Skip to main content

Die Schulsanierung

Schwerpunkt: Fahrlässigkeitsdelikt

  • Chapter
Wiederholungs- und Vertiefungskurs Strafrecht

Part of the book series: Springer-Lehrbuch ((SLB))

  • 3874 Accesses

Zusammenfassung

Gegenstand eines von der Stadt Kiel als Bauherrin betriebenes Bauvorhabens war die Sanierung einer städtischen Schule, wobei unter anderem im Erdgeschoss des Südostflügels auf der Fläche der bisher getrennten Räume R 123 und R 124 ein größerer Musikraum entstehen sollte.

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this chapter

Chapter
USD 29.95
Price excludes VAT (USA)
  • Available as PDF
  • Read on any device
  • Instant download
  • Own it forever
eBook
USD 29.99
Price excludes VAT (USA)
  • Available as EPUB and PDF
  • Read on any device
  • Instant download
  • Own it forever

Tax calculation will be finalised at checkout

Purchases are for personal use only

Institutional subscriptions

Notes

  1. 1.

    Nach BGHSt 53, 38 = NJW 2009, 240 = NStZ 2009, 146 (Anm. Satzger JK 2009 StGB § 222/8; RÜ 2009, 96; RA 2009, 113; Bußmann NStZ 2009, 386; Duttge HRRS 2009, 145; Wegner HRRS 2009, 381; Renzikowski StV 2009, 443; Kraatz JR 2009, 182); vgl. auch BGHSt 47, 224 = NJW 2002, 1887 (Wuppertaler Schwebebahn) = NStZ 2002, 421 (Anm. Otto JK 2003 StGB § 13/33; LL 2002, 605; Freund NStZ 2002, 424; Kudlich JR 2002, 468).

  2. 2.

    Bei materiellrechtlicher Sichtweise, die das Erste Staatsexamen dominiert, ist dies an sich nicht zwingend. Dass aber die Strafbarkeit von Toten in einer Klausur nicht geprüft wird, ist ganz überwiegende Gepflogenheit, vgl. nur Wessels/Beulke, AT, 42. Aufl. 2012, Rn. 859.

  3. 3.

    Didaktisch zu § 222 StGB Eisele, BT I, 2. Aufl. 2012, Rn. 221ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 15. Aufl. 2012, Rn. 116ff.

  4. 4.

    Didaktisch zum Fahrlässigkeitsdelikt B. Heinrich, AT, 3. Aufl. 2012, Rn. 972ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 1337ff.; Laue JA 2000, 666; Mitsch JuS 2001, 105; Beck JA 2009, 111 und 268; Kaspar JuS 2012, 16 und 112.

  5. 5.

    Zum problematischen Aufbau des Fahrlässigkeitsdelikts vgl. nur Kindhäuser, LPK, 5. Aufl. 2013, § 15 Rn. 43ff.; Hoyer, in: SK-StGB, 39. Lfg., 7. Aufl. 2004, Anh. zu § 16 Rn. 8ff.

  6. 6.

    Vgl. B. Heinrich, AT, 3. Aufl. 2012, Rn. 987.

  7. 7.

    Vgl. nur Kindhäuser, LPK, 5. Aufl. 2013, § 15 Rn. 47ff.

  8. 8.

    S. nur Fischer, StGB, 60. Aufl. 2013, § 15 Rn. 12a ff.; B. Heinrich, AT, 3. Aufl. 2012, Rn. 1027ff.

  9. 9.

    So die Formulierung in BGHSt 49, 1.

  10. 10.

    Didaktisch zur objektiven Zurechnung B. Heinrich, AT, 3. Aufl. 2012, Rn. 239ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 325ff.; Puppe ZJS 2008, 488 und 600; Schumann Jura 2008, 408; Kudlich JA 2010, 681; Frisch JuS 2011, 19, 116 und 205.

  11. 11.

    S. nur Joecks, StGB, 10. Aufl. 2012, vor § 13 Rn. 36ff.

  12. 12.

    So (auch zum Folgenden) BGHSt 53, 38 (41ff.) m.w.N.

  13. 13.

    Zur Arbeitsteilung vgl. Peters StV 2001, 708; Esser/Keuten NStZ 2011, 314 (Bau); Duttge ZIS 2011, 349 (Medizin); Lindemann/Wostry HRRS 2012, 138 (Medizin).

  14. 14.

    So (auch zum Folgenden) BGHSt 53, 38 (44) m.w.N.

  15. 15.

    A.A. vertretbar.

  16. 16.

    A.A. vertretbar.

  17. 17.

    Didaktisch zu § 229 StGB Eisele, BT I, 2. Aufl. 2012, Rn. 389.

  18. 18.

    Hierzu vgl. Esser/Keuten NStZ 2011, 314.

  19. 19.

    A.A. vertretbar.

  20. 20.

    Nach BGH NStZ 2005, 446 (Anm. Kudlich JuS 2005, 848; RÜ 2005, 309; RA 2005, 376; Herzberg NStZ 2005, 602; Walther JZ 2005, 686).

  21. 21.

