Zusammenfassung
Didaktische Aufsätze:
-
Geilen, Probleme des § 323c StGB, Jura 1983, 78 und 138
-
Seelmann, Unterlassene Hilfeleistung“ oder: Was darf das Strafrecht?, JuS 1995, 281
-
Geppert, Die unterlassene Hilfeleistung (§ 323c StGB), Jura 2005, 39
Notes
- 1.
Zu § 323c I StGB Gallas JZ 1952, 396; Welzel NJW 1953, 327; Naucke FS Welzel 1974, 761; Geilen Jura 1983, 78 und 138; Kargl GA 1994, 247; Seelmann JuS 1995, 281; Pawlik GA 1995, 360; Seebode FS Kohlmann 2003, 279; Geppert Jura 2005, 39; Spendel FS Seebode 2008, 377; Rechtsprechungsübersicht bei Horn/Hoyer JZ 1987, 965.
- 2.
Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 323c Rn. 1; aus der Rspr. vgl. BGH U. v. 08.04.1960 – 4 StR 2/60 – BGH U. v. 08.04.1960 – 4 StR 2/60 – BGHSt 14, 213 = NJW 1960, 1261 (Anm. Kühl, Höchstrichterliche Rspr. BT, 2002, Nr. 87); OLG Celle B. v. 26.04.1988 – 3 Ws 103/88 – NStZ 1988, 568; OLG Düsseldorf B. v. 23.04.1992 – 1 Ws 244/92 – NJW 1992, 2370; BGH B. v. 22.01.2002 – 4 StR 392/01 – NJW 2002, 1356 = NStZ 2002, 385.
- 3.
Fischer, StGB, 64. Aufl. 2017, § 323c Rn. 1; näher Kühl FS Frisch 2013, 785; Frisch GA 2016, 121; aus der Rspr. vgl. OLG Neustadt U. v. 09.03.1949 – Ss 3/49 (Anm. Busch SJZ 1949, 654); OLG Oldenburg U. v. 06.06.1950 – Ss 51/50 (Anm. Erbs JR 1951, 212); BGH B. v. 10.03.1954 – GSSt 4/53 – BGHSt 6, 147 = NJW 1954, 1049 (Anm. Kühl, Höchstrichterliche Rspr. BT, 2002, Nr. 86; Heinitz JR 1954, 403; Gallas JZ 1954, 641; Schweiger NJW 1955, 816).
- 4.
Fischer, StGB, 64. Aufl. 2017, § 323c Rn. 1.
- 5.
Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 323c Rn. 6; aus der Rspr. vgl. zuletzt BGH U. v. 20.10.2011 – 4 StR 71/11 – BGHSt 57, 42 = NJW 2012, 1237 = NStZ 2012, 142 = StV 2012, 403 (Anm. Bosch JK 2012 StGB § 13 I/45; Jäger JA 2012, 395; Wagner ZJS 2012, 704; LL 2012, 269; RÜ 2012, 97; famos 6/2012; Mansdörfer/Trüg StV 2012, 432; Roxin JR 2012, 305; Schramm JZ 2012, 969; Kudlich HRRS 2012, 177; Kuhn wistra 2012, 297; Poguntke CCZ 2012, 158; Bülte NZWiSt 2012, 176; Schlösser NZWiSt 2012, 281; Zimmermann WiJ 2013, 94; Selbmann HRRS 2014, 235); OLG Koblenz B. v. 14.03.2014 – 5 U 9/14 (Anm. Ambrosy jurisPR-StrafR 11/2014 Anm. 3).
- 6.
S. Kindhäuser, LPK, 7. Aufl. 2017, § 323c Rn. 5f.
- 7.
Fischer, StGB, 64. Aufl. 2017, § 323c Rn. 6; aus der Rspr. vgl. zuletzt BGH U. v. 12.08.2015 – 2 StR 115/15 – NStZ-RR 2015, 375.
- 8.
Zur Verschlimmerung einer bereits bestehenden Krankheit OLG Düsseldorf B. v. 24.06.1991 – 5 Ss 206/91 – 68/91 I – NJW 1991, 2979 = NStZ 1991, 531 (Anm. Hassemer JuS 1992, 163; Meurer JR 1992, 38); AG Berlin-Tiergarten B. v. 02.03.1990 – (255a) 52 Js 889/89 (143/89) – NStZ 1991, 236 (Anm. Otto JK 1991 StGB § 323c/3; Rudolphi NStZ 1991, 237); OLG Düsseldorf B. v. 14.11.1994 – 5 Ss 330/94 – 127/94 I – NJW 1995, 799.
- 9.
Ganz h.M., s. nur Fischer, StGB, 64. Aufl. 2017, § 323c Rn. 3.
- 10.
