Skip to main content

Übungsfall 6 „Feuerteufel“

  • Chapter
  • First Online:
Wiederholungs- und Vertiefungskurs Strafrecht

Part of the book series: Springer-Lehrbuch ((SLB))

  • 4781 Accesses

Zusammenfassung

Schwerpunkt: Brandstiftungsdelikte

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this chapter

eBook
USD 14.99
Price excludes VAT (USA)
  • Available as EPUB and PDF
  • Read on any device
  • Instant download
  • Own it forever

Tax calculation will be finalised at checkout

Purchases are for personal use only

Institutional subscriptions

Notes

  1. 1.

    Nach BGHSt 51, 236 = NJW 2007, 2130 = NStZ 2007, 640 = StV 2007, 581 (Anm. Dehne-Niemann Jura 2008, 530; Bosch JA 2007, 743; Geppert JK 2007 StGB § 306b/3; RÜ 2007, 425; RA 2007, 387; LL 2007, 605; famos 8/2007; Radtke NStZ 2007, 642).

  2. 2.

    Kein Beginn der Prüfung mit dem schwereren § 306b StGB, da dieser abgelehnt wird (s. u.); stattdessen eskalierender Aufbau Beginn mit § 306 StGB und nicht mit § 306a StGB, um Inzidentprüfungen und Sprünge in der Unrechtsschwere der geprüften Delikte zu vermeiden. Anderer Aufbau vertretbar.

  3. 3.

    Didaktisch zu §§ 306 ff. StGB Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1005 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 16. Aufl. 2015, Rn. 1062 ff.; Geppert Jura 1989, 417 und 473; Rengier JuS 1998, 397; Geppert Jura 1998, 597; Cantzler JA 1999, 474; Müller JA 2001, 517; Wrage JuS 2003, 985; Knauth Jura 2005, 230.

  4. 4.

    Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1010; aus der Rspr. vgl. BGHSt 1, 158 = NJW 1951, 669; BGHSt 6, 107 = NJW 1954, 1335.

  5. 5.

    Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 306 Rn. 14 m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  6. 6.

    Vgl. Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1021 m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  7. 7.

    Vgl. nur Wolters, in: SK-StGB, 127. Lfg. 2011, § 306 Rn. 12: „Auffangtatbestand“.

  8. 8.

    Hierzu Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 306 Rn. 15 ff.; ausf. Wrage JR 2000, 360; aus der Rspr. vgl. RGSt 8, 33; OGHSt 1, 53; OGHSt 2, 209; BGHSt 20, 230 = NJW 1965, 1923; BGH NStZ 2001, 252 = StV 2001, 232; BGHSt 48, 14 = NJW 2003, 302 = NStZ 2003, 204 = StV 2003, 27 (Anm. Martin JuS 2003, 409; Otto JK 2003 StGB § 306a/3 und 4; LL 2003, 490; RA 2003, 66; famos 2/2003; Radtke NStZ 2003, 432; Wolff JR 2003, 391); BGH 2 StR 266/07; BGH 1 StR 578/12.

  9. 9.

    Didaktisch zur Einwilligung B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 438 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 655 ff.; Bergmann JuS 1989, L65; Amelung/Eymann JuS 2001, 937; Rönnau Jura 2002, 595 und 665; Otto Jura 2004, 679; Rönnau JuS 2007, 18; Beckert JA 2013, 507.

  10. 10.

    Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 306a Rn. 4; vgl. auch Koranyi JuS 2014, 241.

  11. 11.

    Zur sog. Entwidmung Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 306a Rn. 4a m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  12. 12.

    Kindhäuser, LPK, 6. Aufl. 2015, § 306a Rn. 3; aus der Rspr. vgl. RGSt 23, 102; RGSt 60, 136; OGHSt 1, 244; BGHSt 26, 121 = NJW 1975, 1369 (Anm. Kühl, Höchstrichterliche Rspr. BT, 2002, Nr. 77; Hemmer-BGH-Classics Strafrecht, 2003, Nr. 86; Hassemer JuS 1975, 597; Brehm JuS 1976, 22); BGH 3 StR 242/84; BGH 2 StR 475/92; BGH StV 1994, 241.

  13. 13.

    Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1036; aus der Rspr. vgl. RGSt 60, 137.

  14. 14.

    Hierzu zsf. Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1049 f.; Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 306a Rn. 17 ff.; Hillenkamp, 40 Probleme aus dem Strafrecht BT, 12. Aufl. 2013, 15. Problem; aus der Rspr. vgl. OGHSt 1, 244; BGHSt 26, 121 = NJW 1975, 1369 (Anm. Kühl, Höchstrichterliche Rspr. BT, 2002, Nr. 77; Hemmer-BGH-Classics Strafrecht, 2003, Nr. 86; Hassemer JuS 1975, 597; Brehm JuS 1976, 22); BGH NJW 1982, 2329 = NStZ 1982, 420 = StV 1984, 246 (Anm. Seier JA 1983, 45; Geppert JK 1983 StGB § 306/2; Hassemer JuS 1983, 229; Bohnert JuS 1984, 182; Hilger NStZ 1982, 421); BGH NStZ 1985, 408; BGHSt 34, 115 = NJW 1987, 140 (Anm. Schneider Jura 1988, 460; Kratzsch JR 1987, 360); BGHSt 35, 283 = NJW 1988, 3025 = NStZ 1988, 407 = StV 1990, 160 (Anm. Kindhäuser StV 1991, 161); BGHSt 36, 221 = NJW 1989, 2900 = NStZ 1990, 184 = StV 1990, 19 (Anm. Schmitz JA 1989, 534; Geppert JK 1990 StGB § 306 Nr. 3/1); BayObLG NJW 1994, 396 (§ 111 StGB) = NStZ 1994, 133 (Anm. Schwane JA 1994, 188); BGHSt 43, 8 (§ 30a BtMG) = NJW 1997, 1717 = NStZ 1997, 344 = StV 1997, 305 (Anm. Paul NStZ 1998, 222; Lenckner NStZ 1998, 257; Zaczyk JR 1998, 256); BGH NStZ 1999, 32 = StV 1998, 662 (Anm. Eisele JA 1999, 542; Martin JuS 1999, 405; Geppert JK 1999 StGB § 306a/1; Wolters JR 1999, 208); BGH NStZ 2014, 404 (Anm. RÜ 2014, 576; Nestler NStZ 2014, 406).

