Skip to main content
Log in

Ionophore-based ion-selective potentiometric and optical sensors

  • Review
  • Published:
Analytical and Bioanalytical Chemistry Aims and scope Submit manuscript

Abstract

This paper describes ion-selective electrodes (ISEs) and optodes with a focus on the fundamental mechanisms, response characteristics, and recognition elements (ionophores) described to date for these sensors. The topics covered review the most frequently encountered ideas about ionophore-based sensors, including the theoretical and experimental parameters that influence response, typical ionophore structures, useful membrane compositions, and applications. Since these sensors are applicable in a number of fields, such as clinical, environmental, and process monitoring, as well as more novel approaches such as microfluidic-based systems and micro/nanoprobes, this article provides descriptions that are oriented toward a more general audience. Furthermore, a large portion of this review describes the ionophore component itself in hopes of inspiring ideas in readers of how novel molecular architectures with new ionic targets or improved selectivity can be developed.

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this article

Price excludes VAT (USA)
Tax calculation will be finalised during checkout.

Instant access to the full article PDF.

Fig. 1a,b.
Fig. 2.
Fig. 3.
Fig. 4a,b.
Fig. 5.
Fig. 6.
Fig. 7a–c.
Fig. 8a–d.
Fig. 9a–c.

Similar content being viewed by others

References

  1. Diamond D (ed) (1998) Principles of chemical and biological sensors. Wiley-Interscience, New York

  2. Umezawa Y (1990) Handbook of ion-selective electrodes: selectivity coefficients. CRC Press, Boca Raton, FL

  3. Bakker E, Bühlmann P, Pretsch E (1997) Chem Rev 97:3083–3132

    Article  CAS  Google Scholar 

  4. Bühlmann P, Pretsch E, Bakker E (1998) Chem Rev 98:1593–1687

    PubMed  Google Scholar 

  5. Mathison S, Bakker E (1998) Anal Chem 70:303–309

    Article  CAS  Google Scholar 

  6. Sokalski T, Zwickl T, Bakker E, Pretsch E (1999) Anal Chem 71:1204–1209

    Article  CAS  Google Scholar 

  7. Sokalski T, Ceresa A, Fibbioli M, Zwickl T, Bakker E, Pretsch E (1999) Anal Chem 71:1210–1214

    Article  CAS  Google Scholar 

  8. Schefer U, Ammann D, Pretsch E, Oesch U, Simon W (1986) Anal Chem 58:2282–2285

    CAS  Google Scholar 

  9. Pergel É, Gyurcsányi RE, Tóth K, Lindner E (2001) Anal Chem 73:4249–4253

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  10. Ceresa A, Bakker E, Hattendorf B, Günther D, Pretsch E (2001) Anal Chem 73:343–351

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  11. Czarnik AW (1998) Anal Chem 70:378A-386A

    Google Scholar 

  12. Bakker E, Diamond D, Lewenstam A, Pretsch E (1999) Anal Chim Acta 393:11–18

    Article  CAS  Google Scholar 

  13. Yim H, Kibbey CE, Ma S, Kliza DM, Liu D, Park S, Torre CE, Meyerhoff ME (1993) Biosens Bioelectron 8:1–38

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  14. Lindner E, Gràf E, Nigreisz Z, Tóth K, Pungor E, Buck RP (1988) Anal Chem 60:295–301

