Skip to main content

Lesbisch specifieke hulpverlening

‘Dit is de vrouw met wie ik probeerde te praten’

  • Chapter
Vrouwenhulpverlening 1975-2000
  • 173 Accesses

Lesbisch specifieke hulpverlening is als specialisme ontwikkeld door een netwerk van lesbische vrouwen die werkzaam waren in de hulpverlening. Een diverse groep vrouwen onderzocht in welke context het leven en de gezondheidsproblemen van lesbische vrouwen beter konden worden begrepen. De vrouwen ontwikkelden expertise over de invloed van de maatschappelijke positie van homoseksuele vrouwen op hun gezondheid, de eigenheid van hun ervaringen en de manieren waarop zij hun problemen konden oplossen. Dit hoofdstuk geeft een overzicht van de uiteenlopende manieren waarop lesbisch specifieke hulpverlening gestalte kreeg. Het is gebaseerd op gesprekken met lesbische hulpverleensters over de noodzaak en ontwikkeling van lesbisch specifieke hulpverlening, over concrete initiatieven en over de betekenis van het door hen ontwikkelde netwerk. Het onderzoeken van de situatie van lesbische cliënten impliceerde altijd ook het onderzoeken van de eigen levens van de hulpverleensters. Hulpverlenen zat ‘dicht op de huid’.

Het is niet precies te definiëren hoe en wanneer de lesbisch specifieke hulpverlening (lshv) is ontstaan. Niemand besloot dat dit er moest komen, het werd niet opgericht. Wel zijn er verschillende ‘bewegingen’ naar het ontstaan hiervan. Verschillende contexten speelden een rol: de antipsychiatrie in de jaren '70 van de vorige eeuw, de ruimte die binnen de vrouwenbeweging ontstond om naast verbondenheid ook verschillen tussen vrouwen te benoemen en de opkomst van vrouwen binnen de homo-emancipatieorganisaties zoals Schorerstichting, een consultatiebureau voor homofilie en het Coc, de vereniging die voortkwam uit de Nederlandse Vereniging Tot Integratie Van Homofilie (Nvih). Binnen de vrouwenbeweging en binnen de vrouwenhulpverleningsprojecten was een groot aantal lesbische vrouwen actief. Deze lesbische hulpverleensters maakten tussen 1980 en 2000 een grote ontwikkeling door.

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this chapter

Institutional subscriptions

Preview

Unable to display preview. Download preview PDF.

Unable to display preview. Download preview PDF.

Similar content being viewed by others

Literatuur

  1. Instituut voor Voortgezette Agogische Beroeps Opleiding, leergang Vrouwen en Welzijn Amsterdam.

    Google Scholar 

  2. Adrie Bruggeman in interview afgenomen door Anne Swart (Arnhem 2007).

    Google Scholar 

  3. Coby Langenkamp in interview (2007) afgenomen door Anne Swart (Arnhem, 2007).

    Google Scholar 

  4. Obertha Holwerda (OH) in interview afgenomen door Anne Swart (Arnhem 2007).

    Google Scholar 

  5. Zie Van Mens-Verhulst, ‘Vrouwenzelfhulp’, dit boek.

    Google Scholar 

  6. Connie van Nieuwkerk in interview afgenomen door Anne Swart (Arnhem 2007). Neerslag in bezit van auteur.

    Google Scholar 

  7. Beja Wulff in interview afgenomen door Jelly Gorter (Klarenbeek 2007).

    Google Scholar 

  8. Zie Naezer, ‘De Maan’, dit boek.

    Google Scholar 

  9. Marleen Heeman in interview afgenomen door Josee Rothuizen (Amsterdam 2007). Neerslag in bezit van auteur.

    Google Scholar 

  10. Siny Plooij in interview afgenomen door Jelly Gorter (Klarenbeek 2007).

    Google Scholar 

  11. Colleen van Hutten in interview afgenomen door Lygia Wachter (Den Haag 2007).

    Google Scholar 

  12. Jelly Gorter in interview afgenomen door Anne Swart (Arnhem 2007).

    Google Scholar 

  13. Corry de Mos in interview afgenomen door Mies Cornelissen (Drenthe 2007).

    Google Scholar 

  14. De Mos in interview (2007).

    Google Scholar 

  15. Zie ook Gail Pheterson, ‘Bondgenootschap tussen vrouwen: een theoretiese en empiriese analyse van onderdrukking en bevrijding’, Psychologie en Maatschappij, 1982, 6 (3), pp. 398–424.

    Google Scholar 

  16. Lieneke Akkerman in interview afgenomen door Anne Swart (Arnhem 2007).

    Google Scholar 

  17. Akkerman in interview (2007).

    Google Scholar 

  18. Holwerda in interview (2007).

    Google Scholar 

  19. Zie Van Gorp, ‘Opleidingen Vhv’, dit boek.

    Google Scholar 

  20. Coby Langenkamp en Anne Swart. Voor een liefde lang: Communicatie, autonomie en verbondenheid in lesbische relaties. (Amsterdam: Van Gennep, 1990)

    Google Scholar 

  21. Coby Langenkamp, ‘Lesbische relaties’, in: Liever lesbisch (Amsterdam: Schorerboeken 2001).

    Google Scholar 

  22. Onno de Zwart, Een relevante factor voor de hulpverlening, onderzoek naar de toegankelijkheid van psycho-sociale hulpverlening in Rotterdam voor homo mannen en lesbische vrouwen (Rotterdam: Ggd, afd. Gvo, Bureau Homo/Lesbische emancipatie 1990).

