Skip to main content
SpringerLink
Log in

Protocollaire behandeling van patiënten met migraine en spanningshoofdpijn:

ONTSPANNINGSTRAINING EN COGNITIEVE TRAINING

  • Chapter
Protocollaire behandelingen in de ambulante geestelijke gezondheidszorg I

Part of the book series: CCD-Reeks ((CCD))

  • 2736 Accesses

Abstract

Op het gebied van ontspanningstraining en cognitieve training verschenen in de afgelopen dertig jaar zo'n 350 publicaties en werden meer dan 70 gecontroleerde klinische trials uitgevoerd ten aanzien van migraine en respectievelijk 100 en 35 ten aanzien van spanningshoofdpijn (Holroyd, Lipchik & Penzien, 1998; Penzien, Rains & Andrasik, 2002). De behandeling in dit hoofdstuk is gebaseerd op protocollen, ontwikkeld in de jaren negentig van de vorige eeuw en uitgebreid op basis van behandelingservaring en nieuwe literatuur (Sorbi & Swaen, 2000a, b).

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this chapter

Log in via an institution

Institutional subscriptions

Preview

Unable to display preview. Download preview PDF.

Unable to display preview. Download preview PDF.

Similar content being viewed by others

Literatuur

  • Andrasik, F. (1991). Assessment of patients with headache. In: D.C. Turk & R. Melzak (eds.), Handbook of pain assessment (pp. 344–361). New York: The Guilford Press.

    Google Scholar 

  • Barlow, J., Wright, C., Sheasby, J., Turner, A., & Hainsworth, J. (2002). Self-management approaches for people with chronic conditions: a review. Patient Education and Counseling, 48, 177–187.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Bartelink, M.E.L., Duijn, N.P. van, Knuistingh Neven, A., Ongering, J.E.P., Oosterhuis, W.W., Post, D., Laan, J.R. van der, & Pijnenborg, L. (1999). NHG-Standaard Migraine (eerste herziening). Huisarts Wet, 42, 511–518.

    Google Scholar 

  • Benedittis, G. de, & Lorenzetti, A. (1992). Minor stressful life events (daily hassles) in chronic primary headache: Relationship with MMPI personality patterns. Headache, 32, 330–334.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Bomhof, M.A.M., Couturier, E.G.M., Knuistingh Neven, A., & Duijn N.P. van (2001). Menstruele migraine, een klacht apart? In: A. Knuisting Neven (red.), Hoofdpijn en migraine (pp. 109–118). Alphen aan den Rijn: Van Zuiden Communications.

    Google Scholar 

  • Boogaards, M.C., & Ter Kuile, M.M. (1994). The treatment of recurrent tension headache: A meta-analytic review. Clinical Journal of Pain, 10, 174–190.

    Article  Google Scholar 

  • Breslau, N., & Davis, G.C. (1992). Migraine, major depression and panic disorder: A prospective epidemiological study of young adults. Cephalalgia, 12, 85–90.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Breslau, N., Merikangas, K., & Bowden, C.L. (1994). Comorbidity of migraine and major affective disorders. Neurology, 44 (suppl. 7), S7-S22.

    Google Scholar 

  • Bruijn-Kofman A.T. de (1998) Hoofdpijn te lijf. Woerden: Uitgeverij Rheynboek (bewerking van de Teleac-cursus ‘Hoofdpijn te lijf’, 1990).

    Google Scholar 

  • Bruijn-Kofman A.T. de, Wiel, H. van de, Groenman, N.H., Sorbi, M.J., & Klip, E. (1997). Effects of a mass-media behavioral treatment of patients with chronic headache. Headache, 37, 415–420.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Bruijn-Kofman A.T. de, & Winter, F. (1998). Werken aan pijn. Hilversum: Teleac/NOT.

    Google Scholar 

  • Couturier, E.G.M. (2001). Migraine, risico van herseninfarct en invloed van orale anticonceptiva. In: A. Knuistingh Neven (red.), Hoofdpijn en migraine (pp. 129–132). Alphen aan den Rijn: Van Zuiden Communications.

    Google Scholar 

  • Fernandez, E., & Sheffield, J. (1996). Relative contributions of life events versus daily hassles to the frequency and intensity of headaches. Headache, 36, 595–602.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Ferrari, M.D. (1998). Migraine. Lancet, 351, 1043–1051.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Ferrari, M.D., & Russel, M.B. (2000). Genetics of migraine. In: J. Olesen, P. Tfelt-Hansen & K.M.A. Welch (eds.), The headaches (2e druk) (pp. 241–254). Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins.

    Google Scholar 

  • Ferrari, M.D. (2003). ‘Waarom nu?’. Oratie bij de aanvaarding van het hoogleraarsambt op het gebied van de neurologie, in het bijzonder ‘hoofdpijn en gerelateerde aanvalsgewijze aandoeningen’, uitgesproken op 31 januari 2003 aan de Universiteit Leiden.

