Samenvatting
Roken is een verslaving die – nog steeds – veel voorkomt bij zowel vrouwen als mannen. De gezondheidsrisico’s voor vrouwen zijn groot. Zo zijn zij gevoeliger voor longkanker en hart- en vaatziekten door roken, en is er kans op zwangerschapscomplicaties. Rokende vrouwen komen vaker op het spreekuur bij de huisarts, zoals voor anticonceptie, kinderwens, cervixuitstrijkjes en menopauzale klachten. Dit creëert mogelijkheden om het rookgedrag bespreekbaar te maken, en in goed overleg door te verwijzen naar intensieve begeleiding met of zonder medicamenteuze ondersteuning. Speciale aandacht is er voor zwangere vrouwen bij wie er een hoge urgentie bestaat voor stoppen. Bij hen kan gebruik worden gemaakt van nicotinevervangende middelen ter ondersteuning en van speciaal getrainde ‘stoppen met roken’-coaches voor deze doelgroep. Huisartsen hebben een belangrijke rol in het signaleren van een rookverslaving en het doorgeleiden naar passende begeleiding. Kennis over genderspecifieke aspecten van het roken helpt om deze rol goed te kunnen vervullen.
Trefwoorden
- Teachable moments
- Nicotinevervangende middelen (NVM)
- ‘stoppen met roken’-coach
- Zwangerschap
- Intensieve begeleiding
This is a preview of subscription content, access via your institution.
Buying options
(Bron: Trimbos-instituut)
Literatuur
Gezondheidsenquête/Leefstijlmonitor, CBS i.s.m. RIVM en Trimbos-instituut, 2020.
Factsheet Monitor Zwangerschap en Middelengebruik. Het middelengebruik van moeders en hun partner voor, tijdens en na de zwangerschap. 2017, Trimbos-instituut.
Hoving C, Reubsaet A, De Vries H. Predictors of smoking stage transitions for adolescent boys and girls. Prev Med. 2007;44:485–9.
Women and smoking. a report of the Surgeon General 2001. MMWR Recomm Rep. 2002;30(51):1–13.
Meijer E, Gebhardt WA, Dijkstra A, Willemsen MC, Van Laar C. Quitting smoking: the importance of non-smoker identity in predicting smoking behaviour and responses to a smoking ban. Psychol Health. 30(12):1387–409.
Kiyohara C, Ohno Y. Sex differences in lung cancer susceptibility: a review. Gend Med. 2010;7(5):381–401.
Prescott E, Hippe M, Schnohr P, Hein HO, Vestbo J. Smoking and risk of myocardial infarction in women and men: longitudinal population study. BMJ. 1998;316:1043–7.
Huncharek M, Haddock KS, Reid R, Kuplenick B. Smoking as a risk factor for prostate cancer: a meta-analysis of 24 prospective cohort studies. Am J Public Health. 2010;100:693–701.
Tanis BC, Van den Bosch MA, Kemmeren JM, et al. Oral contraceptives and the risk of myocardial infarction. N Engl J Med. 2001;345(25):1787–93.
Vos H, Schellevis F, Berkmortel H, Van den Heuvel L, Bora H, Lagro-Janssen ALM. Does prevention of risk behaviour in primary care require a gender-specific approach? A cross-sectional study. Fam Pract. 2013;30:179–84.
McBride CM, Emmons KM, Lipkus IM. Understanding the potential of teachable moments: the case of smoking cessation. Health Educ Res. 2003;18:156–70.
Brust M, Gebhardt WA, Numans ME, Kiefte-de Jong JC. ‘Teachable moments’ Het juiste moment voor leefstijlverandering. Ned Tijdschr Geneeskd. 2020;164:D4835.
Mansour MBI, Crone MR, Van Weert HC, Chavannes NH, Van Asselt KM. Smoking cessation advice after cervical screening: a qualitative interview study of acceptability in Dutch primary care. Br J Gen Pract. 2019;69:e15–23.