  15. 15.

    Im angegebenen Sinne diff. BGHSt 26, 121 (123 ff.); Eisele BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1050; gänzlich ablehnend wohl Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 306a Rn. 2a.

  16. 16.

    Vgl. Wrage JuS 2003, 985 (988).

  17. 17.

    A.A. vertretbar.

  18. 18.

    Zsf. hierzu Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1055; Klesczewski HRRS 2013, 465; aus der Rspr. vgl. BGH NStZ 1999, 32 = StV 1998, 662 (Anm. Eisele JA 1999, 542; Martin JuS 1999, 405; Geppert JK 1999 StGB § 306a/1; Wolters JR 1999, 208); BGH NStZ-RR 2000, 209 = StV 2001, 16 (Anm. Geppert JK 2001 StGB § 306b/2; LL 2001, 334; RA 2000, 412); BGH NJW 2001, 765 = NStZ 2000, 196 = StV 2001, 231 (Anm. Baier JA-R 2001, 148; RA 2001, 155; LL 2001, 334; Kreß JR 2001, 315; Wolff JR 2002, 94); BGH StV 2001, 232; BGH 3 StR 32/02; BVerfGK 18, 222 (Anm. Satzger JK 2011 StGB § 306b/5); BGH NJW 2011, 2148 = NStZ 2012, 214 = StV 2012, 468 (Anm. Bosch JK 2011 StGB § 306a/7; RA 2011, 493; Bachmann/Goeck JR 2012, 349).

  19. 19.

    S. o.

  20. 20.

    Vgl. Kindhäuser, LPK, 6. Aufl. 2015, § 306 Rn. 13 m. w. N.

  21. 21.

    S. nur Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1036.

  22. 22.

    Didaktisch zu § 303 StGB Eisele, BT II, 3. Aufl. 2015, Rn. 453 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 2, 17. Aufl. 2015, Rn. 346 ff.; Satzger Jura 2006, 428; Waszczynski JA 2015, 259.

  23. 23.

    Didaktisch zu § 305 StGB Eisele, BT II, 3. Aufl. 2015, Rn. 489 ff.

  24. 24.

    Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 306 Rn. 24.

  25. 25.

    Didaktisch zu § 263 StGB Eisele, BT II, 3. Aufl. 2015, Rn. 517 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, 17. Aufl. 2015, Rn. 491 ff.; Samson JA 1978, 469, 564 und 625; Hansen Jura 1990, 510; Ranft Jura 1992, 66; Geerds Jura 1994, 309; Otto Jura 2002, 606; Kindhäuser/Nikolaus JuS 2006, 193, 293 und 590.

  26. 26.

    Didaktisch zu § 25 I 2. Var. StGB B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1243 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 873 ff.; Murmann JA 2008, 321; Koch JuS 2008, 399 und 496.

  27. 27.

    Prüfung vor § 265 StGB, da dieser ausdrücklich gegenüber einem Betrug subsidiär ist.

  28. 28.

    Zutreffend objektive Definition bei Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 263 Rn. 14; die wohl h. M. allerdings subjektiviert das Merkmal der Täuschung („Ziel der Irreführung“), vgl. nur Eisele, BT II, 3. Aufl. 2015, Rn. 521.

  29. 29.

    Zum Tatsachenbegriff z. B. Kindhäuser, LPK, 6. Aufl. 2015, § 263 Rn. 52 ff.

  30. 30.

    Zur unproblematischen mittelbaren Täterschaft bei vorsatzlos handelndem Werkzeug vgl. etwa Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 25 Rn. 25; aus der Rspr. vgl. RGSt 39, 298; RGSt 47, 148; RGSt 62, 369; RGSt 70, 212; BGHSt 9, 370 = NJW 1957, 29 (Anm. Traub NJW 1957, 431); OLG Stuttgart 2 Ss 49/59; OLG Stuttgart NJW 1962, 502 (Anm. Merkert NJW 1962, 1023); BGH NJW 1981, 1744 = NStZ 1981, 437 (Anm. Tiedemann JR 1981, 470); BGHSt 30, 363 (Flusssäure) = NJW 1982, 1164 = NStZ 1982, 197 (Anm. Roxin, Höchstrichterliche Rspr. AT, 1998, Nr. 52; Puppe, AT, 2. Aufl. 2011, § 24 Rn. 1 ff.; Hemmer-BGH-Classics Strafrecht, 2003, Nr. 20; Geilen JK 1982 StGB § 22/7; Hassemer JuS 1982, 703; Kühl JuS 1983, 180; Seier JA 1982, 369; Teubner JA 1984, 144; Sippel NJW 1983, 2226; Küper JZ 1983, 361); BGH NStZ 1994, 35; BGH NJW 1995, 152 = NStZ 1995, 131 (Anm. Schroeder JR 1995, 95; Brocker wistra 1995, 292); BGH NStZ 1996, 610; BGH NStZ 2013, 103 (Anm. Jäger JA 2013, 71).

