Samenvatting
ADHD bij ouderen is een vrijwel onontgonnen gebied en vermoedelijk onderhevig aan onderdiagnostiek. In de navolgende gevalsbeschrijving gaan we in op de complexiteit van de comorbide diagnostiek van ADHD, persoonlijkheidsproblematiek, chronische relatieproblemen en een suspecte neurodegeneratieve aandoening bij een 80-jarige man. Deze casus is illustratief voor de multimorbiditeit die kenmerkend is voor de ouderenpsychiatrie, waarbij in het bijzonder rekening gehouden moet worden met neurodegeneratieve aandoeningen. Andersom vragen we met onze gevalsbespreking bij cognitieve functiestoornissen of gedragsproblemen ook ontwikkelingsstoornissen zoals ADHD en/of persoonlijkheidsstoornissen te overwegen.
This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.
Literatuur
American Psychiatric Association (2000). Diagnostic and statistical manual of mental disorders. Washington, DC: Author.
American Psychiatric Association (1994). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. Washington DC: Author.
American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders. Arlington, VA: American Psychiatric Publishing.
Barendse H.P.J., Thissen A.J.C. (2006). Handleiding van de Hetero-Anamnestische Persoonlijkheidsvragenlijst. ’s-Hertogenbosch: Author.
Brod, M., Schmitt, E., Goodwin, M., Hodgkins, P., Niebler, G. (2012). ADHD burden of illness in older adults: a life course perspective. Quality of Life Research, 21, 795–799.
FTD expertgroep (2012). Frontotemporale dementie, best practice diagnostiek en management. www.ftdexpertgroep.nl
Ivanchak, N., Abner E.L., Carr, S.A., Freeman, S.J., Seybert, A., Ranseen J., Jicha, G.A. (2011). Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder in childhood is associated with cognitive test profiles in the geriatric population but not with Mild Cognitive Impairment or Alzheimer’s Disease. Journal of Aging Research, 2011, 729–801.
Kooij, J.J.S. (2007). ADHD en Persoonlijkheidsstoornissen. In Eurelings-Bontekoe, E.H.M., Verheul, R., Snellen, W.M (red). Handboek Persoonlijkheidspathologie (p.441-452). Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Kooij, J.J.S. (2010). ADHD bij volwassenen. Diagnostiek en behandeling, 3e druk. Amsterdam: Pearson Assessment and Information.
Kooij, J.J.S., Buitelaar, J.K., van den Oord, E.J., Furer, J.W., Rijnders, C.A.T., Hodiamont, P.P.G. (2005). Internal and external validity of attention-deficit hyperactivity disorder in a population-based sample of adults. Psychological Medicine, 35, 817–827.
Kooij, J.J.S., Semeijn, E.J., Michielsen, M., Comijs, H.C. (2013). Heeft opa ADHD? GZ-Psychologie, 2, 10–12.
Manor, I., Rozen, S., Zemishlani, Z., Weizman, A., Zalsman, G. (2011). When does It end? Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder in the middle aged and older populations. Clinical Neuropharmacology, 34, 148–154.
Michielsen, M., Semeijn, E., Comijs, H.C., van de Ven, P., Beekman, A.T.F., Deeg, D.J.H., Kooij, S.J.J. (2012). Prevalence of attention-deficit hyperactivity disorder in older adults in The Netherlands. British Journal of Psychiatry, 201, 298–305.
Michielsen, M., Comijs, H. C., Semeijn, E.J., Beekman, A.T., Deeg, D.J., Kooij, S.J.J. (2013). The comorbidity of anxiety and depressive symptoms in older adults with attention-deficit/hyperactivity disorder: a longitudinal study. Journal of Affective Disorders, 148, 220–227.
Scholtissen-in de Braek, D., Hurks, P., Jolles, J. (2006). De rol van de neuropsycholoog bij de diagnostiek en behandeling van volwassenen met Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder (ADHD). Tijdschrift voor Neuropsychologie, 2, 24–36.
Semeijn, E.J., Kooij, J.J., Comijs, H.C., Michielsen, M., Deeg, D.J., Beekman, A.T. (2013). Attention-deficit/hyperactivity disorder, physical health, and lifestyle in older adults. American Journal of Geriatric Psychiatry, 61, 882–887.
Van Alphen, S.P.J., Sadavoy, J., Derksen, J.J.L., Rosowsky, E. (2012). Editorial: Features and challenges of personality disorders in late life. Aging and Mental Health, 16, 805–810.
Weusten, L.H., Heijnen-Kohl, S.M.J., Ellison, J., van Alphen, S.P.J. (2014). Interference of attention-deficit hyperactivity disorder in an older adult with a severe personality disorder and dermatillomania. International Psychogeriatric Association, 26, 341–3.
Author information
Authors and Affiliations
Corresponding author
Additional information
Een 80-jarige man met ADHD gecompliceerd door een persoonlijkheidsstoornis, cognitieve functiestoornissen en chronische echtpaar-relatieproblematiek
Auteurs
Loes H. Weusten, gz-psycholoog, GGZ Mondriaan Ouderen, Heerlen. Correspondentieadres: Mondriaan Ouderen, John. F. Kennedylaan 301, 6419 XZ Heerlen. E-mailadres: l.weusten@mondriaan.eu
Sylvia M.J. Heijnen-Kohl, psychotherapeut en gz-psycholoog in opleiding tot klinisch psycholoog, GGZ Mondriaan Ouderen, Heerlen
Prof. dr. S.P.J. (Bas) van Alphen, gz-psycholoog, GGZ Mondriaan Ouderen, Heerlen; bijzonder hoogleraar Klinische ouderenpsychologie, vakgroep Klinische en Levenslooppsychologie, Vrije Universiteit Brussel
Oproep
Heeft u een studie uitgevoerd waarvan de resultaten interessant zijn voor de lezers van GZ-psychologie? Of heeft u onlangs in een niet-Nederlandstalig tijdschrift een wetenschappelijk artikel gepubliceerd dat voor een Nederlands publiek bewerkt kan worden?
GZ-psychologie staat open voor wetenschappelijke bijdragen. De volledige auteursinstructies vindt u op www.gzpsychologie.nl.
Als u eerst wilt overleggen, kunt u een e-mail sturen naar redactie@gzpsychologie.nl.
About this article
Cite this article
Weusten, L., Heijnen-Kohl, S. & van Alphen, S. Psychiatrische multimorbiditeit bij ouderen. GZ - Psychologie 6, 10–13 (2014). https://doi.org/10.1007/s41480-014-0012-7
Published:
Issue Date:
DOI: https://doi.org/10.1007/s41480-014-0012-7