Lesbisch specifieke hulpverlening is als specialisme ontwikkeld door een netwerk van lesbische vrouwen die werkzaam waren in de hulpverlening. Een diverse groep vrouwen onderzocht in welke context het leven en de gezondheidsproblemen van lesbische vrouwen beter konden worden begrepen. De vrouwen ontwikkelden expertise over de invloed van de maatschappelijke positie van homoseksuele vrouwen op hun gezondheid, de eigenheid van hun ervaringen en de manieren waarop zij hun problemen konden oplossen. Dit hoofdstuk geeft een overzicht van de uiteenlopende manieren waarop lesbisch specifieke hulpverlening gestalte kreeg. Het is gebaseerd op gesprekken met lesbische hulpverleensters over de noodzaak en ontwikkeling van lesbisch specifieke hulpverlening, over concrete initiatieven en over de betekenis van het door hen ontwikkelde netwerk. Het onderzoeken van de situatie van lesbische cliënten impliceerde altijd ook het onderzoeken van de eigen levens van de hulpverleensters. Hulpverlenen zat ‘dicht op de huid’.
Het is niet precies te definiëren hoe en wanneer de lesbisch specifieke hulpverlening (lshv) is ontstaan. Niemand besloot dat dit er moest komen, het werd niet opgericht. Wel zijn er verschillende ‘bewegingen’ naar het ontstaan hiervan. Verschillende contexten speelden een rol: de antipsychiatrie in de jaren '70 van de vorige eeuw, de ruimte die binnen de vrouwenbeweging ontstond om naast verbondenheid ook verschillen tussen vrouwen te benoemen en de opkomst van vrouwen binnen de homo-emancipatieorganisaties zoals Schorerstichting, een consultatiebureau voor homofilie en het Coc, de vereniging die voortkwam uit de Nederlandse Vereniging Tot Integratie Van Homofilie (Nvih). Binnen de vrouwenbeweging en binnen de vrouwenhulpverleningsprojecten was een groot aantal lesbische vrouwen actief. Deze lesbische hulpverleensters maakten tussen 1980 en 2000 een grote ontwikkeling door.
Preview
Unable to display preview. Download preview PDF.
Similar content being viewed by others
Literatuur
Instituut voor Voortgezette Agogische Beroeps Opleiding, leergang Vrouwen en Welzijn Amsterdam.
Adrie Bruggeman in interview afgenomen door Anne Swart (Arnhem 2007).
Coby Langenkamp in interview (2007) afgenomen door Anne Swart (Arnhem, 2007).
Obertha Holwerda (OH) in interview afgenomen door Anne Swart (Arnhem 2007).
Zie Van Mens-Verhulst, ‘Vrouwenzelfhulp’, dit boek.
Connie van Nieuwkerk in interview afgenomen door Anne Swart (Arnhem 2007). Neerslag in bezit van auteur.
Beja Wulff in interview afgenomen door Jelly Gorter (Klarenbeek 2007).
Zie Naezer, ‘De Maan’, dit boek.
Marleen Heeman in interview afgenomen door Josee Rothuizen (Amsterdam 2007). Neerslag in bezit van auteur.
Siny Plooij in interview afgenomen door Jelly Gorter (Klarenbeek 2007).
Colleen van Hutten in interview afgenomen door Lygia Wachter (Den Haag 2007).
Jelly Gorter in interview afgenomen door Anne Swart (Arnhem 2007).
Corry de Mos in interview afgenomen door Mies Cornelissen (Drenthe 2007).
De Mos in interview (2007).
Zie ook Gail Pheterson, ‘Bondgenootschap tussen vrouwen: een theoretiese en empiriese analyse van onderdrukking en bevrijding’, Psychologie en Maatschappij, 1982, 6 (3), pp. 398–424.
Lieneke Akkerman in interview afgenomen door Anne Swart (Arnhem 2007).
Akkerman in interview (2007).
Holwerda in interview (2007).
Zie Van Gorp, ‘Opleidingen Vhv’, dit boek.
