Abstract
Among small states in Europe, Iceland is unique for its extremely small population, geographical isolation and relatively strong economy. The 2015 migration crisis affected Iceland with a gradually rising number of asylum applications from the year 2012, with a sharp increase in 2016, characterized by a large proportion of applications from the Western Balkans. Despite “the wave” reaching Iceland about a year later, Iceland remained reactive and unprepared in its response. The “crisis” has remained mainly of a political nature as the country has coped relatively well with the administrative, economic and cultural challenges stemming from the increase. Iceland’s main challenges are therefore of a political nature, in balancing the strong human rights culture with an underlying fear of the numbers.
The author would like to put a disclaimer on the use of the term “crisis” in this context. As noted by Pace and Severance “Other countries, many of which have far fewer resources than Europe, have been facing acute versions of this migration flow for some time” (Pace and Severance 2016). International migration has increased in general in the past decades, for further elaboration on this see, e.g. (Martin, n.d.; Eurostat 2020). The author notes that many of the crisis-like circumstances stemming from the increased number of people arriving in Europe were in fact caused by the reaction of European states as well as the European Union, rather than by the inflow of people itself.
Access this chapter
Tax calculation will be finalised at checkout
Purchases are for personal use only
Notes
- 1.
An English translation of the constitution is available at: https://www.government.is/Publications/Legislation/Lex/?newsid=89fc6038-fd28-11e7-9423-005056bc4d74.
References
Althingi. (n.d.) Frumvarp til laga um breytingu á lögum um útlendinga, nr. 80/2016, 113. Available at: https://www.althingi.is/altext/147/s/0113.html. Accessed 18 May 2020.
Althingi. (2013). Frumvarp til laga um breytingu á lögum nr. 96/2002, um útlendinga, með síðari breytingum. Available at: https://www.althingi.is/altext/143/s/0457.html. Accessed 30 March 2020.
Althingi. (2014). Frumvarp til fjárlaga 2015. Available at: https://www.althingi.is/altext/144/s/0001.html.
Althingi. (2015a). Frumvarp til laga um útlendinga. Available at: https://www.althingi.is/altext/145/s/1180.html. Accessed 27 March 2020.
Althingi. (2015b). Frumvarp til fjáraukalaga 2015. Available at: https://www.althingi.is/altext/145/s/0350.html. Accessed 30 March 2020.
Althingi. (2015c). Frumvarp til fjárlaga 2016 (2015). Available at: https://www.althingi.is/altext/145/s/0001.html.
Althingi. (2015d). Nefndarálit um frumvarp til fjárlaga fyrir árið 2016. Frá 1. minnihluta fjárlaganefndar. Alþingi. Available at: https://www.althingi.is/altext/145/s/0599.html. Accessed 30 March 2020.
Althingi. (2015e). Fjárlög 2016, frh. 1. umr. Alþingi. Available at: https://www.althingi.is/altext/145/09/l11105011.sgml. Accessed 30 March 2020.
Althingi. (2016a). ‘Ræða innanríkisráðherra’. 145. löggjafarþing — 102. fundur, Reykjavik, 20 April. Available at: https://www.althingi.is/altext/raeda/145/rad20160420T174221.html. Accessed 27 March 2020.
Althingi. (2016b) Frumvarp til fjárlaga 2017 (2016). Available at: https://www.althingi.is/altext/146/s/0001.html.
Althingi. (2016c). Fjárlög 2017, 2. umr. (2016). Alþingi. Available at: https://www.althingi.is/altext/146/12/l22124003.sgml. Accessed 30 March 2020.
Althingi. (2016d). Þingsályktun um framkvæmdaáætlun í málefnum innflytjenda fyrir árin 2016–2019. Alþingi. Available at: https://www.althingi.is/altext/145/s/1692.html. Accessed 18 May 2020.
Althingi. (2018). Svar dómsmálaráðherra við fyrirspurn frá Ólafi Ísleifssyni um útgjöld vegna hælisleitenda. Alþingi. Available at: https://www.althingi.is/altext/148/s/1003.html. Accessed 30 March 2020.
Arnardóttir, L. (2018). Hanyie fær hæli á Íslandi: „Mér finnst ég svo örugg“. Fréttablaðið. Available at: https://www.frettabladid.is/frettir/fyrsta-sem-hun-sagi-mer-finnst-eg-svo-oerugg/. Accessed 22 May 2020.
