Zusammenfassung
Der Bannbruch gem. § 372 AO stellt Zuwiderhandlungen gegen Ein-, Aus- oder Durchfuhrverbote (Verbringungsverbote) unter Strafe.
Access this chapter
Tax calculation will be finalised at checkout
Purchases are for personal use only
Notes
- 1.
Ebner, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 3; Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 1.
- 2.
BGH B. v. 16.10.1981 – 2 StR 408/81 – BGHSt 30, 237.
- 3.
Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 2; Ebner, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 2.
- 4.
BGH U. v. 22.02.1973 – 1 StR 606/72 – BGHSt 25, 137.
- 5.
Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 3.
- 6.
Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 3; Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 3; Ebner, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 5.
- 7.
Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 5; Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 1.
- 8.
Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 5.
- 9.
Str., näher Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 3.
- 10.
Ebner, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 4; Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 6.
- 11.
BGH B. v. 07.09.1956 – StB 28/56 – BGHSt 9, 351; Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 12; Ebner, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 15.
- 12.
Vgl. Ebner, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 15; Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 12, jeweils m. w. N.
- 13.
Ebner, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 25; Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 31.
- 14.
Ebner, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 16.
- 15.
Ebner, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 21.
- 16.
Vgl. Ebner, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 22.
- 17.
Ebner, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 16 ff.; Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 36.
- 18.
Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 21; Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 36.
- 19.
Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 33.
- 20.
BGH U. v. 14.06.1955 – 2 StR 136/55 – BGHSt 7, 359.
- 21.
Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 33 m. w. N.
- 22.
Ebner, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 26; Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 32.
- 23.
Vgl. zu europarechtlichen Verbringungsverboten Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 16 ff.; Ebner, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 41 ff.
- 24.
Vgl. Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 13.
- 25.
Vgl. Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 20; Ebner, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 53 ff.; Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 14 ff.; vgl. zudem die Vorschriftensammlung der Bundesfinanzverwaltung (E-VSF).
- 26.
Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 20.
- 27.
Ebner, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 40.
- 28.
Vgl. Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 7.
- 29.
Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 15; Ebner, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 41.
- 30.
Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 15; a. A. Ebner, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 42, der auf den Zweck der Vorschrift vor dem Hintergrund der Gefahrenabwehr abstellen will.
- 31.
Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 16.
- 32.
Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 17.
- 33.
Vgl. Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 16 ff.; Ebner, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 41 ff.
- 34.
Ausführlich Kingreen, in: Calliess/Ruffert, EUV/AEUV, 6. Aufl. 2022, Art. 36 AEUV Rn. 76 ff.
- 35.
Streinz, in: Streinz, EUV/AEUV, 3. Aufl. 2018, Art. 4 EUV Rn. 39.
- 36.
Vgl. Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 53.
- 37.
Vgl. Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 54; Ebner, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 70; vgl. hierzu bereits oben, Ausführungen zu § 370 AO.
- 38.
Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 54; Ebner, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 70.
- 39.
Vgl. zur Strafbarkeit des im Ausland begangenen Versuchs eines Bannbruchs Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 64 f.
- 40.
Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 60 m. w. N.
- 41.
Ebner, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 73; BGH U. v. 19.01.1965 – 1 StR 541/64 – BGHSt 20, 150; a. A. Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 61.
- 42.
Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 62.
- 43.
Vgl. ausführlich zum unmittelbaren Ansetzen zum Bannbruch Ebner, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 72 ff.; Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 60 ff.
- 44.
Ebner, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 74 m. w. N.
- 45.
Ebner, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 75.
- 46.
BGH U. v. 22.02.1973 – 1 StR 606/72 – BGHSt 25, 137; BGH U. v. 24.11.1982 – 3 StR 384/82 – BGHSt 31, 163; Ebner, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 75.
- 47.
BGH U. v. 21.12.1982 – 1 StR 662/82 – BGHSt 31, 178; BGH B. v. 06.03.1992 – 3 StR 398/91 – NStZ 1992, 338.
- 48.
BGH U. v. 24.06.1952 – 1 StR 316/51 – BGHSt 3, 40; BGH U. v. 24.10.1989 – 5 StR 314/89 – NStZ 1990, 39; Ebner, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 76 m. w. N.; Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 72.
- 49.
BGH B. v. 01.02.2007 – 5 StR 372/06 – NJW 2007, 1294; Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 72; Ebner, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 76.
- 50.
BGH U. v. 04.05.1983 – 2 StR 661/82 – NJW 1983, 1985; vgl. zudem ausführlich zur Vollendung und Beendigung Ebner, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 74 ff.; Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 72 ff.
- 51.
Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 104 ff.
- 52.
Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 77.
- 53.
Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 80.
- 54.