  31. 31.

    Anlässlich des diesem Fallteil zugrunde gelegten Urteils knapp und didaktisch zur Repräsentantenhaftung LL 2007, 605 (610).

  32. 32.

    BGHSt 51, 236 (239).

  33. 33.

    Vgl. nur Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 25 Rn. 24; Herzberg JA 1985, 131, 177, 265 und 336; Neumann JA 1987, 244; Timpe StraFo 2013, 358 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  34. 34.

    Hierzu vgl. nur Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 263 Rn. 191 f.

  35. 35.

    Vgl. BGHSt 51, 236 (238 f.).

  36. 36.

    Didaktisch zum Versuch B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 631 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 1192 ff.; Roxin JuS 1979, 1; Kühl JuS 1979, 718 und 874, JuS 1980, 120, 273, 506, 650 und 811, JuS 1981, 193, JuS 1982, 110 und 189; Rath JuS 1998, 1006 und 1106, JuS 1999, 32 und 140; Fahl/Scheuermann-Kettner JA 1999, 124; Putzke JuS 2009, 894, 985 und 1083; Rönnau JuS 2013, 879; Krack JA 2015, 905.

  37. 37.

    S. etwa Eisele, BT II, 3. Aufl. 2015, Rn. 582 f.

  38. 38.

    Didaktisch zu § 265 StGB Eisele, BT II, 3. Aufl. 2015, Rn. 695 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 2, 17. Aufl. 2015, Rn. 710 ff.; Ranft Jura 1985, 393; Geppert Jura 1998, 382.

  39. 39.

    Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 265 Rn. 12; vgl. auch Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 265 Rn. 10; aus der Rspr. vgl. BGHSt 51, 236 = NJW 2007, 2130 = NStZ 2007, 640 = StV 2007, 581 (Anm. Dehne-Niemann Jura 2008, 530; Bosch JA 2007, 743; Geppert JK 2007 StGB § 306b/3; RÜ 2007, 425; RA 2007, 387; LL 2007, 605; famos 8/2007; Radtke NStZ 2007, 642).

  40. 40.

    Prüfung erst nach den §§ 303, 305, 263, 265 StGB, um längere Inzidentprüfungen i. R. d. Ermöglichungsabsicht zu vermeiden, andere Handhabung möglich.

  41. 41.

    Hierzu Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1071 ff.; Hillenkamp. 40 Probleme aus dem Strafrecht BT, 12. Aufl. 2013, 16. Problem; Hecker GA 1999, 332; aus der Rspr. vgl. BGHSt 45, 65 = NJW 2000, 2517 = NStZ 1999, 396 = StV 1999, 604 (Anm. Ambos NStZ 1999, 404; Nill-Theobald JR 2000, 202; Werle JZ 1999, 1181); BGHSt 45, 211 = NJW 2000, 226 = StV 2000, 133 (Anm. Kühl, Höchstrichterliche Rspr. BT, 2002, Nr. 78; Kudlich JA 2000, 361; Martin JuS 2000, 503; Rönnau JuS 2001, 328; Otto JK 2000 StGB § 306b/1; LL 2000, 479; RÜ 2000, 71; RA 2000, 99; Radtke JR 2000, 428); BGH NJW 2000, 3581 = StV 2000, 15 (Anm. Baier JA-R 2001, 26; RÜ 2000, 509; RA 2000, 702; LL 2001, 184; Liesching JR 2001, 126); BGH NStZ 2000, 197 = StV 2000, 136 (Anm. RA 2000, 235; Schlothauer StV 2000, 138); BGH NStZ-RR 2000, 209 = StV 2001, 16 (Anm. Geppert JK 2001 StGB § 306b/2; LL 2001, 334; RA 2000, 412); LG Kiel StV 2003, 675 (Anm. RÜ 2004, 85; Ostendorf StV 2003, 676); BGH NStZ-RR 2004, 366 (Anm. RA 2004, 785); BGH NStZ-RR 2005, 76 = StV 2005, 391 (Anm. Kudlich JuS 2005, 473; RA 2005, 101); BGHSt 51, 236 = NJW 2007, 2130 = NStZ 2007, 640 = StV 2007, 581 (Anm. Dehne-Niemann Jura 2008, 530; Bosch JA 2007, 743; Geppert JK 2007 StGB § 306b/3; RÜ 2007, 425; RA 2007, 387; LL 2007, 605; famos 8/2007; Radtke NStZ 2007, 642); BGH NStZ 2008, 571 = StV 2008, 577 (Anm. Dehne-Niemann StV 2008, 577); BGH 3 StR 74/08 (Anm. RA 2008, 518; RÜ 2008, 507); BVerfGK 18, 222 (Anm. Satzger JK 2011 StGB § 306b/5); BGH NStZ 2014, 404 (Anm. RÜ 2014, 576; Nestler NStZ 2014, 406).

  42. 42.

    Vgl. bereits die Nachweise in vorheriger Fußnote.

  43. 43.

