Abstract
When Van Ostaijen came to Berlin at the end of 1918, at the age of twenty-two, he had been acquainted with German expressionism in general, and with the periodical Der Sturm in particular for about two years. It was even he who together with some other writers, Brunclair, De Smedt, introduced this movement in Flanders, mainly through popularizing articles and critiques. The writers he quoted with the greatest admiration were Becher, Werfel, Rubiner, Sternheim and other humanitarian expressionists, and the periodical he knew best was apparently the pacifist Die weissen Blätter. As a matter of fact, Van Ostaijen’s own poetry at that time reflected his admiration for the “O Mensch-Lyrik” as it was called, so that his volume of poetry, Het Sienjaal (“The Signal”) published in 1918, was to be the first humanitarian expressionist poetry in Belgium.
This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.
Access this chapter
Tax calculation will be finalised at checkout
Purchases are for personal use only
Preview
Unable to display preview. Download preview PDF.
Notes
Verzameld werk, IV, p. 66: “door het tijdschrift Die Aktion [worden] het expressionisme opwerpingen gemaakt als zou deze beweging weer in een loutere esthetiek inzakken. Nochtans schakelt het feit dat de kunstenaar de meester van al de middelen is niet uit dat zijn werk in een hoger dienstbereidschap moet staan.” Reference is made to Gerrit Borgers’ edition of the complete works: Paul van Ostaijen, Verzameld werk, Antwerpen-Den Haag-Amsterdam, 1952–19661, 4 vols.
G. Borgers, Paul van Ostaijen, een documentatie, I, p. 179: “Inzake het expressionisten-conflikt Der Sturm-Die Aktion kiezen wij geen partij en wij hebben eenzelfde eerbied (voor) Sternheim, door Die Aktion vooropgezet en Herwarth Waiden, de leider van Der Sturm”
Flemish activism was a branch of the Flemish movement that had decided not to interrupt its political struggle during the war, and even to accept the aid of the Germans in the realization of its aims.
About Emmeke Clément’s further life, her marriage with Peter Pringsheim (Thomas Mann’s brother-in-law), see Borgers, op. cit.
When I met Schreyer, one of the leading personalities of Der Sturm, in 1957, he didn’t even remember the name Van Ostaijen.
G. Borgers, Paul van Ostaijen, een documentatie, p. 218: “Je schrijft mij dat men zich te Antwerpen voorstelt: ik leef temidden van de beweging. Dat is niet juist. Hier is geen beweging. Zelden ontmoet men hier twee mensen die mekaar lijden kunnen. …Verder is die voorstelling niet juist omdat ge u hier feitelijk sterk opdringen moet en dat doe ik niet. Deed ik ook niet in Vlaanderen. Ik ben heel gerust. Laat hier de tijd werken zoals bij ons.”
Ibid., pp. 573ff.
Der Sturm, XV, (1924), 1, p. 14.
G. Borgers, Paul van Ostaijen, een documentatie, I, pp. 201–202.
“Twee landelike gedichten voor Heinrich Campendonk,” Verzameld werk, I, (no page numbers), in “De feesten van angst en pijn.”
Twee landelike gedichten voor Heinrich Campendonk,” Verzameld werk, I Ibid.; both versions of “Gnomedans” can be found in Verzameld werk, II, pp. 157–159 and 249–252.
Verzameld werk, IV, pp. 135–147. Cf also pp. 386 and 390.
P. van Ostaijen, “Over Dynamiek. Enige nota’s,” in: De Goedendag, XXIII, (1917), pp. 83–86 and 101–108.
Letters reproduced in G. Borgers, op.cit., I, pp. 241ff.: “een prachtig mens,” to Van Tichelen, June, 1919; “de beste is Mynona,” to De Bock, November, 1919.
“Humor ist die lachende oder lächelnde himmelhohe Erhabenheit, welche sich freilich verschweigt, verstellt, und statt ihrer direkten Offenbarung nur das Verlachte zum Vorschein bringt.” Cf. A. Soergel, Dichtung und Dichter der Zeit. Neue Folge. Im Banne des Expressionismus. Leipzig, 1925, pp. 860–861.
Joseph Strelka, “Mynona,” in Expressionismus als Literatur. Gesammelte Studien. Ed. W. Rothe, Bern-München, 1969, pp. 623–636, p. 627.
Os means ox, taai means tough; the opposite is therefore mals (tender) and koe (cow).