Vgl. Ebner, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 81; vgl. zur Ablehnung der Rechtsfigur Kindhäuser, LPK, 9. Aufl. 2022, § 25 Rn. 56; B. Heinrich, AT, 7. Aufl. 2022, Rn. 1324.
- 55.
Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 90 m. w. N. zur a. A.
- 56.
Ebner, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 84.
- 57.
Vgl. Ebner, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 84.
- 58.
Vgl. Ebner, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 85.
- 59.
Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 82.
- 60.
So Ebner, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 85; Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 92.
- 61.
Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 372 AO Rn. 95.
- 62.
Ebner, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 86.
- 63.
Hierzu statt aller H. E. Müller, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2021, § 154 Rn. 4.
- 64.
Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 5; Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 373 AO Rn. 10.
- 65.
Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 4 m. w. N.
- 66.
Zumindest potenziell, § 373 II AO setzt keine Mitwirkung eines anderen Bandenmitglieds voraus.
- 67.
Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 4.
- 68.
So richtigerweise Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 373 AO Rn. 11.
- 69.
Mittelbar schützt § 373 AO so das durch das Verbringungsverbot geschützte Rechtsgut.
- 70.
Vgl. Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 373 AO Rn. 11; Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 7; Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 4.
- 71.
Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 10; Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 373 AO Rn. 14.
- 72.
Verordnung (EU) Nr. 952/2013, Vgl. § 1 I, 4 ZollVG.
- 73.
Vgl. ausführlich zu erfassten Abgaben Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 11 ff.; Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 373 AO Rn. 14 ff.
- 74.
Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 373 AO Rn. 30; Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 12; Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 22.
- 75.
Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 23.
- 76.
Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 23.
- 77.
Vgl. Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 45; Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 373 AO Rn. 56.
- 78.
BGH B. v. 04.03.2003 – GSSt 2/02 – BGHSt 48, 197.
- 79.
Vgl. zudem Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 23.
- 80.
Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 23.
- 81.
Vgl. Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 24.
- 82.
Vgl. Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 25 m. w. N.
- 83.
Vgl. zum Streit um sukzessive Qualifikationen Eisele, BT II, 6. Aufl. 2021, Rn. 183 f.; aus der Rspr. vgl. zuletzt BGH B. v. 20.09.2022 – 3 StR 200/22 – NStZ 2023, 511 (Anm. RÜ2 2023, 63); BGH B. v. 11.10.2017 – 4 StR 322/17 – NStZ 2018, 148 (Anm. famos 8/2018; Kudlich NStZ 2018, 149); BGH B. v. 10.11.2015 – 3 StR 357/15 – NStZ 2016, 421 = NStZ-RR 2016, 173; BGH U. v. 04.08.2016 – 4 StR 195/16 – NStZ-RR 2016, 339; BGH B. v. 26.11.2013 – 3 StR 261/13 – NStZ-RR 2014, 110; BGH B. v. 05.12.2013 – 2 StR 454/13 – NStZ-RR 2014, 82; BGH B. v. 10.11.2015 – 3 StR 357/15 – NStZ 2016, 421 = NStZ-RR 2016, 173; BGH U. v. 04.08.2016 – 4 StR 195/16 – NStZ-RR 2016, 339; OLG Hamburg, U. v. 28.12.2016 – 1 Rev 78/16 – NStZ-RR 2017, 72 (Anm. Peglau jurisPR-StrafR 4/2017 Anm. 4).
- 84.
Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 48 m. w. N.
- 85.
Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 51.
- 86.
Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 51; Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 373 AO Rn. 64.
- 87.
Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 373 AO Rn. 64.
- 88.
Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 25; Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 50.
- 89.
BGH U. v. 18.02.1981 – 2 StR 720/80 – BGHSt 30, 44; Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 50 m. w. N.
- 90.
Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 52; BGH B. v. 17.06.1998 – 2 StR 167/98 – BGHSt 44, 103; BGH U. v. 11.05.1999 – 4 StR 380/98 – BGHSt 45, 92.
- 91.
Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 53.
- 92.
Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 53.
- 93.
Näher Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 54; Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 29; Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 373 AO Rn. 69.
- 94.
BGH U. v. 18.01.2007 – 4 StR 394/06 – NStZ 2007, 332 m. w. N.
- 95.
BGH U. v. 13.11.1991 – 5 StR 477/91 – BGHSt 38, 116; Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 55.
- 96.
Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 32.
- 97.
Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 32.
- 98.
Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 373 AO Rn. 71.
- 99.
Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 56.
- 100.
Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 373 AO Rn. 71; Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 58.
- 101.
Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 373 AO Rn. 71 m. w. N.
- 102.