    Zur Abgrenzung von aktivem Tun und Unterlassen B. Heinrich, AT, 3. Aufl. 2012, Rn. 863ff.; Brammsen GA 2002, 193; Walter ZStW 2004, 555; Führ Jura 2006, 265; Streng ZStW 2010, 1; aus der Rspr. vgl. OLG Stuttgart 2 Ss 47/2000 (Anm. Otto JK 2001 StGB § 27/16); BGH NStZ 2003, 657 (infizierter Arzt) = StV 2007, 76 (Anm. Geppert JK 2004 StGB § 13/38; RÜ 2003, 268; RA 2003, 378; famos 8/2003; Duttge JR 2003, 34; Ulsenheimer StV 2007, 77); BGH NStZ 2005, 446 (Anm. Kudlich JuS 2005, 848; RÜ 2005, 309; RA 2005, 376; Herzberg NStZ 2005, 602; Walther JZ 2005, 686); BGH NJW 2010, 1087 (Bad Reichenhaller Eissporthalle I) = NStZ 2011, 31 (Anm. Kudlich JA 2010, 552; Bosch JK 2011 StGB § 13/44; RÜ 2010, 231; famos 6/2010; Stübinger ZIS 2011, 602; Kühl NJW 2010, 1092; Puppe JR 2010, 355; Kahrs NStZ 2011, 14; Ast ZStW 2012, 612); BGH 1 StR 408/12 (Bad Reichenhaller Eissporthalle II) (Anm. RÜ 2012, 774); LG Verden NStZ-RR 2012, 282.

  22. 22.

    Didaktisch zu § 13 StGB B. Heinrich, AT, 3. Aufl. 2012, Rn. 852ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 1099ff.; Engländer JuS 2001, 958; Ransiek JuS 2010, 490, 585 und 678.

  23. 23.

    Vgl. Kindhäuser, LPK, 5. Aufl. 2013, § 13 Rn. 76.

  24. 24.

    Z. B. BGHSt 40, 257 (265f.).

  25. 25.

    S. nur B. Heinrich, AT, 3. Aufl. 2012, Rn. 866.

  26. 26.

    Etwa Wohlers, in: NK; 4. Aufl. 2013, § 13 Rn. 7.

  27. 27.

    Etwa Kindhäuser, LPK, 5. Aufl. 2013, § 13 Rn. 73.

  28. 28.

    S. Puppe, AT, 2. Aufl. 2011, § 28 Rn. 1ff.; B. Heinrich, AT, 3. Aufl. 2012, Rn. 867.

  29. 29.

    BGH NStZ 2005, 446 (447).

  30. 30.

    Zum Begriff vgl. nur Rudolphi/Stein, in: SK-StGB, 119 Lfg. 2009, vor § 13 Rn. 23; Kindhäuser, LPK, 5. Aufl. 2013, § 13 Rn. 11.

  31. 31.

    S. zsf. B. Heinrich, AT, 3. Aufl. 2012, Rn. 888; vgl. auch Greco ZIS 2011, 674; Dehne-Niemann GA 2012, 89; aus der Rspr. vgl. StA Paderborn NStZ 1999, 51 (Vollzugslockerung) (Anm. Pollähne NStZ 1999, 53); BGH NStZ-RR 2002, 303; BGH NStZ-RR 2002, 303 (Anm. RA 2002, 544); BGH NStZ 2004, 294; BGH NJW 2010, 1087 (Bad Reichenhaller Eissporthalle I) = NStZ 2011, 31 (Anm. Kudlich JA 2010, 552; Bosch JK 2011 StGB § 13/44; RÜ 2010, 231; famos 6/2010; Stübinger ZIS 2011, 602; Kühl NJW 2010, 1092; Puppe JR 2010, 355; Kahrs NStZ 2011, 14; Ast ZStW 2012, 612); BGH 1 StR 408/12 (Bad Reichenhaller Eissporthalle II) (Anm. RÜ 2012, 774).

  32. 32.

    S.o.; vgl. auch schon BGHSt 37, 106 (126f.).

  33. 33.

    Vgl. nur B. Heinrich, AT, 3. Aufl. 2012, Rn. 888f.

  34. 34.

    Z. B. Otto, AT, 7. Aufl. 2004, § 9 Rn. 99; vgl. auch Puppe ZJS 2008, 600 (601).

  35. 35.

    Didaktisch zu den sog. Garantenstellungen B. Heinrich, AT, 3. Aufl. 2012, Rn. 929ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 1127ff.; Kretschmer Jura 2006, 898; Kühl JuS 2007, 497.

  36. 36.

