Zusammenfassung
In § 184 StGB sind unter der Deliktsbezeichnung „Verbreitung pornographischer Schriften“ Verbote zusammengefasst, welche das Zugänglichmachen von Darstellungen mit pornographischem Inhalt betreffen. Diese Norm ergänzen § 184a–§ 184d StGB um weitere Tatbestände, die größtenteils der Übersichtlichkeit wegen aus der alten Fassung des § 184 Abs. 3 StGB herausgenommen wurden.
Access this chapter
Tax calculation will be finalised at checkout
Purchases are for personal use only
Notes
- 1.
Fischer, 2012, § 184 Rdn. 1; Wolters in: SKStGB, 2008, § 184 Rdn. 1.
- 2.
Vgl. BTDrs. 6/1552, S. 33; BTDrs. 6/3251, S. 58; dazu Becker, 1974, S. 177 ff.; Laubenthal, 2000, S. 213.
- 3.
BGBl. I 1973, S. 1725.
- 4.
Zur historischen Entwicklung der Pornographieverbote siehe Schroeder (1992), S. 1 ff.
- 5.
BVerfGE 30, S. 347 f.; BVerfGE 77, S. 356.
- 6.
BVerfGE 7, S. 323 f.
- 7.
BVerfGE 79, S. 63.
- 8.
BVerfGE 47, S. 72 f.
- 9.
BVerfGE 83, S. 140.
- 10.
Vgl. Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 3; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 3.
- 11.
Zur Wirkungsforschung siehe Bohrer, 1992, S. 25 ff.; Ertel, 1990, S. 12 ff., 473 ff.; Hill, 2011, S. 379 ff.; Köhne, 2005, S. 794; Schumann/Schumann, 2008, S. 368 ff.; Schreibauer, 1999, S. 30 ff.; Selg, 1986, S. 60 ff., 84 ff.; anders aber Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 2.
- 12.
Fischer K., 1995, S. 162.
- 13.
Laubenthal, 2000, S. 214.
- 14.
BGHSt. 13, S. 375; Eser/Hecker in: Schönke/Schröder, 2010, § 11 Rdn. 67.
- 15.
BGHSt. 32, S. 1; Lackner/Kühl, 2011, § 11 Rdn. 27.
- 16.
Eser/Hecker in: Schönke/Schröder, 2010, § 11 Rdn. 67; Radtke in: MKStGB, 2003, § 11 Rdn. 114; Wolters in: SKStGB, 2008, § 184 Rdn. 4.
- 17.
Fischer, 2012, § 11 Rdn. 33; Rudolphi/Stein in: SK-StGB, 2005, § 11 Rdn. 56; Schreibauer, 1999, S. 173 f.
- 18.
Eser/Hecker in: Schönke/Schröder, 2010, § 11 Rdn. 78.
- 19.
Laubenthal, 2000, S. 217.
- 20.
Engel-Flechsig/Maennel/Tettenborn, 1997, S. 2990; Jäger/Collardin, 1996, S. 237; Ritz, 1998, S. 55.
- 21.
Eingehend dazu Barton, 1999, S. 118 f.
- 22.
Sieber, 1999, Rdn. 605.
- 23.
Zu den Begriffsbestimmungen Eser/Hecker in: Schönke/Schröder, 2010, § 11 Rdn. 78; Fischer, 2012, § 11 Rdn. 34 ff.; Gribbohm in: LK-StGB, 2006, § 11 Rdn. 125 ff.; König, 2004, S. 71 ff.
- 24.
BGHSt. 47, S. 55 ff.
- 25.
BT-Drs. 13/7385, S. 36.
- 26.
Umfassend dazu König, 2004, S. 84 ff.; Schreibauer, 1999, S. 116 ff.; Schroeder, 1992, S. 16 ff.
- 27.
Herkströter, 1992, S. 25; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 4.
- 28.
Fischer, 2012, § 184 Rdn. 5; Herkströter 1992, S. 25 f.; König, 2004, S. 84 ff.; Wolters in: SKStGB, 2008, § 184 Rdn. 5; zu verschiedenen Pornographiedefinitionen Schreibauer, 1999, S. 116 ff.; ferner Ostendorf, 2001, S. 376 ff.
- 29.
BGHSt. 23, S. 44; KG, NStZ 2009, S. 15.
- 30.
BGHSt. 37, S. 60; BVerwGE 116, S. 18; KG, NStZ 2009, S. 15; ferner Nr. 2.3.1. der gemeinsamen Richtlinien der Landesmedienanstalten zur Gewährleistung des Schutzes der Menschenwürde und des Jugendschutzes (JuSchRiL), siehe auch Erdemir, 2000, S. 143 f.; ders., 2003, S. 630 f.
- 31.
OLG Karlsruhe, NJW 1974, S. 2015.
- 32.
BGHSt. 37, S. 60; KG, NStZ 2009, S. 15; OLG Düsseldorf, NJW 1974, S. 1475; OLG Karlsruhe, NJW 1987, S. 1957; Fischer, 2012, § 184 Rdn. 7; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 17; Ladeur, 2001, S. 475; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 4; Wolters in: SKStGB, 2008, § 184 Rdn. 5.
- 33.
BGH, NStZ 2011, S. 455; vgl. Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 19; König, 2004, S. 95 f.
- 34.
BGHSt. 5, S. 348; KG, NStZ 2009, S. 15; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 17.
- 35.
BGBl. I 1973, S. 1725.
- 36.
Siehe BT-Drs. 6/3521, S. 60; ebenso OLG Düsseldorf, NJW 1974, S. 1474; OLG Koblenz, NJW 1979, S. 1467; Lackner/Kühl, 2011, § 184 Rdn. 2.
- 37.
So bereits OLG Karlsruhe, NJW 1974, S. 2015; Dreher, 1974, S. 56; siehe auch Schumann, 1998, S. 575.
- 38.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 4.
- 39.
Fischer, 2012, § 184 Rdn. 7a; Herkströter, 1992, S. 25.
- 40.
Schwarz/Dreher, 1967, § 184 Anm. 2.
- 41.
BGHSt. 23, S. 40 ff.
- 42.
BGHSt. 23, S. 44; ähnlich BGH, NStZ 2011, S. 455.
- 43.
BGHSt. 23, S. 44.
- 44.
Siehe dazu die Beratungen des Sonderausschusses für die Strafrechtsreform, 6. Wahlperiode, S. 1907 f.; vgl. auch Fischer K., 1995, S. 150; Schroeder, 1992, S. 20 f.
- 45.
BT-Drs. 6/3521, S. 60.
- 46.
BT-Drs. 6/3521, S. 60.
- 47.
Lackner/Kühl, 2011, § 184 Rdn. 2; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 7.
- 48.
BGHSt. 37, S. 59 f.
- 49.
Gössel, 2005, S. 212.
- 50.
Fischer K., 1995, S. 154.
- 51.
Laubenthal, 2000, S. 220; siehe auch König, 2004, S. 90.
- 52.
Gössel, 2005, S. 213 f.
- 53.
BGHSt. 37, S. 59 f.; OLG Düsseldorf, NJW 1974, S. 1475; OLG Karlsruhe, NJW 1987, S. 1957; Fischer, 2012, § 184 Rdn. 7; ferner Baer/Slupik, 1988, S. 171 ff.
- 54.
BVerfGE 27, S. 16 („prinzipielle Infragestellung der Subjektqualität des Menschen“).
- 55.
Schumann, 1998, S. 579 f.
- 56.
Schroeder, 1992, S. 21.
- 57.
Siehe Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 5; Maurach/Schroeder/Maiwald, 2009, S. 249 f.; Schroeder, 1992, S. 21 ff.; vgl. auch Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 18; König, 2004, S. 91 f.; Schreibauer, 1999, S. 126 ff.; Weigend, 1993, S. 137.
- 58.
Siehe BGHSt. 23, S. 42.
- 59.
Schroeder, 1992, S. 27.
- 60.
Krit. dazu Fischer K., 1995, S. 152.
- 61.
So auch Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 5.
- 62.
Schumann, 1998, S. 571.
- 63.
Schroeder, 1992, S. 28 f., 31 ff.; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 6; krit. Schumann, 1998, S. 582.
- 64.
Hanack, 1974, S. 7; Laubenthal, 2000, S. 221.
- 65.
Ostendorf, 2001, S. 378.
- 66.
Siehe Kap. 8.3.
- 67.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 4.
- 68.
Vgl. auch Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 8; Lenckner, 1968, S. 308 f.; Schumann, 1998, S. 575 f.; krit. Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 7.
- 69.
Krit. dazu Malek, 2005, S. 302.
- 70.
OLG Düsseldorf, NJW 1974, S. 1574; vgl. aber BT-Drs. 6/3521, S. 60.
- 71.
Giese, 1965, S. 21; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 14.
- 72.
Giese, 1965, S. 19.
- 73.
Giese, 1965, S. 26.
- 74.
Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 14.
- 75.
Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 14.
- 76.
Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 20.
- 77.
Vgl. etwa noch OLG Karlsruhe, NJW 1974, S. 2016 (für Anal und Oralverkehr).
- 78.
OLG Frankfurt, NJW 1987, S. 454; KG, NStZ 2009, S. 446 (Kalender mit Aktfotos); Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 17; Lackner/Kühl, 2011, § 184 Rdn. 2.
- 79.
Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 10; Schumann, 1998, S. 575.
- 80.
OLG Düsseldorf, NJW 1974, S. 1474; KG, NStZ 2009, S. 15.
- 81.
Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 22.
- 82.