Zsf. Fischer, StGB, 70. Aufl. 2023, § 244 Rn. 34; näher Schild GA 1982, 55; aus der Rspr. vgl. zuletzt BGH B. v. 15.11.2022 – 6 StR 68/22 – NJW 2023, 307 = NStZ-RR 2023, 14 (Anm. Hecker JuS 2023, 371); BGH B. v. 08.11.2022 – 2 StR 102/22 – StV 2023, 474; BGH B. v. 02.06.2022 – 2 StR 12/22 – NStZ 2023, 503 = StV 2023, 471 (Anm. Rückert/Oğlakcıoğlu NStZ 2023, 506); BGH U. v. 08.12.2021 – 5 StR 236/21 – NStZ 2022, 409 (Anm. von Heintschel-Heinegg JA 2022, 432; RÜ 2022, 174; famos 12/2022; Hoven NStZ 2022, 412; Schladitz wistra 2022, 111); BGH U. v. 29.09.2021 – 2 StR 313/20 – StV 2022, 387 (Anm. RÜ 2022, 239; RÜ2 2022, 88); BGH B. v. 22.09.2021 – 1 StR 131/21 – NStZ-RR 2022, 18 = StV 2022, 586; BGH B. v. 16.04.2015 – 1 StR 490/14 – NStZ 2016, 42 = StV 2015, 754 und 2016, 364 (Anm. Bosch Jura 2015, 1137; Hecker JuS 2015, 1132; LL 2015, 827; RÜ 2015, 516; Wollschläger StV 2015, 754; Erb StV 2016, 366); BGH B. v. 03.06.2015 – 4 StR 193/15 – NStZ 2015, 647; BGH U. v. 21.07.2015 – 2 StR 441/14 – NStZ-RR 2016, 11; BGH U. v. 10.08.2016 – 2 StR 22/16 – NStZ-RR 2016, 375; BGH U. v. 10.08.2016 – 2 StR 579/15 – NStZ 2017, 351 (Anm. LL 2017, 314; RÜ 2017, 29); BGH U. v. 13.10.2016 – 4 StR 239/16 – NJW 2017, 743 = StV 2018, 102 (Anm. Bosch Jura 2017, 360; Fickenscher NJW 2017, 744); BGH U. v. 25.01.2017 – 5 StR 364/16 – NStZ-RR 2017, 114; BGH U. v. 19.04.2017 – 2 StR 290/16 – NStZ-RR 2017, 248; BGH B. v. 08.06.2017 – 1 StR 188/17 – NStZ-RR 2017, 283; BGH B. v. 09.06.2017 – 1 StR 45/17 – NStZ-RR 2017, 305; BGH U. v. 14.06.2017 – 2 StR 14/17 – NStZ-RR 2017, 340.
- 103.
Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 373 AO Rn. 81.
- 104.
Fischer, StGB, 70. Aufl. 2023, § 244 Rn. 36; aus der Rspr. vgl. zuletzt BGH U. v. 05.07.2012 – 3 StR 119/12 (Anm. Puppe, AT, 3. Aufl. 2016, § 23 Rn. 5 ff.; Bosch JK 2013 StGB § 244a/2; Hecker JuS 2013, 177; LL 2013, 349; RÜ 2013, 31); BGH B. v. 10.10.2012 – 2 StR 120/12 – StV 2013, 508; BGH U. v. 18.10.2012 – 2 StR 529/11 – NStZ-RR 2013, 208; BGH U. v. 21.07.2015 – 2 StR 441/14 – NStZ-RR 2016, 11; BGH U. v. 19.11.2015 – 4 StR 115/15 – NStZ 2016, 280 (Anm. Satzger Jura 2016, 1084); BGH U. v. 10.08.2016 – 2 StR 22/16 – NStZ-RR 2016, 375; BGH U. v. 25.01.2017 – 5 StR 364/16 – NStZ-RR 2017, 114; BGH U. v. 29.09.2021 – 2 StR 313/20 – StV 2022, 387 (Anm. RÜ 2022, 239; RÜ2 2022, 88); BGH B. v. 02.06.2022 – 2 StR 12/22 – NStZ 2023, 503 = StV 2023, 471 (Anm. Rückert/Oğlakcıoğlu NStZ 2023, 506); BGH B. v. 08.11.2022 – 2 StR 102/22 – StV 2023, 474.
- 105.