    Zur Ingerenz vgl. Hillenkamp, 32 Probleme aus dem Strafrecht AT, 14. Aufl. 2012, 29. Problem; Sowada Jura 2003, 236; Jasch NStZ 2005, 8; aus der Rspr. vgl. BGHSt 23, 327 (Notwehr) = NJW 1970, 2252 (Anm. Roxin, Höchstrichterliche Rspr. AT, 1998, Nr. 93); BGHSt 25, 218 (Normalfahrer) = NJW 1973, 1707 (Anm. Roxin, Höchstrichterliche Rspr. AT, 1998, Nr. 94); BGHSt 33, 66 = NJW 1985, 690 = NStZ 1985, 319 (Anm. Hemmer-BGH-Classics Strafrecht, Nr. 15; Roxin NStZ 1985, 320); BGH NStZ 2000, 414 (Anm. Schröder JA 2001, 191; Engländer JuS 2001, 958; Geppert JK 2001 StGB § 13/31; LL 2000, 810; RÜ 2000, 421; RA 2000, 474); BGH NStZ 2000, 583 (Anm. LL 2001, 178; RA 2000, 697); BGH NStZ 2004, 294; BGH NStZ 2008, 276 (Anm. Satzger JK 2008 StGB § 13/40; RA 2008, 159; Wilhelm NStZ 2009, 15; Kühl HRRS 2008, 359); BGH NStZ-RR 2009, 366 (Anm. Kudlich JA 2010, 151); BGH NStZ 2009, 381 (Anm. RÜ 2009, 302; RA 2009, 319); BGH NStZ 2012, 379; zum vorsätzlichen Vorverhalten vgl. auch Grünewald GA 2005, 502; Theile JuS 2006, 110; BGH NJW 2003, 1060 = NStZ 2003, 312 (Anm. Otto JK 2003 StGB § 211/40; RÜ 2003, 121; RA 2003, 175; LL 2003, 486; Freund NStZ 2004, 123; Stein JR 2004, 79; Wilhelm NStZ 2005, 177).

  37. 37.

    A.A. vertretbar.

  38. 38.

    Hierzu vgl. Kindhäuser, LPK, 5. Aufl. 2013, § 13 Rn. 43.

  39. 39.

    So (auch zum Folgenden) RA 2006, 376 (379).

  40. 40.

    So (auch zum Folgenden) BGH NStZ 2005, 446 (447) m.w.N.

  41. 41.

    A.A. vertretbar.

  42. 42.

    Didaktisch zur objektiven Zurechnung B. Heinrich, AT, 3. Aufl. 2012, Rn. 239ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 325ff.; Puppe ZJS 2008, 488 und 600; Schumann Jura 2008, 408; Kudlich JA 2010, 681; Frisch JuS 2011, 19, 116 und 205.

  43. 43.

    Hierzu B. Heinrich, AT, 3. Aufl. 2012, Rn. 251, 1042ff.; Hillenkamp, 32 Probleme aus dem Strafrecht AT, 14. Aufl. 2012, 31. Problem; Greco ZIS 2011, 674; aus der Rspr. vgl. BGHSt 11, 1 (Radfahrer) = NJW 1958, 149 (Anm. Roxin, Höchstrichterliche Rspr. AT, 1998, Nr. 6; Hemmer-BGH-Classics Strafrecht, 2003, Nr. 2); OLG Köln NStZ-RR 2002, 304; LG Potsdam 23 KLs 1/02 (Anm. Schatz NStZ 2003, 581); BGHSt 49, 1 (Klinikausbruch) = NJW 2004, 237 = NStZ 2004, 151 = StV 2004, 484 (Anm. Neubacher Jura 2005, 857; Ogorek JA 2004, 356; Otto JK 2004 StGB vor § 13/16 und § 25 I/8; RÜ 2004, 34; LL 2004, 188; RA 2004, 118; famos 1/2004; Puppe NStZ 2004, 554; Roxin StV 2004, 485; Pollähne JR 2004, 429; Saliger JZ 2004, 977); BGH NStZ 2008, 150 (Turboentzug) = StV 2008, 464 (Anm. RA 2008, 58; Rönnau StV 2008, 466).

  44. 44.

    S. nur Fischer, StGB, 60. Aufl. 2013, vor § 13 Rn. 29.

  45. 45.

    S. die Nachweise zwei Fn. zuvor.

  46. 46.

    BGHSt 11, 1 = BGH NJW 1958,149; BGHSt 21, 59 (61); BGHSt 33, 61 (63); BGHSt 49, 1 (4).

  47. 47.

    Etwa B. Heinrich, AT, 3. Aufl. 2012, Rn. 1045; Joecks, StGB, 10. Aufl. 2012, § 222 Rn. 22; Fischer, StGB, 60. Aufl. 2013, vor § 13 Rn. 29.

  48. 48.

    S. z. B. B. Heinrich, AT, 3. Aufl. 2012, Rn. 1045.

  49. 49.

    Etwa Lackner/Kühl, StGB, 27. Aufl. 2011, § 15 Rn. 44 m.w.N.; zsf. etwa B. Heinrich, AT, 3. Aufl. 2012, Rn. 1044.

  50. 50.

    So BGH NStZ 2006, 446 (447).

  51. 51.

    Vgl. nur Joecks, StGB, 10. Aufl. 2012, § 13 Rn. 65f.

  52. 52.

    Zur Eingliederung der subjektiven Fahrlässigkeit in die Schuld (h.M.) vgl. nur Wessels/Beulke, AT, 42. Aufl. 2012, Rn. 692, 875; a. A. Hoyer, in: SK-StGB, 39. Lfg., 7. Aufl. 2004, Anh. zu § 16 Rn. 100.

  53. 53.

    Vgl. nur Fischer, StGB, 60. Aufl. 2013, § 15 Rn. 12a.

  54. 54.

    Didaktisch zu §§ 306ff. StGB Müller JA 2001, 517; Wrage JuS 2003, 985; Knauth Jura 2005, 230; Eisele, BT I, 2. Aufl. 2012, Rn. 1005ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 15. Aufl. 2012, Rn. 1062ff.

  55. 55.