    Vgl. Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1073; aus der Rspr. vgl. BGHSt 51, 236 = NJW 2007, 2130 = NStZ 2007, 640 = StV 2007, 581 (Anm. Dehne-Niemann Jura 2008, 530; Bosch JA 2007, 743; Geppert JK 2007 StGB § 306b/3; RÜ 2007, 425; RA 2007, 387; LL 2007, 605; famos 8/2007; Radtke NStZ 2007, 642); BGH 3 StR 74/08 (Anm. RA 2008, 518; RÜ 2008, 507).

  44. 44.

    Didaktisch zu § 211 StGB Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 61 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 16. Aufl. 2015, Rn. 28 ff.; Otto Jura 1994, 141.

  45. 45.

    Vgl. nur Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 211 Rn. 70; Grünewald GA 2005, 502; Theile JuS 2006, 110 m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  46. 46.

    S. BGHSt 51, 236 (239 ff.); Eisele BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1071.

  47. 47.

    A.A. vertretbar.

  48. 48.

    S. o.

  49. 49.

    So BGHSt 51, 236 (243 f.).

  50. 50.

    A.A. vertretbar.

  51. 51.

    Abgewandelt und kombiniert nach BGH NJW 2000, 3581 = StV 2000, 15 (Anm. Baier JA-R 2001, 26; RÜ 2000, 509; RA 2000, 702; LL 2001, 184; Liesching JR 2001, 126); BGH NStZ 2010, 452 (Anm. LL 2010, 749; RA 2010, 238; Bachmann/Goeck ZIS 2010, 445.).

  52. 52.

    Beibehalten des oben gewählten eskalierenden Aufbaus. Anderer Aufbau möglich.

  53. 53.

    S. o.

  54. 54.

    Vgl. nur Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 306 Rn. 15; aus der Rspr. vgl. BGH StV 2001, 576 (Anm. Schröder JA 2002, 367; Geppert JK 2002 StGB § 306a/2).

  55. 55.

    Zsf. Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 306 Rn. 15 ff.; aus der Rspr. vgl. BGH NStZ 2010, 452 (Anm. LL 2010, 749; RA 2010, 238; Bachmann/Goeck ZIS 2010, 445); BGHSt 56, 94 = NJW 2011, 1090 = StV 2012, 470 (Anm. Kraatz Jura 2012, 627; Satzger JK 2011 StGB § 306a II/6; LL 2011, 726; RA 2011, 228; famos 5/2011; Bachmann/Goeck NJW 2011, 1091); BGH NJW 2011, 2148 = NStZ 2012, 214 = StV 2012, 468 (Anm. Bosch JK 2011 StGB § 306a/7; RA 2011, 493; Bachmann/Goeck JR 2012, 349); BGH NStZ-RR 2012, 309 = StV 2012, 471 (Anm. Satzger JK 2013 StGB § 242/18; Bachmann/Goeck ZJS 2012, 283); BGH 1 StR 578/12; BGH NJW 2014, 1123; BGH NStZ 2014, 647 = NStZ-RR 2013, 246 = StV 2013, 632 (Anm. Bosch JK 2013 StGB § 306a/9; RÜ 2013, 371).

  56. 56.

    Vgl. Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1021 sowie obige Nachweise.

  57. 57.

    Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 306 Rn. 37; Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1024; aus der Rspr. vgl. BGHSt 36, 305 = NJW 1990, 584 = NStZ 1990, 193 = StV 199, 49 (Anm. Hassemer JuS 1990, 587); BGH NJW 2003, 1824 = StV 2003, 397 (Anm. Petersohn JA 2003, 748; Rautenkranz JA 2003, 748; Otto JK 2004 StGB § 306/6).

  58. 58.

    Vgl. Duttge Jura 2006, 15 (17).

  59. 59.

    Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 228 Rn. 6.

  60. 60.

    Zum traditionellen Streitstand (auch bzgl. der Konsequenzen des fehlenden subjektiven Rechtfertigungselements) vgl. B. Heinrich AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 385 ff.; Hillenkamp, 32 Probleme aus dem Strafrecht AT, 14. Aufl. 2012, 4. Problem Prittwitz Jura 1984, 74; Herzberg JA 1986, 190; Rohrer JA 1986, 363; Herzberg JA 1986, 541; Scheffler Jura 1993, 617; Graul JuS 1994, L73; Graul JuS 1995, L41; Geppert Jura 1995, 103; Graul JuS 2000, L41; Meyer GA 2003, 807; Rönnau JuS 2009, 594; Berster GA 2016, 36 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  61. 61.

    Hierzu vorige Fn.

  62. 62.

    Vgl. schon BGHSt 2, 111 (114).

  63. 63.

    Etwa B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 392.

  64. 64.

    Vgl. Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 32 Rn 27.

  65. 65.

    A.A. vertretbar.

  66. 66.

    „Entsprechende Anwendung“, so Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 32 Rn. 27.

  67. 67.

    Hierzu Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 306a Rn. 17 Bachmann NStZ 2009, 667; Kraatz JuS 2012, 691; Piel StV 2012, 502; Kretschmer HRRS 2014, 231 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  68. 68.

    Etwa Herzog, in: NK, 4. Aufl. 2013, § 306a Rn. 12.

  69. 69.

    BGHSt 34, 115 (118).

  70. 70.

    BGH NStZ 1988, 407 (408); BGH NStZ 2000, 197 (198); BGH NStZ-RR 2010, 279; vgl. auch m. w. N. Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 306a Rn. 5a.

  71. 71.