Smith PH, Bessette AJ, Weinberger AH, Sheffer EC, McKee SA. Sex/gender differences in smoking cessation: A review. Prev Med. 2016;92:135–40.
Dieleman LA, Van Peet PG, Vos HMM. Gender differences within the barriers to smoking cessation and the preferences for interventions in primary care. A qualitative study using focus groups in The Hague, The Netherlands, BMJ Open, accepted for publication.
Harris KK, et al. Metabolic effects of smoking cessation. Nat Rev Endocrinol. 2016;12:684.
Meijer E, Gebhardt WA, Dijkstra A, Willemsen MC, Van Laar C. Quitting smoking: the importance of non-smoker identity in predicting smoking behaviour and responses to a smoking ban. Psychol Health. 2015;30:1387–409.
Meijer E, Vangeli E, Gebhardt WA, Van Laar C. Identity processes in smokers who want to quit smoking: a longitudinal interpretative phenomenological analysis. Health. 2020;24:493–517.
Meijer E, Van den Putte B, Gebhardt WA, Van Laar C, Bakk Z, Dijkstra A, Willemsen MC. A longitudinal study into the reciprocal effects of identities and smoking behaviour: Findings from the ITC Netherlands Survey. Soc Sci Med. 2018;200:249–57.
Meijer E, Gebhardt WA, Van Laar C, Kawous R, Beijk SC. Socio-economic status in relation to smoking: the role of (expected and desired) social support and quitter identity. Soc Sci Med. 2016;162:41–9.
West, R. Theory of addiction. Blackwell, Addiction Press. Figure Captions, Oxford. 2006.
Meijer E, Verbiest ME, Chavannes NH, Kaptein AA, Assendelft WJ, Scharloo M, Crone MR. Smokers’ identity and quit advice in general practice: general practitioners need to focus more on female smokers. Patient Educ Couns. 2018;101:730–7.
Richtlijnwerkgroep. Richtlijn Behandeling van tabaksverslaving en stoppen met roken ondersteuning Herziening 2016. Trimbos-instituut.
Cepeda-Benito A, Reynoso JT, Erath S. Meta-analysis of the efficacy of nicotine replacement therapy for smoking cessation: differences between men and women. J Consult Clin Psychol. 2004;72:712–22.
McKee SA, Smith PH, Kaufman M, Mazure CM, Weinberger AH. Sex differences in varenicline efficacy for smoking cessation: a meta-analysis. Nicotine Tob Res. 2016;18:1002–11.
Informatie gericht op professionals:
Alle richtlijnen over stoppen met roken (https://www.rokeninfo.nl/professionals/stoppen-met-roken1/richtlijnen-voor-behandeling);
Kennis en expertise over roken (https://www.trimbos.nl/kennis/roken-tabak);
Platform Stoppen met roken (https://platformsmr.nl/).
Informatie gericht op patiënten:
Publiekscampagne PUUR rookvrij (https://www.puurrookvrij.nl);
Stoppen met roken en gestopt blijven (https://www.ikstopnu.nl);
Zwanger zijn en stoppen met roken (https://www.thuisarts.nl/stoppen-met-roken/ik-ben-zwanger-en-wil-stoppen-met-roken).
Author information
Authors and Affiliations
Editor information
Editors and Affiliations
Rights and permissions
Copyright information
© 2022 Bohn Stafleu van Loghum is een imprint van Springer Media B.V., onderdeel van Springer Nature
About this chapter
Cite this chapter
de Kleijn, M., Vos, H., Meijer, E. (2022). Stoppen met roken. In: Lagro-Janssen, T., Teunissen, D. (eds) Gendersensitieve huisartsgeneeskunde. Bohn Stafleu van Loghum, Houten. https://doi.org/10.1007/978-90-368-2707-2_15
Download citation
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-2707-2_15
Published:
Publisher Name: Bohn Stafleu van Loghum, Houten
Print ISBN: 978-90-368-2706-5
Online ISBN: 978-90-368-2707-2
eBook Packages: Dutch language eBook collection