Skip to main content
SpringerLink
Log in

Protocollaire behandeling van patiënten met een obsessieve-compulsieve stoornis:

EXPOSURE, RESPONSPREVENTIE EN COGNITIEVE THERAPIE

  • Chapter
Protocollaire behandelingen in de ambulante geestelijke gezondheidszorg I

Part of the book series: CCD-Reeks ((CCD))

  • 2811 Accesses

Abstract

De essentiële kenmerken van de obsessieve-compulsieve stoornis of dwangstoornis zijn de steeds terugkerende dwanggedachten en of dwanghandelingen. Dwanggedachten (obsessies) zijn ideeën, gedachten, beelden of flitsen die steeds terugkeren of aanhouden en die aanzienlijke angst en ongemak oproepen. Ze worden ervaren als onvrijwillig, intrusief, zinloos en verwerpelijk, maar uiteindelijk toch als een product van de eigen persoon. De gedachten vertonen geen overeenkomst met getob over werkelijke problemen. Voorbeelden van veel voorkomende dwanggedachten zijn onder andere, sterk aanhoudende impulsen om een familielid, waarvan men erg houdt, te doden; onophoudelijke zorgen over stof en bacteriën en de mogelijkheid van besmetting of infecties; onophoudelijke zorg over mogelijke inbraken, een ontploffing, een overstroming, het uitbreken van brand, of een andere ramp; steeds terugkerende gedachten over iets niet goed afgehandeld te hebben terwijl men eigenlijk weet dat dit niet klopt; godslasterlijke gedachten bij een religieus persoon; een aanhoudende vrees iets te verliezen terwijl het object nauwelijks tot geen echte waarde heeft; het idee dat het alleen maar goed is wanneer sommige voorwerpen op een bepaalde plaats of in een bepaalde volgorde staan; overmatig zorgen maken over het optreden van bepaalde (onhoorbare) geluiden, woorden, cijfers of beelden.

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this chapter

Log in via an institution

Institutional subscriptions

Preview

Unable to display preview. Download preview PDF.

Unable to display preview. Download preview PDF.

Similar content being viewed by others

Literatuur

  • American Psychiatric Association (1994). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (4e, herz. druk). Washington DC: APA.

    Google Scholar 

  • Arrindell, W.A., & Vlaming, I.H. de (1999). De Yale-Brown Obsessive Compulsive Scale- Nederlandse bewerking (Y-BOCS-NL). Gedragstherapie, 32, 69–76.

    Google Scholar 

  • Arts,W., & Severeijns, R. (1998). Complicaties bij de cognitieve behandeling van de dwangstoornis. Directieve Therapie, 18, 366–377.

    Article  Google Scholar 

  • Arts, W., Severeijns, R., Haan, E. de, Hoogduin, K., & Hoogduin, W. (1993). Motiveringstechnieken bij de ambulante behandeling van dwangstoornissen met behulp van exposure in vivo en responspreventie. Directieve therapie, 13, 27–48.

    Article  Google Scholar 

  • Arts, W., Severeijns, R., Hoogduin, C.A.L., Haan, E. de, & Schaap, C. (1990). De Inventarisatielijst Dagelijkse Bezigheden (IDB): Een replicatieonderzoek naar betrouwbaarheid en validiteit. Gedragstherapie, 32, 17–27.

    Google Scholar 

  • Balkom, A.J.L.M. van, Oppen, P. van, Vermeulen, A.W.A., Dyck, R. van, Nauta, M.C.E., & Vorst, H.C.M. (1994). A meta-analysis on the treatment of obsessive compulsive disorder: A comparison of antidepressants, behavior, and cognitive therapy. Clinical Psychology Review, 14, 359–381.

    Article  Google Scholar 

  • Beck, A.T. (1976). Cognitive therapy and the emotional disorder. New York: International University Press.

    Google Scholar 

  • Edwards, S.L., & Dickerson, M. (1987). Intrusive thoughts: Unpleasantness not the major cause of uncontrollability. Behaviour Research and Therapy, 26, 277–279.

    Google Scholar 

  • Emmelkamp, P.M.G. (1982). Phobic and obsessive-compulsive disorders: Theory, research and practice. New York: Plenum Press.