    S. BGH NStZ 2010, 452 (Anm. LL 2010, 749; RA 2010, 238; Bachmann/Goeck ZIS 2010, 445); BGH NJW 2011, 2148 = NStZ 2012, 214 = StV 2012, 468 (Anm. Bosch JK 2011 StGB § 306a/7; RA 2011, 493; Bachmann/Goeck JR 2012, 349); BGH NStZ-RR 2012, 309 = StV 2012, 471 (Anm. Satzger JK 2013 StGB § 242/18; Bachmann/Goeck ZJS 2012, 283); BGH 1 StR 578/12; BGH NStZ 2014, 647 = NStZ-RR 2013, 246 = StV 2013, 632 (Anm. Bosch JK 2013 StGB § 306a/9; RÜ 2013, 371).

  72. 72.

    BGH NStZ 2010, 452.

  73. 73.

    A.A. vertretbar.

  74. 74.

    Hierzu Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 306a Rn. 10a ff.; Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1058; Fischer NStZ 1999, 13; aus der Rspr. vgl. BGH 3 StR 364/98; BGH NStZ 1999, 32 = StV 1998, 662 (Anm. Eisele JA 1999, 542; Martin JuS 1999, 405; Geppert JK 1999 StGB § 306a/1; Wolters JR 1999, 208); BGH NStZ-RR 2000, 209 = StV 2001, 16 (Anm. Geppert JK 2001 StGB § 306b/2; LL 2001, 334; RA 2000, 412).

  75. 75.

    Vgl. Kindhäuser, LPK, 6. Aufl. 2015, § 306a Rn. 11.

  76. 76.

    Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1059; aus der Rspr. vgl. BGHSt 18, 271 = NJW 1963, 1069; BGHSt 19, 371 = NJW 1964, 1911; BGH NStZ 1999, 32 = StV 1998, 662 (Anm. Eisele JA 1999, 542; Martin JuS 1999, 405; Geppert JK 1999 StGB § 306a/1; Wolters JR 1999, 208); BGH NStZ 2009, 404 = StV 2009, 509; BGH NStZ 2014, 85 = StV 2014, 546; BGH NStZ-RR 2014, 111 = StV 2014, 483 (Anm. RÜ 2014, 97; LL 2014, 423).

  77. 77.

    Vgl. Radtke, in. MK-StGB, 2. Aufl. 2014, § 306a Rn. 50.

  78. 78.

    Unschöner Verweis nach unten, aber nicht zu vermeiden.

  79. 79.

    Hierzu Radtke, in. MK-StGB, 2. Aufl. 2014, § 306a Rn. 50; Schroeder JuS 1994, 846; Geppert Jura 1996, 47; Wirsch JuS 2006, 400; Kretschmer StraFo 2009, 189 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  80. 80.

    Lackner/Kühl, StGB, 28. Aufl. 2014, § 306a Rn. 7.

  81. 81.

    Vgl. von Heintschel-Heinegg, in: BeckOK-StGB, Stand 01.12. 2015, § 306a Rn. 21 m. w. N.

  82. 82.

    Didaktisch zur objektiven Zurechnung B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 239 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 325 ff.; Schlüchter JuS 1976, 312, 378 und 518, JuS 1977, 104; Ebert/Kühl Jura 1979, 561; Bloy JuS 1988, L41; Otto Jura 1992, 90; Erb JuS 1994, 449; v. Heintschel-Heinegg JA 1994, 31, 126 und 213; Puppe Jura 1997, 408, 513, 624 und Jura 1998, 21; Puppe ZJS 2008, 488 und 600; Schumann Jura 2008, 408; Kudlich JA 2010, 681; Frisch JuS 2011, 19, 116 und 205.

  83. 83.

    Zu dieser Fallgruppe der objektiven Zurechnung B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 252, 1047 ff.; Rudolphi JuS 1969, 549; Spendel JuS 1974, 749; Bindokat JZ 1986, 421; Geppert Jura 1987, 668 (HIV); Mayer JuS 1990, 784 (HIV); Otto Jura 1991, 443; Frisch NStZ 1992, 1 und 62; Schroeder JuS 1994, 846; Cancio Meliá ZStW 1999, 357; Geppert Jura 2001, 490; Christmann Jura 2002, 679; Puppe ZIS 2007, 247; Lasson ZJS 2009, 359; Roxin JZ 2009, 399; Luzón Pena GA 2011, 295; Brand/Lotz JR 2011, 513 (Pozzing); Kretschmer NStZ 2012, 177; Hauck GA 2012, 202; Eisele JuS 2012, 577; Grünewald GA 2012, 364; Roxin GA 2012, 655; Oğlakcıoğlu HRRS 2013, 344; Walter NStZ 2013, 673; Timpe JR 2014, 52 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  84. 84.

    Zu E s. u.

  85. 85.

    Vgl. nur B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1049.

  86. 86.

    Vgl. nur Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 250 Rn. 13.

  87. 87.

    A.A. vertretbar.

  88. 88.

    Vgl. Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1061.

  89. 89.

    A.A. vertretbar.

  90. 90.

    Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 306a Rn. 12.

  91. 91.

    S. nur Kindhäuser, LPK, 6. Aufl. 2015, § 15 Rn. 52 f.

  92. 92.

    A.A. vertretbar.

  93. 93.

    A.A. vertretbar.

  94. 94.

    A.A. schwer vertretbar.

  95. 95.

