Skip to main content
SpringerLink
Log in

Stapsgewijze preventie van angst en depressie bij ouderen

Uitkomsten van een gerandomiseerd onderzoek

  • Onderzoek
  • Published:
Huisarts en Wetenschap Aims and scope

Samenvatting

Van ’t Veer-Tazelaar PJ, Van Marwijk HWJ, Van Oppen P, Van Hout HPJ, Van der Horst HE, Cuijpers P, Smit F, Beekman ATF. Stapsgewijze preventie van angst en depressie bij ouderen. Uitkomsten van een gerandomiseerd onderzoek. Huisarts Wet 2009;52(13):668-73.

Doel Het bepalen van de doeltreffendheid van een geïndiceerd angst- en depressiepreventieprogramma voor ouderen.

Methode Het betrof een gerandomiseerd en gecontroleerd onderzoek. Rekrutering vond plaats tussen 1 oktober 2004 en 1 oktober 2005 in 33 huisartsenpraktijken in West-Friesland. Aan dit onderzoek deden 170 ouderen (75-plus) met subklinische depressie of angst mee. We wezen de deelnemers willekeurig toe aan een preventief stapsgewijs zorgprogramma (n = 86) of aan gebruikelijke zorg (n = 84). Het stapsgewijze zorgprogramma bestond uit vier fasen: 1) watchful waiting, 2) op cognitieve gedragstherapie gebaseerde bibliotherapie, 3) het aanleren van een op cognitieve gedragstherapie gebaseerde probleemoplossingsmethode en 4) een (terug)verwijzing naar de huisarts om een eventuele medicamenteuze aanpak te bespreken. Primaire uitkomst was de cumulatieve incidentie, na een jaar, van een depressie of angststoornis die voldoet aan DSM-IV-criteria, zoals vastgesteld door middel van het Mini International Neuropsychiatric Interview (MINI).

Resultaten De interventie halveerde de eenjaarsincidentie van depressie- en angststoornissen, van 0,24 (20 van 84) in de gebruikelijke zorggroep naar 0,12 (10 van 86) in de groep die het stapsgewijze zorgprogramma aangeboden had gekregen (RR 0,49; 95%-BI 0,24 – 0,98).

Conclusie Geïndiceerde stapsgewijze preventie van depressie en angst bij ouderen halveerde het risico op het ontwikkelen van deze stoornissen. Dit onderzoek werd gefinancierd door ZonMw (2620.0003).

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this article

Log in via an institution

Price excludes VAT (USA)
Tax calculation will be finalised during checkout.

Instant access to the full article PDF.

Institutional subscriptions

Literatuur

  • Beekman AT, De Beurs E, Van Balkom AJ, Deeg DJ, Van Dyck R, Van Tilburg W. Anxiety and depression in later life: Co-occurrence and communality of risk factors. Am J Psychiatry 2000;157:89-95.

    Google Scholar 

  • Reynolds CF III, Kupfer DJ. Depression and aging: a look to the future. Psychiatr Serv 1999;50:1167-72.

    Google Scholar 

  • De Beurs E, Beekman A, Geerlings S, Deeg D, Van Dyck R, Van Tilburg W. On becoming depressed or anxious in late life: similar vulnerability factors but different effects of stressful life events. Br J Psychiatry 2001;179:426-31.

    Google Scholar 

  • Diefenbach GJ, Goethe J. Clinical interventions for late-life anxious depression. Clin Interv Aging 2006;1:41-50.

    Google Scholar 

  • Pinquart M, Duberstein PR, Lyness JM. Treatments for later-life depressive conditions: a meta-analytic comparison of pharmacotherapy and psychotherapy. Am J Psychiatry 2006;163:1493-1501.

    Google Scholar 

  • Andrews G, Issakidis C, Sanderson K, Corry J, Lapsley H. Utilising survey data to inform public policy: comparison of the cost-effectiveness of treatment of ten mental disorders. Br J Psychiatry 2004;184:526-33.