    Vgl. Wolters, in: SK-StGB, 127. Lfg. 2011, § 306d Rn. 12; Radtke, in: MK, 2006, § 306d Rn. 15.

  56. 56.

    Wolters, in: SK-StGB, 127. Lfg. 2011, § 306d Rn. 12; Radtke, in: MK, 2006, § 306d Rn. 15.

  57. 57.

    Fischer, StGB, 60. Aufl. 2013, § 306d Rn. 7.

  58. 58.

    A.A. vertretbar.

  59. 59.

    Nach BGHSt 48, 34 (Guben) = NJW 2003, 150 = NStZ 2003, 149 (Anm. Sowada Jura 2003, 549; Heger JA 2003, 455; Martin JuS 2003, 503; Laue JuS 2003, 743; LL 2003, 185; RÜ 2003, 26; RA 2003, 45; Hardtung NStZ 2003, 261; Puppe JR 2003, 123; Kühl JZ 2003, 637).

  60. 60.

    Chronologischer Aufbau. Anderer Aufbau möglich.

  61. 61.

    Didaktisch zu § 223 StGB Eisele, BT I, 2. Aufl. 2012, Rn. 281ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 15. Aufl. 2012, Rn. 183ff.; Wallschläger JA 2002, 140; Hardtung JuS 2008, 864, 960 und 1060.

  62. 62.

    Hierzu didaktisch Murmann Jura 2004, 102; Eisele, BT I, 2. Aufl. 2012, Rn. 291ff.

  63. 63.

    Statt aller Joecks, StGB, 10. Aufl. 2012, § 223 Rn. 4.

  64. 64.

    Vgl. Joecks, StGB, 10. Aufl. 2012, § 223 Rn. 9.

  65. 65.

    Didaktisch zu § 240 StGB Eisele, BT I, 2. Aufl. 2012, Rn. 450ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 15. Aufl. 2012, Rn. 368ff.; Geppert Jura 2006, 31; Sinn JuS 2009, 577.

  66. 66.

    Didaktisch zum Versuch B. Heinrich, AT, 3. Aufl. 2012, Rn. 631ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 1192ff.; Putzke JuS 2009, 894, 985 und 1083.

  67. 67.

    Didaktisch zu §§ 185ff. StGB Eisele, BT I, 2. Aufl. 2012, Rn. 560ff.; Krey/Hellmann/ Heinrich, BT 1, 15. Aufl. 2012, Rn. 458ff.; Eppner/Hahn JA 2006, 702 und 860; Mavany Jura 2010, 594.

  68. 68.

    S. nur Joecks, StGB, 10. Aufl. 2012, § 185 Rn. 2.

  69. 69.

    Vgl. Rudolphi/Rogall, in: SK-StGB, 66. Lfg. 2006, § 185 Rn. 24.

  70. 70.

    S. nur Fischer, StGB, 60. Aufl. 2013, § 185 Rn. 18.

  71. 71.

    A.A. vertretbar.

  72. 72.

    Hierzu Geppert Jura 2005, 244; Klas/Blatt HRRS 2012, 388; aus der Rspr. vgl. LG Stuttgart NStZ 2008, 633 (ACAB); OLG Stuttgart NStZ-RR 2009, 50 (ACAB); OLG Karlsruhe 1 (8) Ss 64/12 – AK 40/12 (ACAB) (Anm. Zöller ZJS 2013, 102; Jäger JA 2013, 232; RÜ 2012, 782).

  73. 73.

    Vgl. OLG Brandenburg NJW 2002, 1440.

  74. 74.

    Didaktisch zu § 25 II StGB B. Heinrich, AT, 3. Aufl. 2012, Rn. 1218ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 941ff.; Marlie JA 2006, 613; Rönnau JuS 2007, 514; Seher JuS 2009, 1 und 304; Geppert Jura 2011, 30.

  75. 75.

    Vgl. Lenckner/Eisele, in: Sch/Sch, 28. Aufl. 2010, § 185 Rn. 17; Regge, in: MK, 2003, § 185, Rn. 39.

  76. 76.

    Hierzu B. Heinrich, AT, 3. Aufl. 2012, Rn. 1099ff.; Lubig Jura 2006, 655.

  77. 77.

    Didaktisch zu § 224 StGB Eisele, BT I, 2. Aufl. 2012, Rn. 319ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 15. Aufl. 2012, Rn. 244ff.; Kretschmer Jura 2008, 916.

  78. 78.

    Vgl. Kindhäuser, LPK, 5. Aufl. 2013, § 224 Rn. 11.

  79. 79.

    Vgl. Eisele, BT 1, 2. Aufl. 2012, Rn. 331 m.w.N.; aus der Rspr. vgl. BGH NStZ 1999, 616 (Anm. Kühl, Höchstrichterliche Rspr. BT, 2002, Nr. 27; LL 2000, 318); OLG Hamm StV 2001, 350; BGH NStZ 2003, 662 (Anm. RA 2003, 445); BGH NStZ 2010, 151 (Anm. Zöller ZJS 2010, 671; v. Heintschel-Heinegg JA 2010, 308; Hecker JuS 2010, 648; RA 2010, 34; Heinke HRRS 2010, 428); BGH NStZ-RR 2011, 337 (Anm. RA 2011, 104).

  80. 80.