Vgl. BGH, Ufita 1980, S. 203 (zu dem japanischen Film „Das Reich der Sinne“); BGH, Ufita 1980, S. 208 („Die 120 Tage von Sodom“); ferner OLG Frankfurt, JZ 1974, S. 516.
- 83.
KG, NStZ 2009, S. 15.
- 84.
KG, NStZ 2009, S. 15.
- 85.
Siehe z. B. BGHSt. 5, S. 349.
- 86.
Vgl. für viele Schroeder, 1975, S. 65; Würtenberger, 1977, S. 91 ff.
- 87.
BGHSt. 23, S. 44.
- 88.
BVerfGE 67, S. 213; BVerfGE 75, S. 369; BVerfGE 81, S. 278; zur Entwicklung Henschel, 1990, S. 1937; Würkner, 1992, S. 1.
- 89.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 5a; Wolters in: SKStGB, 2008, § 184 Rdn. 7.
- 90.
BGHSt. 37, S. 55; Hilgendorf/Frank/Valerius, 2005, S. 386; a. A. Liesching/von Münch, 1999, S. 38 f.; vgl. zu dem pornographischen Roman „Josefine Mutzenbacher“ BVerfGE 83, S. 130; siehe ferner Gusy, 1991, S. 470; Herkströter, 1992, S. 23; Schreibauer, 1999, S. 158 f.
- 91.
Zur Entwicklung durch das BVerfG siehe BVerfGE 30, S. 173 ff.; BVerfGE 67, S. 224 ff.; BVerfGE 75, S. 377; BVerfG, JZ 1990, S. 638; dazu auch Beisel, 1997, S. 134 ff.; Vlachopoulos, 1996, S. 109 ff.
- 92.
BVerfGE 81, S. 291.
- 93.
So auch Laufhütte/Roggenbuck in: LKStGB, 2010, § 184 Rdn. 9; Wolters in: SKStGB, 2008, § 184 Rdn. 7.
- 94.
BVerfGE 67, S. 226 f.
- 95.
Fischer, 2012, § 184 Rdn. 8; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 5a; Wolters in: SKStGB, 2008, § 184 Rdn. 7.
- 96.
BGHSt. 37, S. 55 ff.; siehe dazu Jeand’Heur, 1991, S. 165 ff.; Maiwald, 1990, S. 1141 ff.
- 97.
BVerfGE 83, S. 130 ff.; Borgmann, 1992, S. 130 ff.; Herkströter, 1992, S. 23 ff.; Karpen/Hofer, 1992, S. 1060 ff.; Würkner, 1992, S. 1 ff.
- 98.
BGHSt. 37, S. 60.
- 99.
Banz, 1988, S. 989.
- 100.
BGHSt. 37, S. 57.
- 101.
LG Stuttgart, Urteil vom 24.4.1990, Az.: 21 Js 21754/86.
- 102.
BVerwGE 23, S. 110.
- 103.
BGHSt. 37, S. 64.
- 104.
BVerfGE 75, S. 377.
- 105.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 5a.
- 106.
Schroeder, 1997, S. 56 ff.
- 107.
Maiwald, 1990, S. 1143.
- 108.
BVerfGE 83, S. 146; BGHSt. 37, S. 64.
- 109.
Fischer K., 1995, S. 165; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 7.
- 110.
BVerfGE 83, S. 146; BVerwG, NJW 1993, S. 1491; siehe auch Kannengießer in: Schmidt-Bleibtreu/Hofmann/Hopfauf, 2011, Art. 5 Anm. 28.
- 111.
BGHSt. 37, S. 64.
- 112.
Siehe auch Fischer K., 1995, S. 166 ff.; Schreibauer, 1999, S. 161 ff.
- 113.
BVerfGE 83, S. 147.
- 114.
BGHSt. 37, S. 65.
- 115.
BVerfGE 83, S. 147 f.
- 116.
Giese, 1965, S. 19.
- 117.
BGHSt. 37, S. 65.
- 118.
BVerfGE 83, S. 148.
- 119.
Giese, 1965, S. 21.
- 120.
BGHSt. 37, S. 64.
- 121.
BVerfGE 83, S. 147; BGHSt. 37, S. 65.
- 122.
Krit. auch Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 8; vgl. ferner Jeand’Heur, 1991, S. 165 ff.; Maiwald, 1990, S. 1141 ff.; Maurach/Schroeder/Maiwald, 2009, S. 250; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 5a; Schroeder, 1992, S. 52 ff.
- 123.
Herkströter, 1992, S. 27.
- 124.
Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 26; Laubenthal, 2000, S. 222 f.; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 5a; a. A. Liesching/von Münch, 1999, S. 41; zur Frage einer Rechtfertigung nach Art. 5 Abs. 1 S. 2 GG bei Rundfunkdarbietungen siehe Schulz/Korte, 2002, S. 724; krit. Fischer, 2012, § 184 Rdn. 8.
- 125.
BVerfGE 83, S. 139; BGHSt. 37, S. 62 f.
- 126.
BVerfGE 83, S. 143; BGHSt. 37, S. 64; BVerwG, NJW 1993, S. 1490 f.
- 127.
Laubenthal, 2000, S. 223.
- 128.
BVerfGE 83, S. 147 f.
- 129.
BVerfGE 83, S. 147 f.; Schroeder, 1992, S. 56.
- 130.
BVerfGE 83, S. 147; BGHSt. 37, S. 65.
- 131.
BGHSt. 37, S. 64.
- 132.
BGHSt. 37, S. 65; ferner BVerfGE 83, S. 147.
- 133.
BGHSt. 37, S. 65.
- 134.
Beisel, 1997, S. 328 f.; ferner Böse, 2006, S. 758 f. zur Kunstfreiheit im Kontext des Rahmenbeschlusses des Rates vom 22.12.2003 zur Bekämpfung der sexuellen Ausbeutung von Kindern und der Kinderpornographie, ABl. EG 2004 Nr. L 13, S. 44.
- 135.
Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 26.
- 136.
Fischer, 2012, § 184 Rdn. 3; Gössel, 2005, S. 210; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 3; Ilg, 1997, S. 93; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 3, 15; Weigend, 1994, S. 133; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 3.
- 137.
Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 3; ähnlich Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 3; a. A. Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 6, die eine teleologische Reduktion vorschlagen; ähnlich Hörnle in: MKStGB, 2012, § 184 Rdn. 32.
- 138.
Hörnle in: MKStGB, 2012, § 184 Rdn. 32.
- 139.
Vgl. Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 6.
- 140.
BGHSt. 34, S. 98; OLG Hamburg, NJW 1992, S. 1184; Eckstein, 1997, S. 51; Horn, 1977, S. 2332.
- 141.
OLG Düsseldorf, NStE Nr. 5 zu § 184 StGB; Eckstein, 1997, S. 51.
- 142.
Hörnle in: MKStGB, 2012, § 184 Rdn. 27.
- 143.
Dazu unten Kap. 8.2.6.
- 144.
BGHSt. 23, S. 98 f.; Deblitz, 1995, S. 57; Lackner/Kühl, 2011, § 184 Rdn. 5; Laufhütte/Roggenbuck in: LKStGB, 2010, § 184 Rdn. 17; a. A. Hörnle in: MKStGB, 2012, § 184 Rdn. 27; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 7; Schreibauer, 1999, S. 190.
- 145.
Ähnlich die Argumentation bei BGHSt. 23, S. 98 f.
- 146.
BGHSt. 26, S. 15; BGHSt. 28, S. 294; Fischer, 2012, § 184 Rdn. 10; Laufhütte/Roggenbuck in: LKStGB, 2010, § 184 Rdn. 18.
- 147.
Laubenthal, 2000, S. 231.
- 148.
Laubenthal, 2000, S. 231; Laufhütte/Roggenbuck in: LKStGB, 2010, § 184 Rdn. 19; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 8.
- 149.
Laubenthal, 2000, S. 231.
- 150.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 9.
- 151.
OLG Karlsruhe, NJW 1984, S. 1975.
- 152.
Vgl. Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 9; unklar Laufhütte/Roggenbuck in: LKStGB, 2010, § 184 Rdn. 19.
- 153.
Horn, 1977, S. 2335.
- 154.
Hörnle in: MKStGB, 2012, § 184 Rdn. 30; Laubenthal, 2000, S. 232 f.; a. A. Walther, 1990, S. 524.
- 155.
Laubenthal, 2000, S. 232 f.; a. A. Hörnle in: MKStGB, 2012, § 184 Rdn. 30.
- 156.
BGH, NJW 1976, S. 1984.
- 157.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 9.
- 158.
Wohl a. A. Laufhütte/Roggenbuck in: LKStGB, 2010, § 184 Rdn. 19.
- 159.
Vgl. den Sachverhalt bei OLG Hamburg, NJW 1992, S. 1184.
- 160.
OLG Hamburg, NJW 1992, S. 1184.
- 161.
Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 28 zur Einsehbarkeit des Ortes i. S. des § 184 Abs. 1 Nr. 2 StGB.
- 162.
OLG Hamburg, NJW 1992, S. 1184 f.
- 163.
Laubenthal, 2000, S. 232.
- 164.
Beisel/Heinrich, 1996a, S. 495; Schreibauer, 1999, S. 196 f.; a. A. Fischer, 2012, § 184 Rdn. 10; Hörnle in: MKStGB, 2012, § 184 Rdn. 29.
- 165.
Hörnle in: MKStGB, 2012, § 184 Rdn. 30; Laubenthal, 2000, S. 232 f.; Laufhütte/Roggenbuck in: LKStGB, 2010, § 184 Rdn. 18.