Benediktsdóttir, E. B. (2019). Erfitt að hætta að senda börn til Grikklands. RÚV. Available at: https://www.ruv.is/frett/erfitt-ad-haetta-ad-senda-born-til-grikklands. Accessed 18 May 2020.
Benonýsdóttir, F. (2019). Þorði ekki að trúa góðu fréttunum | Viðtöl. Mannlíf. Available at: https://www.mannlif.is/folk/vidtol/thordi-ekki-ad-trua-godu-frettunum/. Accessed 22 May 2020.
Change.org. (2015). Veitum Sýrlenskri fjölskyldu á flótta dvalaleyfi á Íslandi. Change.org. Available at: https://www.change.org/p/útlendingastofnun-veitum-sýrlenskri-fjölskyldu-á-flótta-dvalaleyfi-á-íslandi. Accessed 22 May 2020.
Directorate of Immigration [Útlendingastofnun]. (n.d.). About us. Available at: https://utl.is/index.php/en/about-directorate-of-immigration. Accessed 18 May 2020.
Directorate of Immigration [Útlendingastofnun]. (2014). Ársskýrsla Útlendingastofnunar 2013. Annual report. Reykjavik: Útlendingastofnun.
Directorate of Immigration [Útlendingastofnun]. (2015). Ársskýrsla Útlendingastofnunar 2014. Annual report. Reykjavik: Útlendingastofnun.
Elgot, J. (2015). Icelanders Call on Government to Take in More Syrian Refugees, World News. The Guardian. Available at: https://www.theguardian.com/world/2015/sep/01/icelanders-call-on-government-to-take-in-more-syrian-refugees. Accessed 30 March 2020.
Eurostat. (2020). Statistics Explained. Eurostat, pp. 1–24. Available at: https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/pdfscache/1275.pdf. Accessed 27 March 2020.
Fontaine, A. S. (2011). From Iceland—Why Can’t She Stay? The Reykjavik Grapevine. Available at: https://grapevine.is/mag/interview/2011/04/08/why-cant-she-stay/. Accessed 18 May 2020.
Fontaine, A. S. (2016). We Just Want an Ordinary Life. The Reykjavik Grapevine. Available at: https://grapevine.is/news/2016/08/30/we-just-want-an-ordinary-life/. Accessed 22 May 2020.
Fratzke, S. (2015). Not Adding Up: The Fading Promise of Europe’s Dublin System. Brussels: Migration Policy Institute Europe. Available at: https://www.migrationpolicy.org/sites/default/files/publications/MPIe-Asylum-DublinReg.pdf. Accessed 31 May 2020.
Government of Iceland [Stjórnarráð Íslands]. (n.d.-a). Flóttamannanefnd. Available at: https://www.stjornarradid.is/raduneyti/nefndir/nanar-um-nefnd/?itemid=f593ae9a-4ced-11e7-941a-005056bc530c. Accessed 30 March 2020.
Government of Iceland [Stjórnarráð Íslands]. (n.d.-b). Fjöldi flóttamanna. Available at: https://www.stjornarradid.is/verkefni/utlendingar/flottafolk/fjoldi-flottamanna/. Accessed 30 March 2020.
Government of Iceland [Stjórnarráð Íslands]. (2017a). Sáttmáli. Available at: https://www.stjornarradid.is/rikisstjorn/stefnuyfirlysing/. Accessed 18 May 2020.
Government of Iceland [Stjórnarráð Íslands]. (2017b). Úrskurður nr. 552/2017. Available at: https://www.stjornarradid.is/gogn/urskurdir-og-alit-/stakur-urskurdur/?cid=e219adbc-4214-11e7-941a-005056bc530c&cname=K%c3%a6runefnd+%c3%batlendingam%c3%a1la&newsid=32010de7-6071-11e8-942c-005056bc530c. Accessed 31 May 2020.
Government of Iceland [Stjórnarráð Íslands]. (2017c). Úrskurður nr. 605/2017. Available at: https://www.stjornarradid.is/gogn/urskurdir-og-alit-/stakur-urskurdur/?cid=e219adbc-4214-11e7-941a-005056bc530c&cname=K%c3%a6runefnd+%c3%batlendingam%c3%a1la&newsid=5c2e896f-6071-11e8-942c-005056bc530c. Accessed 18 May 2020.