    Zur Kontroverse vgl. Joecks, StGB, 10. Aufl. 2012, § 224 Rn. 24ff.

  81. 81.

    Aus der Rspr. vgl. BGH NStZ 2004, 93 (Anm. LL 2004, 261); BGH NStZ 2005, 40; BGH NStZ 2005, 97; BGH NJW 2008, 452 = NStZ 2007, 702; BGH NStZ-RR 2009, 77; BGH NStZ 2010, 516 = NStZ-RR 2010, 46 (Anm. Jahn JuS 2010, 174; LL 2010, 460); BGH NStZ-RR 2011, 337 (Anm. RA 2011, 104); BGH NStZ 2012, 698.

  82. 82.

    Vgl. nur Joecks, StGB, 10. Aufl. 2012, § 224 Rn. 34.

  83. 83.

    Hierzu vgl. Eisele, BT I, 2. Aufl. 2012, 338ff.; Hillenkamp, 32 Probleme aus dem Strafrecht AT, 14. Aufl. 2012, 5. Problem.

  84. 84.

    Fischer, StGB, 60. Aufl. 2013, § 224 Rn. 11a.

  85. 85.

    Hardtung, in: MK, 2003, § 224 Rn. 43.

  86. 86.

    Zsf. etwa Joecks, StGB, 10. Aufl. 2012, § 25 Rn. 79ff.; Hoyer, in: SK-StGB, 32. Lfg., 7. Aufl. 2000, § 25 Rn. 107ff.

  87. 87.

    Vgl. nur Joecks, StGB, 10. Aufl. 2012, § 25 Rn. 83ff.; Fischer, StGB, 60. Aufl. 2013, § 25 Rn. 12b ff.; Hoyer, in: SK-StGB, 32. Lfg., 7. Aufl. 2000, § 25 Rn. 109ff.

  88. 88.

    Etwa Puppe, AT, 2. Aufl. 2011, § 23 Rn. 9; Roxin JA 1979, 519 (522f.).

  89. 89.

    Vgl. nur B. Heinrich, AT, 3. Aufl. 2012, Rn. 1228 m.w.N.

  90. 90.

    Vgl. BGH NStZ 2009, 25 (26).

  91. 91.

    Zsf. zur Rspr. Fischer, StGB, 60. Aufl. 2013, § 25 Rn. 13.

  92. 92.

    So BGH NStZ 2009, 25 (26).

  93. 93.

    A.A. vertretbar.

  94. 94.

    BGHSt 11, 268 = NJW 1958, 836.

  95. 95.

    Vgl. nur Kühl, AT, 7. Aufl., 2012, § 20 Rn. 121 m.w.N.

  96. 96.

    Heine, in: Sch/Sch, 28. Aufl. 2010, § 25 Rn. 96.

  97. 97.

    Etwa Jäger, AT, 5. Aufl. 2011, Rn. 226 m.w.N.

  98. 98.

    Hierzu zsf. Fischer, StGB, 60. Aufl. 2013, § 22 Rn. 21ff.; aus der Rspr. vgl. BGH NStZ 2000, 589 (Anm. RÜ 2001, 409; RA 2000, 632).

  99. 99.

    So die h.M., vgl. nur B. Heinrich, AT, 3. Aufl. 2012, Rn. 740; Kindhäuser, LPK, 5. Aufl. 2013, § 22 Rn. 38.

  100. 100.

    Roxin, AT II, 2003, § 29 Rn. 297ff.

  101. 101.

    A.A. vertretbar.

  102. 102.

    Didaktisch zu den Straftaten gegen das Leben Eisele, BT I, 2. Aufl. 2012, Rn. 27ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 15. Aufl. 2012, Rn. 1ff.; Otto Jura 2003, 612.

  103. 103.

    Hierzu s. B. Heinrich, AT, 3. Aufl. 2012, Rn. 295ff.; Hillenkamp, 32 Probleme aus dem Strafrecht AT, 14. Aufl. 2012, 1. Problem; Geppert Jura 2001, 55; aus der Rspr. vgl. BGHSt 7, 363 (Lederriemen) = NJW 1955, 1688 (Anm. Roxin, Höchstrichterliche Rspr. AT, 1998, Nr. 7; Engisch NJW 1955, 1690); BGHSt 36, 1 (HIV) = NJW 1989, 781 = NStZ 1989, 114 (Anm. Roxin, Höchstrichterliche Rspr. AT, 1998, Nr. 8; Hemmer-BGHClassics Strafrecht, 2002, Nr. 5; Helgerth NStZ 1989, 117); BGH NStZ-RR 2000, 106 (Hehlerei) = StV 2000, 258; OLG Celle NJW 2001, 2647 (Anm. Fahl JA 2002, 100); BGH NStZ-RR 2004, 45; BGH NStZ 2004, 35; BGH NStZ-RR 2006, 100 (Brandstiftung); BGH NStZ 2008, 392; BGH NStZ 2008, 451; BGH NStZ-RR 2008, 239 (Betrug) (Anm. Wegner wistra 2008, 347); BGH NStZ-RR 2008, 273 (Körperverletzung); OLG Saarbrücken NStZ-RR 2009, 80 (Brandstiftung); BGH NStZ-RR 2010, 241 (Brandstiftung); OLG Köln NStZ-RR 2011, 285 (unerlaubtes Entfernen vom Unfallort).