Coby Langenkamp en Anne Swart. Voor een liefde lang: Communicatie, autonomie en verbondenheid in lesbische relaties. (Amsterdam: Van Gennep, 1990)
Coby Langenkamp, ‘Lesbische relaties’, in: Liever lesbisch (Amsterdam: Schorerboeken 2001).
Onno de Zwart, Een relevante factor voor de hulpverlening, onderzoek naar de toegankelijkheid van psycho-sociale hulpverlening in Rotterdam voor homo mannen en lesbische vrouwen (Rotterdam: Ggd, afd. Gvo, Bureau Homo/Lesbische emancipatie 1990).
Gerdien Kapma in interview afgenomen door Anne Swart (Arnhem 2007).
Deze geschiedenis is uitgebreid beschreven in: Karin de Bruin en Mike Balkema (red.) Liever vrouwen. Theorie en praktijk van de lesbisch-specifieke hulpverlening (Amsterdam: Schorer Boeken 2001).
Diagnostiek van Mentale Stoornissen (DSM) wordt uitgegeven door de American Psychiatric Association, die grote invloed heeft op de psychiatrische en psychologische diagnostiek.
Judith Schuyf, Een stilzwijgende samenzwering (Amsterdam: Stichting beheer IISG 1994).
Karin de Bruin, ‘De verborgen geschiedenis van lesbische vrouwen’, in: Karin de Bruin en Mike Balkema (red.) Liever vrouwen. Theorie en praktijk van de lesbisch-specifieke hulpverlening (Amsterdam: Schorer Boeken 2001).
Langenkamp en Bruggeman in interview (2007).
Heeman in interview (2007).
Langenkamp in interview (2007).
Colleen van Hutten, ‘Van dans naar worsteling’, in: Dixi Hansen en Anja Meulenbelt (red.) Werken met liefde (Amsterdam: Schorer i.s.m. Van Gennep 1992).
Van Hutten (1992).
Anne Swart, Navigeren op woelig water, lezing op het congres van het Landelijk Netwerk Lesbische Hulpverleensters (Baarn 1993).
Henk van den Boogaard, Het consultatiebureau voor homofilie; het ontstaan van de Jhr Mr J.A. Schorerstichting (Amsterdam: Schorer 1991).
Riek Stienstra, 1974–2002 directeur van de SAD Schorerstichting, had zitting in de stuurgroep vrouwenhulpverlening in het project Dce en vertegenwoordigde daarin ook de lesbisch specifieke hulpverlening.
Anne Swart, 3 jaar hulpverlening voor lesbiese vrouwen; verslag 1984–1985–1986 (Arnhem: Stichting Iris 1987).
Nicole Tamsma, Yvon Luijck en Henneh de Ruijter, Een alledaags verschijnsel: studiedag over lesbische cliënten in de reguliere hulpverlening (Rotterdam: Federatie Amw 1989).
Lesbische vrouwen en hulpverlening, Maanboek 2 (Amsterdam: De Maan 1983).
Heeman in interview (2007).
Er bestaat onduidelijkheid over data, begin jaren negentig.
Onno de Zwart, Een relevante factor voor de hulpverlening (Rotterdam: Ggd Rotterdam 1990).
Lygia Wachter in interview afgenomen door Coby Langenkamp (Soesterberg 2007).
Vanuit Nederlands centrum Geestelijke volksgezondheid (NcGv) uitgevoerd door Erna Gaal, begeleid door Mieke te Vaarwerk. Onderzoek en boek werden gesubsidieerd door het ministerie van Wvc, Mama Cash en de Schorerstichting. Aan het symposium droegen ook het Psychiatrisch Centrum Joris in Delft en donateurs financieel bij.
Erna Gaal en Mieke te Vaarwater, Alsof het niet bestaat, lesbische cliënten in de intramurale psychiatrie (Utrecht/Houten: NcGv i.s.m. Bohn Stafleu Van Loghum 1993).
‘Heteronorm te vaak centraal. Interview met Tiny Welman, Astrid Rijkes, Inger Hansson’, Nieuwsbrief project vrouwenhulpverlening, 1991 (12).
Vanuit het Rotterdamse overleg met Stichting Federatie Amw, Ggd, Buro Homo En Lesbische Emancipatie En Stichting Sfinx.