Kindhäuser, LPK, 9. Aufl. 2022, § 244 Rn. 29, 32; aus der Rspr. vgl. zuletzt BGH U. v. 20.12.2012 – 4 StR 55/12 – BGHSt 58, 102 = NJW 2013, 883 = NStZ 2013, 234 (Anm. Jäger JA 2013, 868; Hecker JuS 2013, 656; RÜ 2013, 233; famos 8/2013; Schiemann NJW 2013, 888; Schlösser NStZ 2013, 629; Eisenberg JR 2013, 232); BGH B. v. 03.06.2015 – 4 StR 193/15 – NStZ 2015, 647; BGH U. v. 21.07.2015 – 2 StR 441/14 – NStZ-RR 2016, 11; BGH B. v. 03.09.2015 – 3 StR 236/15 – NStZ 2016, 415 = NStZ-RR 2016, 374 (Anm. Patzak NStZ 2016, 418); BGH U. v. 25.01.2017 – 5 StR 364/16 – NStZ-RR 2017, 114; BGH B. v. 09.06.2017 – 1 StR 45/17 – NStZ-RR 2017, 305; BGH U. v. 15.05.2018 – 1 StR 159/17 – NStZ-RR 2018, 368 = StV 2019, 49 (Anm. Grosse-Wilde wistra 2019, 72); BGH B. v. 05.12.2018 – 4 StR 392/18 – NStZ 2019, 416; BGH B. v. 22.01.2019 – 2 StR 212/18 – NStZ 2019, 414 = StV 2020, 387; BGH U. v. 22.05.2019 – 2 StR 353/18 – NStZ-RR 2019, 311; BGH U. v. 14.04.2021 – 5 StR 102/20 – NStZ-RR 2021, 342 = StV 2022, 23; BGH B. v. 22.04.2020 – 1 StR 61/20 – NStZ 2021, 55 = StV 2021, 450; BGH U. v. 08.12.2021 – 5 StR 236/21 – NStZ 2022, 409 (Anm. von Heintschel-Heinegg JA 2022, 432; RÜ 2022, 174; famos 12/2022; Hoven NStZ 2022, 412; Schladitz wistra 2022, 111); BGH B. v. 02.06.2022 – 2 StR 12/22 – NStZ 2023, 503 = StV 2023, 471 (Anm. Rückert/Oğlakcıoğlu NStZ 2023, 506).
- 106.
H.M., Eisele, BT II, 6. Aufl. 2021, Rn. 220; aus der Rspr. vgl. BGH U. v. 04.06.1996 – 1 StR 235/96 – NStZ 1996, 442 = StV 1996, 483; BGH B. v. 26.09.2013 – 2 StR 256/13 – StV 2014, 613.
- 107.
Fischer, StGB, 70. Aufl. 2023, § 244 Rn. 36; aus der Rspr. vgl. zuletzt BGH B. v. 10.10.2012 – 2 StR 120/12 – StV 2013, 508; BGH U. v. 21.07.2015 – 2 StR 441/14 – NStZ-RR 2016, 11; BGH B. v. 02.06.2022 – 2 StR 12/22 – NStZ 2023, 503 = StV 2023, 471 (Anm. Rückert/Oğlakcıoğlu NStZ 2023, 506).
- 108.
Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 67 m. w. N.
- 109.
Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 69 m. w. N.
- 110.
Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 373 AO Rn. 102; Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 69.
- 111.
Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 71.
- 112.
BGH B. v. 22.03.2001 – GSSt 1/00 – BGHSt 46, 321; Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 71 m. w. N.
- 113.
Kindhäuser, LPK, 9. Aufl. 2022, § 244 Rn. 33; aus der Rspr. vgl. zuletzt BGH B. v. 07.08.2014 – 3 StR 105/14 – NStZ 2015, 207 = StV 2015, 673 (Anm. Kudlich JA 2015, 152; LL 2015, 259; RÜ 2015, 101); BGH B. v. 12.11.2015 – 3 StR 346/15 – StV 2016, 556; BGH U. v. 06.11.2019 – 2 StR 87/19 – StV 2020, 243 (Anm. RÜ 2020, 239); BGH B. v. 22.04.2020 – 1 StR 61/20 – NStZ 2021, 55 = StV 2021, 450; BGH B. v. 01.09.2020 – 2 StR 264/20 – NStZ-RR 2021, 13; BGH U. v. 14.04.2021 – 5 StR 102/20 – NStZ-RR 2021, 342 = StV 2022, 23; BGH B. v. 22.09.2021 – 1 StR 131/21 – NStZ-RR 2022, 18 = StV 2022, 586; BGH B. v. 08.11.2022 – 2 StR 102/22 – StV 2023, 474; BGH B. v. 15.11.2022 – 6 StR 68/22 – NJW 2023, 307 = NStZ-RR 2023, 14 (Anm. Hecker JuS 2023, 371).
- 114.
Z. B. Bosch in: Sch/Sch, 30. Aufl. 2019, § 244 Rn. 35.
- 115.
S. nur Joecks/Jäger, StGB, 13. Aufl. 2021, § 244 Rn. 46 ff.
- 116.
BGH U. v. 08.11.1951 – 4 StR 563/51 – BGHSt 1, 383; vgl. ausführlich zur Gewerbsmäßigkeit Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 17 ff.; Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 31 ff.; Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 373 AO Rn. 35 ff.; zur Frage, ob Gewerbsmäßigkeit bereits bei der ersten Tatbegehung vorliegen kann, s. Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 17.