  104. 104.

    Hierzu s. Eisele, BT I, 2. Aufl. 2012, Rn. 50ff.; Geppert Jura 2001, 55; Hermanns JA 2002, 206; Verrel NStZ 2004, 309; Trück NStZ 2005, 233; Dannhorn NStZ 2007, 297; Heinke NStZ 2010, 119; Steinberg JZ 2010, 712; Steinberg/Stam NStZ 2011, 177; aus der Rspr. vgl. BGH NStZ-RR 2000, 165 (Anm. RA 2000, 342); BGH NStZ-RR 2000, 327 (Anm. Baier JA 2001, 194; Martin JuS 2000, 1234); BGH NStZ-RR 2000, 328; BGH NStZ-RR 2000, 329; BGH NStZ 2000, 530; BGH StV 2000, 68; BGH NStZ 2000, 583 (Anm. LL 2001, 178; RA 2000, 697); BGH StV 2001, 572 (Anm. Martin JuS 2001, 924); BGH 4 StR 477/00 (Anm. RA 2001, 346); BGH NStZ-RR 2001, 369 (Anm. RÜ 2001, 509); BGH NStZ 2001, 86; BGH NStZ 2002, 314; BGH NStZ 2002, 315; BGH NStZ 2002, 541 (Anm. RA 2002, 600); BGH NStZ 2003, 369; BGH NStZ 2003, 431 (Anm. RA 2003, 252); BGH NStZ 2003, 536; BGH NStZ 2003, 603; BGH NStZ-RR 2003, 8; BGH NStZ 2004, 51; BGH NJW 2004, 2320 = NStZ 2004, 266 (Anm. RA 2004, 195); BGH NStZ 2004, 329; BGH NStZ 2004, 330; BGH NStZ-RR 2004, 140; BGH NStZ-RR 2004, 204; BGH NStZ 2005, 90; BGH NStZ 2005, 92; BGH NStZ 2005, 384; BGH NStZ 2005, 629 = NStZ-RR 2005, 304; BGH NStZ-RR 2005, 372; BGH NStZ 2006, 36; BGH NStZ 2006, 98; BGH NStZ 2006, 169; BGH NJW 2006, 386 = NStZ 2006, 444 (Anm. RA 2006, 93); BGH NStZ 2006, 446; BGH NstZ-RR 2006, 8; BGH NStZ-RR 2006, 9; BGH NStZ-RR 2006, 11 (Anm. RA 2006, 33); BGH NStZ 2007, 150; BGH NStZ 2007, 331 = NStZ-RR 2007, 141; BGH NStZ 2007, 639; BGH NStZ 2007, 700 (Anm. Puppe GA 2008, 569); BGH NStZ-RR 2007, 43; BGH NStZ-RR 2007, 45; BGH NStZ-RR 2007, 199; BGH NStZ-RR 2007, 267; BGH NStZ-RR 2007, 268; BGH NStZ-RR 2007, 304 (Anm. Satzger JK 2008 StGB § 225 I/3; RÜ 2007, 643; RA 2007, 671); BGH NStZ-RR 2007, 307; BGH NStZ 2008, 453; BGH NStZ-RR 2008, 309; BGH NStZ-RR 2008, 341; BGH NStZ-RR 2008, 370; BGH NStZ 2009, 91 (Anm. Satzger JK 2009 StGB § 15/8); BGH NStZ 2009, 264 = StV 2009, 511 (Anm. Satzger JK 2009 StGB § 24/38; RA 2008, 588; Kudlich StV 2009, 513); BGH NStZ 2009, 385; BGH NStZ 2009, 503 (Anm. RA 2009, 388); BGH NStZ 2009, 629 (Anm. Jahn JuS 2009, 958); BGH 5 StR 548/08 (Anm. RÜ 2009, 231); BGH NStZ-RR 2009, 372; BGH NStZ 2010, 102; BGH NStZ 2010, 276; BGH NStZ 2010, 389; BGH NStZ 2010, 511 BGH NStZ 2010, 515; BGH NStZ 2010, 571 (Anm. v. Heintschel-Heinegg JA 2010, 387); BGH NStZ-RR 2010, 144; BGH NStZ-RR 2010, 178 (Anm. Bosch JA 2010, 666; RA 2010, 337); BGH NStZ-RR 2010, 214; BGH NStZ-RR 2010, 309; BGH NStZ-RR 2011, 42; BGH NStZ-RR 2011, 73; BGH NStZ 2011, 210 = NStZ-RR 2011, 110; BGH NStZ 2011, 338; BGHSt 56, 277 = NJW 2011, 2895 (Vertuschung einer fehlerhaften Operation I) = NStZ 2012, 86 = StV 2012, 91 (Anm. Beckemper ZJS 2012, 132; Bosch JK 2011 StGB § 227/6; RA 2011, 530; Kudlich NJW 2011, 2856; Lindemann/Wostry HRRS 2012, 138); BGH NStZ-RR 2011, 318; BGH NStZ 2011, 699 (Anm. Jahn JuS 2011, 846; LL 2011, 493; RA 2011, 308); BGH NStZ 2012, 207 = NStZ-RR 2012, 77 (Anm. Satzger JK 2012 StGB § 15/10; famos 7/12); BGH NStZ-RR 2012, 46; BGH NStZ 2012, 151; BGH NStZ-RR 2012, 105; BGH NStZ 2012, 443; BGH StV 2012, 89; BGH NJW 2012, 2898 = NStZ 2012, 651 (Vertuschung einer fehlerhaften Operation II); BGH StV 2012, 663; BGH NStZ-RR 2012, 369; BGH NStZ 2012, 384 (2x) = StV 2012, 658 (Anm. RA 2012, 301; Sinn/Bohnhorst StV 2012, 661; Mandla NStZ 2012, 695); BGH NJW 2012, 1524 (Anm. Jahn JuS 2012, 757; von Heintschel-Heinegg JA 2012, 633; Bosch JK 2012 StGB § 15/9; Heghmanns ZJS 2012, 826; LL 2012, 657; RÜ 2012, 369; Leitmeier NJW 2012, 2850; Puppe JR 2012, 477; Trück JZ 2013, 179); BGH NStZ-RR 2013, 75 (Anm. Kudlich JA 2013, 152); BGH NStZ-RR 2013, 89; BGH NStZ 2013, 159.