Government of Iceland [Stjórnarráð Íslands]. (2019). Þingmannanefnd um málefni útlendinga. Available at: https://www.stjornarradid.is/efst-a-baugi/frettir/stok-frett/2019/09/06/Thingmannanefnd-um-malefni-utlendinga/. Accessed 31 May 2020.
Grétarsdóttir, V. (2020). Sýnið Maní og fjölskyldu hans samstöðu. Change.org. Available at: https://www.change.org/p/íslensk-yfirvöld-sýnið-maní-og-fjölskyldu-hans-samstöðu-show-maní-and-his-family-solidarity. Accessed 22 May 2020.
Gunnarsdóttir, H. (2016). Við skorum á stjórnvöld að veita afgönskum mæðgum hæli á Íslandi. Petitions.net. Available at: https://is.petitions.net/vi_skorum_a_stjornvold_a_veita_afgonskum_magum_hali_a_islandi. Accessed 22 May 2020.
Gunnarsson, F. G. (2015). „Besta jólagjöf sem Kevi hefur fengið“. RÚV. Available at: https://www.ruv.is/frett/besta-jolagjof-sem-kevi-hefur-fengid. Accessed 22 May 2020.
Gunnarsson, F. G. (2016). Gert að taka fyrir mál afgönsku mæðgnanna. RÚV. Available at: https://www.ruv.is/frett/gert-ad-taka-fyrir-mal-afgonsku-maedgnanna. Accessed 22 May 2020.
Gunnarsson, F. G. (2017). Mótmæltu brottvísun tveggja stúlkna. RÚV. Available at: https://www.ruv.is/frett/motmaeltu-brottvisun-tveggja-stulkna. Accessed 22 May 2020.
Halldórsson, J. H. (2020). Muhammed litli fær að vera áfram á Íslandi. RÚV. Available at: https://www.ruv.is/frett/muhammed-litli-faer-ad-vera-afram-a-islandi. Accessed 22 May 2020.
Hilmarsdóttir, S. K. (2015). Flóttamannavandinn: Algjör sprenging í skráningu sjálfboðaliða hjá Rauða krossinum. Vísir. www.visir.is. Available at: https://www.visir.is/g/2015150839866. Accessed 30 March 2020.
Icelandic Red Cross [Rauði krossinn]. (n.d.). Fólk á flótta. Available at: https://www.raudikrossinn.is/hvad-gerum-vid/folk-a-flotta/. Accessed 30 March 2020.
Icelandic Red Cross [Rauði krossinn]. (2009). Rauði krossinn ítrekar enn tilmæli um að hælisleitendur verði ekki sendir til Grikklands. Available at: https://www.raudikrossinn.is/frettir/haelisleitendur-greinar/nr/8902. Accessed 27 March 2020.
Immigration and Asylum Appeals Board [Kærunefnd útlendingamála]. (2016). Ársskýrsla kærunefndar útlendingamála 2015. Annual report. Reykjavik: Kærunefnd útlendingamála. Available at: http://knu.is/images/pdf/rskrslaKNU2015.pdf.
Immigration and Asylum Appeals Board [Kærunefnd útlendingamála]. (2017). Ársskýrsla kærunefndar útlendingamála 2016. Annual report. Reykjavik: Kærunefnd útlendingamála. Available at: http://knu.is/images/pdf/Arsskyrsla2016PDF.pdf.
Immigration and Asylum Appeals Board [Kærunefnd útlendingamála]. (2018). Ársskýrsla kærunefndar útlendingamála 2017. Reykjavik: Kærunefnd útlendingamála. Available at: http://knu.is/images/pdf/Arsskyrsla2017PDF.pdf.
Immigration and Asylum Appeals Board [Kærunefnd útlendingamála]. (2019). Ársskýrsla kærunefndar útlendingamála 2018. Reykjavik: Kærunefnd útlendingamála. Available at: http://knu.is/images/pdf/Arsskyrsla2018PDF.pdf.
Indriðason, H. (2016). Hælisleitandi kveikti í sér. RÚV. Available at: https://www.ruv.is/frett/haelisleitandi-kveikti-i-ser. Accessed 30 March 2020.