    Vgl. zsf. Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 22 Rn. 10; Rudolphi, in: SK-StGB, 20. Lfg., 6. Aufl. 1993, § 22 Rn. 13; didaktisch zum unmittelbaren Ansetzen i. S. d. § 22 StGB B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 700 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 1215 ff.; Kratzsch JA 1983, 420 und 578; Berz Jura 1984, 511; Sonnen/Hansen-Siedler JA 1988, 17; Bosch Jura 2011, 909; Rönnau JuS 2013, 879 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  96. 96.

    Zu dieser Faustformel Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 22 Rn. 17.

  97. 97.

    Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 306b Rn. 1, 6; aus der Rspr. vgl. BGH NJW 1999, 3131 = NStZ 2000, 88 = StV 1999, 540 (Anm. Martin JuS 2000, 96; Kudlich JA-R 2000, 46; LL 2000, 172; Radtke NStZ 2000, 88; Stein JR 2000, 115); BGH NStZ-RR 2013, 137.

  98. 98.

    Prüfung kann (anders als im folgenden Haupttext) auch abgekürzt werden, indem direkt auf die mangelnde Vorstellung des B1 bzgl. eines Betrugs eingegangen wird.

  99. 99.

    Vgl. Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1071; Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 306b Rn. 8; aus der Rspr. vgl. BGH NJW 2000, 3581 = StV 2000, 15 (Anm. Baier JA-R 2001, 26; RÜ 2000, 509; RA 2000, 702; LL 2001, 184; Liesching JR 2001, 126).

  100. 100.

    Hierzu s. obige Nachweise.

  101. 101.

    So Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1071 ff.; Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 306b Rn. 9.

  102. 102.

    S. o.

  103. 103.

    A.A. vertretbar.

  104. 104.

    Vgl. nur Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 306b Rn. 10a; aus der Rspr. vgl. BGHSt 40, 106 = NJW 1994, 2102 = NStZ 1994, 486 = StV 1995, 134 (Anm. Schmidt JuS 1995, 81; Zopfs JuS 1995, 686); BGH 4 StR 60/99; BGHSt 45, 211 = NJW 2000, 226 = StV 2000, 133 (Anm. Kühl, Höchstrichterliche Rspr. BT, 2002, Nr. 78; Kudlich JA 2000, 361; Martin JuS 2000, 503; Rönnau JuS 2001, 328; Otto JK 2000 StGB § 306b/1; LL 2000, 479; RÜ 2000, 71; RA 2000, 99; Radtke JR 2000, 428); BGH NStZ 2008, 571 = StV 2008, 577 (Anm. Dehne-Niemann StV 2008, 577); BGH NStZ-RR 2013, 137.

  105. 105.

    Auch möglich, den zu ermöglichenden § 263 StGB erst bei E zu prüfen, da die Absicht bei B1 recht deutlich fehlt.

  106. 106.

    Didaktisch zu § 123 StGB Eisele, BT I, 2. Aufl. 2012, Rn. 657 ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 16. Aufl. 2015, Rn. 519 ff.; Seier JA 1978, 622; Geppert Jura 1989, 378; Bernsmann Jura 1981, 337, 403 und 465; Kuhli JuS 2013, 115 und 211.

  107. 107.

    Didaktisch zu § 305a StGB Eisele, BT II, 3. Aufl. 2015, Rn. 497 ff.

  108. 108.

    Didaktisch zu § 25 II StGB B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1218 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 941 ff.; Marlie JA 2006, 613; Rönnau JuS 2007, 514; Seher JuS 2009, 1 und 304; Geppert Jura 2011, 30; Renzikowski JuS 2013, 481.

  109. 109.

    Vgl. aber zur fraglichen Möglichkeit einer Mittäterschaft bei eigener Opferstellung B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1240; aus der Rspr. vgl. BGHSt 11, 268 (Verfolger) = NJW 1958, 836 (Anm. Roxin, Höchstrichterliche Rspr. AT, 1998, Nr. 11; Hemmer-BGH-Classics Strafrecht, 2003, Nr. 32; Spendel JuS 1969, 314; Scheffler JuS 1992, 920; Dehne-Niemann ZJS 2008, 351).

  110. 110.

    Didaktisch zu § 26 StGB B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1283 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 1033 ff.; Schulz JuS 1986, 933; Geppert Jura 1997, 299 und 358; Bock JA 2007, 599; Koch/Wirth JuS 2010, 203.

  111. 111.

    Aufgrund tätergleicher Bestrafung vor einer (milderen, § 13 II StGB) Unterlassungstäterschaft zu prüfen.

  112. 112.

    Hierzu B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1287 ff.; Hillenkamp, 32 Probleme aus dem Strafrecht AT, 14. Aufl. 2012, 23. Problem; Hoyer, in: SK-StGB, 34. Lfg., 7. Aufl. 2000, § 26 Rn. 5 ff.; Hilgendorf Jura 1996, 9; Krüger JA 2008, 492; Timpe GA 2013, 145; aus der Rspr. vgl. RGSt 36, 402; RGSt 53, 189; BGH NJW 1951, 666; BGHSt 9, 370 = NJW 1957, 29 (Anm. Traub NJW 1957, 431); BGH 5 StR 147/79 (Anm. Geilen JK 1980 StGB § 26/1); BGH 1 StR 294/83; BGH NJW 1985, 924; BGH NStZ 1994, 29 = StV 1994, 16 (Anm. Otto JK 1994 StGB § 25 II/8); BGHSt 41, 242 = NJW 1995, 3065 = NStZ 1996, 130 = StV 1996, 91 (Anm. Schroeder JR 1996, 211); BGHSt 45, 373 = NJW 2000, 1877 = NStZ 2000, 321 = StV 2000, 260; BGH NStZ 2000, 421 (Anm. Otto JK 2001 StGB § 26/7; LL 2001, 32; RA 2000, 456); BGH NStZ 2001, 41; BGH StV 2001, 406; BGH NStZ 2006, 96 = NStZ-RR 2006, 10 (Anm. Satzger JK 2006 StGB § 211/49; Puppe NStZ 2006, 424); BGH NStZ 2008, 41 = StV 2007, 527 (Anm. Geppert JK 2008 StGB § 26/8); BGH NStZ 2008, 42; BGH NStZ 2009, 393 = StV 2009, 360.