    Google Scholar 

  • Folen, R.A., James, L.C., Earles, J.E., & Andrasik, F. (2001). Biofeedback via telehealth: A new frontier for applied psychophysiology. Applied Psychophysiology and Biofeedback, 26, 195–204.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Goadsby, P.J., Lipton, R.B., & Ferrari, M.D. (2002). Migraine – current understanding and treatment. New England Journal of Medicine, 346, 257–270.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Haddock, C.K., Rowan, A.B., Andrasik, F., Wilson, P.G., Talcott, G.W., & Stein, R.J. (1997). Home-based behavioral treatments of chronic benign headaches: A meta-analysis of controlled trials. Cephalalgia, 17, 113–118.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Heijmans, M., de Ridder, D., Schreurs, K., & Sorbi, M.J. (1998). Psychosociale zorg aan somatisch chronisch zieken: Een inventarisatie van de mogelijkheden voor richtlijnontwikkeling. Rapport NCCZ/FCZ. Utrecht: Vakgroep Klinische Psychologie en Gezondheidspsychologie, Universiteit Utrecht.

    Google Scholar 

  • Holroyd, K.A., & Penzien, D.B. (1990). Pharmacological versus nonpharmacological pro phylaxis of recurrent migraine headache: A meta-analytic review of clinical trials. Pain, 42, 1–13.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Holroyd, K.A., Nash, J.M., Pingel, J.D., Cordingley, G.E., & Jerome, J. (1991). A comparison of pharmacological (amitriptyline HCl) and nonpharmacological (cognitive-behavioral) therapies for chronic tension headaches. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 59, 387–393.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Holroyd, K.A., Lipchik, G., & Penzien, D.B. (1998). Psychological management of recurrent headache disorders. In: K.S. Dobson & K.D. Craig (eds.), Empirically supported therapies. Best practice in professional psychology (pp. 187–237). Thousand Oaks, London: Sage Publications.

    Google Scholar 

  • Hook, E. van (1998). Nonpharmacological treatment of headaches – why? Clinical Neuroscience 5, 43–49.

    PubMed  Google Scholar 

  • Jensen, R., & Rasmussen, B.K. (1996). Muscular disorders in tension-type headache. Cephalalgia, 16, 97–103.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Knuistingh Neven A. (2001). Hoofdpijn: Classificatie, definities en epidemiologie. In: A. Knuisting Neven (red.), Hoofdpijn en migraine (pp. 15–24). Alphen aan den Rijn: Van Zuiden Communications.

    Google Scholar 

  • Koehler, P.J., & Mulder, L.J.M. (1994). Hoofdpijn door pijnstillers. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 24, 138.

    Google Scholar 

  • Lance, J.W., & Goadsby, P.J. (1998). Mechanisms and management of headache (6e druk). Oxford: Butterworth-Heinemann.

    Google Scholar 

  • Launer, L.J., Terwindt, G.M., & Ferrari, M.D. (1999). The prevalence and characteristics of migraine in a population-based cohort: the GEM study. Neurology, 53, 537–542.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Lipton, R.B., Diamond, S., Reed, M., Diamond, M.L., & Stewart, W.F. (2001). Migraine diagnosis and treatment: Results from the American Migraine Study II. Headache, 41, 638–645.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Lorig, K.L., Sobel, D.S., Stewart, A.L., Brown, B.W., Bandura, A., Ritter, Ph., Gonzales, V.M., Laurent, D.D., & Holman, H.R. (1999). Evidence suggesting that a chronic disease selfmanagement program can improve health status while reducing hospitalisation. A randomised trial. Medical Care, 37, 5–14.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Martin, P.R. (1993). Psychological management of chronic headache. New York, Londen: The Guilford Press.

    Google Scholar 

  • Martin, P.R., Milech, D., & Nathan, P.R. (1993). Towards a functional model of chronic headaches: Investigation of antecedents and consequences. Headache, 33, 461–470.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Martin, V.T., & Bebehani, M.M. (2001). Towards a rational understanding of migraine trigger factors. Headache, 85, 911–941.

    CAS  Google Scholar 

  • May, A., Ophoff, R.A., Terwindt, G.M., Urban, C., Eijk, R. van, Haan, J., Diener, H.C., Lindhout, D., Frants, R.R., Sandkuijl, L.A. (1995). Familial hemiplegic migraine locus on chromosome 19p13 is involved in common forms of migraine with and without aura. Human Genetics, 96, 604–608.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • McGrath, P.J., Holroyd, K.A., & Sorbi, M.J. (2000). Psychological and behavioral treatments of migraine. In: J. Olesen, P. Tfelt-Hansen, & K.A.M. Welch (eds.), The headaches (2e druk) (pp. 371–378). Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins.