    Book  Google Scholar 

  • Emmelkamp, P.M.G., & Beens, H. (1991). Cognitive therapy with obsessive-compulsive patients: A comparative evaluation. Behaviour Research and Therapy, 29, 293–300.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Emmelkamp, P.M.G., Bouman, T., & Scholing, H.A. (1989). Angst, fobieën en dwang: Diagnostiek en behandeling. Deventer: Van Loghum Slaterus.

    Google Scholar 

  • Emmelkamp, P.M.G., Haan, E. de, & Hoogduin, C.A.L. (1990), Marital adjustment and obsessive-compulsive disorder. British Journal of Psychiatry, 156, 155–160.

    Article  Google Scholar 

  • Emmelkamp, P.M.G., Hoogduin, C.A.L., & Hout, M.A. van den (2000). Angststoornissen. In: W. Vandereycken, C.A.L. Hoogduin & P.M.G. Emmelkamp (red.), Handboek psychopathologie, deel 1 Basisbegrippen. (3e druk, pp. 211–254). Houten/Diegem: Bohn Stafleu Van Loghum, Houten.

    Google Scholar 

  • Emmelkamp, P.M.G., Visser, S., & Hoekstra, R. (1988). Cognitive therapy versus exposure in the treatment of obsessive-compulsives. Cognitive Therapy and Research, 12, 103–114.

    Article  Google Scholar 

  • Foa, E.B., Steketee, G, Grayson, J.B., Turner, R.M., & Latimer, P.R. (1984). Deliberate exposure and blocking of obsessive-compulsive rituals: Immediate and long-term effects. Behavior Therapy, 15, 450–472.

    Article  Google Scholar 

  • Foa, E.B., Steketee, G.S., & Milby, J.B. (1980). Differential effects of exposure and response prevention in obsessive-compulsive washers. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 48, 71–79.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Franklin, M.E., Abramowitz, J.S., Kozak, M.J., Levitt, J.T., & Foa, E.B. (2000). Effectiveness of exposure and ritual prevention for obsessive-compulsive disorder: Randomized compared with nonrandomized samples. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 68, 594–602.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Freeston, M.H., Ladouceur, R., Gagnon, F., Thibodeau, N., Rheaume, J., Letarte, H., & Bujold, A. (1997). Cognitive-behavioural treatment of obsessive thoughts: A controlled study. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 65, 405–423.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Freeston, M.H., Rhe¤aume, J., & Ladouceur, R. (1996). Correcting faulty appraisals of obsessional thoughts. Behaviour Research and Therapy, 34, 433–446.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Goodman, W.K., Price, L.H., Rasmussen, S.A., Mazure, C., Fleischman, R.L., Hill, C.L., Heninger, G.R., & Charney, D.S. (1989a). The Yale-Brown Obsessive Compulsive Scale, 1: Development, use and reliability. Archives of General Psychiatry, 46, 1006–1011.

    Article  CAS  Google Scholar 

  • Goodman, W.K., Price, L.H., Rasmussen, S.A., Mazure, C., Fleischman, R.L., Hill, C.L., Heninger, G.R., & Charney, D.S. (1989b). The Yale-Brown Obsessive Compulsive Scale, 2: Validity. Archives of General Psychiatry, 46, 1012–1016.

    Article  CAS  Google Scholar 

  • Haan, E. de (1997). Dwangstoornis bij kinderen en volwassenen: Effectiviteit behandeling & predictie van het resultaat. Academisch Proefschrift. Nijmegen: Bureau Bêta.

    Google Scholar 

  • Haan E. de, Oppen. P. van, Balkom, H.J.L.M. van, Spinhoven, Ph., Hoogduin, C.A.L., & Van Dyck, R. (1997). Prediction of outcome and early versus late improvement in OCD patients, treated with cognitive behaviour therapy and farmacotherapy. Acta Psychiatrica Scandinavica, 96, 354–361.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Haan, E. de, & Verbraak, M. (1993). Exposure voor dwanggedachten? Directieve therapie, 13, 49–56.

    Article  Google Scholar 

  • Hoogduin, C.A.L. (1986). De ambulante behandeling van dwangneurosen. Deventer: Van Loghum Slaterus.

    Google Scholar 

  • Hoogduin, C.A.L., Haan, E. de, & Schaap, C. (1992). Dwangneurose: Diagnostiek en behandeling. In: K. van der Velden (red.), Directieve therapie 4. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum, Houten.