  113. 113.

    Zu dieser Ausgangsformel vgl. nur B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1287; Hoyer, in: SK-StGB, 34. Lfg., 7. Aufl. 2000, § 26 Rn. 5.

  114. 114.

    Hierzu zsf. B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1312 ff.; Hillenkamp, 32 Probleme aus dem Strafrecht AT, 14. Aufl. 2012, 24. Problem; Maaß Jura 1981, 514; Herzberg JuS 1983, 737; Suhr JA 1985, 629; Sommer JR 1986, 485; Deiters JuS 2006, 302; Rönnau JuS 2015, 19; aus der Rspr. vgl. RGSt 15, 315; RGSt 16, 25; BGH NStZ 1982, 156 (Anm. Sonnen JA 1982, 451); BGHSt 32, 345 = NJW 1984, 2300 = NStZ 1985, 131 = StV 1984, 321 (Anm. Sonnen JA 1984, 752; Geppert JK 1985 StPO § 136a; Meyer NStZ 1985, 134; Bruns StV 1984, 388; Schumann JZ 1986, 66); BGH NStZ 1984, 519 (Anm. Hassemer JuS 1985, 65); BGHSt 33, 356 = NJW 1986, 1764 = NStZ 1986, 162 (Anm. Hassemer JuS 1986, 814); BGH NJW 1996, 1604 = NStZ 1996, 338 = StV 1996, 424 (Anm. Sonnen JA 1996, 744); OLG Oldenburg NJW 1999, 2751 (Anm. Geppert JK 2000 StGB § 26/6); BGH NStZ 2008, 41 = StV 2007, 527 (Anm. Geppert JK 2008 StGB § 26/8).

  115. 115.

    S. etwa Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 26 Rn. 5; ausführlich Nowak JuS 2004, 197.

  116. 116.

    Didaktisch zu § 27 StGB B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1316 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 1069 ff.; Murmann JuS 1999, 548; Geppert Jura 1999, 266; Gaede JA 2007, 757; Seher JuS 2009, 793.

  117. 117.

    Didaktisch zu § 13 StGB B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 852 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 1099 ff.; Maiwald JuS 1981, 473; Otto/Brammsen Jura 1985, 530, 592 und 646, Jura 1986, 37; Fahl/Scheurmann-Kettner JA 1998, 658; Ransiek JuS 2010, 490, 585 und 678; Kühl JA 2014, 507.

  118. 118.

    Zur Ingerenz vgl. B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 957 ff.; Hillenkamp, 32 Probleme aus dem Strafrecht AT, 14. Aufl. 2012, 29. Problem; Herzberg JuS 1971, 74; Herzberg JZ 1986, 986; Sowada Jura 2003, 236; Jasch NStZ 2005, 8; Kretschmer JA 2015, 589 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  119. 119.

    Hierzu Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 955a; Grünewald GA 2005, 502; Theile JuS 2006, 110; aus der Rspr. vgl. RGSt 57, 193; RGSt 68, 407; BGHSt 4, 113 = NJW 1953, 1070; BGH NStZ-RR 1996, 131 = StV 1996, 131 (Anm. Otto JK 1996 StGB § 221/4; Stein JR 1999, 265); BGH NStZ 2000, 29; BGH NStZ-RR 2000, 329; BGH NJW 2003, 1060 = NStZ 2003, 312 = StV 2004, 600 (Anm. Otto JK 2003 StGB § 211/40; RÜ 2003, 121; RA 2003, 175; LL 2003, 486; Freund NStZ 2004, 123; Stein JR 2004, 79; Wilhelm NStZ 2005, 177); BGH NStZ 2004, 89 (Anm. RA 2003, 639; Schneider NStZ 2004, 91); BGH NStZ-RR 2006, 10 (Anm. Satzger JK 2006 StGB § 227/2); BGHSt 59, 68 = NJW 2014, 711 = NStZ 2014, 155 = StV 2014, 685 (Anm. Heghmanns ZJS 2014, 323; Bosch JK 2014 StGB § 263a/18; RÜ 2014, 305; LL 2014, 511; Trüg NStZ 2014, 157).

  120. 120.

    Vgl. Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 13 Rn. 57 (dort auf Täterschaft zugeschnitten und lediglich für die Beihilfe wegen § 27 II 2 StGB problematisiert).

  121. 121.

    Vgl. ausf. Stree/Bosch, in: Sch/Sch, 29. Aufl. 2014, § 13 Rn. 35a.

  122. 122.

    A.A. vertretbar.

  123. 123.

