183a Rdn. 7 (§ 183 StGB als spezielleres Delikt).

  25. 25.

    Fischer, 2012, § 183 Rdn. 2; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 183 Rdn. 1; Sick/Renzikowski, 2006, S. 613.

  26. 26.

    Bottke, 2009, S. 299.

  27. 27.

    Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 183 Rdn. 1; Wolters in: SK-StGB, 2010, § 183 Rdn. 1a.

  28. 28.

    Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 183 Rdn. 1; Lackner/Kühl, 2011, § 183 Rdn. 1.

  29. 29.

    Fischer, 2012, § 183 Rdn. 2; Lackner/Kühl, 2011, § 183 Rdn. 1; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 183 Rdn. 1; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 183 Rdn. 1.

  30. 30.

    BT-Drs.  6/3521, S. 8.

  31. 31.

    Zum phänomenologischen Erscheinungsbild exhibitionistischer Betätigungen siehe Benz, 1982, S. 106 ff.

  32. 32.

    Vgl. Dilling/Mombour/Schmidt/Schulte-Markwart, 2011, S. 168 f.

  33. 33.

    BT-Drs. 6/3521, S. 53; BGH, NStZ-RR 2007, S. 374; Fischer, 2012, § 183 Rdn. 5; Gössel, 2005, S. 202; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 183 Rdn. 6; Lackner/Kühl, 2011, § 183 Rdn. 2; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 183 Rdn. 2; Mack in: AnwK-StGB, 2011, § 183 Rdn. 5; Maurach/Schroeder/Maiwald, 2009, S. 245; Wolters in: SK-StGB, 2010, § 183 Rdn. 2; a. A. Bottke, 2009, S. 303.

  34. 34.

    Fischer, 2012, § 183 Rdn. 5.

  35. 35.

    LG Koblenz, NStZ-RR 1997, S. 104; siehe auch OLG Köln, NZV 2004, S. 423.

  36. 36.

    Zum sog. Flitzen bei Fußballspielen: Kett-Straub, 2006, S. 189.

  37. 37.

    Fischer, 2012, § 183 Rdn. 5; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 183 Rdn. 3.

  38. 38.

    Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 183 Rdn. 3.

  39. 39.

    Fischer, 2012, § 183 Rdn. 5; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 183 Rdn. 3; Wolters in: SK-StGB, 2010, § 183 Rdn. 2.

  40. 40.

    BayObLG, NJW 1999, S. 72 f.

  41. 41.

    BGH, NStZ-RR 2007, S. 374; Fischer, 2012, § 183 Rdn. 7; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 183 Rdn. 2; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 183 Rdn. 3; Wolters in: SK-StGB, 2010, § 183 Rdn. 2.

  42. 42.

    Siehe auch OLG Bamberg, Beschl. v. 22.2.2011– 3 Ss 136/10.

  43. 43.

    OLG Düsseldorf, NStZ 1998, S. 412 f.; siehe auch OLG Düsseldorf, NJW 1977, S. 262; OLG Karlsruhe, NStE Nr. 4 zu § 183 StGB.

  44. 44.

    BGH, NJW 1970, S. 1855.

  45. 45.

    BGH, NStE Nr. 2 zu § 183 StGB.

  46. 46.

    Bottke, 2009, S. 305.

  47. 47.

    Fischer, 2012, § 183 Rdn. 6; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 183 Rdn. 4; Wolters in: SK-StGB, 2010, § 183 Rdn. 3.

  48. 48.

    Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 183 Rdn. 4.

  49. 49.

    Vgl. BT-Drs. 6/1552, S. 32; BT-Drs. 6/3521, S. 55.

  50. 50.

    BGH, NStZ 1993, S. 227; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 183 Rdn. 4.

  51. 51.

    Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 183 Rdn. 10.

  52. 52.

    Fischer, 2012, § 183 Rdn. 6; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 183 Rdn. 4; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 183 Rdn. 4.

  53. 53.

    Vgl. BT-Drs. 6/3521, S. 53 ff.

  54. 54.

    Fischer, 2012, § 183 Rdn. 14.

  55. 55.

    Müller-Dietz, 1990, S. 742.

  56. 56.

    BGH, NStZ 2008, S. 92.

  57. 57.

    BGHSt. 34, S. 152; BGH, NStZ-RR 2005, S. 11.

  58. 58.

    BGH, NStZ-RR 2005, S. 12; OLG Stuttgart, StrVert 2007, S. 190.

  59. 59.

    Dazu BGHSt. 34, S. 152; Müller-Dietz, 1990, S. 747 ff.; Schall, 1987, S. 397 ff.

  60. 60.

    BGHSt. 28, S. 359.

  61. 61.

    OLG Stuttgart, StrVert 2007, S. 190.

  62. 62.

    Wolters in: SK-StGB, 2010, § 183 Rdn. 13.

  63. 63.

    Fischer, 2012, § 56c Rdn. 14.

  64. 64.

    BGH, NStZ 1998, S. 409; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 183 Rdn. 11.

  65. 65.

    BGHSt. 34, S. 152.

  66. 66.

    BGHSt. 34, S. 152; BGH, NStZ 1991, S. 485; BGH, NStZ-RR 1996, S. 58; BGH, StrVert 2003, S. 390.

  67. 67.

    Fischer, 2012, § 183 Rdn. 14.

  68. 68.

    BGH, NStZ-RR 2005, S. 11; Fischer 2012 § 183 Rdn. 14; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 183 Rdn. 23; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 183 Rdn. 11.