  105. 105.

    S. (auch zum Folgenden) BGHSt 48, 34 (36f.).

  106. 106.

    Zum atypischen Kausalverlauf als Fallgruppe der objekiven Zurechnung vgl. B. Heinrich, AT, 3. Aufl. 2012, Rn. 249; Hoyer, AT I, 1996, S. 60.

  107. 107.

    Vgl. Wessels/Beulke, AT, 42. Aufl. 2012, Rn. 196.

  108. 108.

    Faustformel bei B. Heinrich, AT, 3. Aufl. 2012, Rn. 249.

  109. 109.

    Hierzu didaktisch B. Heinrich, AT, 3. Aufl. 2012, Rn. 1088ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 425ff.; Kudlich JA 2010, 681.

  110. 110.

    Vgl. nur Fischer, StGB, 60. Aufl. 2013, § 16 Rn. 7.

  111. 111.

    Aus der Rspr. vgl. BGHSt 7, 325 (Blutrausch) = NJW 1955, 1077 (Anm. Roxin, Höchstrichterliche Rspr. AT, 1998, Nr. 13); BGH NStZ 2001, 29 (Anm. Trüg JA 2001, 365; Otto JK 2001 StGB vor § 13/13; RÜ 2000, 507; RA 2001, 39); BGH NStZ 2007, 700 (Anm. Puppe GA 2008, 569).

  112. 112.

    Hierzu vgl. BGHSt 14, 193 (Jauchegrube) = NJW 1960, 1261 (Anm. Roxin, Höchstrichterliche Rspr. AT, 1998, Nr. 14; Hemmer-BGH Classics Strafrecht, 2003, Nr. 6; Valerius JA 2006, 261; Oğlakcıoğlu JR 2011, 103); Sowada Jura 2004, 814.

  113. 113.

    Hierzu BGH NJW 2002, 1057 = NStZ 2002, 309 = StV 2002, 538 (Anm. Fad JA 2002, 745; Gaede JuS 2002, 1058; Otto JK 2002 StGB § 22/22; LL 2002, 461; RÜ 2002, 166; RA 2002, 224; famos 3/2002; Jäger JR 2002, 383; Roxin GA 2003, 257); BGH NStZ 2002, 475 (Anm. Otto JK 2003 StGB § 15/7; LL 2002, 750; RA 2002, 546; Roxin GA 2003, 257); Sowada Jura 2004, 814; Wolter GA 2006, 406.

  114. 114.

    Vgl. aber BGHSt 48, 34: Unproblematische Bejahung eines relevanten Irrtums („Angesichts der gesamten Tatumstände liegt insoweit eine wesentliche Abweichung zwischen vorgestelltem und tatsächlich eingetretenem Kausalverlauf vor.“).

  115. 115.

    BGH NJW 2002, 1057.

  116. 116.

    Vgl. nur Joecks, StGB, 10. Aufl. 2012, § 15 Rn. 32ff. m.w.N.

  117. 117.

    Jakobs, AT, 2. Aufl. 1991, 8/76; vgl. auch Puppe, in: NK, 3. Aufl. 2010, § 16 Rn. 86ff.; Puppe, AT, 2. Aufl. 2011, § 10 Rn. 11.

  118. 118.

    A.A. vertretbar.

  119. 119.

    Abschichtender Aufbau, da unmittelbares Ansetzen zum Grunddelikt problematisch.

  120. 120.

    Vgl. zsf. Fischer, StGB, 60. Aufl. 2013, § 22 Rn. 10.

  121. 121.

    So Hardtung NStZ 2003, 261 (262).

  122. 122.

    So Hardtung NStZ 2003, 261 (262).

  123. 123.

    Vgl. BGHSt 48, 34 (36).

  124. 124.

    A.A. vertretbar.

  125. 125.

    Hierzu etwa Fischer, StGB, 60. Aufl. 2013, § 227 Rn. 3ff.

  126. 126.