    CAS  Google Scholar 

  15. Satchwill T, Harrison DJ (1986) J Electroanal Chem 202:75–81

    Article  CAS  Google Scholar 

  16. Ma SC, Chaniotakis NA, Meyerhoff ME (1988) Anal Chem 60:2293–2299

    CAS  PubMed  Google Scholar 

  17. Cosofret VV, Buck RP, Erdosy M (1994) Anal Chem 66:3592–3599

    CAS  Google Scholar 

  18. Meyer KH, Sievers JF (1936) Helv Chim Acta 19:649

    CAS  Google Scholar 

  19. Malinowska E, Oklejas V, Hower RW, Brown RB, Meyerhoff ME (1996) Sens Actuators B 33:161–167

    Article  Google Scholar 

  20. Boles JH, Buck RP (1973) Anal Chem 45:2057–2062

    CAS  Google Scholar 

  21. Yun SY, Hong YK, Oh BK, Cha GS, Nam H, Lee SB, Jin J (1997) Anal Chem 69:868–873

    Article  CAS  Google Scholar 

  22. Berrocal MJ, Badr IHA, Gao D, Bachas LG (2001) Anal Chem 73:5328–5333

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  23. Singh AK, Bhattacharjee G, Singh M, Chandra S (1997) Electroanalysis 9:1005–1008

    CAS  Google Scholar 

  24. Ambrose TM, Meyerhoff ME (1997) Anal Chem 69:4092–4098

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  25. Ambrose TM, Meyerhoff ME (1999) Anal Chim Acta 378:119–126

    Article  CAS  Google Scholar 

  26. Malinowska E, Gawart L, Parzuchowski P, Rokicki G, Brzózka Z (2000) Anal Chim Acta 421:93–101

    Article  CAS  Google Scholar 

  27. Heng LY, Hall EAH (2000) Anal Chim Acta 403:77–89

    Article  CAS  Google Scholar 

  28. Fiedler U, Ruzicka J (1973) Anal Chim Acta 67:179–193

    Article  CAS  Google Scholar 

  29. Armstrong RD, Horvai G (1990) Electrochim Acta 35:1–7

    Article  CAS  Google Scholar 

  30. Craggs A, Moody GJ, Thomas JDR (1974) J Chem Educ 51:541–544

    CAS  Google Scholar 

  31. Moody GJ, Oke RB, Thomas JDR (1970) Analyst 95:910–918

    CAS  Google Scholar 

  32. Keplinger FJ, Jachimowicz A, Kohl F (1998) Anal Chem 70:4271–4279

    Article  CAS  Google Scholar 

  33. Morf WE, Simon W (1971) Helv Chim Acta 54:2683–2704

    CAS  PubMed  Google Scholar 

  34. Eugster R, Rosatzin T, Rusterholz B, Aebersold B, Pedrazza U, Rüegg D, Schmid A, Spichiger UE, Simon W (1994) Anal Chim Acta 289:1–13

    CAS  Google Scholar 

  35. Sakaki T, Harada T, Kawahara Y, Shinkai S (1994) J Inclusion Phenom Mol Recognit Chem 17:377–392

    CAS  Google Scholar 

  36. Armstrong RD, Covington AK, Proud WG (1988) J Electroanal Chem 257:155–160

    Article  CAS  Google Scholar 

  37. Armstrong RD, Todd M (1988) J Electroanal Chem 257:161–166

    Article  CAS  Google Scholar 

  38. Bakker E, Pretsch E (1995) Anal Chim Acta 309:7–17

    Article  CAS  Google Scholar 

  39. Maj-Zurawska M, Hulanicki A (1990) Mikrochim Acta I:209–216

    Google Scholar 

  40. Morf WE, Ammann D, Simon W (1974) Chimia 28:65–67

    CAS  Google Scholar 

  41. Morf WE, Kahr G, Simon W (1974) Anal Let 7:9–22

    CAS  Google Scholar 

  42. Meier P C, Morf WE, Läubli M, Simon W (1984) Anal Chim Acta 156:1–8

    Article  CAS  Google Scholar 

  43. Ammann D, Pretsch E, Simon W, Lindner E, Bezegh A, Pungor E (1985) Anal Chim Acta 171:119–129

    Article  Google Scholar 

  44. Schaller U, Bakker E, Spichiger UE, Pretsch E (1994) Anal Chem 66:391–398

    CAS  Google Scholar 

  45. Bakker E, Malinowska E, Schiller RD, Meyerhoff ME (1994) Talanta 41:881–890

    CAS  Google Scholar 

  46. Schaller U, Bakker E, Pretsch E (1995) Anal Chem 67:3123–3132

    CAS  Google Scholar 

  47. Amemiya S, Bühlmann P, Pretsch E, Rusterholz B, Umezawa Y (2000) Anal Chem 72:1618–1631

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  48. Hutchins RS, Molina P, Alajarín M, Vidal A, Bachas LG (1994) Anal Chem 66:3188–3192