S. von Heintschel-Heinegg, in: BeckOK-StGB, Stand 01.05.2017, § 323c Rn. 8; aus der Rspr. vgl. zuletzt BGH U. v. 15.09.2015 – 5 StR 363/15 – NStZ 2016, 153.
- 11.
Hierzu Wessels/Hettinger, BT 1, 40. Aufl. 2016, Rn. 1044; Freund, in: MK-StGB, 2. Aufl. 2014, § 323c Rn. 29ff.; Stein FS Küper 2007, 607; aus der Rspr. vgl. BGH U. v. 16.02.2000 – 2 StR 582/99 – NStZ 2000, 414 (Notwehr) = StV 2001, 616 (Anm. Puppe, AT, 3. Aufl. 2016, § 29 Rn. 5ff.; LL 2000, 810; RÜ 2000, 421; RA 2000, 474; Geppert JK 2001 StGB § 13/31; Schröder JA 2001, 191; Engländer JuS 2001, 958).
- 12.
AG Berlin-Tiergarten B. v. 02.03.1990 – (255a) 52 Js 889/89 (143/89) – NStZ 1991, 236.
- 13.
Wessels/Hettinger, BT 1, 40. Aufl. 2016, Rn. 1044.
- 14.
BGH U. v. 16.02.2000 – 2 StR 582/99 – NStZ 2000, 414 (415).
- 15.
Freund, in: MK-StGB, 2. Aufl. 2014, § 323c Rn. 19, 41.
- 16.
Hierzu Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 323c Rn. 21f.; aus der Rspr. vgl. BGH B. v. 02.03.1962 – 4 StR 355/61 – BGHSt 17, 166 = NJW 1962, 1212 und 1782 (Anm. Preuße JuS 1962, 406); BGH U. v. 22.03.1966 – 1 StR 567/65 – BGHSt 21, 50 = NJW 1966, 1172; OLG Karlsruhe B. v. 10.08.1979 – 3 Ss 90/79 – NJW 1979, 2360 (Anm. Bruns JR 1980, 297); OLG Köln B. v. 19.07.1990 – 2 Zs 126/89 (31) – NJW 1991, 764.
- 17.
Hilgendorf, in: Arzt/Weber/Heinrich/Hilgendorf, BT, 3. Aufl. 2015, 39/21.
- 18.
S. Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 323c Rn. 21f.
- 19.
Hierzu Stein, in: SK-StGB, 9. Aufl. 2016, § 323c Rn. 18f.; Seeler NJW 1958, 1860; Weber NJW 1959, 134; Kauczor NJW 1962, 479; Kohlhaas NJW 1973, 548; Schmidhäuser FS Welzel 1974, 801; Geilen JZ 1975, 145; Bringewat ZStW 1975, 623; Roxin FS Dreher 1977, 331; Spann/Liebhardt/Braun FS Bockelmann 1979, 487; Bottke GA 1982, 346; Herzberg JA 1985, 131, 177, 265 und 336; Dölling NJW 1986, 1011; Herzberg NJW 1986, 1635; Neumann JA 1987, 244; Schreiber FS Jakobs 2007, 615; Kutzer FS Schöch 2010, 481; Kutzer ZRP 2012, 135; Henking JZ 2015, 174; aus der Rspr. vgl. zuletzt OLG Hamburg B. v. 08.06.2016 – 1 Ws 131/16 – NStZ 2016, 530 (Anm. RÜ 2016, 640; Miebach NStZ 2016, 536; Wilhelm HRRS 2017, 68).
- 20.
In letzterem Sinne etwa Eisele, BT I, 4. Aufl. 2017, Rn. 1252.
- 21.
Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 323c Rn. 13; aus der Rspr. vgl. BGH U. v. 19.01.1954 – 1 StR 132/53 – NJW 1954, 728.
- 22.
Kindhäuser, LPK, 7. Aufl. 2017, § 323c Rn. 11.
- 23.
Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 323c Rn. 13.
- 24.
Freund, in: MK-StGB, 2. Aufl. 2014, § 323c Rn. 75.
- 25.
Hierzu zsf. Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 323c Rn. 19f.; näher Schaffstein FS Dreher 1977, 147; aus der Rspr. vgl. BGH B. v. 02.03.1962 – 4 StR 355/61 – BGHSt 17, 166 = NJW 1962, 1212 und 1782 (Anm. Preuße JuS 1962, 406); OLG Hamm Vorlageb. v. 11.07.1961 – 1 Ss 651/61 – NJW 1961, 1648 und 1962, 1224; BGH U. v. 22.03.1966 – 1 StR 567/65 – BGHSt 21, 50 = NJW 1966, 1172; BGH U. v. 03.04.1985 – 2 StR 63/85 – NStZ 1985, 409 = StV 1987, 21 (Anm. Frellesen StV 1987, 22).
- 26.