- 117.
Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 18.
- 118.
Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 19.
- 119.
Vgl. Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 20.
- 120.
Hierzu Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 85; Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 373 AO Rn. 110 ff.
- 121.
Vgl. Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 86.
- 122.
Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 87.
- 123.
Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 373 AO Rn. 24.
- 124.
Vgl. Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 374 AO Rn. 10.
- 125.
Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 374 AO Rn. 10.
- 126.
Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 374 AO Rn. 11.
- 127.
Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 374 AO Rn. 12; a. A. Rönnau NStZ 2000, 513; zur grundsätzlichen Kritik an § 374 AO Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 374 AO Rn. 14 m. w. N.
- 128.
Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 374 AO Rn. 15; BGH B. v. 16.10.1981 – 2 StR 408/81 – BGHSt 30, 237.
- 129.
Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 374 AO Rn. 8; Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 374 AO Rn. 15.1.
- 130.
Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 374 AO Rn. 9.
- 131.
BGH U. v. 12.04.1956 – 4 StR 60/56 – BGHSt 9, 137.
- 132.
Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 374 AO Rn. 16; Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 374 AO Rn. 18.
- 133.
Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 374 AO Rn. 16; Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 374 AO Rn. 18.
- 134.
Vgl. zu Einfuhr- und Ausfuhrabgaben Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 374 AO Rn. 18.
- 135.
Vgl. ausführlich Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 374 AO Rn. 20 ff.
- 136.
Vgl. schon oben; Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 374 AO Rn. 25.
- 137.
Vgl. Tormöhlen, in: HHSp, 274. Lfg. 2023, § 374 AO Rn. 23 ff. m. w. N.
- 138.
Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 374 AO Rn. 16 m. w. N.
- 139.
So Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 374 AO Rn. 17.1; Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 374 AO Rn. 16; a. A. Tormöhlen, in: HHSp, 274. Lfg. 2023, § 374 AO Rn. 24.
- 140.
BGH U. v. 07.11.2007 – 5 StR 371/07 – wistra 2008, 105; Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 374 AO Rn. 48.
- 141.
So Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 374 AO Rn. 17.1; Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 374 AO Rn. 16; a. A. Tormöhlen, in: HHSp, 274. Lfg. 2023, § 374 AO Rn. 25.
- 142.
Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 374 AO Rn. 20.
- 143.
Vgl. dazu Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 374 AO Rn. 20.
- 144.
Vgl. nur Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 374 AO Rn. 23.
- 145.
BayObLG B. v. 18.03.2003 – 4St RR 19/03 – BayObLGSt 2003, 30; Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 372 AO Rn. 23 m. w. N.
- 146.
So Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 374 AO Rn. 23.
- 147.
So zutreffend Tormöhlen, in: HHSp, 274. Lfg. 2023, § 374 AO Rn. 16.
- 148.
Fischer, StGB, 70. Aufl. 2023, § 259 Rn. 10; aus der Rspr. vgl. OLG Hamburg U. v. 19.12.1951 – Ss 168/51 – NJW 1952, 636; BGH U. v. 22.10.1953 – 4 StR 112/53 – BGHSt 5, 47 = NJW 1954, 119 (Anm. Welzel JZ 1954, 128; Mezger JZ 1954, 312; Welzel JZ 1954, 429); BGH U. v. 05.12.1990 – 2 StR 287/90; BGH B. v. 02.06.2005 – 4 StR 64/05 – NStZ-RR 2005, 236; BGH B. v. 07.11.2018 – 4 StR 395/18 – NStZ 2019, 80 (Anm. RÜ 2019, 109).
- 149.
Eisele, BT II, 6. Aufl. 2021, Rn. 1153; aus der Rspr. vgl. RG U. v. 20.01.1922 – 1242/21 – RGSt 56, 335.
- 150.
Fischer, StGB, 70. Aufl. 2023, § 259 Rn. 10; aus der Rspr. vgl. RG U. v. 11.12.1888 – 2731/88 – RGSt 18, 303; RG U. v. 20.02.1930 – III 17/30 – RGSt 64, 21; RG U. v. 10.02.1939 – 1 D 1015/38 – RGSt 73, 104; OLG Düsseldorf U. v. 04.05.1950 – Ss 92/50 – NJW 1950, 715 (Anm. Roesen NJW 1950, 716); OLG Hamburg U. v. 19.12.1951 – Ss 168/51 – NJW 1952, 636; BGH U. v. 05.12.1990 – 2 StR 287/90.
- 151.