    CAS  Google Scholar 

  49. Klotz IM, Rosenberg RM (eds) (1994) Chemical thermodynamics. Wiley-Interscience, New York, pp 414–446

  50. Bühlmann P, Yajima S, Tohda K, Umezawa Y (1995) Electrochim Acta 40:3021–3027

    Article  Google Scholar 

  51. Bakker E, Meruva RK, Pretsch E, Meyerhoff ME (1994) Anal Chem 66:3021–3030

    CAS  PubMed  Google Scholar 

  52. Bakker E (1997) Anal Chem 69:1061–1069

    Article  CAS  Google Scholar 

  53. Buck RP, Lindner E (1998) Acc Chem Res 31:257–266

    Article  CAS  Google Scholar 

  54. Bakker E, Meyerhoff ME (2000) Anal Chim Acta 416:121–137

    Article  CAS  Google Scholar 

  55. Guilbault GG, Durst RA, Frant MS, Freiser H, Hansen EH, Light TS, Pungor E, Rechnitz G, Rice NM, Rohm TJ, Simon W, Thomas JDR (1976) Pure Appl Chem 48:127–132

    Google Scholar 

  56. Maj-Zurawska M, Sokalski T, Hulanicki A (1988) Talanta 35:281–286

    Article  CAS  Google Scholar 

  57. Bakker E, Willer M, Pretsch E (1993) Anal Chim Acta 282:265–271

    Article  CAS  Google Scholar 

  58. Bühlmann P, Yajima S, Tohda K, Umezawa K, Nishizawa S, Umezawa Y (1995) Electroanalysis 7:811–816

    Google Scholar 

  59. Gyurcsanyi RE, Pergel E, Nagy R, Kapui I, Lan BTT, Toth K, Bitter I, Lindner E (2001) Anal Chem 73:2104–2111

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  60. Buck RP, Tóth K, Gráf E, Horvai G, Pungor E (1987) J Electroanal Chem 223:51–66

    Article  CAS  Google Scholar 

  61. Yajima S, Tohda K, Bühlmann P, Umezawa Y (1997) Anal Chem 69:1919–1924

    Article  CAS  Google Scholar 

  62. Bühlmann P, Amemiya S, Yajima S, Umezawa Y (1998) Anal Chem 70:4291–4303

    Google Scholar 

  63. Oesch U, Ammann D, Simon W (1986) Clin Chem 32:1448–1459

    CAS  PubMed  Google Scholar 

  64. Umezawa Y, Umezawa K, Sato H (1995) Pure Appl Chem 67:508–518

    Google Scholar 

  65. Bakker E, Pretsch E, Bühlmann P (2000) Anal Chem 72:1127–1133

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  66. Bakker E (1997) Electroanalysis 9:7–12

    CAS  Google Scholar 

  67. Seiler K (1993) Ion-selective optode membranes. Fluka Chemie AG, Buchs, Switzerland

  68. Seiler K, Simon W (1992) Sens Actuators B 6:295–298

    Article  Google Scholar 

  69. Citterio D, Jenny L, Rásonyi S, Spichiger UE (1997) Sens Actuators B 38–39:202–206

  70. Citterio D, Jenny L, Spichiger UE (1998) Anal Chem 70:3452–3457

    Article  CAS  Google Scholar 

  71. O'Neill S, Conway S, Twellmeyer J, Egan O, Nolan K, Diamond D (1999) Anal Chim Acta 398:1–11

    Article  CAS  Google Scholar 

  72. Hisamoto H, Tani M, Mori S, Yamada T, Ishigaki T, Tohma H, Suzuki K (1999) Anal Chem 71:259–264

    Article  CAS  Google Scholar 

  73. Puyol M, Miltsov S, Salinas I, Alonso J (2002) Anal Chem 74:570–576

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  74. Bakker E, Simon W (1992) Anal Chem 64:1805–1812