- 166.
Hörnle in: MKStGB, 2012, § 184 Rdn. 29.
- 167.
Siehe BT-Drs. 15/350, S. 18; Hörnle in: MKStGB, 2012, § 184 Rdn. 29; ferner BGHSt. 47, S. 58 f.
- 168.
AG Waldshut-Tiengen, MMR 2007, S. 402 zu Live-Cam- und Live-Chat-Angeboten.
- 169.
Gercke/Liesching, 2003, S. 457 f.; Matzky, 2004, S. 340; a. A. OLG Düsseldorf, MMR 2004, S. 409; LG Düsseldorf, MMR 2003, S. 418; Fischer, 2012, § 184 Rdn. 10; Hörnle in: MKStGB, 2012, § 184 Rdn. 29.
- 170.
Fischer, 2012, § 184 Rdn. 10; Hilgendorf/Frank/Valerius, 2005, S. 403; Liesching/Günther, MMR 2000, S. 262.
- 171.
Dazu Übersicht in Kap. 5.2.1.1 (1).
- 172.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 9c.
- 173.
Laubenthal, 2000, S. 233.
- 174.
BT-Drs. 6/1552, S. 34.
- 175.
So Schroeder, 1992, S. 399.
- 176.
BT-Drs. 15/350, S. 20; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 22.
- 177.
Krit. auch Duttge/Hörnle/Renzikowski, 2004, S. 1069; Lackner/Kühl, 2011, § 184 Rdn. 9; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 9b.
- 178.
BT-Drs. 15/350, S. 20; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 22; krit. Duttge/Hörnle/Renzikowski, 2004, S. 1069.
- 179.
Eine solche Klausel fehlte noch in § 184 Abs. 6 S. 1 StGB a.F.; dazu Laubenthal, 2000, S. 233 f.; wie hier Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 9b sowie Rdn. 9c zur Kritik an § 184 Abs. 6 S. 1 StGB a.F.; zur Neufassung Duttge/Hörnle/Renzikowski, 2004, S. 1069; ferner Amelung/Funcke-Auffermann, 2004, S. 270.
- 180.
Amelung/Funcke-Auffermann, 2004, S. 270; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 23.
- 181.
Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 47; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 9c.
- 182.
Duttge/Hörnle/Renzikowski, 2004, S. 1069; Hörnle in: MKStGB, 2012, § 184 Rdn. 99; Lackner/Kühl, 2011, § 184 Rdn. 9.
- 183.
Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 23.
- 184.
Duttge/Hörnle/Renzikowski, 2004, S. 1069; Hörnle in: MKStGB, 2012, § 184 Rdn. 99; Lackner/Kühl, 2011, § 184 Rdn. 9.
- 185.
Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 47; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 9d.
- 186.
Siehe Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 100; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 47; Schreibauer, 1999, S. 355; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 24.
- 187.
Krit. insoweit auch Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 9d.
- 188.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 9e.
- 189.
Laubenthal, 2000, S. 234.
- 190.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 10.
- 191.
Beisel/Heinrich, 1996, S. 97; Laubenthal, 2000, S. 234.
- 192.
Hörnle in: MKStGB, 2012, § 184 Rdn. 38; Lackner/Kühl, 2011, § 184 Rdn. 9; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 48.
- 193.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 11.
- 194.
Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 20.
- 195.
Laubenthal, 2000, S. 235; Ziegler in: BeckOKStGB, 2011, § 184 Rdn. 8.
- 196.
Fischer, 2012, § 184 Rdn. 11a.
- 197.
Fischer, 2012, § 184 Rdn. 11; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 20.
- 198.
OLG Celle, MDR 1985, S. 693; Fischer, 2012, § 184 Rdn. 11; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 28; a. A. Walther, 1990, S. 524.
- 199.
Hörnle in: MKStGB, 2012, § 184 Rdn. 34; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 11; siehe auch Fischer, 2012, § 184 Rdn. 11 (effektive Barriere).
- 200.
Hörnle in: MKStGB, 2012, § 184 Rdn. 34.
- 201.
OLG Hamburg, NJW 1992, S. 1183; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 20.
- 202.
Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 28.
- 203.
Ebenso Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 21.
- 204.
Anders offenbar Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 18.
- 205.
Insoweit unklar Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 14; siehe dazu Kap. 8.2.2.2.
- 206.
Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 29.
- 207.
Hörnle in: MKStGB, 2012, § 184 Rdn. 35; Laubenthal, 2000, S. 235.
- 208.
Laubenthal, 2000, S. 235; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 20.
- 209.
Laubenthal, 2000, S. 235; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 20; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 14; a. A. Deblitz, 1995, S. 49; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 29.
- 210.
Laubenthal, 2000, S. 236; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 21; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 15.
- 211.
Laubenthal, 2000, S. 236.
- 212.
Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 21; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 15.
- 213.
Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 21.
- 214.
BT-Drs. 15/350, S. 21 (zu § 184c StGB a.F.); siehe zu § 184d StGB Kap. 8.4.1.
- 215.
Albrecht/Hotter, 2002, S. 57.
- 216.
Laubenthal, 2000, S. 236.
- 217.
OLG Celle, MDR 1985, S. 693.
- 218.
Siehe § 4 Abs. 2 S. 1 Nr. 1 JMStV mit Ordnungswidrigkeit nach § 24 Abs. 1 Nr. 2 JMStV.
- 219.
Vgl. dazu Beisel/Heinrich, 1996, S. 96 f.; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 21; Ostendorf, 2001, S. 385; Schreibauer, 1999, S. 198 f., S. 213; krit. Lackner/Kühl, 2011, § 184 Rdn. 6; Ramberg, 1994, S. 141.
- 220.
Nicht ausreichend bleibt die bloße Ausstrahlung zur Nachtzeit im Pay-TV; vgl. Beisel/Heinrich, 1996a, S. 494.
- 221.
BVerwGE 116, S. 14; BGHSt. 48, S. 285; BGH, NJW 2008, S. 1882 ff.; VG München, MMR 2003, S. 292; Erdemir, 2005, S. 277; Hilgendorf/Frank/Valerius, 2005, S. 404 ff.; Schulz/Korte, 2002, S. 719.
- 222.
Laubenthal, 2000, S. 236 f.; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 15.
- 223.
BVerwGE 116, S. 14.
- 224.
VG München, MMR 2003, S. 292; Hörnle in: MKStGB, 2012, § 184 Rdn. 41.
- 225.
Vgl. dazu Dippelhofer, 2000, S. 57 ff.; Gercke, 2000, S. 43 ff.; Pooth, 2005, S. 64 ff.; krit. zur Gleichstellung von Online- und Rundfunkangeboten Sellmann, 2008, S. 367.
- 226.
Siehe dazu Kap. 8.2.3.
- 227.
BGH, NJW 2008, S. 1884 f.; OLG Düsseldorf, MMR 2004, S. 409; KG, NStZ-RR 2004, S. 249; LG Berlin, MMR 2005, S. 481; LG Duisburg, NJW-RR 2005, S. 478; Erdemir, 2005, S. 660; Hilgendorf/Frank/Valerius, 2005, S. 406; Malek, 2005, S. 313; a. A. Sieber, 1996, S. 496.
- 228.
Aus diesem Grund genügt auch der zusätzliche Einsatz sog. Dialer nicht per se; siehe OLG Düsseldorf, MMR 2004, S. 418; Gercke/Liesching, 2003, S. 457; Matzky, 2004, S. 340 ff.; a. A. LG Düsseldorf, MMR 2003, S. 418.
- 229.
Hörnle in: MKStGB, 2012, § 184 Rdn. 46; vgl. dazu Lober, 2005, S. 65.
- 230.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 16.
- 231.
Vgl. BT-Drs. 6/3521, S. 60.
- 232.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 17; vgl. OLG Hamburg, WRP 1987, S. 487; siehe auch OLG Düsseldorf, NJW 1984, S. 1977.
- 233.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 17; a. A. Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 36, mit der Begründung Nr. 3 diene auch dem Schutz Erwachsener; ebenso Lackner/Kühl, 2011, § 184 Rdn. 6a.
- 234.
Vgl. Laubenthal, 2000, S. 230.
- 235.
OLG Stuttgart, NJW 1976, S. 530.
- 236.
OLG Stuttgart, NJW 1976, S. 530.
- 237.
OLG Stuttgart, NJW 1976, S. 529; Lackner/Kühl, 2011, § 184 Rdn. 6a; a. A. OLG Hamm, NStZ 1988, S. 415; Eckstein, 1997, S. 51; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 17, 22.
- 238.
Laubenthal, 2000, S. 237; Hörnle in: MKStGB, 2012, § 184 Rdn. 55; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 23; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 19.
- 239.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 19.
- 240.
Hörnle in: MKStGB, 2012, § 184 Rdn. 55; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 23.
- 241.
Vgl. BGHSt. 9, S. 270; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 26.
- 242.
Dazu Kap. 8.2.3.2 (2).
- 243.
Hörnle in: MKStGB, 2012, § 184 Rdn. 55; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 17.
- 244.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 21.
- 245.
Laubenthal, 2000, S. 238; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 21.
- 246.
Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 23.
- 247.
OLG München, NJW 2004, S. 3346; LG Hamburg, Magazindienst 2004, S. 1305; Fischer, 2012, § 184 Rn. 12c; Liesching, NJW 2004, S. 3304.
- 248.
Eckstein, 1997, S. 48; Hörnle in: MKStGB, 2012, § 184 Rdn. 56; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 24.
- 249.