S.o.
- 27.
S. Eisele, BT I, 4. Aufl. 2017, Rn. 1268.
- 28.
Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 323c Rn. 19f.
- 29.
Fischer, StGB, 64. Aufl. 2017, § 323c Rn. 11; aus der Rspr. vgl. BGH U. v. 26.10.1982 – 1 StR 413/82 – NJW 1983, 350 = NStZ 1983, 313 (Anm. Geilen JK 1983 StGB § 323c/1; Sonnen JA 1983, 287; Hassemer JuS 1983, 474; Lilie NStZ 1983, 314; Geiger JZ 1983, 153; Ulrich MedR 1983, 137; Kreuzer JR 1984, 294).
- 30.
Freund, in: MK-StGB, 2. Aufl. 2014, § 323c Rn. 81; aus der Rspr. vgl. OLG Düsseldorf B. v. 24.06.1991 – 5 Ss 206/91 – 68/91 I – NJW 1991, 2979 = NStZ 1991, 531 (Anm. Hassemer JuS 1992, 163; Meurer JR 1992, 38).
- 31.
Eisele, BT I, 4. Aufl. 2017, Rn. 1257; näher Stein FS Küper 2007, 607; aus der Rspr. vgl. zuletzt BGH U. v. 15.09.2015 – 5 StR 363/15 – NStZ 2016, 153.
- 32.
S. Freund, in: MK-StGB, 2. Aufl. 2014, § 323c Rn. 84; aus der Rspr. vgl. OLG Karlsruhe B. v. 10.08.1979 – 3 Ss 90/79 – NJW 1979, 2360 (Anm. Bruns JR 1980, 297); BGH U. v. 08.10.1996 – 5 StR 458/96 – NStZ 1997, 127.
- 33.
Sternberg-Lieben/Hecker, in: Sch/Sch, 29. Aufl. 2014, § 323c Rn. 15; aus der Rspr. vgl. BayObLG U. v. 30.11.1956 – RReg. 3 St 227/56 – NJW 1957, 354.
- 34.
Eisele, BT I, 4. Aufl. 2017, Rn. 1260; aus der Rspr. vgl. BGH U. v. 03.12.1982 – 2 StR 494/82 – NStZ 1983, 117 (Anm. Seier JA 1983, 393); BGH U. v. 04.12.2007 – 5 StR 324/07 – NStZ 2008, 276 = StV 2008, 182 (Anm. Satzger JK 2008 StGB § 13/40; RA 2008, 159; Kühl HRRS 2008, 359; Wilhelm NStZ 2009, 15).
- 35.
Hierzu Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 323c Rn. 27ff.; näher Henkel FS Mezger 1954, 249; Stree FS Lenckner 1998, 393; aus der Rspr. vgl. BGH B. v. 02.03.1962 – 4 StR 355/61 – BGHSt 17, 166 = NJW 1962, 1212 und 1782 (Anm. Preuße JuS 1962, 406).
- 36.
S. Kindhäuser, LPK, 7. Aufl. 2017, § 323c Rn. 16; aus der Rspr. vgl. BGH U. v. 14.11.1957 – 4 StR 532/57 – BGH U. v. 14.11.1957 – 4 StR 532/57 – BGHSt 11, 135 = NJW 1958, 390 (Anm. Schröder JR 1958, 186); BGH U. v. 01.04.1958 – 1 StR 24/58 – BGHSt 11, 353 = NJW 1958, 957 (Anm. Welzel JZ 1958, 494); OLG Hamm U. v. 12.01.1959 – 2 Ss 156/58 – NJW 1959, 1504 (Anm. Hartung JZ 1960, 98); BGH U. v. 27.03.1979 – 5 StR 59/79; LG Mannheim U. v. 03.05.1990 – (12) 2 Ns 70/89 – NJW 1990, 2212 (Anm. Sonnen JA 1990, 358; Sonnen NK 1990/4, 42).
- 37.
Fischer, StGB, 64. Aufl. 2017, § 323c Rn. 16; aus der Rspr. vgl. BGH U. v. 29.11.1963 – 4 StR 390/63 – BGHSt 19, 167 = NJW 1964, 731 (Anm. Willms JuS 1964, 330; Schröder JR 1964, 227); BGH U. v. 23.03.1993 – 1 StR 21/93 – BGHSt 39, 164 = NJW 1993, 1871 = NStZ 1993, 441 (Anm. Kühl, Höchstrichterliche Rspr. BT, 2002, Nr. 88; Geppert JK 1993 StGB § 323c/3; Tag JR 1995, 133).
- 38.
