Samenvatting
Dit artikel bevat een overzicht van de aard en effectiviteit van psychologische behandelingen voor de gegeneraliseerde angststoornis. Ook gaat het uitvoerig in op interventies die gericht zijn op een van de kernsymptomen van deze stoornis: piekeren. Daarbij staan we stil bij een recente ontwikkeling binnen cognitieve therapie: interventies die niet zozeer zijn gericht op de inhoud van cognities, maar eerder op de denkstijl of het denkproces. Nadat we in dit kader ‘mindfulness based cognitive therapy’, ‘acceptance and commitment therapy’ en ‘attention training technique’ aan bod hebben laten komen, bespreken we een nieuwe, specifiek op piekeren gerichte interventie: anti-piekertraining. Deze interventie bestaat uit een stappenplan dat individueel en in groepsverband kan worden uitgevoerd. Dit stappenplan is gebaseerd op een moderne visie op de principes achter contraconditionering. Naar de effectiviteit van deze interventie wordt op het ogenblik onderzoek uitgevoerd.
Abstract
The nature and efficacy of psychological treatments for generalised anxiety disorder have been reviewed. Several interventions were discussed that are aimed at one of the core symptoms of the disorder: worry. Furthermore a recent development in cognitive therapy was highlighted: interventions that are not directed at the contents of the patients thoughts but rather at his thinking style and the process of his thinking. References were made to mindfulness based cognitive therapy, acceptance and commitment therapy and attention training technique. Furthermore, a new intervention was discussed for the treatment of worry: anti-worry training. This is a short program consisting of seven different phases. It is based on a modern view on the principles of counter-conditioning and can be applied in an individual setting as well as in a group setting. Research into the efficacy and the applicability of this program will have to be done.
This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.
Referenties
apa, American Psychiatric Association (1994). Diagnostic and Statistical Manual of Psychiatric Disorders. Fourth edition. New York: American Psychiatric Association.
Arntz, A. (2003). Cognitive therapy versus applied relaxation as treatment of generalized anxiety disorder. Behaviour Research & Therapy, 41, 633-646.
Bernstein, D.A., & Borkovec, T.D. (1973). Progressive relaxation training. Champaign, Ill.: Research Press.
Bijl, R.V., Zessen, G. van, & Ravelli, A. (1997). Psychiatrische morbiditeit onder volwassenen in Nederland: het nemesis-onderzoek ii. Prevalentie van psychiatrische stoornissen. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 141, 2453-2460.
Boeijen, C., Visser, S., & Balkom, A. van (2001). Gegeneraliseerde angststoornis. In A. van Balkom, P. van Oppen & R. van Dyck (red.), Behandelingsstrategieën bij angststoornissen. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.
Bögels, S., Mulkens, S., & Jong, P. de (1995). Overmatig zelfbewustzijn en taakconcentratie: een nieuw model voor de behandeling van bloosangst. Gedragstherapie, 28, 153-175.
Borkovec, T.D. (1994). The nature, functions, and origins of worry. In G.C.L. Davey & F. Tallis (Eds.), Worrying. Perspectives on theory, assessment and treatment. Chichester: John Wiley & Sons.
Borkovec, T.D., & Costello, E. (1993): Efficacy of applied relaxation and cognitive-behavioural therapy in the treatment of generalized anxiety disorder. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 61, 611-619.
Borkovec, T.D., & Whisman, M.A. (1996). Psychosocial treatments for generalized anxiety disorder. In M. Mavissakalian & R. Prien (Eds.), Long-term treatment of anxiety disorders. Washington dc.: American Psychiatric Association.
Borkovec, T.D., Robinson, E., Pruzinsky, T., & DePree, J.A. (1983). Preliminary exploration of worry: some characteristics and processes. Behaviour Research & Therapy, 21, 9-16.
Brown, T.A., O'Leary, T., & Barlow, D.H. (1994). Generalized anxiety disorder. In D.H. Barlow (Ed.), Clinical handbook of psychological disorders. Second edition. New York: The Guilford Press.
Butler, G. (1996). Treatment of worry in generalized anxiety disorder. In G.C.L. Davey & F. Tallis (Eds.), Worrying. Perspectives on theory, assessment and treatment. Chichester: John Wiley & Sons.
Camras, L.A., Holland, E.A., & Patterson, M.J. (1993). Facial expression. In M. Lewis & J.M. Haviland (Eds.), Handbook of emotions. New York: The Guilford Press.
Craske, M.G. (1999). Anxiety disorders. Psychological approaches to theory and treatment. Boulder: Westview Press.
Craske, M.G., Barlow, D.H., & O'Leary, T.A. (1992). Master of your anxiety and worry. Albany, New York: Graywind Publications.
D'Zurilla, T.J., & Goldfried, M.R. (1971). Problem solving and behavior modification. Journal of Abnormal Psychology, 78, 107-126.
Davey, G.C.L. (1994). Pathological worrying as exacerbated Problem-solving. In G.C.L. Davey & F. Tallis (Eds.), Worrying. Perspectives on theory, assessment and treatment. Chichester: John Wiley & Sons.
Gould, R.A., Otto, M.W., Pollack, M.H., & Yap, L. (1997). Cognitive behavioral and pharmacological treatment of generalized anxiety disorder: a preliminary meta-analysis. Behavior Therapy, 28, 285-305.
Gray, J.A. (1987). The psychology of fear and stress. Cambridge: Cambridge University Press.
Hayes, S.C., Masuda, A., & De Mey, H. (2003). Acceptance and commitment therapy: een derde generatie gedragstherapie. Gedragstherapie, 36, 69-97.
Hunt, C.J. (2002). The current status of the diagnostic validity and treatment of generalized anxiety disorder. Current Opinion in Psychiatry, 15, 157-162.