    Vgl. dazu BGHSt 48, 34; zsf. Eisele, BT I, 2. Aufl. 2012, Rn. 371ff., 383; Hillenkamp, 32 Probleme aus dem Strafrecht AT, 15. Aufl. 2013, 16. Problem; vgl. zum Streit hinsichtlich der Anforderungen an den Gefahrverwirklichungszusammenhang: BGHSt 14, 110 (Pistolenschlag) (mit Anm. Kühl, Höchstrichterliche Rspr. BT, 2002, Nr. 30); LG Kleve NJW 2003, 3145 = NStZ-RR 2003, 235; Laue JuS 2003, 743; Engländer GA 2008, 669; Steinberg NStZ 2010, 73).

  127. 127.

    S.o.; vgl. auch schon BGHSt 31, 96 (99); BGH MDR 1976, 16; BGH MDR 1982, 102; BGH NJW 1992, 1708f.; BGH NStZ 1992, 333 (334).

  128. 128.

    Vgl. nur Eisele, BT I, 2. Aufl. 2012, Rn. 383; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 15. Aufl. 2012, Rn. 371; Fischer, StGB, 60. Aufl. 2013, § 227 Rn. 8.

  129. 129.

    Etwa Hardtung NStZ 2003, 261 (263) m.w.N.; Stree/Sternberg-Lieben, in Sch/Sch, 28. Aufl. 2010, § 227 Rn. 5; Bussmann GA 1999, 31.

  130. 130.

    RGSt 44, 137 (139).

  131. 131.

    Paeffgen, in: NK, 4. Aufl. 2013, § 227 Rn. 25.

  132. 132.

    A.A. vertretbar.

  133. 133.

    Hierzu vgl. Eisele, BT I, 2. Aufl. 2012, Rn. 375f.; aus der Rspr. vgl. BGH NJW 1971, 152 (Rötzel; Balkonsturz) (Anm. Kühl, Höchstrichterliche Rspr. BT, 2002, Nr. 32); BGH NJW 1992, 1708 (Fenstersturz) (Anm. Kühl, Höchstrichterliche Rspr. BT, 2002, Nr. 33); BGHSt 48, 34 (Guben) = NJW 2003, 150 = NStZ 2003, 149 (Anm. Sowada Jura 2003, 549; Heger JA 2003, 455; Martin JuS 2003, 503; Laue JuS 2003, 743; LL 2003, 185; RÜ 2003, 26; Hardtung NStZ 2003, 261; Puppe JR 2003, 123; Kühl JZ 2003, 637); BGH NStZ 2008, 278 (Anm. Bosch JA 2008, 547; RÜ 2008, 236; RA 2008, 236).

  134. 134.

    So (auch zum Folgenden) BGHSt 48, 34.

  135. 135.

    So BGHSt 48, 34.

  136. 136.

    Vgl. auch BGH NStZ 2001, 478 (Anm. RA 2001, 541).

  137. 137.

    A.A. vertretbar.

  138. 138.

    Vgl. nur Paeffgen, in: NK, 4. Aufl. 2013, § 224 Rn. 42.

  139. 139.

    A.A. vertretbar.

  140. 140.

    Didaktisch zu § 231 StGB Eisele, BT I, 2. Aufl. 2012, Rn. 408ff.; Krey/Hellmann/Heinrich, BT 1, 15. Aufl. 2012, Rn. 320ff.

  141. 141.

    S. BGH NJW 1985, 871 (872); BGH NStZ-RR 2009, 309.

  142. 142.

    Vgl. Lackner/Kühl, StGB, 27. Aufl. 2011, § 231 Rn,. 6; Fischer, StGB, 60. Aufl. 2013, § 231 Rn. 11.

  143. 143.

    So BGH NJW 1985, 871 (872).

  144. 144.

    So auch Stree/Sternberg-Lieben, in: Sch/Sch, 28. Aufl. 2010, § 231 Rn. 13 m.w.N; vgl. auch Paeffgen, in: NK, 4. Aufl. 2013, § 231 Rn. 22.

  145. 145.

    A.A. vertretbar.

  146. 146.

    Vgl. BGH NStZ 2005, 93 (Anm. Kudlich JuS 2005, 568; RA 2005, 28; LL 2005, 314).

  147. 147.

    So (Auch zum Folgenden) BGHSt 48, 34; vgl. auch BGH NStZ 1997, 82.

  148. 148.

    Vgl. auch Fischer, StGB, 60. Aufl. 2013, § 18 Rn. 5f.

  149. 149.

    A.A. vertretbar.

  150. 150.

    Je nach vorher Vertretenem; didaktisch zu den Konkurrenzen B. Heinrich, AT, 3. Aufl. 2012, Rn. 1378ff.; Krey/Esser, AT, 5. Aufl. 2012, Rn. 1380ff.; Seher JuS 2004, 392 und 482; Walter JA 2004, 133; Steinberg/Bergmann Jura 2009, 905.

  151. 151.

    A.A. vertretbar.

Author information

Authors and Affiliations

Authors

Rights and permissions

Reprints and permissions

Copyright information

© 2013 Springer-Verlag Berlin Heidelberg

About this chapter

Cite this chapter

Bock, D. (2013). Die Schulsanierung. In: Wiederholungs- und Vertiefungskurs Strafrecht. Springer-Lehrbuch. Springer, Berlin, Heidelberg. https://doi.org/10.1007/978-3-642-37599-6_12

Download citation

Publish with us

Policies and ethics