    Google Scholar 

  • Chisholm D, Sanderson K, Ayuso-Mateos JL, Saxena S. Reducing the global burden of depression: population-level analysis of intervention cost-effectiveness in 14 world regions. Br J Psychiatry 2004;184:393-403.

    Google Scholar 

  • Wisniewski SR, Fava M, Trivedi MH, Thase ME, Warden D, Niederehe G, et al. Acceptability of second-step treatments to depressed outpatients: a STAR*D report. Am J Psychiatry 2007;164:753-60.

    Google Scholar 

  • Turner EH, Matthews AM, Linardatos E, Tell RA, Rosenthal R. Selective publication of antidepressant trials and its influence on apparent efficacy. N Engl J Med 2008;358:252-60.

    Google Scholar 

  • Mrazek P, Haggerty RJ. Reducing risks for mental disorders. Washington DC: National Academy Press, 1994.

  • Smit F, Ederveen A, Cuijpers P, Deeg D, Beekman A. Opportunities for cost-effective prevention of late-life depression: an epidemiological approach. Arch Gen Psychiatry 2006;63:290-6.

    Google Scholar 

  • Smit F, Comijs H, Schoevers R, Cuijpers P, Deeg D, Beekman A. Target groups for the prevention of late-life anxiety. Br J Psychiatry 2007;190:428-34.

    Google Scholar 

  • Schoevers RA, Smit F, Deeg DJ, Cuijpers P, Dekker J, Van Tilburg W, et al. Prevention of late-life depression in primary care: do we know where to begin? Am J Psychiatry 2006;163:1611-21.

    Google Scholar 

  • Cole MG. Brief interventions to prevent depression in older subjects: a systematic review of feasibility and effectiveness. Am J Geriatr Psychiatry 2008;16:435-43.

    Google Scholar 

  • Cuijpers P, Van Straten A, Smit F. Preventing the incidence of new cases of mental disorders: a meta-analytic review. J Nerv Ment Dis 2005;193:119-25.

    Google Scholar 

  • Cuijpers P, Van Straten A, Smit F, Mihalopoulos C, Beekman A. Preventing the onset of depressive disorders: a meta-analytic review of psychological interventions. Am J Psychiatry 2008;165:1272-80.

    Google Scholar 

  • Haaga DA. Introduction to the special section on stepped care models in psychotherapy. J Consult Clin Psychol 2000;68:547-8.

    Google Scholar 

  • Hunkeler EM, Katon W, Tang L, Williams JW Jr, Kroenke K, Lin EH, et al. Long term outcomes from the IMPACT randomised trial for depressed elderly patients in primary care. BMJ 2006;332:259-63.

    Google Scholar 

  • Jansen AP, Van Hout HP, Van Marwijk HW, Nijpels G, De Bruijne MC, Bosmans JE, et al. (Cost)-effectiveness of case-management by district nurses among primary informal caregivers of older adults with dementia symptoms and the older adults who receive informal care: design of a randomized controlled trial [ISCRTN83135728]. BMC Public Health 2005;5:133.

    Google Scholar 

  • Van ’t Veer-Tazelaar PJ, Van Marwijk HW, Jansen AP, Rijmen F, Kostense PJ, Van Oppen P, et al. Depression in old age (75+), the PIKO study. J Affect Disord 2007;106:295-9.

  • Van ’t Veer-Tazelaar PJ, Van Marwijk HW, Van Oppen P, Van Hout HP, Van der Horst HE, Cuijpers P, et al. Stepped-care prevention of anxiety and depression in late life: a randomized controlled trial. Arch Gen Psychiatry 2009;66:297-304.

  • Antonuccio DO, Steinmetz JL, Lewinsohn PM, Teri L. The Coping with Depression course: A psychoeducational intervention for unipolar depression. Eugene, Oregon: Castalia Publishing Company, 1984.