    Google Scholar 

  23. Gerdien Kapma in interview afgenomen door Anne Swart (Arnhem 2007).

    Google Scholar 

  24. Deze geschiedenis is uitgebreid beschreven in: Karin de Bruin en Mike Balkema (red.) Liever vrouwen. Theorie en praktijk van de lesbisch-specifieke hulpverlening (Amsterdam: Schorer Boeken 2001).

    Google Scholar 

  25. Diagnostiek van Mentale Stoornissen (DSM) wordt uitgegeven door de American Psychiatric Association, die grote invloed heeft op de psychiatrische en psychologische diagnostiek.

    Google Scholar 

  26. Judith Schuyf, Een stilzwijgende samenzwering (Amsterdam: Stichting beheer IISG 1994).

    Google Scholar 

  27. Karin de Bruin, ‘De verborgen geschiedenis van lesbische vrouwen’, in: Karin de Bruin en Mike Balkema (red.) Liever vrouwen. Theorie en praktijk van de lesbisch-specifieke hulpverlening (Amsterdam: Schorer Boeken 2001).

    Google Scholar 

  28. Langenkamp en Bruggeman in interview (2007).

    Google Scholar 

  29. Heeman in interview (2007).

    Google Scholar 

  30. Langenkamp in interview (2007).

    Google Scholar 

  31. Colleen van Hutten, ‘Van dans naar worsteling’, in: Dixi Hansen en Anja Meulenbelt (red.) Werken met liefde (Amsterdam: Schorer i.s.m. Van Gennep 1992).

    Google Scholar 

  32. Van Hutten (1992).

    Google Scholar 

  33. Anne Swart, Navigeren op woelig water, lezing op het congres van het Landelijk Netwerk Lesbische Hulpverleensters (Baarn 1993).

    Google Scholar 

  34. Henk van den Boogaard, Het consultatiebureau voor homofilie; het ontstaan van de Jhr Mr J.A. Schorerstichting (Amsterdam: Schorer 1991).

    Google Scholar 

  35. Riek Stienstra, 1974–2002 directeur van de SAD Schorerstichting, had zitting in de stuurgroep vrouwenhulpverlening in het project Dce en vertegenwoordigde daarin ook de lesbisch specifieke hulpverlening.

    Google Scholar 

  36. Anne Swart, 3 jaar hulpverlening voor lesbiese vrouwen; verslag 1984–1985–1986 (Arnhem: Stichting Iris 1987).

    Google Scholar 

  37. Nicole Tamsma, Yvon Luijck en Henneh de Ruijter, Een alledaags verschijnsel: studiedag over lesbische cliënten in de reguliere hulpverlening (Rotterdam: Federatie Amw 1989).

    Google Scholar 

  38. Lesbische vrouwen en hulpverlening, Maanboek 2 (Amsterdam: De Maan 1983).

    Google Scholar 

  39. Heeman in interview (2007).

    Google Scholar 

  40. Er bestaat onduidelijkheid over data, begin jaren negentig.

    Google Scholar 

  41. Onno de Zwart, Een relevante factor voor de hulpverlening (Rotterdam: Ggd Rotterdam 1990).

    Google Scholar 

  42. Lygia Wachter in interview afgenomen door Coby Langenkamp (Soesterberg 2007).

    Google Scholar 

  43. Vanuit Nederlands centrum Geestelijke volksgezondheid (NcGv) uitgevoerd door Erna Gaal, begeleid door Mieke te Vaarwerk. Onderzoek en boek werden gesubsidieerd door het ministerie van Wvc, Mama Cash en de Schorerstichting. Aan het symposium droegen ook het Psychiatrisch Centrum Joris in Delft en donateurs financieel bij.

    Google Scholar 

  44. Erna Gaal en Mieke te Vaarwater, Alsof het niet bestaat, lesbische cliënten in de intramurale psychiatrie (Utrecht/Houten: NcGv i.s.m. Bohn Stafleu Van Loghum 1993).

    Google Scholar 

  45. ‘Heteronorm te vaak centraal. Interview met Tiny Welman, Astrid Rijkes, Inger Hansson’, Nieuwsbrief project vrouwenhulpverlening, 1991 (12).

    Google Scholar 

  46. Vanuit het Rotterdamse overleg met Stichting Federatie Amw, Ggd, Buro Homo En Lesbische Emancipatie En Stichting Sfinx.

    Google Scholar 

  47. Projectplan lesbische hulpverlening (Riagg Rijnmond noordwest, afdeling Vhv 1992); Pauline Beusekamp, Tequila van den Boogaard, Verslag 1994–1996 Project lesbische hulpverlening (Riagg Rijmond noordwest, 1997).