Projectplan lesbische hulpverlening (Riagg Rijnmond noordwest, afdeling Vhv 1992); Pauline Beusekamp, Tequila van den Boogaard, Verslag 1994–1996 Project lesbische hulpverlening (Riagg Rijmond noordwest, 1997).
Langenkamp in interview (2007).
Men was ‘vergeten’ maatschappelijk werkers op te nemen in de wet Big.
Van Nieuwkerk in interview (2007).
Vormingscentra werden gesubsidieerd door het Ministerie van Wvc.
De verslagen 1990, 1991, 1992 zijn bewaard gebleven en ter inzage in Iiav. Opnames van alle congressen Lshv zijn op DVD gezet met subsidie van Mama Cash en Anna Blamanhuis. Zij zijn beschikbaar in het Lesbisch Archief Anna Blamanhuis te Leeuwarden. Zij geven een beeld van een sprankelende en inspirerende traditie.
Langenkamp in interview (2007).
Langenkamp in interview (2007).
Activiteiten van de Belgische collega's leidden o.a. tot de publicatie: Karin Bergen, Een regenboog aan uitdagingen: Onderzoek uitgevoerd in opdracht van de Vlaamse minister bevoegd voor het Gelijkekansenbeleid (Brussel: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 1999).
Henneh de Ruijter in interview afgenomen door Coby Langenkamp (Soesterberg 2007).
Wachter in interview (2007).
Akkerman in interview (2007).
Wulff in interview (2007).
Plooij in interview (2007).
Kapma in interview (2007).
Langenkamp in interview (2007).
Diverse verslagen van studiedagen zijn ter inzage in het Iiav.
Coby Langenkamp, Coming-in en coming-out: Draaiboek therapiegroep‘acceptatie en zelfwaardering’ voor lesbische cliënten (Vlaardingen, Riagg Rijnmond Noordwest 1997).
Langenkamp in interview (2007).
Wachter in interview (2007).
Een uitgebreide literatuurlijst is te vinden in De Bruin en Balkema (2001).
Joann Loulan, The Lesbian Erotic Dance: butch, femme, androgyny and other rhytmes (San Francisco: Spinsters Book Company 1990).
Joan Nestle, ‘De Ommekeer’, Bad attitude, 1984, 1, (2).
Anne Swart, ‘Butch/femme, geschiedenis of actualiteit?’, Tijdschrift voor feministische hulpverlening ViaVia, 1990, 6 (1).
Langenkamp in interview (2007).
Mike Balkema, Pauline Beusekamp, Coby Langenkamp, Inger Hansson en Anne Swart, Actuele vragen en discussies over de seksuele identiteit van vrouwen (Amsterdam: SAD-Schorerstichting en Riagg Rijmond Noordwest 1998).
Coby Langenkamp en Anne Swart, ‘Psychotherapie bij lesbische cliënten: de therapeut als “wetende getuige”’, Tijdschrift voor psychotherapie, 20 (3), pp. 170–176.
Langenkamp in interview (2007).
Wachter in interview (2007).
Van Nieuwkerk in interview (2007).
Holwerda in interview (2007).
Wulff in interview (2007).
Siny Plooij heeft alle video-opnames gemaakt tijdens de congressen.
Plooij in interview (2007).
Akkerman in interview (2007).
De Mos in interview (2007).
Kapma in interview (2007).
Van Hutten in interview (2007).
Langenkamp in interview (2007).
Editor information
Copyright information
© 2008 Bohn Stafleu van Loghum
About this chapter
Cite this chapter
Swart, A. (2008). Lesbisch specifieke hulpverlening. In: van Mens-Verhulst, J., Waaldijk, B. (eds) Vrouwenhulpverlening 1975-2000. Bohn Stafleu van Loghum, Houten. https://doi.org/10.1007/978-90-313-6307-0_7
Download citation
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-313-6307-0_7
Publisher Name: Bohn Stafleu van Loghum, Houten
Print ISBN: 978-90-313-5542-6
Online ISBN: 978-90-313-6307-0
eBook Packages: Dutch language eBook collection