Joecks/Jäger, StGB, 13. Aufl. 2021, § 259 Rn. 26; aus der Rspr. vgl. zuletzt BGH B. v. 13.11.2012 – 3 StR 364/12 – NStZ-RR 2013, 78; BGH B. v. 07.09.2016 – 1 StR 202/16 – NStZ-RR 2016, 367 = StV 2017, 679; BGH U. v. 10.10.2018 – 2 StR 564/17 – BGHSt 63, 274 = NJW 2019, 1540 = NStZ 2019, 474 = StV 2019, 672 (Anm. Bosch Jura 2019, 896; Jäger JA 2019, 548; LL 2019, 610; RÜ 2019, 380; Jahn NJW 2019, 1542; Eidam NStZ 2019, 477; Ruppert NStZ-RR 2019, 212; Altenhain StV 2019, 674; Heger/Weiss JR 2019, 644); BGH B. v. 31.10.2018 – 2 StR 281/18 – BGHSt 63, 228 = NJW 2019, 1311 = StV 2019, 678 (Anm. Bosch Jura 2019, 680; Eisele JuS 2019, 915; LL 2019, 468; RÜ 2019, 308; Mitsch NJW 2019, 1258); BGH B. v. 07.11.2018 – 4 StR 395/18 – NStZ 2019, 80 (Anm. RÜ 2019, 109); KG B. v. 05.03.2020 – (2) 161 Ss 190/19 (41/19) – NStZ 2021, 175 = StV 2020, 673; BGH B. v. 20.05.2020 – 2 StR 611/19 – NStZ 2022, 480 = StV 2020, 745 (Anm. RÜ 2020, 578; Bock NStZ 2022, 482); BGH B. v. 01.09.2022 – 1 StR 233/22 – NStZ 2023, 297 (Anm. Ebner wistra 2023, 39; Gehm NZWiSt 2023, 76); BGH B. v. 08.03.2022 – 3 StR 456/21 – StV 2023, 536.
- 152.
Aus der Rspr. vgl. OLG Schleswig U. v. 20.08.1975 – 1 Ss 435/75 – NJW 1975, 2217; BGH U. v. 05.12.1990 – 2 StR 287/90; BGH B. v. 07.11.2018 – 4 StR 395/18 – NStZ 2019, 80 (Anm. RÜ 2019, 109).
- 153.
Eisele, BT II, 6. Aufl. 2021, Rn. 1154; Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 374 AO Rn. 29; aus der Rspr. vgl. KG U. v. 15.10.2009 – 8 U 26/09; BGH U. v. 08.03.2012 – 4 StR 629/11 – NJW 2012, 3737 = NStZ-RR 2012, 247; BGH B. v. 13.11.2012 – 3 StR 364/12 – NStZ-RR 2013, 78.
- 154.
Altenhain, in: NK, 5. Aufl. 2017, § 259 Rn. 45.
- 155.
Eisele, BT II, 6. Aufl. 2021, Rn. 1154.
- 156.
Vgl. Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 374 AO Rn. 31 m. w. N., der eine Übertragung aufgrund divergierenden Rechtsgüterschutzes für bedenklich hält und eine eigenmächtige Übernahme ausreichen lassen will.
- 157.
Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 374 AO Rn. 32; Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 374 AO Rn. 52.
- 158.
Hierzu Blei JA 1976, 731; Maiwald FS Roxin 2011, 1019.
- 159.
Joecks/Jäger, StGB, 13. Aufl. 2021, § 259 Rn. 30; aus der Rspr. vgl. zuletzt BGH B. v. 07.05.2014 – 1 StR 150/14 – NStZ 2014, 577 = StV 2015, 116 (Anm. RÜ 2014, 716); OLG Köln B. v. 04.07.2017 – III-1 RVs 137/17 (Anm. Jahn JuS 2017, 1128); BGH U. v. 30.09.2020 – 3 StR 511/19 – NStZ-RR 2021, 7; BGH B. v. 01.09.2022 – 1 StR 233/22 – NStZ 2023, 297 (Anm. Ebner wistra 2023, 39; Gehm NZWiSt 2023, 76).
- 160.
H.M., Eisele, BT II, 6. Aufl. 2021, Rn. 1160; a. A. Kindhäuser, LPK, 9. Aufl. 2022, § 259 Rn. 23; Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 374 AO Rn. 33; aus der Rspr. vgl. RG U. v. 06.06.1899 – 1930/99 – RGSt 32, 214; RG U. v. 21.12.1933 – II 1254/33 – RGSt 67, 430; BGH U. v. 01.04.1953 – 3 StR 584/52 – BGHSt 4, 122 = NJW 1953, 995 (Anm. Maurach JZ 1953, 605); BGH U. v. 12.04.1956 – 4 StR 60/56 – BGHSt 9, 137 = NJW 1956, 998 (Anm. Maurach JZ 1956, 608); BGH U. v. 24.10.1956 – 2 StR 402/56 – BGHSt 10, 1 = NJW 1957, 150 (Anm. Maurach JZ 1957, 184); BGH U. v. 29.07.1976 – 4 StR 312/76 – NJW 1976, 1950 (Anm. Meyer MDR 1977, 372); BGH U. v. 04.11.1976 – 4 StR 255/76 – BGHSt 27, 45 = NJW 1977, 205 (Anm. Kühl, Höchstrichterliche Rspr. BT, 2002, Nr. 61; Hemmer-BGH-Classics Strafrecht, 2003, Nr. 73; Blei JA 1977, 140; Hassemer JuS 1977, 413; Franke NJW 1977, 857; Meyer JR 1977, 126); BGH U. v. 11.09.1991 – 3 StR 96/91 – NStZ 1992, 36.