    CAS  Google Scholar 

  75. Shortreed M, Bakker E, Kopelman R (1996) Anal Chem 68:2656–2662

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  76. Badr IHA, Johnson RD, Diaz M, Hawthorne MF, Bachas LG (2000) Anal Chem 72:4249–4254

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  77. Lerchi M, Bakker E, Rusterholz B, Simon W (1992) Anal Chem 64:1534–1540

    CAS  Google Scholar 

  78. Seiler K, Simon W (1992) Anal Chim Acta 266:73–81

    CAS  Google Scholar 

  79. Lerchi M, Reitter E, Simon W, Pretsch E (1994) Anal Chem 66:1713–1717

    CAS  Google Scholar 

  80. Morf WE, Seiler K, Rusterholz B, Simon W (1990) Anal Chem 62:738–742

    CAS  Google Scholar 

  81. Spichiger-Keller UE (1999) Anal Chim Acta 400:65–72

    Article  CAS  Google Scholar 

  82. Bochenska M (1998) J Mol Struct 450:107–115

    Article  CAS  Google Scholar 

  83. Schaller U, Bakker E, Spichiger UE, Pretsch E (1994) Talanta 41:1001–1005

    Article  CAS  Google Scholar 

  84. Vanysek P (1985) Electrochemistry on liquid/liquid interfaces. Springer, Berlin Heidelberg New York

  85. Hofmeister F (1888) Arch Exp Pathol Pharmakol 24:247–260

    Google Scholar 

  86. Marcus Y (1994) Biophys Chem 51:111–127

    Article  CAS  Google Scholar 

  87. Mi Y, Bakker E (1999) Anal Chem 71:5279–5287

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  88. Qin Y, Mi Y, Bakker E (2000) Anal Chim Acta 421:207–220

    Article  CAS  Google Scholar 

  89. Morf WE (1981) The principles of ion-selective electrodes and of membrane transport. Elsevier, New York

  90. Lindner E, Tóth K, Pungor E (1988) Dynamic characteristics of ion-selective electrodes. CRC Press, Boca Raton, FL

  91. Pinkerton M, Steinrauf LK, Dawkins P (1969) Biochem Biophys Res Commun 35:512–518

    CAS  PubMed  Google Scholar 

  92. Steinrauf LK, Hamilton JA, Sabesan MN (1982) J Am Chem Soc 104:4085–4091

    CAS  Google Scholar 

  93. Bakker E, Willer M, Lerchi M, Seiler K, Pretsch E (1994) Anal Chem 66:516–521

    CAS  Google Scholar 

  94. Dinten O, Spichiger UE, Chaniotakis N, Gehrig P, Rusterholz B, Morf WE, Simon W (1991) Anal Chem 63:596–603

    CAS  PubMed  Google Scholar 

  95. Makovskaya V, Dean JR, Tomlinson WR, Hitchen SM, Comber M (1995) Anal Chim Acta 315:183–192

    Article  CAS  Google Scholar 

  96. Andersson JT, Schräder W (1999) Anal Chem 71:3610–3614

    Article  CAS  Google Scholar 

  97. Ball JC, Hutchins RS, Raposo C, Morán J, Alajarín M, Molina P, Bachas LG (1998) ACS Symp Ser 690:248–256

    CAS  Google Scholar 

  98. Bakker E, Pretsch E (1998) Anal Chem 70:295–302

    Article  CAS  Google Scholar 

  99. Badr IHA, Diaz M, Hawthorne MF, Bachas LG (1999) Anal Chem 71:1371–1377

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  100. Brodbelt JS (2000) Int J Mass Spectrom 200:57–69

    Article  CAS  Google Scholar 

  101. Kempen EC, Brodbelt JS, Bartsch RA, Blanda MT, Farmer DB (2001) Anal Chem 73:384–390

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  102. Pioda LAR, Stankova V, Simon W (1969) Anal Lett 2:665–674