Hierzu Furtner NJW 1961, 1196; Ulsenheimer GA 1972, 1; aus der Rspr. vgl. OLG Hamm U. v. 12.01.1959 – 2 Ss 156/58 – NJW 1959, 1504 (Anm. Hartung JZ 1960, 98); BGH U. v. 29.11.1963 – 4 StR 390/63 – BGHSt 19, 167 = NJW 1964, 731 (Anm. Willms JuS 1964, 330; Schröder JR 1964, 227); BGH U. v. 23.03.1993 – 1 StR 21/93 – BGHSt 39, 164 = NJW 1993, 1871 = NStZ 1993, 441 (Anm. Kühl, Höchstrichterliche Rspr. BT, 2002, Nr. 88; Geppert JK 1993 StGB § 323c/3; Tag JR 1995, 133); BGH U. v. 08.10.1996– 5 StR 458/96 – NStZ 1997, 127.
- 39.
Rengier, BT II, 18. Aufl. 2017, § 42 Rn. 15.
- 40.
Stein, in: SK-StGB, 9. Aufl. 2016, § 323c Rn. 36.
- 41.
Eisele, BT I, 4. Aufl. 2017, Rn. 1264.
- 42.
S. auch insofern Eisele, BT I, 4. Aufl. 2017, Rn. 1264
- 43.
Kindhäuser, LPK, 7. Aufl. 2017, § 323c Rn. 17.
- 44.
Fischer, StGB, 64. Aufl. 2017, § 323c Rn. 16; näher Walther FS Herzberg 2008, 503; aus der Rspr. vgl. BGH U. v. 29.07.1970 – 2 StR 221/70 – BGHSt 23, 327 = NJW 1970, 2252 (Anm. Roxin, Höchstrichterliche Rspr. AT, 1998, Nr. 93; Herzberg JuS 1971, 74; Hassemer JuS 1971, 105; Welp JZ 1971, 433); BGH U. v. 10.07.1985 – 3 StR 104/85 – NStZ 1985, 501 = StV 1986, 201 (Anm. Otto JK 1986 StGB § 221/2; Ulsenheimer StV 1986, 201).
- 45.
Kindhäuser, LPK, 7. Aufl. 2017, § 323c Rn. 18; aus der Rspr. vgl. AG Saalfeld B. v. 17.12.2004 – 630 Js 23573/04 – NJW 2005, 1673 = NStZ-RR 2005, 142 (Anm. Geppert JK 2005 StGB § 323c/5).
- 46.
Eisele, BT I, 4. Aufl. 2017, Rn. 1267; aus der Rspr. vgl. BayObLG U. v. 30.11.1956 – RReg. 3 St 227/56 – NJW 1957, 354; BGH U. v. 12.01.1993 – 1 StR 792/92.
- 47.
Fischer, StGB, 64. Aufl. 2017, § 323c Rn. 23; näher Meister MDR 1953, 649; Pfannmüller MDR 1973, 725; aus der Rspr. vgl. BGH U. v. 08.10.1996 – 5 StR 458/96 – NStZ 1997, 127; BGH B. v. 21.10.2008 – 4 StR 440/08 – NStZ 2009, 286.
- 48.
Kindhäuser, LPK, 7. Aufl. 2017, § 323c Rn. 20.
- 49.
Fischer, StGB, 64. Aufl. 2017, § 323c Rn. 23; aus der Rspr. vgl. BGH U. v. 06.05.1960 – 4 StR 117/60 – BGHSt 14, 282 = NJW 1960, 1395 (Anm. Oehler JuS 1961, 154); BGH U. v. 28.06.1961 – 2 StR 83/61 – BGHSt 16, 200 = NJW 1961, 1981; OLG Celle U. v. 14.10.1969 – 3 Ss 252/69 – NJW 1970, 341.
- 50.
Hierzu Kubiciel jurisPR-StrafR 11/2017 Anm. 1; Zöller KriPoZ 2017, 143.
- 51.
Näher Kubiciel jurisPR-StrafR 11/2017 Anm. 1.
- 52.
Kubiciel jurisPR-StrafR 11/2017 Anm. 1.
- 53.
S. Kubiciel jurisPR-StrafR 11/2017 Anm. 1.
Author information
Authors and Affiliations
Rights and permissions
Copyright information
© 2018 Springer-Verlag GmbH Deutschland, ein Teil von Springer Nature
About this chapter
Cite this chapter
Bock , D. (2018). 14. Kapitel Unterlassene Hilfeleistung; Behinderung von hilfeleistenden Personen, § 323c StGB. In: Strafrecht Besonderer Teil 1. Springer-Lehrbuch. Springer, Berlin, Heidelberg. https://doi.org/10.1007/978-3-662-54791-5_14
Download citation
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-662-54791-5_14
Published:
Publisher Name: Springer, Berlin, Heidelberg
Print ISBN: 978-3-662-54790-8
Online ISBN: 978-3-662-54791-5
eBook Packages: Social Science and Law (German Language)