8

Samenvatting

bedplassen, polypragmasie

Antwoorden

1

Het moet u opgevallen zijn dat de moeder het bedplassen als een groot probleem naar voren brengt en bang is voor een langdurig beloop. U weet dat op deze leeftijd (van vijf jaar) nog 10 procent van de kinderen vaker in bed plast dan droog slaapt. U vraagt zich nu af in hoeverre de ouders op een verstandige wijze bezig zijn met hun reeks maatregelen tegen bedplassen.

De (voorlopige) probleemlijst ziet er dan ook als volgt uit:

• enuresis nocturna;

• polypragmasie (veel maatregelen reeds geprobeerd).

2

In zo’n situatie zijn twee dingen nodig. Ten eerste laat u in deze fase niets merken van uw vermoedelijk terechte twijfels bij hun aanpak. Ten tweede breidt u uw informatie uit, door vragen te stellen en enig onderzoek te verrichten naar aanleiding van de hoofdklacht:

• zindelijkheid voor urine ’s nachts: heeft het kind zelf van het bedplassen te lijden? Hoe reageerde hij op de getroffen maatregelen? Hoe staat vader er tegenover?

• zindelijkheid voor urine overdag: is hij overdag droog? Ook bij het spelen?

• mictiefrequentie: hoe vaak plast hij overdag? Hoeveel plast hij? Hoeveel drinkt hij?

• doen van een plas: hoe plast hij? Persen? Pijn? Hoe is de straal? Krachtig? Haperend? Druppelend? Is er iets bijzonders opgemerkt aan de plas?

• ontlasting: hoe vaak? Pijn? Moeite? Zindelijkheid?

• overige vragen van de algemene anamnese.

3

• inspectie van de genitalia: meatus urethrae externus (lokalisatie, wijdte), preputium en testes;

• inspectie van de mictie (indien mogelijk): kwaliteit van de straal? Kost het inspanning?

Dit deel van het onderzoek is te combineren met:

• opvangen van midstroomurine: voor onderzoek op eiwit, glucose, sediment en bacteriën (bij voorkeur een kweek). Telefonische uitslag na enkele dagen;

• palpatie van de buik: blaas nog te voelen na het plassen? Vergrote nieren?

4

Het werkelijke probleem is bij hem dus niet het bedplassen, maar de reactie van de omgeving daarop. Uw behandeling richt zich daarom op voorlichting en ontspanning.

Voorlichting aan de moeder en de jongen zelf. Op vijfjarige leeftijd plast zeker nog 10 procent van de jongens in bed en dus is er niets abnormaals aan de hand. Zoals voor vrijwel ieder ontwikkelingskenmerk speelt de aanleg mede een rol: heeft een van de ouders (zoals hier) of hebben beide ouders lang in bed geplast, dan is voor de kinderen de kans op een trage ontwikkeling van de ‘zindelijkheid’ verhoogd. Er is op deze leeftijd geen reden voor een medische behandeling van het bedplassen.

Ontspanning. In de pedagogische situatie is ontspanning nodig, ten aanzien van het punt dat het kind ‘nog steeds’ in bed plast. U tracht begrip te wekken voor de gedachte dat men kinderen doorgaans niet zindelijk ‘maakt’ maar dat ze het ‘worden’. Een ontwikkeling die men soms kan bevorderen maar ook gemakkelijk kan verstoren, onder andere door te langdurige of nadrukkelijke aandacht. Dit laatste dreigt hier. Daarom wordt het volgende geadviseerd.

• Het bedplassen wordt een tijd genegeerd en de ouders uiten zeker geen verwijten of beloften.

• Er wordt geen vochtbeperking toegepast. De blaas is immers anatomisch groot genoeg, zodat vochtbeperking zinloos is.

• Het heeft alleen zin een kind ’s nachts op de nemen als het daardoor droog slaapt. In dat geval gaan de ouders er drie maanden mee door. Indien het kind ondanks opnemen toch in bed blijft plassen, wordt dit enige maanden lang niet meer gedaan. Het is ook af te raden een kind meer dan eenmaal per nacht op te nemen.

Afspraak. U spreekt goed af wanneer u de jongen wilt terugzien. Indien u twijfelt of uw voorlichting en pedagogische adviezen wel voldoende zijn overgekomen en of deze via de moeder ook de vader effectief zullen bereiken, maakt u een afspraak over twee of drie weken met beide ouders zonder kind. U spreekt af dat u hem in ieder geval terug wilt zien als hij op zevenjarige leeftijd nog in bed plast. In het algemeen is pas dan medische behandeling op haar plaats, waarbij conditionerende therapie met behulp van een plaswekker het meest in aanmerking komt. Een geschikt tijdstip om hiermee te beginnen is medio september: het kind is dan enkele weken op school gewend, terwijl de drukte en spanning van de decembermaand zich nog niet voordoen.

Opmerkingen

De uitvoerige anamnese betreffende plassen en zindelijkheid is mede bedoeld om de ouders ervan te overtuigen dat er geen reden is het onderzoek verder uit te breiden.