    CAS  Google Scholar 

  103. Gadzekpo VPY, Moody GJ, Thomas JDR, Christian GD (1986) Ion-Sel Electrode Rev 8:173–207

    Google Scholar 

  104. Diamond D, Svehla G, Seward EM, McKervey MA (1988) Anal Chim Acta 204:223–231

    Article  CAS  Google Scholar 

  105. Lein GM, Cram DJ (1985) J Am Chem Soc 107:448–455

    CAS  Google Scholar 

  106. Pearson RG (1995) Inorg Chim Acta 240:93–98

    Article  CAS  Google Scholar 

  107. Ball JC, Allen JR, Ryu JY, Vickery S, Cullen L, Bukowski P, Cynkowski T, Daunert S, Bachas LG (2002) Electroanalysis 14:186–191

    Article  CAS  Google Scholar 

  108. Kurihara K, Ohtsu M, Yoshida T, Abe T, Hisamoto H, Suzuki K (1999) Anal Chem 71:3558–3566

    Article  CAS  Google Scholar 

  109. Talanova GG, Hwang H, Talanov VS, Bartsch RA (2001) Anal Chem 73:5260–5265

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  110. Patai S, Rappoport Z (eds) (1989) Crown ethers and analogues. Wiley, New York

  111. Xia Z, Badr IHA, Plummer SL, Cullen L, Bachas LG (1998) Anal Sci 14:169–173

    CAS  Google Scholar 

  112. Toth K, Lindner E, Horvath M, Jeney J, Bitter I, Agai B, Meisel T, Toke L (1989) Anal Lett 22:1185–1207

    CAS  Google Scholar 

  113. Mostert IA, Anker P, Jenny HB, Oesch U, Morf WE, Ammann D, Simon W (1985) Mikrochim Acta I:33–38

    Google Scholar 

  114. Okada T, Sugihara H, Hiratani K (1986) Anal Chim Acta 186:307–311

    Article  CAS  Google Scholar 

  115. Okada T, Sugihara H, Hiratani K (1985) J Chem Soc Chem Commun 14:957–958

    Google Scholar 

  116. Vogtle F (1991) Supramolecular chemistry: an introduction. Wiley, New York

    Google Scholar 

  117. Meyerhoff ME, Pretsch E, Welti DH, Simon W (1987) Anal Chem 59:144–150

    CAS  Google Scholar 

  118. Lee HJ, Yoon IJ, Yoo CL, Pyun H-J, Cha GS, Nam H (2000) Anal Chem 72:4694–4699

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  119. Dietrich B (1993) Pure Appl Chem 65:1457–1464

    CAS  Google Scholar 

  120. Wotring V, Johnson DM, Daunert S, Bachas LG (1992) In: Nakamura RM, Kasahara Y, Rechnitz GA (eds) Immunochemical assays and biosensor technology. American Society of Microbiology, Washington, DC, pp 175–185

  121. Snowden TS, Anslyn EV (1993) Curr Opin Chem Biol 3:740–746

    Article  Google Scholar 

  122. Schulthess P, Ammann D, Simon W, Caderas C, Stepánek R, Kräutler B (1984) Helv Chim Acta 67:1026–1032

    CAS  Google Scholar 

  123. Gao D, Gu J, Yu RQ, Zheng GD (1995) Analyst 120:499–502

    CAS  Google Scholar 

  124. Park SB, Matuszewski W, Meyerhoff ME, Liu YH, Kadish KM (1991) Electroanalysis 3:909–916

    CAS  Google Scholar 

  125. Malinowska E, Meyerhoff ME (1995) Anal Chim Acta 300:33–43

    Article  CAS  Google Scholar 

  126. Daunert S, Bachas LG (1989) Anal Chem 61:499–503

    CAS  Google Scholar 

  127. Chaniotakis NA, Jurkschat K, Rühlemann A (1993) Anal Chim Acta 282:345–352

    Article  CAS  Google Scholar 

  128. Wuthier U, Simon W (1986) Mikrochim Acta III:225–234

    Google Scholar 

  129. Rothmaier M, Simon W (1992) Anal Chim Acta 271:135–141

    Article  CAS  Google Scholar 

  130. Rothmaier M, Schaller U, Morf WE, Pretsch E (1996) Anal Chim Acta 327:17–28

    Article  CAS  Google Scholar 

  131. Shamsipur M, Yousefi M, Hosseini M, Ganjali MR, Sharghi H, Naeimi H (2001) Anal Chem 73:2869–2874

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  132. Aamrani FZE, García-Raurich J, Sastre A, Beyer L, Florido A (1999) Anal Chim Acta 402:129–135

