Abstract
Recently, ‘Solidarność’ hunger marches of female workers, and more generally, women’s resistance in Communist Poland, have begun to attract scholars’ attention.1 An article by Padraic Kenney entitled ‘The Gender of Resistance’ revealed how powerful and subversive were the ways that women workers linked their ascribed roles as breadwinners, consumers and mothers during strike actions.2 However, when looking at the public commemoration of ‘Solidarność’, or remembrances published by former trade union activists, women suddenly become invisible. While celebrating the anniversaries of national struggles against the Communist party-state, one forgets, for example, that the claims of female workers during mass strikes in 1971 changed party-state social policy to a much greater extent than the famous upheaval of shipyard workers in December 1970.3 A chronicler of Łódź ‘Solidarność’ pointed even at a natural predisposition of men to strike actions and self-organisation: ‘In the case of a long-term sit-down strike, men usually show more determination and are more resistant to attempts at intimidation (than women)’.4
This is a preview of subscription content, log in via an institution.
Buying options
Tax calculation will be finalised at checkout
Purchases are for personal use only
Learn about institutional subscriptionsPreview
Unable to display preview. Download preview PDF.
Notes
Małgorzata Fidelis, Women, Communism and Industrialisation in Postwar Poland (New York: Cambridge University Press, 2010);
Krzysztof Lesiakowski and Grzegorz Nawrot, ‘Marsz głodowych kobiet’ (Women’s hunger march), Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej (Bulletin of the Institute of National Remembrance) 12 (2002), pp. 28–30;
Stefania Dzięcielska-Machnikowska and Grzegorz Matuszak, Czternaście łódzkich miesięcy: studia socjologiczne, sierpień 1980-wrzesień 1981 (Fourteen months in Łódź: sociological studies, August 1980–September 1981) (Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1984);
Klaus Pumberger, Solidarität im Streik: politische Krise, sozialer Protest und Machtfrage in Polen 1980/1981 (Frankfurt am Main: Campus, 1989);
Zbigniew M. Kowalewski, Rendez-nous nos usines!: Solidarnosc dans le combat pour l’autogestion ouvrière, translated by Jacqueline Allio (Montreuil: PEC, 1985);
Adam Leszczyński, Anatomia protestu: strajki robotnicze w Olsztynie, Sosnowcu i Żyrardowie, sierpień-listopad 1981 (The anatomy of protest: worker strikes in Olsztyn, Sosnowiec and Żyrardów, August–November 1981) (Warszawa: Wydawnictwo Trio, 2006).
Padraic Kenney, ‘The Gender of Resistance in Communist Poland’, American Historical Review 104 (1999), pp. 399–425.
Krzysztof Lesiakowski, ‘Strajki robotnicze w Łodzi w latach 1957–1980’ (Workers’ strikes in Łódź in the years 1957–1980), in Krzysztof Lesiakowski (ed.), Opozycja i opór społeczny w Łodzi, 1956–1981 (Opposition and social resistance in Łódź, 1956–1981) (Warszawa: Warszawa Instytut Pamięci Narodowej, 2003), pp. 30–41.
Włodzimierz Domagalski, Kartki Trautmana, Strajk w MPK i powstanie łódzkiej Solidarności, Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Łodzi (Trautman’s cards. Strike and the birth of Łódź ‘Solidarność’ in the City Transport Enterprise) (Łódź: Archiwum Opozycji Niepodległościowej, 2005).
In comparison to Upper Silesia, where male mining workers constituted a majority, Łódź received 20 times less financial support for the restructuring of local industry and for job training schemes for the unemployed. Wielisława Warzywoda-Kruszyńska, ‘Koncentracja i gettyzacja ludności biednej w Łodzi — porównania międzydzielnicowe’ (Exclusion and concentration of the poor population in Łódź: comparative studies), in Wielisława Warzywoda-Kruszyńska and Jolanta Grotowska-Leder (eds), Ryzyka transformacji systemowej (na przykładzie Łodzi) [The risks of systems transformation (the case of Łódź)] (Łódź: Absolwent, 2000), pp. 201–28; here p. 203.
The term was coined by a Polish sociologist Winicjusz Narojek. See Winicjusz Narojek, Socjalistyczne ‘welfare-state’: stadium z psychologii społecznej Polski Ludowej (A socialist ‘welfare-state’: study in the social psychology of People’s Poland) (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1991).
Tomasz Żukowski, ‘Fabryki-urzędy. Rozważania o ładzie społecznogospodarczym w polskich zakładach przemysłowych w latach realnego socjalizmu’ (Factory-offices. Reflections on the socio-economic order in the Polish industrial plants in the years of ‘really existing socialism’), in Witold Morawski (ed.), Zmierzch socjalizmu państwowego. Szkice z socjologii ekonomicznej (The waning of state socialism. Sketches in economic sociology) (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994), pp. 160–174.