- 161.
Kindhäuser, LPK, 9. Aufl. 2022, § 259 Rn. 23; näher Dencker FS Küper 2007, 9; aus der Rspr. vgl. RG U. v. 29.06.1920 – IV 599/20 – RGSt 55, 58; BGH B. v. 12.04.1994 – 1 StR 189/94 – NStZ 1994, 395 (Anm. Otto JK 1995 StGB § 259/12).
- 162.
Hierzu zsf. Eisele, BT II, 6. Aufl. 2021, Rn. 1163; Hillenkamp/Cornelius, 40 Probleme aus dem Strafrecht BT, 13. Aufl. 2020, 40. Problem; Blei JA 1976, 731; Zieschang GS Schlüchter 2002, 403; Sorge ZJS 2015, 33; aus der Rspr. vgl. zuletzt BGH B. v. 04.02.2010 – 3 StR 555/09 – NStZ-RR 2010, 210; BGH B. v. 15.08.2013 – 2 ARs 299/13; BGH B. v. 20.08.2013 – 5 Ars 34/13 (Anm. Eggers jurisPR-StrafR 20/2013 Anm. 2); BGH B. v. 21.08.2013 – 1 Ars 6/13 (Anm. Dehne-Niemann HRRS 2015, 72); BGH B. v. 08.10.2013 – 4 Ars 7/13; BGH B. v. 27.03.2014 – 4 StR 341/13 – StV 2015, 117; BGH B. v. 07.05.2014 – 1 StR 150/14 – NStZ 2014, 577 = StV 2015, 116 (Anm. RÜ 2014, 716); BGH B. v. 13.08.2015 – 2 StR 26/15 (Anm. Dehne-Niemann wistra 2016, 216); OLG Hamburg B. v. 12.01.2016 – 2 Rev 80/15 – NStZ-RR 2016, 118; BGH B. v. 13.07.2016 – 1 StR 108/16 – NStZ 2017, 359 = StV 2018, 40 (Anm. Fitzer jurisPR-StrafR 11/2017 Anm. 3; Deckers NZWiSt 2017, 237); OLG Köln B. v. 04.07.2017 – III-1 RVs 137/17 (Anm. Jahn JuS 2017, 1128); BGH B. v. 31.10.2018 – 2 StR 281/18 – BGHSt 63, 228 = NJW 2019, 1311 = StV 2019, 678 (Anm. Bosch Jura 2019, 680; Eisele JuS 2019, 915; LL 2019, 468; RÜ 2019, 308; Mitsch NJW 2019, 1258); BGH U. v. 30.09.2020 – 3 StR 511/19 – NStZ-RR 2021, 7; BGH B. v. 08.03.2022 – 3 StR 456/21 – StV 2023, 536.
- 163.
Kindhäuser, in: LPK, 9. Aufl. 2022, § 259 Rn. 26.
- 164.
Seit BGH B. v. 22.10.2013 – 3 StR 69/13 – BGHSt 59, 40.
- 165.
Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 374 AO Rn. 36 m. w. N.
- 166.
Hierzu Blei JA 1976, 731; Schwabe/Zitzen JA 2005, 193; Maiwald FS Roxin 2011, 1019; Küper JZ 2015, 1032.
- 167.