E.M. Beekman, Homeopathy of the Absurd. The Grotesque in Paul van Ostaijen’s Creative Prose, The Hague, Nijhoff, 1970, p. 68.
Ibid.
Verzameld werk, IV, p. 77: “We zien in het werk van Picasso hoe een zeer bewuste individualiteit onbewust en zeker naar ontindividualisering wordt gedreven; ontindividualisering die ongelukkig niet wordt doorgedreven, omdat de individualiteit de weg belemmert…. Wij zien in het werk van Picasso reeds het subjectieve op weg zich met het objectieve te versmelten. Al het subjectieve en objectieve hoort tot éénzelfde fenomenaliteit. Reeds op weg naar een indifferenter standpunt.”
Waiden borrowed it from Arno Holz as early as 1913. Cf. H. Waiden, “Arno Holz,” in Der Sturm, IV, (1913), 160/161, p. 26.
Verzameld werk IV, p. 89: “Poëzie is woordkunst. Niet mededeling van emoties. Maar wel de visie wordt gelokaliseerd door de vorm van het woord. Ook zeker niet mededeling van gedachten.”
Cf. P. Pörtner, Literatur-Revolution, 1910–1925, I, pp. 436ss.
“de hoogste vorm van kunst is de EXTASE…. Enkel uit de visioenaire synthese procedeert het kunstwerk. UNIO MYSTICA.”
P. Pörtner, op. cit., I, p. 439: “Mit möglichst wenig Lautmitteln den Begriff zu gestalten, ist das Ziel.”
P. Pörtner, op. cit., I, pp. 440–441: “Wie sich aus der einfachen Verkürzung die Konzentration nach Inhalt und Gestalt entwickelt, zeigt folgendes Beispiel: ‘Die Bäume und die Blumen blühen’ ist eine einfache Aussage. ‘Die Bäume, die Blumen blühen ‘ist eine einfache Verkürzung. Die Kopula bleibt weg. Ebenso ist ‘Bäume und Blumen blühen” eine einfache Verkürzung. Die Artikel fallen weg. Aber ‘Baum und Blume blüht’ ist keine einfache Verkürzung mehr, sondern eine Konzentration. Der Begriff ist tiefer gefasst. Aber die Einheit der Begriffe Baum und Blumen und Blühen kann noch konzentrierter gestaltet werden. So ist die Form möglich ‘Blühender Baum, blühende Blume.’ Aber hier ist nur die Einheit des Blühens gebildet. Baum und Blume sind als Gegensätze gefasst. Erst die Form ‘Baum blüht Blume’ fügt die drei Begriffe zu einem Einheitsbegriff zusammen. Dies ist ein Wortsatz. “Baum blüht Blume.’ ”
“De feesten van angst en pijn,” Verzameld werk, I, (no page numbers).
Verzameld werk, I, p. 141.
Der Sturm, VI, (1916), 1/2, pp. 2–3.
“Die Kunst ist es, das sichtbare Wort sichtbar oder wieder sichtbar zu machen.” H. Waiden, “Das Begriffliche in der Dichtung,” in: Der Sturm, IX, (1918), 5, pp. 66–67. Also published in H. Waiden, Expressionismus, die Kunstwende, Berlin, 1918.
Verzameld werk, IV, p. 256: “de hernieuwer van de germaanse poëzie.”
G. Borgers, op. cit., I, p. 403.
Verzameld werk, IV, p. 361: “Bezette Staci was een vergif als tegengif gebruikt. Het nihilisme van Bezette Stad cureerde mij van een oneerlijkheid, die ik eerlijkheid waande en van buiten-lyrische hogeborst-zetterij. Daarna werd ik een doodgewoon dichter.”
Cf. Paul Hadermann, Het vuur in de verte, Paul van Ostaijen’s kunstopvattingen in het licht van de Europese Avant-garde, Antwerpen, 1970, pp. 31ff. and 204ff.
Editor information
Rights and permissions
Copyright information
© 1976 Martinus Nijhoff, The Hague, Netherlands
About this chapter
Cite this chapter
Hadermann, P. (1976). Paul van Ostaijen and Der Sturm . In: Bulhof, F. (eds) Nijhoff, Van Ostaijen, “De Stijl”. Springer, Dordrecht. https://doi.org/10.1007/978-94-010-1397-0_4
Download citation
DOI: https://doi.org/10.1007/978-94-010-1397-0_4
Publisher Name: Springer, Dordrecht
Print ISBN: 978-90-247-1857-3
Online ISBN: 978-94-010-1397-0
eBook Packages: Springer Book Archive