  69. 69.

    Dazu auch Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 183 Rdn. 11.

  70. 70.

    Dazu Laubenthal, 1997, S. 688.

  71. 71.

    BGH, NStZ 1995, S. 228; BGH 1998, S. 409; BGH, NStZ-RR 2007, S. 374; BGH, NStZ 2008, S. 92.

  72. 72.

    BGH, NStZ-RR 2007, S. 374.

  73. 73.

    BGH, NStZ-RR 1999, S. 298.

  74. 74.

    Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 183 Rdn. 11.

  75. 75.

    OLG Stuttgart, StrVert 2007, S. 189 f.

  76. 76.

    Zum weiblichen Exhibitionismus: Sick, 1991, S. 85 ff.

  77. 77.

    Wolters in: SK-StGB, 2010, § 183 Rdn. 14.

  78. 78.

    Dazu Fischer, 2012, § 183 Rdn. 15; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 183 Rdn. 12.

  79. 79.

    Siehe zur Beleidigung durch sexualbezogene Handlungen oben Kap. 2.6.

  80. 80.

    Lackner/Kühl, 2011, § 183 Rdn. 10; Müller-Dietz, 1990, S. 748 f.; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 183 Rdn. 14; Wolters in: SK-StGB, 2010, § 183 Rdn. 16.

  81. 81.

    Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 183 Rdn. 13.

  82. 82.

    BGH, StrVert 2003, S. 389.

  83. 83.

    BGH, NStZ 2008, S. 92.

  84. 84.

    Bottke, 2009, S. 312

  85. 85.

    BT-Drs. 6/3521, S. 56; Fischer, 2012, § 183a Rdn. 2; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 183a Rdn. 1; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 183a Rdn. 1; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 183 Rdn. 1; Wolters in: SK-StGB, 2010, § 183a Rdn. 1; a. A. Benz, 1982, S. 179; Lackner/Kühl, 2011, § 183a Rdn. 1.

  86. 86.

    Krit. Fischer, 2012, § 183a Rdn. 2a.

  87. 87.

    Fischer, 2012, § 183a Rdn. 3; Kett-Straub 2006, S. 189; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 183a Rdn. 3.

  88. 88.

    BGHSt. 12, S. 62; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 183a Rdn. 4.

  89. 89.

    Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 183a Rdn. 3.

  90. 90.

    AG Lübeck Urteil v. 8.6.2011– 61 Ds 61/11, 61 Ds 746 Js 13196/11.

  91. 91.

    Siehe Kap. 2.5.2.

  92. 92.

    Bottke, 2009, S. 312; Fischer, 2012, § 183a Rdn. 3; Wolters in: SK-StGB, 2010, § 183a Rdn. 6; a. A. Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 183a Rdn. 7; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 183a Rdn. 8.

  93. 93.

    BGH, NJW 1969, S. 853.

  94. 94.

    BGHSt. 11, S. 282 ff.

  95. 95.

    Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 183a Rdn. 3.

  96. 96.

    Zum Ganzen BGHSt. 11, S. 282 ff.; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 183a Rdn. 6 f.; Lackner/Kühl, 2011, § 183a Rdn. 2; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 183a Rdn. 3 f.; Maurach/Schroeder/Maiwald, 2009, S. 246; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 183a Rdn. 4; Wolters in: SK-StGB, 2010, § 183a Rdn. 3.

  97. 97.

    Fischer, 2012, § 183a Rdn. 4; Wolters in: SK-StGB, 2010, § 183a Rdn. 3.

  98. 98.

    BT-Drs. 6/3521, S. 57.

  99. 99.

    Wolters in: SK-StGB, 2010, § 183a Rdn. 4.

  100. 100.

    Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 183a Rdn. 5.

  101. 101.

    Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 183a Rdn. 3.

  102. 102.

    Wolters in: SK-StGB, 2010, § 183a Rdn. 4.

  103. 103.

    Bottke, 2009, S. 315.

  104. 104.

    Gössel, 2005, S. 27; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 183a Rdn. 5.

  105. 105.

    OLG Bamberg, Beschl. vom 22.2.2011– 3 Ss 136/10.

  106. 106.

    Bottke, 2009, S. 316; Gössel, 2005, S. 209; Lackner/Kühl, 2011, § 183a Rdn. 5; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB 2010, § 183a Rdn. 10; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 183a Rdn. 8; Wolters in: SK-StGB, 2010, § 183 Rdn. 8; a. A. Fischer, 2012, § 183a Rdn. 7; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 183a Rdn. 11 (Spezialität).

  107. 107.

    Wolters in: SK-StGB, 2010, § 183a Rdn. 8; a. A. Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 183a.

Author information

Authors and Affiliations

Authors

Corresponding author

Correspondence to Klaus Laubenthal .

Rights and permissions

Reprints and permissions

Copyright information

© 2012 Springer-Verlag Berlin Heidelberg

About this chapter

Cite this chapter

Laubenthal, K. (2012). Exhibitionismus und Erregung öffentlichen Ärgernisses. In: Handbuch Sexualstraftaten. Springer, Berlin, Heidelberg. https://doi.org/10.1007/978-3-642-25556-4_6

Download citation

  • DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-642-25556-4_6

  • Published:

  • Publisher Name: Springer, Berlin, Heidelberg

  • Print ISBN: 978-3-642-25555-7

  • Online ISBN: 978-3-642-25556-4

  • eBook Packages: Humanities, Social Science (German Language)

Publish with us

Policies and ethics