Kindhäuser, LPK, 9. Aufl. 2022, § 259 Rn. 28; aus der Rspr. vgl. zuletzt OLG Köln B. v. 04.07.2017 – III-1 RVs 137/17 (Anm. Jahn JuS 2017, 1128); BGH B. v. 31.10.2018 – 2 StR 281/18 – BGHSt 63, 228 = NJW 2019, 1311 = StV 2019, 678 (Anm. Bosch Jura 2019, 680; Eisele JuS 2019, 915; LL 2019, 468; RÜ 2019, 308; Mitsch NJW 2019, 1258); BGH U. v. 24.04.2019 – 1 StR 81/18 – NJW 2019, 3167 = StV 2020, 776 (Anm. Weidemann wistra 2019, 463); BGH B. v. 25.11.2021 – 4 StR 103/21 – NStZ 2022, 219 und 250 = NStZ-RR 2022, 51 (Anm. Hecker JuS 2022, 780); BGH B. v. 13.07.2016 – 1 StR 108/16 – NStZ 2017, 359 = StV 2018, 40 (Anm. Fitzer jurisPR-StrafR 11/2017 Anm. 3; Deckers NZWiSt 2017, 237); BGH B. v. 31.10.2018 – 2 StR 281/18 – BGHSt 63, 228 = NJW 2019, 1311 = StV 2019, 678 (Anm. Bosch Jura 2019, 680; Eisele JuS 2019, 915; LL 2019, 468; RÜ 2019, 308; Mitsch NJW 2019, 1258); BGH B. v. 06.03.2019 – 3 StR 4/19 – NStZ-RR 2019, 180; BGH U. v. 24.04.2019 – 1 StR 81/18 – NJW 2019, 3167 = StV 2020, 776 (Anm. Weidemann wistra 2019, 463); BGH B. v. 25.11.2021 – 4 StR 103/21 – NStZ 2022, 219 und 250 = NStZ-RR 2022, 51 (Anm. Hecker JuS 2022, 780); BGH B. v. 08.03.2022 – 3 StR 456/21 – StV 2023, 536.
- 168.
Eisele, BT II, 6. Aufl. 2021, Rn. 1158.
- 169.
Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 374 AO Rn. 41.
- 170.
Hierzu Kindhäuser, LPK, 9. Aufl. 2022, § 259 Rn. 28; aus der Rspr. vgl. BGH B. v. 13.08.2015 – 2 StR 26/15 (Anm. Dehne-Niemann wistra 2016, 216).
- 171.
Vgl. zur Ansicht des für das Steuerstrafrecht zuständigen 1. Strafsenats des BGH Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 374 AO Rn. 42.
- 172.
BGH B. v. 09.02.2012 – 1 StR 2012 – BGHSt 57, 151.
- 173.
Vgl. Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 374 AO Rn. 84 ff.
- 174.
Tormöhlen, in: HHSp, 274. Lfg. 2023, § 374 AO Rn. 60; Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 374 AO Rn. 56 m. w. N.
- 175.
Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 374 AO Rn. 57; Tormöhlen, in: HHSp, 274. Lfg. 2023, § 374 AO Rn. 61 m. w. N.
- 176.
Tormöhlen, in: HHSp, 274. Lfg. 2023, § 374 AO Rn. 61.
- 177.
Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 374 AO Rn. 86; Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 374 AO Rn. 41; Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 374 AO Rn. 58.
- 178.
Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 374 AO Rn. 58; a. A. Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 374 AO Rn. 50, der eine unsachgemäße Vorverlagerung der Strafbarkeit befürchtet.
- 179.
Ebner, in: MK-StGB, 4. Aufl. 2023, § 374 AO Rn. 55 ff.; zum unmittelbaren Ansetzen zur Steuerhehlerei ausf. Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 374 AO Rn. 64 ff.; aus der Rspr. zuletzt BGH B. v. 22.09.2022 – 1 StR 233/22 – NStZ 2023, 297 (Anm. Gehm NZWiSt 2023, 74).
- 180.
Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 374 AO Rn. 26.
- 181.
Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 374 AO Rn. 28.
- 182.
BGH U. v. 11.07.2019 – 1 StR 634/18 – BGHSt 64, 152 = NJW 2020, 412.
- 183.
Hierzu Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 374 AO Rn. 45.
- 184.
Hierzu ausführlich Hilgers-Klautzsch, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 374 AO Rn. 106 ff.
- 185.
Vgl. Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 374 AO Rn. 66.
- 186.
Vgl. Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 374 AO Rn. 95 m. w. N.
- 187.
Vgl. Jäger, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 374 AO Rn. 95 m. w. N.
- 188.
Karstens, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 369 AO Rn. 156.
- 189.
Ransiek, in: Kohlmann, Steuerstrafrecht, 79. Lfg. 2023, § 369 AO Rn. 37; Karstens, in: Joecks/Jäger/Randt, Steuerstrafrecht, 9. Aufl. 2023, § 369 AO Rn. 156.
Author information
Authors and Affiliations
Rights and permissions
Copyright information
© 2024 Springer-Verlag GmbH Deutschland, ein Teil von Springer Nature
About this chapter
Cite this chapter
Bock, D., Fülscher, F.S. (2024). Sonstiges Steuerstrafrecht. In: Steuerstrafrecht. Springer-Lehrbuch. Springer, Berlin, Heidelberg. https://doi.org/10.1007/978-3-662-68569-3_4
Download citation
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-662-68569-3_4
Published:
Publisher Name: Springer, Berlin, Heidelberg
Print ISBN: 978-3-662-68568-6
Online ISBN: 978-3-662-68569-3
eBook Packages: Social Science and Law (German Language)