    Google Scholar 

  • Jones, M.K., & Menzies, R.G. (1997). The cognitive mediation of obsessive-compulsive hand washing. Behaviour Research and Therapy, 35, 843–850.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Kampman, M., Hoogduin, C.A.L., Keijsers, G.P.J., Stoffelen, P.E.W., & Verbraak, M.J.P.M. (1999). Fluoxetine en cognitieve gedragstherapie bij dwangstoornissen. Tijdschrift voor Psychiatrie, 41, 603–610.

    Google Scholar 

  • Kampman, M., Keijsers, G.P.J., Hoogduin, C.A.L., & Verbraak, M.J.P.M. (2002). Addition of cognitive-behavioural therapy for obsessive-compulsive disorder patients non-responding to fluoxetine. Acta Psychiatrica Scandinavica, 106, 314–319.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Kasvikis, Y., & Marks, I.M. (1988). Clomipramine, self-exposure, and therapist-accompanied exposure in obsessive-compulsive ritualizers: Two-year follow-up. Journal of Anxiety Disorders, 2, 291–298.

    Article  Google Scholar 

  • Kobak, K.A., Greist, J.H., Jefferson, J.W., Katzelnick, D.J., & Henk, H.J. (1998). Behavioral versus pharmacological treatments of obsessive-compulsive disorder: A meta-analysis. Psychopharmacology, 136, 205–216.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Kraaimaat, F.W., & Dam-Baggen, C.M.J. van (1976). Ontwikkeling van een zelfbeoordelingslijst voor obsessief-compulsief gedrag. Nederlands Tijdschrift voor de Psychologie, 31, 201–211.

    Google Scholar 

  • Marks, I.M. (1987). Fears, phobias and rituals: Panic, anxiety and their disorders. New York: Oxford University Press.

    Google Scholar 

  • Menzies, R.G., Harris, L.M., Cumming, S., & Einstein, D.A. (2000). The relationship between inflated personal responsibility and exaggerated danger expectancies in obsessivecompulsive disorder. Behaviour Research and Therapy, 38, 1029–1037.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Meyer, V. (1966). Modification of expectations in cases with obsessional rituals. Behaviour Research and Therapy, 4, 273–280.

    PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Meyer, V., Levy, R., & Schnurer, A. (1974). The behavioral treatment of obsessive-compulsive disorder. In: H.R. Beech (ed.), Obsessional states. London: Methuen.

    Google Scholar 

  • Mowrer, O.H. (1960). Learning theory and behavior. New York: Wiley.

    Book  Google Scholar 

  • Obsessive-Compulsive Cognitions Working Group (2001). Development and initial validation of the Obsessive Beliefs Questionnaire and the Interpretation of Intrusions Inventory. Behaviour Research and Therapy, 39, 987–1006.

    Google Scholar 

  • Oppen, P. van (1999). Cognitieve therapie bij dwangstoornis. In: S.M. Bögels & P. van Oppen (red.), Cognitieve therapie: theorie en praktijk (pp. 167–189). Houten/Diegem: Bohn Stafleu Van Loghum, Houten.

    Google Scholar 

  • Oppen, P. van, & Arntz, A. (1994). Cognitive therapy for obsessive-compulsive disorder. Behaviour Research and Therapy, 32, 79–87.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Oppen, P. van, & Balkom, A. van (2001). Obsessieve-compulsieve stoornis. In: A.J.L.M. van Balkom, P. van Oppen & R. van Dyck (red.), Behandelingsstrategieën bij angststoornissen (pp. 80–99). Houten/Diegem: Bohn Stafleu Van Loghum, Houten.

    Google Scholar 

  • Oppen, P. van, Haan, E. de, Balkom, A.J.L.M. van, Van Dyck, R., Hoogduin, C.A.L., & Spinhoven, Ph. (1995). Cognitive therapy and exposure in vivo in the treatment of obsessive-compulsive disorder. Behaviour Research and Therapy, 33, 379–390.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • O'Sullivan, G., & Marks, I.M. (1990). Long-term outcome of phobic and obsessive-compulsive disorders after exposure: A review. In: R. Noyes, M. Roth & G. Burrows (eds.), Handbook of anxiety. Volume 4 (pp. 87–108). Amsterdam: Elsevier.

    Google Scholar 

  • Pato, M.T., Zohar-Kadouch, R., Zohar, J, & Murphy, D. (1988). Return of symptoms after discontinuation of clomipramine in patients with obsessive-compulsive disorder. Journal of Clinical Psychiatry, 145, 1521–1527.

