Antwerpen, Adriaen van Berghen, 1509

Overzicht

Adriaen van Berghen. drukte van 1500 tot omstreeks 1540, eerst te Antwerpen, na 1536 op diverse plaatsen in de noordelijke Nederlanden. Hij publiceerde vooral werken met een godsdienstige inhoud; vanaf 1522 wordt daarin zijn gereformeerde, meer bepaald Lutherse gezindheid duidelijk. Omwille van die strekking had hij verschillende malen moeilijkheden met het gerecht; in 1536 werd hij daarom uit Antwerpen verbannen, zes jaar later werd hij ter dood veroordeeld en onthoofd. Hij was goed bevriend met Henrick Eckert van Homberch — na diens dood werd hij trouwens voogd van de kinderen — en het ziet ernaar uit dat ze af en toe hebben samengewerkt; zeker is dat ze meer dan eens houtblokken hebben uitgewisseld. In 1509 verscheen bij ieder van hen Der zielen troost en beide uitgaven vertonen heel wat punten van gelijkenis. Die van Adriaen van Berghen onderscheidt zich ondermeer door een mooie houtsnede op het titelblad, het werk van een onbekend maar talentvol kunstenaar: vanuit de hemel ziet God neer op Maria en Christus die, omgeven door vrome vrouwen en mannen, hun melk en bloed geven dat door een engel wordt opgevangen en weer uitgestort tot lafenis van de zielen in het vagevuur.

Abstract

Adriaen van Berghen was active as a printer from 1500 until about 1540, first at Antwerp, after 1536 at various places in the northern Netherlands. The works which he published were for the most part of a religious nature: from 1522 onwards his reformed and more particularly Lutheran inclinations become increasingly evident. On account of his convictions he found himself in trouble with the courts on more than one occasion; and it was for the same reason that he was banished from Antwerp in 1536 and six years later condemned to death and beheaded. He was a close friend of Henrick Eckert van Homberch — after whose death, incidentally, he became guardian to Van Homberch’s children — and it looks as though they occasionally collaborated on jobs; it is certain that on more than one occasion they exchanged woodcuts. In 1509 both men published editions of Der zielen troost, and the two editions are very similar in many respects. That by Adriaen van Berghen distinguishes itself by, among other things, a beautiful woodcut on the title-page, the work of an unknown but talented artist: God looks down from Heaven onto the Virgin and Christ, who, surrounded by pious women and men, are giving of their milk and blood which is caught by an angel and poured out again for the comfort of the souls in purgatory.