Jónsson, S. Ó. (2015a). Nafntogaðir Íslendingar bjóða fram margvíslega aðstoð: Ellefu uppbúin rúm í Bolungarvík, plötuspilarar og fullir ruslapokar af vel förnum kvenmannsfatnaði. Vísir. www.vísir.is. Available at: https://www.visir.is/g/2015150839961/nafntogadir-islendingar-bjoda-fram-margvislega-adstod-ellefu-uppbuin-rum-i-bolungarvik-plotuspilarar-og-fullir-ruslapokar-af-vel-fornum-kvenmannsfatnadi. Accessed 30 March 2020.
Jónsson, S. Ó. (2015b). Tæplega 8000 Íslendingar krefjast hælis fyrir Telati fjölskylduna. Vísir. www.vísir.is. Available at: https://www.visir.is/g/2015151018902. Accessed 22 May 2020.
Jökulsson, I. (2015). Leyfum albönsku Telati fjölskyldunni að setjast að á Íslandi. Change.org. Available at: https://www.change.org/p/útlendingastofnun-leyfum-albönsku-telati-fjölskyldunni-að-setjast-að-á-íslandi. Accessed 22 May 2020.
Kjartansdóttir, I. D., & Reynisson, J. T. (2015). Lögreglan fjarlægði albönsku fjölskylduna. Stundin. Available at: https://stundin.is/frett/logreglan-leidinni-ad-fjarlaegja-albonsku-fjolskyl/. Accessed 22 May 2020.
Kolbeinsson, J. B. (2020). Umfjöllun og umtal hafði áhrif á ákvörðun Áslaugar Örnu. RÚV. Available at: https://www.ruv.is/frett/umfjollun-og-umtal-hafdi-ahrif-a-akvordun-aslaugar-ornu. Accessed 22 May 2020.
Logadóttir, S. Ó. (2017). „Fannst ég fljúga“. Mbl.is. Available at: https://www.mbl.is/frettir/innlent/2017/02/05/fannst_eg_fljuga/. Accessed 22 May 2020.
Martin. (n.d.). 244 Million International Migrants Living Abroad Worldwide, New UN Statistics Reveal. United Nations Sustainable Development. Available at: https://www.un.org/sustainabledevelopment/blog/2016/01/244-million-international-migrants-living-abroad-worldwide-new-un-statistics-reveal/. Accessed 1 June 2020.
Mbl.is. (2010). Ekki lengur sendir til Grikklands. Available at: https://www.mbl.is/frettir/forsida/2010/10/14/ekki_lengur_sendir_til_grikklands/. Accessed 20 October 2020.
Mbl.is. (2014) Ísland sendir ekki viðkvæma til Ítalíu. Mbl.is. Available at: https://www.mbl.is/frettir/innlent/2014/05/09/island_sendir_ekki_vidkvaema_til_italiu/. Accessed 30 March 2020.
Mbl.is. (2019). Málin tekin til efnislegrar meðferðar. Mbl.is. Available at: https://www.mbl.is/frettir/innlent/2019/07/17/malin_tekin_til_efnislegrar_medferdar/. Accessed 22 May 2020.
Ministry of Justice [Dómsmálaráðuneytið]. (2019). Reglugerð um breytingu á reglugerð um útlendinga, nr. 540/2017. Available at: https://www.reglugerd.is/reglugerdir/eftir-raduneytum/dmr/nr/21551. Accessed 22 May 2020.
Ministry of Justice and Ecclesiastical Affairs [Dóms- og kirkjumálaráðuneytið]. (2009). Skýrsla nefndar um meðferð hælisumsókna. Reykjavik: Dóms- og kirkjumálaráðuneytið. Available at: https://www.stjornarradid.is/media/innanrikisraduneyti-media/media/skyrslur/skyrsla_nefndar_um_medferd_haelisumsokna.pdf. Accessed 27 March 2020.
Ministry of the Interior [Innanríkisráðuneytið]. (2015). Endursendingar hælisleitenda til Ítalíu. Reykjavik: Innanríkisráðuneytið. Available at: https://www.stjornarradid.is/lisalib/getfile.aspx?itemid=654cbe22-9974-11e7-941c-005056bc4d74.