    Hierzu allgemein Joecks, in: MK-StGB, 2. Aufl. 2011, § 25 Rn. 83 ff.; Krämer Jura 2005, 833; aus der Rspr. vgl. RGSt 39, 37 (Gummiball); RGSt 48, 58 (Gänsebucht) (Anm. Fahl JA 1995, 845; Fahl JA 2004, 287); RGSt 64, 425; BGH 1 StR 206/87.

  124. 124.

    A.A. vertretbar.

  125. 125.

    Didaktisch zu § 28 StGB B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1348 ff.; Schünemann Jura 1980, 354 und 568; Fischer/Gutzeit JA 1998, 41; Otto Jura 2004, 469; Valerius Jura 2013, 15.

  126. 126.

    Hierzu B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1357; Roger GA 2013, 694; aus der Rspr. vgl. BGHSt 6, 308 = NJW 1954, 1693; BGHSt 8, 205 = NJW 1956, 149; BGH StV 1995, 84; BGH 2 StR 609/05; BGH NJW 2007, 1221 = NStZ 2007, 101; BGH NJW 2007, 3013 = NStZ-RR 2007, 279 = StV 2007, 458; BGH NStZ 2007, 526 = StV 2007, 241 (Anm. Satzger JK 2008 StGB § 244a/1; LL 2007, 825); BGH 5 StR 449/07; BGHSt 55, 229 = NJW 2010, 3669 = NStZ 2011, 457 = StV 2011, 161 (Anm. Satzger JK 2011 StGB § 28 II/2; Wieck-Noodt NStZ 2011, 458; Hoyer GA 2012, 123).

  127. 127.

    Vgl. Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 28 Rn. 3 ff.; Herzberg ZStW 1976, 68 jeweils m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  128. 128.

    S. Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1071 ff.; aus der Rspr. vgl. BGH NJW 2000, 3581 = StV 2000, 15 (Anm. Baier JA-R 2001, 26; RÜ 2000, 509; RA 2000, 702; LL 2001, 184; Liesching JR 2001, 126); BGH NStZ 2000, 197 = StV 2000, 136 (Anm. RA 2000, 235; Schlothauer StV 2000, 138); BGH NJW 2011, 2148 = NStZ 2012, 214 = StV 2012, 468 (Anm. Bosch JK 2011 StGB § 306a/7; RA 2011, 493; Bachmann/Goeck JR 2012, 349).

  129. 129.

    Hierzu zsf. Eisele, BT II, 3. Aufl. 2015, Rn. 567 ff.; Hillenkamp, 40 Probleme aus dem Strafrecht BT, 12. Aufl. 2013, 30. Problem; Geppert JuS 1977, 69; Ebel Jura 2008, 256 m. w. N. (auch zur sehr umfangreichen Rspr.).

  130. 130.

    S. nur Eisele, BT II, 3. Aufl. 2015, Rn. 554.

  131. 131.

    S. etwa BGH NStZ-RR 2005, 76 = StV 2005, 391 (Anm. Kudlich JuS 2005, 473; RA 2005, 101).

  132. 132.

    Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 306a Rn. 7; Eisele, BT I, 3. Aufl. 2014, Rn. 1039.

  133. 133.

    S. BGH NStZ 2008, 99 = StV 2007, 584 (Anm. Jahn JuS 2007, 1056; RÜ 2007, 532; RA 2007, 539; Radtke NStZ 2008, 100; Schlothauer StV 2007, 584).

  134. 134.

    BGH NStZ-RR 2005, 76; vgl. auch Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 306a Rn. 4a m. w. N.

  135. 135.

    Je nach vorher Vertretenem; didaktisch zu den Konkurrenzen B. Heinrich, AT, 4. Aufl. 2014, Rn. 1378 ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 1380 ff.; Warda JuS 1964, 81; Kühl JA 1978, 475; Geppert Jura 1982, 358 und 418; Tiedemann JuS 1987, L17; Mitsch JuS 1993, 385; Geppert Jura 2000, 598 und 651; Seher JuS 2004, 392 und 482; Walter JA 2004, 133; Steinberg/Bergmann Jura 2009, 905; Rückert JA 2014, 826.

  136. 136.

    Gesetzeskonkurrenz erst hier und nicht bereits oben erörtert, da Zusammenspiel der §§ 303, 305, 306, 306a StGB so besser darstellbar.

  137. 137.

    LL 2007, 605 (612); vgl. auch Joecks, StGB, 11. Aufl. 2014, § 306a Rn. 30.

  138. 138.

    Radtke, in: MK-StGB, 2. Aufl. 2014, § 306a Rn. 60.

  139. 139.

    Vgl. Fischer, StGB, 63. Aufl. 2016, § 306b Rn. 14 m. w. N.

Author information

Authors and Affiliations

Authors

Corresponding author

Correspondence to Dennis Bock .

Rights and permissions

Reprints and permissions

Copyright information

© 2016 Springer-Verlag Berlin Heidelberg

About this chapter

Cite this chapter

Bock, D. (2016). Übungsfall 6 „Feuerteufel“. In: Wiederholungs- und Vertiefungskurs Strafrecht. Springer-Lehrbuch. Springer, Berlin, Heidelberg. https://doi.org/10.1007/978-3-662-49750-0_6

Download citation

  • DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-662-49750-0_6

  • Published:

  • Publisher Name: Springer, Berlin, Heidelberg

  • Print ISBN: 978-3-662-49749-4

  • Online ISBN: 978-3-662-49750-0

  • eBook Packages: Social Science and Law (German Language)

Publish with us

Policies and ethics