Vgl. BGHZ 173, S. 206; Hilgendorf/Frank/Valerius, 2005, 406; näher dazu Möller, 2005, S. 1605; Vassilaki, 2006, S. 211.
- 250.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 22.
- 251.
OLG München, NJW 2004, S. 3346; insoweit zust. Liesching, 2004, S. 3304.
- 252.
So wohl auch Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 24.
- 253.
Hörnle in: MKStGB, 2012, § 184 Rdn. 58.
- 254.
Wolters in: SKStGB, 2008, § 184 Rdn. 36, allerdings unter Verweis auf ein Judikat (OLG Düsseldorf, JR 1985, S. 159), das vor Schaffung des § 1 Abs. 4 JuSchG erging.
- 255.
So bereits Laubenthal, 2000, S. 239.
- 256.
OLG Düsseldorf, JR 1985, S. 159.
- 257.
Zust. Lampe, 1985, S. 161.
- 258.
So auch Eckstein, 1997, S. 51.
- 259.
OLG Schleswig, OLGSt. Nr. 2; Eckstein, 1997, S. 49; Schreibauer, 1999, S. 222 f.
- 260.
Vgl. dazu BVerfG, NStZ 1982, S. 285; Fischer, 2012, § 184 Rdn. 12c; krit. Hörnle in: MKStGB, 2012, § 184 Rdn. 56; Schreibauer, 1999, S. 220 f.
- 261.
Vgl. auch BVerfG, NStZ 1982, S. 285; Beisel/Heinrich, 1996, S. 97; Eckstein, 1997, S. 48 ff.
- 262.
Eckstein, 1997, S. 50; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 24; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 22.
- 263.
Ebenso Schreibauer, 1999, S. 228; a. A. Beisel/Heinrich, 1996, S. 97 f.; Horst, 1993, S. 229.
- 264.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 23.
- 265.
OLG Düsseldorf, OLGSt § 184 S. 84; krit. Schroeder, 1977, S. 233.
- 266.
Fischer, 2012, § 184 Rdn. 12d; Laubenthal, 2000, S. 240; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 25.
- 267.
Laubenthal, 2000, S. 240; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 25; Wolters in: SKStGB, 2008, § 184 Rdn. 37.
- 268.
BGHSt. 27, S. 52; Laufhütte, JZ 1974, S. 48; a. A. OLG Karlsruhe, NJW 1974, S. 2015.
- 269.
Dazu Kap. 8.2.4.
- 270.
Greger, 1986, S. 12; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 23; ferner Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 27 zu § 184 Abs. 1 Nr. 3a StGB.
- 271.
Siehe Kap. 8.2.1.1.
- 272.
Vgl. BT-Drs. 10/2456, S. 17, 25.
- 273.
BGBl. I 1985, S. 425.
- 274.
BT-Drs. 10/2546, S. 16 ff.
- 275.
Hörnle in: MKStGB, 2012, § 184 Rdn. 63; Laubenthal, 2000, S. 241; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 25a.
- 276.
Fischer, 2012, § 184 Rdn. 13; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 29.
- 277.
Fischer, 2012, § 184 Rdn. 13; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 25a.
- 278.
Vgl. aber BT-Drs. 10/2546, S. 24.
- 279.
BT-Drs. 10/2546, S. 24; Fischer, 2012, § 184 Rdn. 13.
- 280.
Hörnle in: MKStGB, 2012, § 184 Rdn. 67.
- 281.
So i.E. auch Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 25a.
- 282.
Ladengeschäfte i.d.S. erfasst, sofern sie für Jugendliche zugänglich sind und von diesen eingesehen werden können, bereits § 184 Abs. 1 Nr. 2 StGB; vgl. VGH Mannheim, NJW 1987, S. 1445.
- 283.
BGHSt. 48, S. 281; BGH, NJW 1988, S. 272; Fischer, 2012, § 184 Rdn. 14; Führich, 1986, S. 1156; Greger, 1986, S. 12; Lackner/Kühl, 2011, § 184 Rdn. 6a; Maatz, 1986, S. 174; a. A. LG Essen, NJW 1985, S. 2841.
- 284.
Laubenthal, 2000, S. 240; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 28; ähnlich Hörnle in: MKStGB, 2012, § 184 Rdn. 65.
- 285.
BGH, NJW 1988, S. 272.
- 286.
BTDrs. 10/2546, S. 17.
- 287.
BGH, NJW 1988, S. 272.
- 288.
BayObLG, NStE Nr. 2 zu § 184 StGB.
- 289.
Vgl. dazu OLG Hamburg, NJW 1992, S. 1195.
- 290.
BGH, NJW 1988, S. 272; Fischer, 2012, § 184 Rdn. 14; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 20, 29; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 25b; ähnlich Wolters in: SKStGB, 2008, § 184 Rdn. 40.
- 291.
Siehe dazu oben Kap. 8.2.2.1.
- 292.
BGHSt. 48, S. 282, 285; LG Stuttgart, NStZ-RR 2003, S. 76; OVG NRW, GewArch 2002, S. 303; VG Karlsruhe, GewArch 2002, S. 120; Fischer, 2012, § 184 Rdn. 14; Hörnle, 2004, S. 150.
- 293.
Vgl. BT-Drs. 10/2546, S. 25; ferner Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 25b; noch restriktiver BayObLGSt. 2002, S. 170.
- 294.
BGHSt. 48, S. 278.
- 295.
BGHSt. 48, S. 278; Hörnle, 2004, S. 150; Liesching, 2003, S. 585.
- 296.
Ebenso Schreibauer, 1999, S. 233 f.; a. A. LG Hamburg, NJW 1989, S. 1046.
- 297.
Siehe dazu Kap. 8.2.2.1 (2).
- 298.
BGHSt. 48, S. 288.
- 299.
Vgl. OLG Stuttgart, MDR 1987, S. 1047; a. A. OLG Hamburg, NJW 1992, S. 1184; Fischer, 2012, § 184 Rdn. 14.
- 300.
Dazu BT-Drs. 10/2546, S. 24.
- 301.
Fischer, 2012, § 184 Rdn. 15; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 26; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 42; näher Behm, 2002, S. 22.
- 302.
Fischer, 2012, § 184 Rdn. 15; Laubenthal, 2000, S. 244; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 30.
- 303.
Fischer, 2012, § 184 Rdn. 15.
- 304.
OLG Stuttgart, NJW 1969, S. 1545 (zu § 184 Nr. 1a StGB a.F.); Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 27.
- 305.
OLG Hamm, NJW 2000, S. 1965; LG Freiburg, NStZ-RR 1998, S. 11; Behm, 2002, S. 22; Hörnle in: MKStGB, 2012, § 184 Rdn. 69; Laubenthal, 2000, S. 244; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 42; a. A. OLG Bremen, NJW 1972, S. 1678 (zu § 184 StGB a.F.).
- 306.
OLG Hamm, NJW 2000, S. 1965; LG Freiburg, NStZ-RR 1998, S. 11; Behm, 2002, S. 24.
- 307.
BGHSt. 48, S. 289; Laubenthal, 2000, S. 244; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 31; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 29.
- 308.
Laubenthal, 2000, S. 245; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 32; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 30; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 47.
- 309.
Vgl. BGHSt. 34, S. 98.
- 310.
So schon RGSt. 37, S. 142; Cramer, 1989, S. 612; Laubenthal, 2000, S. 245; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 32; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 30; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 47.
- 311.
OLG Hamburg, NStZ 2007, S. 487; Fischer, 2012, § 184 Rdn. 16; Meier, 1985, S. 342.
- 312.
OLG Hamburg, NStZ 2007, S. 487; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 73; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 30.
- 313.
Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 47 a.E.; so i.E. auch Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 32.
- 314.
So auch Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 73.
- 315.
OLG Hamburg, NStZ 2007, S. 487.
- 316.
BGHSt. 34, S. 220; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 73; dazu auch Meier, 1987, S. 1610.
- 317.
BGHSt. 34, S. 219; Hörnle in: MKStGB, 2012, § 184 Rdn. 75.
- 318.
BGHSt. 34, S. 219; OLG Hamburg, NStZ 2007, S. 487.
- 319.
BGHSt. 34, S. 98; BGHSt. 34, S. 219; OLG Hamburg, NStZ 2007, S. 487.
- 320.
OLG Hamburg, MDR 1978, S. 506.
- 321.
BGHSt. 34, S. 96; BGH, NJW 1989, S. 409; Beisel/Heinrich, 1996, S. 98 f.; Lackner/Kühl, 2011, § 184 Rdn. 5; Laubenthal, 2000, S. 245; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 32; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 31; Schumann, NJW 1978, S. 2495.
- 322.
So OLG München, NJW 1987, S. 453; Greger, 1987, S. 210; Schreibauer, 1999, S. 243.
- 323.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 31.
- 324.
BGHSt. 34, S. 94 ff.
- 325.
BGHSt. 34, S. 99; krit. Greger, 1987, S. 210 f.
- 326.
BGH, NJW 1989, S. 409.
- 327.
BGHSt. 34, S. 98; BGH, NJW 1977, S. 1696.
- 328.
BGH, NJW 1989, S. 409.
- 329.
Vgl. Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 31.
- 330.
Vgl. BGH, NJW 1989, S. 409; Cramer, 1989, S. 615.
- 331.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 31; a. A. Schreibauer, 1999, S. 245.
- 332.
Vgl. OLG Stuttgart, MDR 1977, S. 246; Meier, 1987, S. 1610.
- 333.
Laubenthal, 2000, S. 247; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 33; Wolters in: SKStGB, 2008, § 184 Rdn. 49.