    Article  Google Scholar 

  133. Shahrokhian S, Amini MK, Kia R, Tangestaninejad S (2000) Anal Chem 72:956–962

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  134. Hisamoto H, Siswanta D, Nishihara H, Suzuki K (1995) Anal Chim Acta 304:171–176

    Article  CAS  Google Scholar 

  135. Wróblewski W, Wojciechowski K, Dybko A, Brzózka Z, Egberink RJM, Snellink-Ruël BHM, Reinhoudt DN (2000) Sens Actuators B 68:313–318

    Article  Google Scholar 

  136. Wuthier U, Pham HV, Rusterholz B, Simon W (1986) Helv Chim Acta 69:1435–1441

    CAS  Google Scholar 

  137. Hutchins RS, Bansal P, Molina P, Alajarín M, Vidal A, Bachas LG (1997) Anal Chem 69:1273–1278

    Article  CAS  Google Scholar 

  138. Berrocal MJ, Cruz A, Badr IHA, Bachas, LG (2000) Anal Chem 72:5295–5299

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  139. Xiao KP, Bühlmann P, Nishizawa S, Amemiya S, Umezawa Y (1997) Anal Chem 69:1038–1044

    Article  CAS  Google Scholar 

  140. Li ZQ, Liu GD, Duan LM, Shen GL, Yu RQ (1999) Anal Chim Acta 382:165–170

    Article  CAS  Google Scholar 

  141. Fibbioli M, Berger M, Schmidtchen FP, Pretsch E (2000) Anal Chem 72:156–160

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  142. Amemiya S, Bühlmann P, Umezawa Y, Jagessar RC, Burns DH (1999) Anal Chem 71:1049–1054

    Article  CAS  Google Scholar 

  143. Deo SK, Moschou EA, Peteu SF, Bachas LG, Daunert S (2003) Anal Chem 75:206A–213A

  144. Lindner E, Buck RP (2000) Anal Chem 72:336A-345A

    CAS  PubMed  Google Scholar 

  145. Kovacs B, Csoka B, Nagy G, Ivaska A (2001) Anal Chim Acta 437:67–76

    Article  CAS  Google Scholar 

  146. Fibbioli M, Enger O, Diederich F, Pretsch E, Bandyopadhyay K, Liu S-G, Echegoyen L, Bühlmann P (2000) Chem Commun 2000:339–340

    Article  Google Scholar 

  147. Johnson RD, Badr IHA, Barrett G, Lai S, Lu Y, Madou MJ, Bachas LG (2001) Anal Chem 73:3940–3946

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  148. Badr IHA, Johnson RD, Madou MJ, Bachas LG (2002) Anal Chem 74:5569–5575

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  149. Tantra R, Manz A (2000) Anal Chem 72:2875–2878

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

Download references

Acknowledgments

The authors would like to thank the National Science Foundation (IGERT) and the National Aeronautics and Space Administration for financial support.

Author information

Authors and Affiliations

Authors

Corresponding author

Correspondence to Leonidas G. Bachas.

Rights and permissions

Reprints and permissions

About this article

Cite this article

Johnson, R.D., Bachas, L.G. Ionophore-based ion-selective potentiometric and optical sensors. Anal Bioanal Chem 376, 328–341 (2003). https://doi.org/10.1007/s00216-003-1931-0

Download citation

  • Received:

  • Revised:

  • Accepted:

  • Published:

  • Issue Date:

  • DOI: https://doi.org/10.1007/s00216-003-1931-0

Keywords

Navigation