Jongh, A. de, & Broeke, E. ten (2003). Handboek emdr. Lisse: Swets & Zeitlinger.
Kabat-Zinn, J., Massion, A.O., Kristeller, J., Peterson, L.G., Fletcher, K.E., Pbert, L., Lenderking, W.R., & Santorelli, S.F. (1992). Effectiveness of a meditation-based stress reduction program in the treatment of anxiety disorders. American Journal of Psychiatry, 149, 936-943.
Korrelboom, C.W. (2000). Versterking van het zelfbeeld bij patiënten met persoonlijkheidspathologie: ‘hot cognitions’ versus ‘cold cognitions’. Directieve Therapie, 20, 282-302.
Korrelboom, C.W. (2002). Deelprogramma cluster agressie en conflicten. Den Haag: Parnassia, interne publicatie.
Korrelboom, C.W. (2003a). Mogelijkheden van cognitieve gedragstherapie bij moeilijke mensen: de module frustratietolerantie. In W.A. Hoogduin, C.A.L. Hoogduin & C.R. Peters van Neijenhof (red.), Moeilijke mensen: naar een professionele aanpak. Nijmegen: Cure & Care Publishers.
Korrelboom, C.W. (2003b): ‘Opdringende gedachtes die je maar niet kunt loslaten’. Cliëntenboek voor piekerende patiënten met een gegeneraliseerde angststoornis. Den Haag: Parnassia, interne publicatie.
Korrelboom, C.W., & Appelo, M.T. (2002). Geef de stuurlozen het roer: contraconditionering en coping bij borderline-problematiek. In C.A.L. Hoogduin & M.T. Appelo (red.), Directieve therapie bij psychiatrische patiënten. Nijmegen: Cure & Care Publishers.
Korrelboom, C.W., & Broeke, E. ten (1998). Trauma, geheugen en contraconditionering van de ucs/ucr-representatie. Directieve Therapie,18, 217-236.
Korrelboom, C.W., & Broeke, E. ten (2004). Geïntegreerde cognitieve gedragstherapie. Handboek voor theorie en praktijk. Bussum: Coutinho.
Lang, P.J. (1985). The cognitive psychophysiology of emotion: fear and anxiety. In A.H. Tuma & J. Maser (Eds.), Anxiety and the anxiety disorders. Hillsdale, New Jersey, London: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.
Lange, A. (2000). Gedragsverandering in gezinnen. Groningen: Noordhoff, Wolters.
Lange, A., Ven, J-P. van de, Schrieken, B., & Smit, M. (2003). Interapy Burn-out; preventie en behandeling van burn-out via het internet. Directieve Therapie, 23, 121-146.
Linehan, M.M. (1993). Cognitive-behavioral treatment of borderline personality disorder. New York: The Guilford Press. lsmr, Landelijke Stuurgroep Multidisciplinaire Richtlijnontwikkeling in de ggz (2003). Multidisciplinaire richtlijn angststoornissen. Richtlijn voor de diagnostiek, behandeling en begeleiding van volwassen cliënten met een angststoornis. Utrecht: Trimbos-instituut.
Meekeren, E. van (2000). De regievoering in de behandeling van borderline patiënten; context en eenheid van behandeling. Directieve Therapie, 20, 216-229.
Michelson, L., & Ascher, L.M. (1984). Paradoxical intention in the treatment of agoraphobia and other anxiety disorders. Journal of Behavior Therapy & Experimental Psychiatry, 15, 215-220.
Nolen-Hoeksema, S. (1991). Responses to depression and their effects on the duration of depressive episodes. Journal of Abnormal Psychology, 100, 569-582.
Öst, L.-G., & Breitholtz, E. (2000). Applied relaxation vs. cognitive therapy in the treatment of generalized anxiety disorder. Behaviour Research & Therapy, 38, 777-790.
Raes, F., Hermans, D., & Eelen, P. (2003). Rumineren bij depressie, of: hoe stilstaan eigenlijk achteruitgang is. Gedragstherapie, 36, 147-165.
Segal, Z.V., Williams, J.M.G., & Teasdale, J.D. (2002): Mindfulness-based cognitive therapy for depression. A new approach to preventing relapse. New York: The Guilford Press.
Wegner, D.M. (1994). White bears and other unwanted thoughts. New York: The Guilford Press.
Wells, A. (2000). Emotional Disorders & Metacognition: Innovative Cognitive Therapy. Chichester: John Wiley & Sons.
Wolpe, J. (1958). Psychotherapy by reciprocal inhibition. Stanford: Stanford University Press.
Wolpe, J. (1990). The practice of behavior therapy. Fourth edition. Oxford: Pergamon.
Author information
Authors and Affiliations
Additional information
Dr. C.W. Korrelboom is psycholoog-psychotherapeut. Hij is coördinator wetenschappelijk onderzoek en zorgvernieuwing van het circuit behandelpsychiatrie van psycho-medisch centrum Parnassia. Correspondentieadres: Monsterseweg 91, 2553 RJ Den Haag.
Dr. S. Visser is klinisch-psycholoog/psychotherapeut. Hij is hoofd van de Angstpolikliniek van de ggz Buitenamstel te Amsterdam.
Drs. E. ten Broeke is klinisch psycholoog/psychotherapeut. Hij is verbonden aan Visie, praktijk voor eerstelijnspsychologie, psychotherapie en assessment te Deventer.
Rights and permissions
About this article
Cite this article
Korrelboom, K., Visser, S. & Broeke, E.t. Gegeneraliseerde angststoornis: wat is het en wat kun je ertegen doen?. DITH 24, 143–151 (2004). https://doi.org/10.1007/BF03060359
Issue Date:
DOI: https://doi.org/10.1007/BF03060359