Samenvatting
De relatie tussen chronische ziekten en seksualiteit is erg verscheiden en complex. Het is gezien deze complexiteit dan ook onmogelijk - en weinig interessant - om in dit hoofdstuk een uitputtende opsomming te maken van hoe specifieke fysieke, psychologische of psychosociale ziektesymptomen de seksualiteit van patiënten en partners kunnen beïnvloeden. In de context van chronische ziekten is het van belang om seksualiteit duidelijker te definiëren en onderscheid te maken tussen de invloed van een ziekte op het seksueel functioneren (vooral de lichamelijke reacties) en/of op de seksualiteitsbeleving (vooral de emotionele beleving van seksualiteit) (Verschuren, Enzlin, Dijkstra, Geertzen & Dekker, 2010). Een opvallende vaststelling daarbij in de klinische praktijk is dat een probleem in de lichamelijke seksuele functie niet automatisch de seksualiteitsbeleving negatief hoeft te beïnvloeden.
This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.
Literatuur
Basson R (2002) Are our definitions of women & ’s desire, arousal and sexual pain disorders too broad and our definitions of orgasmic disorders too narrow? J Sex Marital Ther 28:289–300
Bergeron S, Meana M, Binik, Y.M. & & Khalif & é, S. (2010). Painful sex. In L.B. Stephen, C.B. Risen & & S.E. Althof (Eds.), Handbook of clinical sexuality for mental health professionals (pp. 193–214). New York: Routledge.
Brotto, L.A. & & Kingsberg, S.A. (2010). Sexual consequence of cancer survivorship. In L.B. Stephen, C.B. Risen & & S.E. Althof (Eds.), Handbook of clinical sexuality for mental health professionals (pp. 329-347). New York: Routledge.
Derogatis LR, Rosen R, Leiblum S, Burnett, A. & & Heiman, J. (2002). The Female Sexual Distress Scale (FSDS): initial validation of a standardized scale for assessment of sexually related personal distress in women. Journal of Sex and Marital Therapy, 28, 317–330.
Enzlin P (2011) Seksuele anamnese dysforie van hulpverleners; ook gynaecologen & …?! In: Slager E (ed) Reproductieve geneeskunde, gynaecologie en obstetrie. Anno 2011. Erasmus MC, Rotterdam, pp 673–677
Enzlin, P. & & Pazmany, E. (2008). Psychologische implicaties en gevolgen voor de relatie. In W.L. Gianotten, M.J. Meihuizen-de Regt & & N. van S-S (eds), Seksualiteit bij ziekte en lichamelijke beperking (pp. 165-174). Assen: Van Gorcum.
Gianotten WL (2008). De seksuele functie verstoord: fysieke aspecten. In W.L. Gianotten, M.J. Meihuizen-de Regt & & N. van Son-Schoones (Eds.), Seksualiteit bij ziekte en lichamelijke beperking (pp. 140-153). Assen: Van Gorcum.
IJff M (2006). Sexcounseling: handleiding voor seksuologische hulpverlening. Assen: Van Gorcum.
Kuile, M.M. ter, Brauer, M. & & Laan, E. (2006). The Female Sexual Function Index (FSFI) and the Female Sexual Distress Scale (FSDS): psychometric properties within a Dutch population. Journal of Sex and Marital Therapy, 32, 289–304.
Kuile, M.M. ter, Brauer, M. & & Laan, E. (2009). De Female Sexual Function Index (FSFI) en de Female Sexual Distress Scale (FSDS): Psychometrische eigenschappen in een Nederlandse populatie. Tijdschrift voor Seksuologie, 33, 207–222.
Kuile, M.M. ter, Lankveld, J.J. van, Kalkhoven, P. & & Egmond, M. van (1999). The Golombok Rust Inventory of Sexual Satisfaction (GRISS): psychometric properties within a Dutch population. Journal of Sex and Marital Therapy, 25, 59–71.
Lankveld, J.J. van, Geijen, W.E. & & Sykora, H. (2008). The sexual self-consciousness scale: psychometric properties. Archives of Sexual Behavior, 37, 925–933.