    CAS  Google Scholar 

  • Rachman, S.J., & de Silva, P. (1978). Abnormal and normal obsessions. Behaviour Research and Therapy, 16, 233–248.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Rachman, S., & Hodgson, R.J. (1980). Obsessions and compulsions. New York: Prentice Hall.

    Google Scholar 

  • Rachman, S., Hodgson, R.J., & Marks, I.M. (1971). The treatment of chronic obsessional neurosis. Behaviour Research and Therapy, 9, 237–247.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Riggs, D.S., & Foa, E.B. (1993). Obsessive compulsive disorder. In: D.H. Barlow (ed.), Clinical handbook of psychological disorders: A step-by-step treatment manual (2e druk, pp. 189–239). New York: Guilford Press.

    Google Scholar 

  • Salkovskis, P.M. (1985). Obsessional compulsive problems: A cognitive-behavioral analysis. Behaviour Research and Therapy, 23, 571–583.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Salkovskis, P.M., & Kirk, J. (1989). Obsessional disorders. In: K. Hawton, P.M. Salkovskis, J. Kirk & D.M. Clark (eds.), Cognitive behaviour therapy for psychiatric problems: A practical guide (pp. 129–168). Oxford: Oxford University Press.

    Google Scholar 

  • Salkovskis, P.M., & Kirk, J. (1997). Obsessive-compulsive disorder. In: D.M. Clark & C.G. Fairburn (eds.), Science and practice of cognitive behaviour therapy (pp.179–208). Oxford: Oxford University Press.

    Google Scholar 

  • Verbraak, M.J.P.M., & Hoogduin, C.A.L. (2001a). Cognitieve gedragstherapie: Behandelprotocol bij obsessieve-compulsieve stoornis. Therapeutenboek. Zeist: CURE & CARE Publishers.

    Google Scholar 

  • Verbraak, M.J.P.M., & Hoogduin, C.A.L. (2001b). Cognitieve gedragstherapie: Behandelprotocol bij obsessieve-compulsieve stoornis. Werkboek. Zeist: CURE & CARE Publishers.

    Google Scholar 

  • Verbraak, M.J.P.M., Hoogduin, C.A.L., Kampman, M., & Hendriks, G.J. (2001, juli). A double blind, placebo-controlled study into the relapse rate of patients with OCD discontinuing fluoxetine. Relapse prevention by means of cognitive behavior therapy. Paper presented at the World Congress of Behavioral and Cognitive Therapies, Vancouver, Canada.

    Google Scholar 

  • Visser, S., Hoekstra, R.J., & Emmelkamp, P.M.G. (1992). Follow-up study on behavioural treatment of obsessive-compulsive disorders. In: A. Ehlers,W. Fiegenbaum, I. Florin & J. Margraf (eds.), Perspectives and promises of clinical psychology (pp. 157–170). New York: Plenum.

    Google Scholar 

Download references

Authors
  1. M. J. P. M. Verbraak
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  2. C. A. L. Hoogduin
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  3. G. J. Methorst
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  4. W. J. J. M. Arts
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  5. A. M. D. Hansen
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  6. G. P. J. Keijsers
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

Editor information

G. P. J. Keijsers A. van Minnen C. A. L. Hoogduin

Rights and permissions

Reprints and permissions

Copyright information

© 2004 Bohn Stafleu Van Loghum, Houten

About this chapter

Cite this chapter

Verbraak, M.J.P.M., Hoogduin, C.A.L., Methorst, G.J., Arts, W.J.J.M., Hansen, A.M.D., Keijsers, G.P.J. (2004). Protocollaire behandeling van patiënten met een obsessieve-compulsieve stoornis:. In: Keijsers, G.P.J., van Minnen, A., Hoogduin, C.A.L. (eds) Protocollaire behandelingen in de ambulante geestelijke gezondheidszorg I. CCD-Reeks. Bohn Stafleu van Loghum, Houten. https://doi.org/10.1007/978-90-313-7117-4_3

Download citation

  • DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-313-7117-4_3

  • Publisher Name: Bohn Stafleu van Loghum, Houten

  • Print ISBN: 978-90-313-4249-5

  • Online ISBN: 978-90-313-7117-4

  • eBook Packages: Dutch language eBook collection

Publish with us

Policies and ethics

Search

Navigation