    Google Scholar 

  • Merikangas, K.R. (1994). Psychopathology and headache syndromes in the community. Headache, 34, S17–S22.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Merikangas, K.R., & Rasmussen, B.K. (2000). Migraine comorbidity. In: J. Olesen, P. Tfelt- Hansen & K.M.A. Welch (eds.), The headaches (2e druk) (pp. 235–240). Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins.

    Google Scholar 

  • Mérelle, S.Y.M, Passchier, J., & Sorbi, M.J. (2002). Pilot I: Proactive selfmanagement in migraine. Intern Rapport, Erasmus Medisch Centrum, Rotterdam.

    Google Scholar 

  • Mosley, T.H., Penzien, D.B., Johnson, D.H., Brantley, P.J., Wittrock, D.A., & Andrew, M.E. (1991). Time-series analysis of stress and headache. Cephalalgia, 11 (suppl. 11), 306–307.

    Google Scholar 

  • Mylecherane, E.J., & Tfelt-Hansen, P. (1993). Migraine. Miscellaneous drugs. In: J. Olesen, P. Tfelt-Hansen, & K.A.M. Welch (eds.), The headaches (pp. 397–402). New York: Raven Press.

    Google Scholar 

  • Napier, D.A., Miller, C.M. & Andrasik, F. (1997). Group treatment for recurrent headache. Advances in Medical Psychotherapy, 9, 21–31.

    Google Scholar 

  • Okkes, I.M., Oskam, S.K., & Lamberts, H. (1998). Van klacht naar diagnose. Episodegegevens uit de huisartsenpraktijk. Bussum: Coutinho.

    Google Scholar 

  • Olesen, J. (1988). Classification and diagnostic criteria for headache disorders, cranial neuralgias and facial pain: Headache Classification Committee of the International Headache Society. Cephalalgia, 8 (suppl. 7), 10–73.

    Google Scholar 

  • Passchier, J., & Sorbi, M.J. (2001). Proactive self-management in migraine. Patient-to-patient support in the Netherlands Society of Headache Patients. Subsidieaanvraag i.h.k.v. NWO Onderzoeksprogramma Chronische Ziekten – Pijn 2. ZonMw, Den Haag (registratienr. 940–31-069, gehonoreerd in 2002).

    Google Scholar 

  • Penzien, D.B., Rains, J.C. & Andrasik, F. (2002). Behavioral management of recurrent headache: Three decades of experience and empirism. Applied Psychophysiology and biofeedback, 27, 163–181.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Peroutka, S.J. (2003). Sympathetic nervous system function and dysfunction in migraine. Paper presented at 13th Annual Meeting of the Anglo-Dutch Migraine Association, Rotterdam: may 30 – june 1, 2003.

    Google Scholar 

  • Rasmussen B.K., & Olesen J. (1992). Symptomatic and non-symptomatic headaches in a general population. Neurology, 42, 1225–31.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Rasmussen, B.K. (1993). Migraine and tension-type headache in a general population: Precipitating factors, female hormones, sleep patterns and relation to lifestyle. Pain, 53, 65–72.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Roijen, L. van, Essink-Bot, M.L., Koopmanschap, M.A., Michel, B.C., & Rutten, F.H. (1995). Societal perspective on the burden of migraine in the Netherlands. Pharmacoeconomics, 7, 170–179.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Schoenen, J., & Thomsen, L.L. (2000). Neurophysiology and autonomic dysfunction in migraine. In: J. Olesen, P. Tfelt-Hansen & K.M.A. Welch (eds.), The headaches (2e druk) (pp. 301–312). Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins.

    Google Scholar 

  • Schreurs, P.J.G., & van de Willige, G. (1988). De Utrechtse Coping Lijst (UCL); Handleiding. Lisse: Swets & Zeitlinger Publishers.

    Google Scholar 

  • Schultz, I.H. (1976). Das autogene Training. Konzentratieve Selbstentspannung – Versuch einer klinisch-praktischen Darstellung (15e druk). Stuttgart: Georg Thieme Verlag.

    Google Scholar 

  • Sexton-Radek, K. (1994). The nature of recurrent tension-type headache and stress experiences. Psychotherapy in Private Practice, 13, 63–72.

    Google Scholar 

  • Shechter, A., Steward, W.F., Silberstein, S.D., & Lipton, R.B. (2002). Migraine and autonomic nervous system function. Neurology, 58, 422–427.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Silberstein S.D., & Lipton R.B. (2000). Chronic daily headache. Current Opinions in Neurology, 13, 277–283.

    Article  CAS  Google Scholar 

  • Solomon, S., & Färkkilä, M. (2000). The complex chronic patient - mixed headache and drug overuse. In: J. Olesen, P. Tfelt-Hansen & K.M.A. Welch (eds.), The headaches (2e druk) (pp. 987–992). Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins.