  • Haringsma R, Engels GI, Cuijpers P, Spinhoven P. Effectiveness of the Coping With Depression (CWD) course for older adults provided by the community-based mental health care system in the Netherlands: a randomized controlled field trial. Int Psychogeriatr 2006;18:307-25.

    Google Scholar 

  • Cuijpers P. A psycho-educational approach to the treatment of depression: a meta-analysis of Lewinsohn’s ‘Coping with Depression’ course. Behav Ther 1998;29:521-33.

    Google Scholar 

  • Radloff LS, Teri L. Use of the Center for Epidemiological Studies-Depression Scale with older adults. Clin Gerontol 1986;5:119-36.

    Google Scholar 

  • Breslau N. Depressive symptoms, major depression, and generalized anxiety: a comparison of self-reports on CES-D and results from diagnostic interviews. Psychiatry Res 1985;15:219-29.

    Google Scholar 

  • Sheehan DV, Lecrubier Y, Sheehan KH, Amorim P, Janavs J, Weiller E, et al. The Mini-International Neuropsychiatric Interview (MINI): the development and validation of a structured diagnostic psychiatric interview for DSM-IV and ICD-10. J Clin Psychiatry 1998;59 Suppl 20:22-33.

    Google Scholar 

  • Pinninti NR, Madison H, Musser E, Rissmiller D. MINI International Neuropsychiatric Schedule: clinical utility and patient acceptance. Eur Psychiatry 2003;18:361-4.

    Google Scholar 

  • Rovner BW, Casten RJ, Hegel MT, Leiby BE, Tasman WS. Preventing depression in age-related macular degeneration. Arch Gen Psychiatry 2007;64:886-92.

    Google Scholar 

Download references

Author information

Authors and Affiliations

  1. www.bsl.nl/shop/huisarts-en-wetenschap-0018-7070.html

    Nelleke van ´t Veer-Tazelaar

Authors
  1. Nelleke van ´t Veer-Tazelaar
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  2. Harm van Marwijk
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  3. Patricia van Oppen
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  4. Hein van Hout
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  5. Henriëtte van der Horst
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  6. Pim Cuijpers
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  7. Filip Smit
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  8. Aartjan Beekman
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

Corresponding author

Correspondence to Nelleke van ´t Veer-Tazelaar.

Additional information

Afdeling Huisartsgeneeskunde, EMGO Institute of Health and Care Research, VU Medisch Centrum, Van der Boechorststraat 7, 1081 BT Amsterdam: P.J. van ’t Veer-Tazelaar, wetenschappelijk onderzoeker; dr. H.W.J. van Marwijk, huisarts en universitair hoofddocent Huisartsgeneeskunde; dr. H.P.J. van Hout, universitair hoofddocent Huisartsgeneeskunde; prof.dr. H.E. van der Horst, hoogleraar Huisartsgeneeskunde. Afdeling Klinische Psychologie: prof.dr. P. Cuijpers, hoogleraar Klinische psychologie; prof.dr. F. Smit, hoogleraar Evidence based psychologie. Afdeling Psychiatrie/GGZ InGeest: dr. P. van Oppen, universitair hoofddocent; prof.dr. A.T.F. Beekman, hoogleraar Psychiatrie.

Belangenverstrengeling: niets aangegeven.

Dit artikel is een bewerkte vertaling van Van ’t Veer-Tazelaar PJ, Van Marwijk HWJ, Van Oppen P, Van Hout HPJ, Van der Horst HE, Cuijpers P, Smit F, Beekman ATF. Stepped-care prevention of anxiety and depression in late life: a randomized controlled trial. Arch Gen Psychiatry 2009;66:297-304. Publicatie gebeurt met toestemming van de uitgever.

About this article

Cite this article

Veer-Tazelaar, N.v., van Marwijk, H., van Oppen, P. et al. Stapsgewijze preventie van angst en depressie bij ouderen. HUWE 52, 668–673 (2009). https://doi.org/10.1007/BF03085837

Download citation

  • Issue Date:

  • DOI: https://doi.org/10.1007/BF03085837

Search

Navigation