Ólafsson, G. D. (2017). Ahmadi fjölskyldan fær vernd á Íslandi. RÚV. Available at: https://www.ruv.is/frett/ahmadi-fjolskyldan-faer-vernd-a-islandi. Accessed 22 May 2020.
Ómarsdóttir, A. (2016a). Hælisleitandi sem bar að sér eld lést í nótt. RÚV. Available at: https://www.ruv.is/frett/haelisleitandi-sem-bar-ad-ser-eld-lest-i-nott. Accessed 30 March 2020.
Ómarsdóttir, A. (2016b). Óttast að verða send aftur til Afganistans. RÚV. Available at: https://www.ruv.is/frett/ottast-ad-verda-send-aftur-til-afganistans. Accessed 22 May 2020.
Ómarsdóttir, A. (2016c). Rauði krossinn: Röng niðurstaða í málinu. RÚV. Available at: https://www.ruv.is/frett/raudi-krossinn-rong-nidurstada-i-malinu. Accessed 22 May 2020.
Pace, P., & Severance, K. (2016). Migration Terminology Matters. Forced Migration Review, 51, 69–70. Available at: https://www.fmreview.org/destination-europe/pace-severance. Accessed 1 June 2020.
Pálsson, Þ. (2019). Reglugerð um útlendinga breytt. RÚV. Available at: https://www.ruv.is/frett/reglugerd-um-utlendinga-breytt. Accessed 22 May 2020.
Randma-Liiv, T., & Sarapuu, K. (2019). Public Governance in Small States: From Paradoxes to Research Agenda. In A. Massey (Ed.), A Research Agenda for Public Administration (pp. 162–179). Cheltenham: Edward Elgar.
Regan, H. (2015). Thousands of Icelanders Volunteer to Take In Syrian Refugees | Time. Time. Available at: https://time.com/4018241/iceland-syria-refugees/. Accessed 30 March 2020.
Serdar, S. E. (2016). Við skorum á innanríkisráðherra að stöðva brottvísun Ahmadi-fjölskyldunnar! Change.org. Available at: https://www.change.org/p/ólöf-nordal-við-skorum-á-innanríkisráðherra-að-stöðva-brottvísun-ahmadi-fjölskyldunnar. Accessed 22 May 2020.
Sigurðardóttir, H. H. (2019). Gengu fylktu liði í bæinn fyrir skólasystur. Stundin. Available at: https://stundin.is/grein/8692/. Accessed 22 May 2020.
Supreme Court of Iceland [Hæstiréttur Íslands]. (2009). Íslenska ríkið og Útlendingastofnun gegn Amadou Shernu Daillo. Available at: https://www.haestirettur.is/default.aspx?pageid=347c3bb1-8926-11e5-80c6-005056bc6a40&id=231c7e7d-0877-4e44-8986-1e13ae285bb3. Accessed 27 March 2020.
Sverrisson, H. B. (2016). Viðbótarathugasemdir kærunefndar útlendingamála. Available at: https://www.althingi.is/altext/erindi/145/145-1512.pdf. Accessed 18 May 2020.
UNHCR. (2008). UNHCR Position on the Return of Asylum-Seekers to Greece Under the ‘Dublin Regulation’. UNHCR, p. 10. Available at: unhcr.org/482199802.pdf.
Völundardóttir, K. (2012). Höfum almennt verið heppin. Fréttablaðið. Available at: https://timarit.is/page/5769944?iabr=on#page/n9/mode/2up. Accessed 18 May 2020.
Author information
Authors and Affiliations
Editor information
Editors and Affiliations
Rights and permissions
Copyright information
© 2021 The Author(s), under exclusive license to Springer Nature Switzerland AG
About this chapter
Cite this chapter
Kristínardóttir Gunnarsdóttir, A.A. (2021). The 2015 Migrant Crisis as an Identity Crisis for Iceland. In: Joensen, T., Taylor, I. (eds) Small States and the European Migrant Crisis. Palgrave Macmillan, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-66203-5_9
Download citation
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-030-66203-5_9
Published:
Publisher Name: Palgrave Macmillan, Cham
Print ISBN: 978-3-030-66202-8
Online ISBN: 978-3-030-66203-5
eBook Packages: Political Science and International StudiesPolitical Science and International Studies (R0)