- 334.
Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 76; Schreibauer, 1999, S. 257.
- 335.
Siehe bereits RGSt. 34, S. 81.
- 336.
Laubenthal, 2000, S. 248; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 35.
- 337.
Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 80; Laubenthal, 2000, S. 248; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 52.
- 338.
Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 33; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 35; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 52.
- 339.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 35.
- 340.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 34; Schreibauer, 1999, S. 24.
- 341.
Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 33; i.E. ebenso Fischer, 2012, § 184 Rdn. 16, 33; so wohl auch Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 52.
- 342.
Fischer, 2012, § 184 Rdn. 16 a.E.; Laubenthal, 2000, S. 249; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 34.
- 343.
Siehe Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 118.
- 344.
Fischer K., 1995, S. 162.
- 345.
BT-Drs. 6/1552, S. 34.
- 346.
Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 82; Laubenthal, 2000, S. 249; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 35; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 57.
- 347.
BGH, NStZ-RR 2005, S. 309; Fischer, 2012, § 184 Rdn. 17; Lackner/Kühl, 2011, § 184 Rdn. 6c; Laubenthal, 2000, S. 249; a. A. Schreibauer, 1999, S. 262.
- 348.
BGH, NStZ-RR 2005, S. 309; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 81; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 36.
- 349.
Vgl. auch Sieber, 1996, S. 495.
- 350.
Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 81; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 36.
- 351.
Krit. auch Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 36.
- 352.
Siehe auch Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 80; Laubenthal, 2000, S. 249; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 35; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 57; a. A. Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 36.
- 353.
BT-Drs. 6/3521, S. 61.
- 354.
Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 59.
- 355.
Fischer, 2012, § 184 Rdn. 17; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 81; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 57.
- 356.
Fischer, 2012, § 184 Rdn. 17; Laubenthal, 2000, S. 249; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 35.
- 357.
BGH, NStZ-RR 2005, S. 309; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 58.
- 358.
Laubenthal, 2000, S. 249 f.; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 58; a. A. offensichtlich Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 84; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 36.
- 359.
So i.E. auch Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 35.
- 360.
Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 58.
- 361.
Lackner/Kühl, 2011, § 184 Rdn. 6c.
- 362.
BVerfGE 47, S. 117; Laubenthal, 2000, S. 250; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 62.
- 363.
KG, NStZ 1985, S. 220; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 87; Laubenthal, 2000, S. 250 f.; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 36; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 39.
- 364.
Vgl. Beisel/Heinrich, 1996, S. 98.
- 365.
Fischer, 2012, § 184 Rdn. 18; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 87; Laubenthal, 2000, S. 250 f.; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 63; a. A. Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 36.
- 366.
Krit. auch Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 39.
- 367.
Vgl. BayObLG, NJW 1976, S. 528; KG, JR 1978, S. 166; KG, NStZ 1985, S. 220; Fischer, 2012, § 184 Rdn. 18; Laubenthal, 2000, S. 251; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 63.
- 368.
KG, JR 1978, S. 166; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 63.
- 369.
Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 88.
- 370.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 39.
- 371.
KG, NStZ 1985, S. 220; LG Dortmund, MDR 1975, S. 163.
- 372.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 38.
- 373.
Vgl. Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 38a.
- 374.
BT-Drs. 6/3521, S. 21, 61; Laufhütte, 1974, S. 49.
- 375.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 38a; zur Verfassungsmäßigkeit hingegen BVerfGE 47, S. 116; ferner schon BVerfG, GewA 1976, S. 161; BVerfG, NJW 1977, S. 2207; BGHSt. 29, S. 70; Seetzen, 1976, S. 497.
- 376.
So auch Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 38a.
- 377.
Rogall, 1979, S. 715.
- 378.
Siehe BGH, MDR 1978, S. 769; KG, JR 1978, S. 167; OLG Stuttgart, Die Justiz 1977, S. 9.
- 379.
BVerfGE 47, S. 109 ff.; siehe auch BGHSt. 29, S. 68 ff.
- 380.
Vgl. Laubenthal, 2000, S. 252 f.; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 38 f.; krit. Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 65.
- 381.
BGHSt. 29, S. 72.
- 382.
BVerfGE 47, S. 122.
- 383.
BGHSt. 29, S. 72.
- 384.
OLG Karlsruhe, Die Justiz 1979, S. 233.
- 385.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 41b.
- 386.
Vgl. BGHSt. 29, S. 71; OLG Hamm, MDR 1978, S. 775; OLG Karlsruhe, OLGSt. § 184 S. 100; krit. Rogall, 1979, S. 717; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 41b.
- 387.
BVerfGE 47, S. 122, 126; BGHSt. 29, S. 71; OLG Karlsruhe, OLGSt. § 184 S. 99 f.
- 388.
BVerfGE 47, S. 121 f., 125 f.; OLG Hamm, MDR 1978, S. 775; KG, JR 1977, S. 379; OLG Koblenz, MDR 1978, S. 776.
- 389.
OLG Koblenz, MDR 1978, S. 776.
- 390.
OLG Karlsruhe, OLGSt. § 184, S. 102; weitergehend OLG Düsseldorf, OLGSt § 184, S. 71.
- 391.
BVerfGE 47, S. 122; BGHSt. 29, S. 71; Lackner/Kühl, 2011, § 184 Rdn. 6d; Laubenthal, 2000, S. 252 f.; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 38 f.; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 41c.
- 392.
OLG Karlsruhe, Die Justiz 1979, S. 233; Laubenthal, 2000, S. 253; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 41c.
- 393.
Laubenthal, 2000, S. 253; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 40.
- 394.
BGHSt. 29, S. 70.
- 395.
Anders aber noch BGH, GewArch 1977, S. 205.
- 396.
So ausdrücklich BVerfGE 47, S. 122.
- 397.
Vgl. auch BGH, MDR 1978, S. 769.
- 398.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 41d; vgl. z. B. auch BVerfGE 47, S. 111; BGH, MDR 1978, S. 768; Fischer, 2012, § 184 Rdn. 19; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 89.
- 399.
Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 40.
- 400.
BGHSt. 29, S. 70; Laubenthal, 2000, S. 253; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 40; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 41d; Rogall, 1979, S. 717; ferner schon BVerfGE 47, S. 122; BGH, MDR 1978, S. 768.
- 401.
Laubenthal, 2000, S. 253; vgl. auch BVerfGE 47, S. 109.
- 402.
Laubenthal, 2000, S. 254; vgl. auch OLG Stuttgart, NStZ 1981, S. 262.
- 403.
Siehe dazu BVerwGE 47, S. 123.
- 404.
Ebenso KG, JR 1977, S. 379; vgl. auch OLG Koblenz, MDR 1978, S. 776; Mayer, 1979, S. 251; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 41d; a. A. BVerfGE 47, S. 123; KG, JR 1978, S. 166; OLG Koblenz, MDR 1978, S. 776; Lackner/Kühl, 2011, § 184 Rdn. 6d.
- 405.
Laubenthal, 2000, S. 255; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 41; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 68.
- 406.
Fischer, 2012, § 184 Rdn. 20; Laubenthal, 2000, S. 255; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 42.
- 407.
Fischer, 2012, § 184 Rdn. 20; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 42.
- 408.
BGHSt. 32, S. 1.
- 409.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 42.
- 410.
BGHSt. 32, S. 1, 4 ff.
- 411.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 42; so i. E. auch Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 41; ähnlich Fischer, 2012, § 184 Rdn. 20; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 92; Wolters in: SKStGB, 2008, § 184 Rdn. 69.
- 412.
BGHSt. 32, S. 1, 6; Hörnle in: MK-StGB, 2005, § 184 Rdn. 92; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 41; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 42; Schreibauer, 1999, S. 279.
- 413.
BGHSt. 32, S. 1 ff.
- 414.
BGHSt. 32, S. 8.
- 415.
BGHSt. 32, S. 8.
- 416.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 43; Wolters in: SKStGB, 2008, § 184 Rdn. 69.
- 417.
Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 69.
- 418.
Laubenthal, 2000, S. 257.
- 419.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 44; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 69.
- 420.
Fischer, 2012, § 184 Rdn. 21; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 42; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 45.
- 421.
Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 69; näher dazu auch Horn, 1977, S. 2331; Schreibauer, 1999, S. 280, insbesondere zum Speichern auf der Festplatte eines Computers.
- 422.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 46.
- 423.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 47; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 69.
- 424.
Laubenthal, 2000, S. 258; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 47.
- 425.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 47; so i.E. auch Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 69.
- 426.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 47.
- 427.
So i.E. auch Fischer, 2012, § 184 Rdn. 21; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 94.
- 428.
BGH, NStZ-RR 2005, S. 309; Fischer, 2012, § 184 Rdn. 20; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 95; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 43; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 48.
- 429.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 51.
- 430.
BT-Drs. 6/3521, S. 61; siehe auch OLG Karlsruhe, NJW 1987, S. 1957; a. A. Lüttger, 1985, S. 171: Schutz der ausländischen Sexualordnung; für eine Streichung der Vorschrift: Beisel, 1997, S. 238.
- 431.
Siehe auch Schreibauer, 1999, S. 85.
- 432.
OLG Schleswig, NJW 1971, S. 2319; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 49.
- 433.
Fischer, 2012, § 184 Rdn. 22.
- 434.
Fischer, 2012, § 184 Rdn. 22; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 97; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184 Rdn. 45; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 49.
- 435.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 50; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 69.
- 436.
Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 98; Laubenthal, 2000, S. 259; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 49; a. A. Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184 Rdn. 73.
- 437.