    Google Scholar 

  • Sorbi, M.J. (1988). Psychological intervention in migraine. Academisch proefschrift. Delft: Eburon.

    Google Scholar 

  • Sorbi, M.J. (2001). Preventieve behandeling van migraine: Uitlokkende factoren en gedragstherapie. In: E.L.H. Spierings & J. Lebbink (red.), Migraine – diagnostiek & therapie (pp. 73–98). Zeist: Cure & Care Publishers.

    Google Scholar 

  • Sorbi M.J., & Passchier, J. (2000). Hoofdpijn. In: A.A. Kaptein, B. Garssen, J. Dekker, H., W.J. van Marwijk, P.J.G. Schreurs & R. Beunderman (red.), Psychologie en geneeskunde (pp. 204–225). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum, Houten.

    Google Scholar 

  • Sorbi, M.J., & Swaen, S.J. (1996). Psychologische interventie bij hoofdpijn. Utrecht: Ambulatorium FSW Universiteit Utrecht.

    Google Scholar 

  • Sorbi, M.J., & Swaen, S.J. (2000a). Greep op hoofdpijn. Migraine en spanningshoofdpijn stap voor stap te lijf. Lisse: Swets & Zeitlinger.

    Google Scholar 

  • Sorbi, M.J., & Swaen, S.J. (2000b). Therapeutenhandleiding. Greep op hoofdpijn. Lisse: Swets & Zeitlinger.

    Google Scholar 

  • Spaendonck, K.P.M. van (2001). Hoofdpijn als functionele klacht. In: A. Knuisting Neven (red.), Hoofdpijn en migraine (pp. 183–188). Alphen aan den Rijn: Van Zuiden Communications.

    Google Scholar 

  • Spierings, E.L.H. (1987). The physiology and biochemistry of stress in relation to headache. In: C.S. Adler, S. Morrissey Adler & R.C. Packard (eds.), Psychiatric aspects of headache (pp. 237–253). Baltimore: Williams & Wilkins.

    Google Scholar 

  • Steiner, T.J., Lange, R., & Voelker, M. (2003). Aspirin in episodic tension-type headache: placebo-controlled dose-ranging comparison with paracetamol. Cephalalgia, 2, 59–66.

    Article  Google Scholar 

  • Sterk, F., & Swaen, S.J. (2003a). Denk je sterk. Utrecht: Kosmos Z&K.

    Google Scholar 

  • Sterk, F., & Swaen, S.J. (2003b). Ruimte voor jezelf. Utrecht: Kosmos Z&K.

    Google Scholar 

  • Strom, L., Peterson, R., & Andersson, G. (2000). A controlled trial of self-help treatment of recurrent headache conducted via the Internet. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 68, 722–727.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Suhr, B., Evers, S., Bauer, B., Gralow, I., Grotemeyer, K.H., & Husstedt, I.W. (1999). Druginduced headache: Long-term results of stationary versus ambulatory withdrawal therapy. Cephalalgia, 19, 44–49.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Tollison, C.D., & Kunkel, R.S. (1993). Headache. Diagnosis and interdisciplinary treatment. Baltimore: Williams & Wilkins.

    Google Scholar 

  • Wiendels, N.J., Haan, J., Knuistingh Neven, A., & Ferrari, M.D. (2001). Chronische dagelijkse hoofdpijn en overmatig gebruik van hoofdpijnmedicatie. In: A. Knuisting Neven (red.), Hoofdpijn en migraine (pp. 167–176). Alphen aan den Rijn: Van Zuiden Communications.

    Google Scholar 

Download references

Authors
  1. M. J. Sorbi
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  2. S. J. Swaen
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

Editor information

G. P. J. Keijsers A. van Minnen C. A. L. Hoogduin

Rights and permissions

Reprints and permissions

Copyright information

© 2004 Bohn Stafleu Van Loghum, Houten

About this chapter

Cite this chapter

Sorbi, M.J., Swaen, S.J. (2004). Protocollaire behandeling van patiënten met migraine en spanningshoofdpijn:. In: Keijsers, G.P.J., van Minnen, A., Hoogduin, C.A.L. (eds) Protocollaire behandelingen in de ambulante geestelijke gezondheidszorg I. CCD-Reeks. Bohn Stafleu van Loghum, Houten. https://doi.org/10.1007/978-90-313-7117-4_8

Download citation

  • DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-313-7117-4_8

  • Publisher Name: Bohn Stafleu van Loghum, Houten

  • Print ISBN: 978-90-313-4249-5

  • Online ISBN: 978-90-313-7117-4

  • eBook Packages: Dutch language eBook collection

Publish with us

Policies and ethics

Search

Navigation