    Google Scholar 

  48. Langenkamp in interview (2007).

    Google Scholar 

  49. Men was ‘vergeten’ maatschappelijk werkers op te nemen in de wet Big.

    Google Scholar 

  50. Van Nieuwkerk in interview (2007).

    Google Scholar 

  51. Vormingscentra werden gesubsidieerd door het Ministerie van Wvc.

    Google Scholar 

  52. De verslagen 1990, 1991, 1992 zijn bewaard gebleven en ter inzage in Iiav. Opnames van alle congressen Lshv zijn op DVD gezet met subsidie van Mama Cash en Anna Blamanhuis. Zij zijn beschikbaar in het Lesbisch Archief Anna Blamanhuis te Leeuwarden. Zij geven een beeld van een sprankelende en inspirerende traditie.

    Google Scholar 

  53. Langenkamp in interview (2007).

    Google Scholar 

  54. Langenkamp in interview (2007).

    Google Scholar 

  55. Activiteiten van de Belgische collega's leidden o.a. tot de publicatie: Karin Bergen, Een regenboog aan uitdagingen: Onderzoek uitgevoerd in opdracht van de Vlaamse minister bevoegd voor het Gelijkekansenbeleid (Brussel: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 1999).

    Google Scholar 

  56. Henneh de Ruijter in interview afgenomen door Coby Langenkamp (Soesterberg 2007).

    Google Scholar 

  57. Wachter in interview (2007).

    Google Scholar 

  58. Akkerman in interview (2007).

    Google Scholar 

  59. Wulff in interview (2007).

    Google Scholar 

  60. Plooij in interview (2007).

    Google Scholar 

  61. Kapma in interview (2007).

    Google Scholar 

  62. Langenkamp in interview (2007).

    Google Scholar 

  63. Diverse verslagen van studiedagen zijn ter inzage in het Iiav.

    Google Scholar 

  64. Coby Langenkamp, Coming-in en coming-out: Draaiboek therapiegroep‘acceptatie en zelfwaardering’ voor lesbische cliënten (Vlaardingen, Riagg Rijnmond Noordwest 1997).

    Google Scholar 

  65. Langenkamp in interview (2007).

    Google Scholar 

  66. Wachter in interview (2007).

    Google Scholar 

  67. Een uitgebreide literatuurlijst is te vinden in De Bruin en Balkema (2001).

    Google Scholar 

  68. Joann Loulan, The Lesbian Erotic Dance: butch, femme, androgyny and other rhytmes (San Francisco: Spinsters Book Company 1990).

    Google Scholar 

  69. Joan Nestle, ‘De Ommekeer’, Bad attitude, 1984, 1, (2).

    Google Scholar 

  70. Anne Swart, ‘Butch/femme, geschiedenis of actualiteit?’, Tijdschrift voor feministische hulpverlening ViaVia, 1990, 6 (1).

    Google Scholar 

  71. Langenkamp in interview (2007).

    Google Scholar 

  72. Mike Balkema, Pauline Beusekamp, Coby Langenkamp, Inger Hansson en Anne Swart, Actuele vragen en discussies over de seksuele identiteit van vrouwen (Amsterdam: SAD-Schorerstichting en Riagg Rijmond Noordwest 1998).

    Google Scholar 

  73. Coby Langenkamp en Anne Swart, ‘Psychotherapie bij lesbische cliënten: de therapeut als “wetende getuige”’, Tijdschrift voor psychotherapie, 20 (3), pp. 170–176.

    Google Scholar 

  74. Langenkamp in interview (2007).

    Google Scholar 

  75. Wachter in interview (2007).

    Google Scholar 

  76. Van Nieuwkerk in interview (2007).

    Google Scholar 

  77. Holwerda in interview (2007).

    Google Scholar 

  78. Wulff in interview (2007).

    Google Scholar 

  79. Siny Plooij heeft alle video-opnames gemaakt tijdens de congressen.

    Google Scholar 

  80. Plooij in interview (2007).

    Google Scholar 

  81. Akkerman in interview (2007).

    Google Scholar 

  82. De Mos in interview (2007).

    Google Scholar 

  83. Kapma in interview (2007).

    Google Scholar 

  84. Van Hutten in interview (2007).

    Google Scholar 

  85. Langenkamp in interview (2007).

    Google Scholar 

Download references

Authors

Editor information

Janneke van Mens-Verhulst Berteke Waaldijk

Copyright information

© 2008 Bohn Stafleu van Loghum

About this chapter

Cite this chapter

Swart, A. (2008). Lesbisch specifieke hulpverlening. In: van Mens-Verhulst, J., Waaldijk, B. (eds) Vrouwenhulpverlening 1975-2000. Bohn Stafleu van Loghum, Houten. https://doi.org/10.1007/978-90-313-6307-0_7

Download citation

  • DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-313-6307-0_7

  • Publisher Name: Bohn Stafleu van Loghum, Houten

  • Print ISBN: 978-90-313-5542-6

  • Online ISBN: 978-90-313-6307-0

  • eBook Packages: Dutch language eBook collection

Publish with us

Policies and ethics