BGHSt. 48, S. 287; Laubenthal, 2000, S. 260; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184a Rdn. 1.
- 438.
Fischer, 2012, § 184a Rdn. 1; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184a Rdn. 1; Lackner/Kühl, 2011, § 184a Rdn. 1.
- 439.
Fischer, 2012, § 184a Rdn. 1; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184a Rdn. 1; krit. auch Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184a Rdn. 1.
- 440.
Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184a Rdn. 2; dies. 2005, S. 432.
- 441.
Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184a Rdn. 2; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184a Rdn. 1.
- 442.
Hörnle, 2005, S. 431 ff.; krit. auch Fischer, 2012, § 184a Rdn. 8; Ostendorf, 2001, S. 385; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184a Rdn. 1; Schreibauer, 1999, S. 151; für Verfassungswidrigkeit Beisel, 1996, S. 859 ff.
- 443.
Fischer, 2012, § 184a Rdn. 2; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184a Rdn. 2.
- 444.
Schumann, 1998, S. 580.
- 445.
BGH, NStZ 2000, S. 309; Fischer, 2012, § 184a Rdn. 5; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184a Rdn. 7.
- 446.
BGH, NJW 1980, S. 66; OLG Karlsruhe, GA 1977, S. 246; OLG Köln, NJW 1981, S. 1458; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184a Rdn. 5; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184a Rdn. 3.
- 447.
BVerfGE 87, S. 209 (zu § 131 Abs. 1 StGB a.F.).
- 448.
So auch BGH, NStZ 2000, S. 308; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184a Rdn. 4; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 3; a. A. Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184a Rdn. 7.
- 449.
Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184a Rdn. 4; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 3; a. A. Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184a Rdn. 7.
- 450.
OLG Köln, NJW 1981, S. 1458.
- 451.
Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184a Rdn. 4; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 3; ähnlich Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184a Rdn. 7; näher zum Ganzen Schreibauer, 1999, S. 134 ff.
- 452.
Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184a Rdn. 4.
- 453.
Fischer, 2012, § 184a Rdn. 3; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184a Rdn. 6.
- 454.
BGHSt. 50, S. 91.
- 455.
Fischer, 2012, § 184a Rdn. 5; Laubenthal, 2000, S. 262; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184a Rdn. 3a.
- 456.
BGH, NStZ 2000, S. 309; OLG Karlsruhe, GA 1977, S. 246; OLG Köln, NJW 1981, S. 1458; Laubenthal, 2000, S. 262; Maurach/Schroeder/Maiwald, 2009, S. 254; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184a Rdn. 3; a. A. Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184a Rdn. 8; krit. Fischer, 2012, § 184a Rdn. 6 f.
- 457.
Fischer, 2012, § 184a Rdn. 5.
- 458.
Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184a Rdn. 6; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184a Rdn. 3.
- 459.
Fischer, 2012, § 184a Rdn. 8; a. A. Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184a Rdn. 5.
- 460.
Fischer, 2012, § 184a Rdn. 8; a. A. Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184a Rdn. 4; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184a Rdn. 4.
- 461.
Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184b Rdn. 1; Lackner/Kühl, 2011, § 184b StGB Rdn. 1; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 1.
- 462.
BT-Drs. 12/3001, S. 4; BT-Drs. 12/4883, S. 8; BGHSt. 45, S. 45; BGHSt. 47, S. 61; LG Stuttgart, NStZ 2003, S. 36; VGH Mannheim, NJW 2008, S. 3084; Böse, 2006, S. 754; Gropp, 2007, S. 259 f.; Harms, 2003, S. 646; Lackner/Kühl, 2011, § 184a Rdn. 1; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184b Rdn. 1.
- 463.
BT-Drs. 12/3001, S. 5; BT-Drs. 12/4883, S. 7 f.; Harm, 2003, S. 646 f.; Heinrich, 2005, S. 363; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184b Rdn. 2.
- 464.
Heinrich, 2005, S. 362; Scheffler, 2008, S. 636; dazu auch Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184b Rdn. 3; Laumer, 2012, S. 139 ff.
- 465.
Vgl. BT-Drs. 12/3001, S. 6; VGH Mannheim, NJW 2008, S. 3084.
- 466.
Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184b Rdn. 16; Röder, 2010, S. 114.
- 467.
Fischer, 2012, § 184b Rdn. 3; Hörnle, 2008, S. 3535; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 3; Schroeder, 2009, S. 217; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184b Rdn. 2, 3a; Wüstenberg, 2009, S. 508; a. A. wohl BT-Drs. 16/9646, S. 38.
- 468.
A.A. Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184b Rdn. 3a (stets pornographisch).
- 469.
Siehe auch Fischer, 2012, § 184b Rdn. 3; Hörnle, 2008, S. 3525; weitergehend Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 3.
- 470.
BGBl. I 2008, S. 2149; dazu Kap. 2.3.8.
- 471.
BT-Drs. 16/3439, S. 9; § 184b StGB setzt damit zugleich das in Art. 1 Buchst. a Ziff. i des Rahmenbeschlusses des Rates der EU zur Bekämpfung der sexuellen Ausbeutung von Kindern und der Kinderpornographie vom 31.10.2008 enthaltene Merkmal „aufreizendes Zur-Schau-Stellen der Genitalien oder der Schamgegend von Kindern“ in deutsches Recht um.
- 472.
Röch, 2010, S. 116 f.
- 473.
BGHSt. 43, S. 368; BGH, NStZ 2003, S. 662; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184b Rdn. 7; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 3a.
- 474.
Dazu Fischer, 2012, vor § 13 Rdn. 3 ff.
- 475.
Fischer, 2012, § 184b Rdn. 4; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 3a.
- 476.
KG, NJW 1979, S. 1897; Fischer, 2012, § 184b Rdn. 4; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184b Rdn. 4; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184b Rdn. 2.
- 477.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 3b, § 184 g Rdn. 20.
- 478.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 3b; siehe auch Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184b Rdn. 4; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184b Rdn. 3.
- 479.
Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184b Rdn. 8; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 3b.
- 480.
BGHSt. 47, S. 61; Fischer, 2012, § 184b Rdn. 6; Hilgendorf/Frank/Valerius, 2005, S. 388; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184b Rdn. 12; a. A. Lindemann/Wachsmuth, 2002, S. 209.
- 481.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 3b.
- 482.
BGHSt. 47, S. 61 f.; BGH, NStZ 2000, S. 309; BVerfG, MMR 2009, S. 178; Fischer, 2012, § 184b Rdn. 6; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184b Rdn. 13; Laubenthal, 2000, S. 265; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184b Rdn. 4.
- 483.
Siehe dazu Fischer, 2012, § 184b Rdn. 5; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184b Rdn. 2; zur virtuellen Kinderpornographie bei Online-Spiel Hopf/Braml, 2007, S. 359; Ritlewski, 2008, S. 94.
- 484.
BGHSt. 47, S. 61 f.; BGH, NStZ 2000, S. 309.
- 485.
BT-Drs. 16/9646, S. 38; Hörnle, 2008, S. 3524; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184c Rdn. 2.
- 486.
BT-Drs. 16/9646, S. 38.
- 487.
BT-Drs. 16/9652, S. 5; Reinbacher/Wincierz, 2007, S. 197; Wüstenberg, 2009, S. 512 f.
- 488.
Hörnle, 2008, S. 3523.
- 489.
ABl. Nr. L 13 v. 20. 1. 2004, S. 44.
- 490.
BT-Drs. 16/9652, S. 5.
- 491.
Hörnle, 2008, S. 3523 f.; krit. Reinbacher/Wincierz, 2007, S. 195.
- 492.
BT-Drs. 16/9646, S. 38 verweist hierzu auf den geringeren Unrechtsgehalt.
- 493.
Wüstenberg, 2009, S. 574.
- 494.
BT-Drs. 16/9652, S. 5; Hörnle, 2008, S. 3524.
- 495.
Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184c StGB Rdn. 3; Fischer, 2012, § 184c StGB Rdn. 5.
- 496.
Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184c StGB Rdn. 4; Hörnle, 2008, S. 3524; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184c Rdn. 3.
- 497.
BVerfG, MMR 2009, S. 178; ferner BayVGH, MMR 2009, S. 352; Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184c StGB Rdn. 4; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184c Rdn. 4; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184c Rdn. 3; krit. Schroeder, 2009, S. 218.
- 498.
BT-Drs. 16/9646, S. 38.
- 499.
Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184c StGB Rdn. 4.
- 500.
Vgl. BayVGH, MMR 2009, S. 178.
- 501.
A.A. BayVGH, MMR 2009, S. 352.
- 502.
Vgl. auch Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184c Rdn. 4.
- 503.
BGHSt. 18, S. 63; BGH, NJW 1999, S. 1980; Fischer, 2012, § 184b Rdn. 8; Hörnle in: MKStGB, 2012, § 184b Rdn. 18; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 5.
- 504.
Zum Versenden von Dateien durch Emails siehe unten Kap. 8.4.3.2.
- 505.
Vgl. BGHSt. 13, S. 258; OLG Köln, NJW 1982, S. 657; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 5.
- 506.
Fischer, 2012, § 184b Rdn. 8.
- 507.
Fischer, 2012, § 184 Rdn. 8; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 5; a. A. Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184b Rdn. 14; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184a Rdn. 6.
- 508.
Keltsch, 1983, S. 121.
- 509.
Vgl. RGSt. 42, S. 210; Lackner/Kühl, 2011, § 74d Rdn 5; Laubenthal, 2000, S. 266; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 5; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184a Rdn. 6; a. A. Franke, GA 1984, S. 470.
- 510.