Lunsen R van & & Moorts, B. van (2010). Diagnostiek. In J. van Lankveld, M. ter Kuile & & P. Leusink (Eds.), Seksuele disfuncties: diagnostiek en behandeling (pp. 23-40). Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Lunsen, R. van, Weijenborg, P., Vroege, J., Brewaeys, A. & & Meinhardt, W. (2004). Diagnostiek in interventies. In L. Gijs, W. Gianotten, I. Vanwesenbeeck & & P. Weijenborg (Eds.), Seksuologie (pp. 333-357). Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Maurice, W.L. & & Yule, M. (2010). Sex and chronic severe mental illness. In L.B. Stephen, C.B. Risen & & S.E. Althof (Eds.), Handbook of clinical sexuality for mental health professionals (pp. 469-481). New York: Routledge.
Meihuizen-de Regt MJ, Wiegerink, D.J.H.G. & & Doef, S. van der (2008). De psychoseksuele ontwikkeling en beleving verstoord. In W.L. Gianotten, M.J. Meihuizen-de Regt & & N. van Son-Schoones (Eds.), Seksualiteit bij ziekte en lichamelijke beperking (pp. 154-164). Assen: Van Gorcum.
Meinhardt, W. & & Gianotten, W.L. (2008). Invloed van medische interventies. In W.L. Gianotten, M.J. Meihuizen-de Regt & & N. van S-S (eds), Seksualiteit bij ziekte en lichamelijke beperking (pp. 175-185). Assen: Van Gorcum.
Ramakers, M.J. & & Jacobs, E.A.M. (2008). Bevordering van seksuele gezondheid. In W.L. Gianotten, M.J. Meihuizen-de Regt & & N. van S-S (eds), Seksualiteit bij ziekte en lichamelijke beperking (pp. 127-134). Assen: Van Gorcum.
Rosen RC, Riley A, Wagner G, Osterloh IH, Kirkpatrick, J. & & Mishra, A. (1997). The International Index of Erectile Function (IIEF): a multidimensional scale for assessment of erectile dysfunction. Urology, 49, 822–830.
Rowland D (2008) Zullen medische oplossingen voor seksuele problemen seksuologische zorg en seksuologische wetenschap overbodig maken? Tijdschrift voor Seksuologie 32:4–12
Rust, J. & & Golombok, S. (1985). The Golombok-Rust Inventory of Sexual Satisfaction (GRISS). British Journal of Clinical Psychology, 24, 63–64.
Segraves, R.T. & & Balon, R. (2010). Recognizing and reversing seksual side effects of medications. In L.B. Stephen, C.B. Risen & & S.E. Althof (Eds.), Handbook of clinical sexuality for mental health professionals (pp. 311-327). New York: Routledge.
Stead ML, Brown JM, Fallowfield, L. & & Selby, P. (2003). Lack of communication between healthcare professionals and women with ovarian cancer about sexual issues. British Journal of Cancer, 88, 666–671.
Taylor, B. & & Davis, S. (2007). The extended PLISSIT model for addressing the sexual wellbeing of individuals with an acquired disability or chronic illness. Sexuality and Disability, 25, 135–139.
Verschuren JEA, Enzlin P, Dijkstra PU, Geertzen, J.H.B. & & Dekker, R. (2010). Chronic disease and sexuality: a generic conceptual framework. Journal of Sex Research, 47, 153–170.
Vroege JA (1994). Vragenlijst voor het signaleren van seksuele dysfuncties (VSD) (versie 5). Utrecht: Universiteit Utrecht.
Weijmar Schultz W, Incrocci L, Weijenborg P, Wiel H van de & & Gianotten, W. (2004). Ziekte, handicap en medische interventies. In L. Gijs, W. Gianotten, I. Vanwesenbeeck & & P. Weijenborg (Eds.), Seksuologie (pp. 533-559). Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Author information
Authors and Affiliations
Editor information
Editors and Affiliations
Rights and permissions
Copyright information
© 2012 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media
About this chapter
Cite this chapter
Enzlin, P., Brants, S. (2012). 16 Seksualiteit. In: Kaptein, A., Dekker, J., Smets, E., Vingerhoets, A. (eds) Psychologie en geneeskunde. Bohn Stafleu van Loghum, Houten. https://doi.org/10.1007/978-90-313-9890-4_16
Download citation
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-313-9890-4_16
Publisher Name: Bohn Stafleu van Loghum, Houten
Print ISBN: 978-90-313-9889-8
Online ISBN: 978-90-313-9890-4
eBook Packages: Dutch language eBook collection