Edward Palmer Thompson, The Making of the English Working Class (London: Penguin Books, 1980);
Edward Palmer Thompson, Customs in Common (London: Penguin Books, 1993).
Belinda Davis, Home Fires Burning: Food, Politics, and Everyday Life in World War I Berlin (Chapel Hill, NC: University of Carolina Press, 2000);
Belinda Davis, ‘Food Scarcity and the Empowerment of the Female Consumer in World War I Berlin’, in Victoria de Grazia (ed.), The Sex of Things: Gender and Consumption in Historical Perspective (Berkeley, CA: University of California Press, 1996), pp. 287–310;
Victoria de Grazia, ‘Geschlecht und Konsum. Rolle und Bild der Konsumentin in den Verbrauchprotesten des Ersten Weltkrieges’, Archiv für Sozialgeschichte 38 (1998), pp. 119–39.
On the regional, sector and branch differentiation of social services funds, see Kazimierz Szwemberg, ‘Poziom świadczeń socjalnych w przemyśle lekkim’ (The level of social provisioning in light industry), in Jolanta Kulpińska (ed.), Włókniarze w procesie zmian (Textile workers in the process of changes) (Warszawa: Instytut Wydawniczy CRZZ, 1975), pp. 243–60.
Stefania Dzięcielska-Machnikowska, ‘Struktura społeczna załóg a modernizacja przemysłu lekkiego’ (Social structure of shop floor and modernisation of the light industry), Przegląd Ekonomiczno-Społeczny m. Łodzi 2 (1975), pp. 39–55;
Barbara Nowakowska and Zofia Zarzycka, ‘Aktywność zawodowa kobiet a ich wykształcenie’ (Professional activity of women and their educational training), Acta Universitatis Lodziensis. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego. Nauki Ekonomiczne i Socjologiczne 3(44) (1979), pp. 23–42.
At the beginning of the 1970s only 8000 children among 90.000 pupils in Łódź primary schools had access to hot meals at school. Archiwum Akt Nowych (AAN), 926/59, KC PZPR. Wydział Organizacyjny, Notatka na temat pracy wśród kobiet pracujących w Łodzi, March 1971, unpaged. See also Wacława Starzyńska, ‘Rynek usług gastronomicznych w opinii mieszkańców Łodzi’ (Local gastronomy in the opinion of Łódź inhabitants), Acta Universitatis Lodziensis. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego. Nauki Ekonomiczne i Socjologiczne 3(31) (1978), pp. 71–80.
Stanisława Kacprzak-Wilmańska, ‘Gastronomia w osiedlu mieszkaniowym w świetle preferencji jego mieszkańców’ (Gastronomy in the housing: projects and preferences of their inhabitants), Acta Universitatis Lodziensis. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego. Nauki Ekonomiczne i Socjologiczne 3(12) (1977), pp. 81–100.
Stefania Dzięcielska-Machnikowska and Danuta Duraj, ‘Rola kobiet w klasie robotniczej’ (Role of women in the working class), Acta Universitatis Lodziensis. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego. Folia Sociologica 10 (1984), pp. 1–154.
Jolanta Kulpińska, ‘Niektóre problemy stosunków społecznych w zakładach pracy przemysłu włókienniczego’ (Some problems concerning social relations in the textile plants), in J. Kulpińska (ed.), Włókniarze łódzcy. Monografia (Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1966), pp. 390–402; here pp. 398–401.
According to sociological surveys from the autumn of 1981, 86.6 per cent of Polish society agreed that food grievances led to the conflicts between various social groups and individuals. See Elżbieta Skotnicka-Illasiewicz and Edmund Wnuk-Lipiński, ‘Socjalne podłoże konfliktów’ (Social background of conflicts), in Władysław Adamski (ed.), Polacy ’81. Postrzeganie kryzysu i konfliktu (Poles ’81. The perception of crisis and social conflict) (Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN, 1982), pp. 71–92.
Editor information
Editors and Affiliations
Copyright information
© 2010 Małgorzata Mazurek
About this chapter
Cite this chapter
Mazurek, M. (2010). From Welfare State to Self-Welfare: Everyday Opposition among Female Textile Workers in Łódź, 1971–81. In: Lim, JH., Petrone, K. (eds) Gender Politics and Mass Dictatorship. Mass Dictatorship in the 20th Century. Palgrave Macmillan, London. https://doi.org/10.1057/9780230283275_14
Download citation
DOI: https://doi.org/10.1057/9780230283275_14
Publisher Name: Palgrave Macmillan, London
Print ISBN: 978-1-349-31776-9
Online ISBN: 978-0-230-28327-5
eBook Packages: Palgrave History CollectionHistory (R0)