Keltsch, 1983, S. 121.
- 511.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 5
- 512.
Siehe zu den Tathandlungen oben Kap. 8.2.2.2.
- 513.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn 6.
- 514.
BGH, NStZ 2003, S. 662.
- 515.
Kap. 8.2.9.
- 516.
Kap. 8.2.9.2.
- 517.
Kap. 8.2.1.1 (1) sowie Kap. 8.2.6.
- 518.
Kap. 8.2.6.
- 519.
Kap. 8.2.9.2.
- 520.
Kap. 8.2.10.
- 521.
Vgl. auch Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184b Rdn. 24; Laufhütte/Roggenbuck, 2010, § 184b StGB Rdn. 6.
- 522.
BT-Drs. 13/350, S. 20; Amelung/Funcke-Auffermann, 2004, S. 270.
- 523.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 9.
- 524.
Vgl. auch BT-Drs. 12/4883, S. 7; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 9.
- 525.
BT-Drs. 16/3439, S. 13.
- 526.
Vgl. BT-Drs. 12/3001, S. 6.
- 527.
BGH, NStZ 2005, S. 444; OLG Hamburg, NStZ-RR 1999, S. 329; Fischer, 2012, § 184b Rdn. 30; Harms, 2003, S. 647; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184b Rdn. 21; Marberth-Kubicki, 2010, S. 111.
- 528.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, § 184b Rdn. 11; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184b Rdn. 6.
- 529.
BT-Drs. 12/4883, S. 8; siehe auch BGHSt. 43, S. 369 f.; zur ursprünglich vorgesehenen Einbeziehung auch der „Fiktivpronografie“ vgl. BT-Drs. 12/3001, S. 3, 5 sowie BT-Drs. 12/4883, S. 8, BT-Drs. 13/7385, S. 60, 72; BT-Drs. 13/7934 S. 4.
- 530.
BGHSt. 43, S. 369; Hilgendorf/Frank/Valerius, 2005, S. 396.
- 531.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 11.
- 532.
Mayer F., 1996, S. 1789.
- 533.
BT-Drs. 13/7934, S. 41; Laubenthal, 2000, S. 267; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 11; Schreibauer, 1999, S. 141.
- 534.
Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184b Rdn. 27.
- 535.
BT-Drs. 15/350, S. 2; krit. Amelung/Funcke-Auffermann, 2004, S. 270; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b StGB Rdn. 13.
- 536.
Fischer, 2012, § 184b Rdn. 20; Laubenthal, 2000, S. 269; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184b Rdn. 13.
- 537.
Laubenthal, 2000, S. 269; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184b Rdn. 9; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 14; vgl. auch Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184b Rdn. 34.
- 538.
Laubenthal, 2000, S. 269; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 14; vgl. auch Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184b Rdn. 9.
- 539.
Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184b Rdn. 9; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 15.
- 540.
Dazu Scheffler, 2008, S. 630 ff.
- 541.
Vgl. OLG Schleswig, NStZ-RR 2007, S. 42 f.; Heinrich, 2005, S. 363; siehe auch BGH, NStZ 2009, S. 208 („Auffangtatbestand“); krit. auch Scheffler, 2008, S. 637 ff.; vgl. ferner Gropp, 2007, S. 161 f., der eine Teilnahme am Markt verlangt.
- 542.
A.A. Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 15.
- 543.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 15; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184b Rdn. 13.
- 544.
A.A. offensichtlich der Gesetzgeber, der in BT-Drs. 12/3001, S. 6 von einem echten Unterlassungsdelikt ausgeht; ebenso Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184b Rdn. 38; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 15; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184b Rdn. 13; krit. Lackner/Kühl, 2011, § 184b Rdn. 8.
- 545.
Krit. auch Fischer, 2012, § 184b Rdn. 24; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 15.
- 546.
BGHSt. 26, S. 117; BGHSt. 27, S. 380; BGHSt. 30, S. 279; OLG Hamburg, StraFo 2009, S. 165 f.; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184b Rdn. 8; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 15; zum Ganzen auch Eckstein, 2005, S. 109 ff., 112.
- 547.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 15.
- 548.
Harms, 2003, S. 648; Lackner/Kühl, 2011, § 184b Rdn. 8.
- 549.
BGHSt. 26, S. 117; OLG Koblenz, StrVert 2006, S. 24; Fischer, 2012, § 184b Rdn. 25.
- 550.
OLG Karlsruhe, NStZ-RR 1998, S. 27.
- 551.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184c Rdn. 9.
- 552.
BT-Drs. 16/3439, S. 9.
- 553.
Gercke, 2009, S. 528; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184c Rdn. 11.
- 554.
Krit. Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 16.
- 555.
Vgl. BT-Drs. 12/4883, S. 8 f.; Fischer, 2012, § 184b Rdn. 26; Hörnle in: MKStGB, 2012, § 184b Rdn. 41; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184b Rdn. 18; siehe auch Schroeder, 1993, S. 2583.
- 556.
BT-Drs. 12/4883, S. 7; Fischer, 2012, § 184b Rdn. 17; Lackner/Kühl, 2011, § 184b Rdn. 7.
- 557.
Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184b Rdn. 13.
- 558.
Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184b Rdn. 14.
- 559.
BT-Drs. 12/3001, S. 5.
- 560.
BT-Drs. 12/3001, S. 5; Fischer, 2012, § 184b Rdn. 17; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 12.
- 561.
BVerfGE 116, S. 10 ff.; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184d Rdn. 1; Ziegler in: BeckOKStGB, 2011, § 184d Rdn. 2.
- 562.
BT-Drs. 15/350, S. 21; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184d Rdn. 1; Ziegler in: BeckOKStGB, 2011, § 184d Rdn. 2; siehe auch Lackner/Kühl, 2011, § 184d Rdn. 3.
- 563.
BT-Drs. 15/350, S. 21; vgl. auch Hilgendorf/Frank/Valerius, 2005, S. 431.
- 564.
Siehe Fischer, 2012, § 184d Rdn. 2.
- 565.
VG München, ZUM 2003, S. 160; a. A. Fischer, 2012, § 184d Rdn. 4 (Einordnung als Mediendienst); diff. Laufhütte/Roggenbuck in: LKStGB, 2010, § 184d Rdn. 3.
- 566.
Vgl. Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184d Rdn. 6; Horstkotte, 1974, S. 47.
- 567.
Fischer, 2012, § 184d Rdn. 3; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184d Rdn. 6; a. A. für Amateurfunk Wolters in: SKStGB, 2008, § 184d Rdn. 4.
- 568.
Fischer, 2012, § 184d Rdn. 4; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184d Rdn. 6; Laubenthal, 2000, S. 255; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184d Rdn. 3.
- 569.
Siehe auch Fischer, 2012, § 184d Rdn. 4; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184d Rdn. 3; Wolters in: SKStGB, 2008, § 184d Rdn. 4; Ziegler in: BeckOKStGB, 2011, § 184d Rdn. 4.2.
- 570.
Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184d Rdn. 3.
- 571.
Wolters in: SKStGB, 2008, § 184d Rdn. 4.
- 572.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184d Rdn. 3; Wolters in: SKStGB, 2008, § 184d Rdn. 4.
- 573.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184d Rdn. 3.
- 574.
Vgl. Wolters in: SKStGB, 2008, § 184d Rdn. 4; Ziegler in: BeckOKStGB, 2011, § 184d Rdn. 4.3.
- 575.
Fischer, 2012, § 184d Rdn. 4; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184d Rdn. 3; Wolters in: SKStGB, 2008, § 184d Rdn. 4.
- 576.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, § 184d Rdn. 3; Wolters in: SKStGB, 2008, § 184d Rdn. 4.
- 577.
Siehe Haft/Eisele, 2001, S. 115 f.
- 578.
BT-Drs. 15/350, S. 21; BVerwGE 116, S. 10 ff.; Fischer, 2012, § 184d Rdn. 2 f.; Hilgendorf/Frank/Valerius, 2005, S. 430; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184d Rdn. 1; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184d Rdn. 4; vgl. aber auch Lackner/Kühl, 2011, § 184d Rdn. 3.
- 579.
Duttge/Hörnle/Renzikowski, 2004, S. 1069; Lackner/Kühl, 2011, § 184d Rdn. 5.
- 580.
Fischer, 2012, § 184d Rdn. 3; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184d Rdn. 3.
- 581.
Fischer, 2012, § 184d Rdn. 2; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184d Rdn. 3.
- 582.
Siehe oben Kap. 8.3.2.1.
- 583.
Fischer, 2012, § 184d Rdn. 5; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184d Rdn. 5; vgl. auch Hilgendorf/Frank/Valerius, 2005, S. 433.
- 584.
Fischer, 2012, § 184d Rdn. 5; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184d Rdn. 5; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184d Rdn. 5.
- 585.
Fischer, 2012, § 184d Rdn. 5 f.; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184d Rdn. 5.
- 586.
Vgl. Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184d Rdn. 5.
- 587.
Siehe BTDrs. 15/1311, S. 24.
- 588.
Krit. auch Hörnle in: MKStGB, 2012, § 184d Rdn. 2; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184d Rdn. 6.
- 589.
Hilgendorf/Frank/Valerius, 2005, 435 f.; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184d Rdn. 2; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184d Rdn. 6.
- 590.
Beisel/Heinrich, 1996, S. 99; Schreibauer, 1999, S. 290.
- 591.
Hilgendorf/Frank/Valerius, 2005, 436; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184d Rdn. 6.
- 592.
Fischer, 2012, § 184d Rdn. 7; Laufhütte/Roggenbuck in: LKStGB, 2010, § 184d Rdn. 6; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184d Rdn. 6; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184d Rdn. 6.
- 593.
Siehe auch oben Kap. 8.2.2.2; ferner BGH, NJW 2008, S. 1882; Fischer, 2012, § 184d Rdn. 7; Laufhütte/Roggenbuck in: LKStGB, 2010, § 184d Rdn. 6; a. A. Schumann/Schumann, 2008, S. 354 ff.; Schumann A., 2008, S. 743 f.
- 594.
Vgl. BT-Drs. 13/7385, S. 16; Fischer, 2012, § 184 Rdn. 23 ff.; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 53.
- 595.
Art. 1 des Gesetzes zur Vereinheitlichung von Vorschriften über bestimmte elektronische Informations- und Kommunikationsdienste vom 26.2.2007, BGBl. I 2007, S. 179; dazu BT-Drs. 16/3078, S. 15; Hoeren, 2007, S. 801.
- 596.
ABl. EG 2000, Nr. L 178 S. 1.
- 597.
Vgl. dazu Matthies, 2004, S. 69 ff.
- 598.
BT-Drs. 16/3078, S. 13.
- 599.
BT-Drs. 16/3078, S. 13; Hoeren, 2007, S. 802.
- 600.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 55.
- 601.
BT-Drs. 16/3078, S. 13.
- 602.
Krit. dazu Hoeren, NJW 2007, S. 803.
- 603.
BT-Drs. 16/3078, S. 13 f.
- 604.
BT-Drs. 16/3078, S. 13 f.; näher Martini/v. Zimmermann, 2007, S. 430.
- 605.
Dazu Altenhain in: MKStGB, 2010, § 2 TMG Rdn. 2 ff.
- 606.
Zur Verantwortlichkeit von Organen und Mitarbeitern Altenhain in: MKStGB, 2010, vor § 7 ff. TMG Rdn. 13.
- 607.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 55a; vgl. näher Hilgendorf/Frank/Va-lerius, 2005, 283.
- 608.
Vgl. näher Altenhain in: MKStGB, 2010, § 2 TMG Rdn. 4; Bleisteiner, 1999, S. 159 f.; Liesching/Günter, 2000, S. 260 ff.; siehe auch Schreibauer, 1999, S. 343.
- 609.
So Liesching/Günter, 2000, S. 261.
- 610.
So i.E. für einen Arbeitgeber Altenhain in: MKStGB, 2010, § 2 TMG Rdn. 4 unter Verweis auf § 11 Abs. 1 Nr. 1 TMG; siehe auch Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 55a.
- 611.
Ähnlich Schreibauer, 1999, S. 343; für Universitäten vgl. auch OLG München, K&R 2000, S. 356; a. A. Barton, 1999, S. 242; Kudlich, 2002a, S. 803; Liesching/Günter, 2000, S. 264 f.; Liesching/Knupfer, 2003, S. 562 ff.
- 612.
Hornung, 2007, S. 90; a. A. Mantz, 2006, S. 765.
- 613.
Ähnl. Hornung, CR 2007, S. 90; weiter für die zivilrechtliche Störerhaftung LG Hamburg, MMR 2006, S. 763.
- 614.
Vgl. Haft/Eisele, 2000, S. 53 ff.; ferner Barton, 1999, S. 89 ff.; Paul, 2005, S. 106 ff.; Spindler, 1998, S. 639.
- 615.
Altenhain in: MKStGB, 2010, vor § 7 ff. TMG Rdn. 7; so u.a. wohl der Gesetzgeber, siehe BTDrs. 14/6098, S. 23.
- 616.
Altenhain, 1998, S. 458; Bleisteiner, 1999, S. 157; Engel-Flechsig/Maennel/Tettenborn, 1997, S. 2984; Moritz, 1998, S. 506.
- 617.
LG München I, NJW 2000, S. 1051 f.; Bröhl, 1997, S. 75; Heghmanns, 2000, S. 465; ders., 2001, S. 78; Moritz, 2000, S. 119; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 56; Popp, M., 2002, S. 89 ff.; Spindler, 1998, S. 643; Vassilaki, 1998, S. 633 ff.
- 618.
Für eine Verortung auf Tatbestandsebene Hoffmann in: Spindler/Schuster, 2011, vor §§ 7 ff. TMG Rdn 31; Valerius in: BeckOK-StGB, 2011, Providerhaftung, Rdn. 6; ebenso jeweils zu §§ 8-11 TDG: Kessler, 2003, S. 53; Lackner/Kühl, 2011, § 184 Rdn 7a; Satzger in: Heermann/Ohly, 2003, S. 166; zu § 5 TDG a.F.: dies., 2001, S. 61 ff.; Haft/Eisele, 2001, S. 117 f.; Hilgendorf, 2000, S. 518 f.; Pankoke, 2000, S. 193; Satzger, 2001, S. 111. Für eine Verortung auf der Rechtfertigungsebene: Zu § 9 TDG Walter in: LK-StGB, 2010, vor § 13 Rdn 151; zu § 5 TDG a.F. Popp, M., 2002, S. 94, 97. Für eine Einordnung als Schuldausschließungsgrund: Zu § 5 TDG a.F. LG München I, NJW 2000, S. 1051 f. Ausführlich zum Ganzen Altenhain in: MKStGB, 2010, vor § 7 ff. TMG Rdn. 5 f.
- 619.
Siehe Haft/Eisele, 2000, S. 61 ff.; ferner Hilgendorf, 2000, S. 518 f.; Hilgendorf/Frank/Valerius, 2005, S. 292; Paul, 2005, S. 119 ff.; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 56; Satzger, 2001, S. 109; Spindler, 2002, S. 922; vgl. auch BT-Drs. 14/6098, S. 23, 25.
- 620.
BT-Drs. 14/6098, S. 23; vgl. auch Paul, 2005, S. 87 f.
- 621.
Dazu ausführlich Altenhain in: MKStGB, 2010, vor § 7 ff. TMG Rdn. 14.
- 622.
BT-Drs. 14/6098, S. 23.
- 623.
Vgl. BT-Drs. 13/7385, S. 20 f.; BT-Drs. 13/8153, S. 9 f.; Bleisteiner, 1999, S. 203 ff.; Haft/Eisele, 2001, S. 117; Hilgendorf, 2000, S. 519 ff.; Hilgendorf/Frank/Valerius, 2005, 318 ff.; Kudlich, 2002a, S. 802; Lackner/Kühl, 2011, § 184c Rdn. 7a; Paul, 2005, S. 87 ff; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 59.
- 624.
Haft/Eisele, 2001, S. 116; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 58.
- 625.
Vgl. z. B. OLG München, 2000, S. 356; Barton, 1999, S. 206 ff.; Bleisteiner, 1999, S. 162 ff.; Haft/Eisele, 2001, S. 116; a. A. für das Zu-eigen-machen Altenhain in: MKStGB, 2010, vor § 7 ff. TMG Rdn. 14 ff.
- 626.
Siehe z. B. Altenhain, 1998, S. 458 f.; Barton, 1999, S. 216 f., 242; Hilgendorf/Frank/Valerius, 2005, S. 302; a. A. Bleisteiner, 1999, S. 170, 173; Bettinger/Freytag, 1998, S. 550; vgl. auch LG München I, NJW 2000, S. 1051; v. Gravenreuth, 1998, S. 628; Kühne, 2000, S. 1003; Moritz, 1998, S. 505; ders., 2000, S. 119; Pätzel, 1998, S. 625; Pelz, 1998, S. 627; ders., 1999, S. 53; Sieber, 1998, S. 438; Vassilaki, 1998, S. 521.
- 627.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 58; vgl. dazu auch Altenhain in: MK-StGB, 2010, § 7 TMG Rdn. 3.
- 628.
Hilgendorf/Frank/Valerius, 2005, S. 301.
- 629.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 58.
- 630.
Ebenso Fischer, 2012, § 184 Rdn. 28b.
- 631.
Fischer, 2012, § 184 Rdn. 28b; Haft/Eisele, 2001, S. 116.
- 632.
Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 47; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 58.
- 633.
Vgl. Barton, 1999, S. 209 ff.
- 634.
RiL 2000/31/EG des Europäischen Parlaments und des Rates vom 8. Juni 2000 über bestimmte rechtliche Aspekte der Dienste der Informationsgesellschaft, insbesondere des elektronischen Geschäftsverkehrs, im Binnenmarkt (Richtlinie über den elektronischen Geschäftsverkehr).
- 635.
Vgl. Art. 21 Abs. 2 der Richtlinie.
- 636.
BT-Drs. 14/6098, S. 37.
- 637.
Vgl. zu § 5 TDG a.F. Barton, 1999, S. 211 ff.; Bettinger/Freytag, 1998, S. 548 ff.; Koch, 1999, S. 704 ff.
- 638.
LG Karlsruhe, MMR 2009, S. 419.
- 639.
Fischer, 2012, § 184 Rdn. 28b; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 58a.
- 640.
Hilgendorf/Frank/Valerius, 2005, S. 335.
- 641.
Haft/Eisele, 2001, S. 117; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 58a; a. A. Spindler, 2002a, S. 503; Müglich, 2002, S. 591.
- 642.
Hilgendorf/Frank/Valerius, 2005, S. 336.
- 643.
Vgl. v. Lackum, 1999, S. 697 ff.
- 644.
Vgl. den Sachverhalt bei BGH, NJW 2008, S. 1882 ff.
- 645.
BGH, NJW 2008, S. 1883; siehe auch BT-Drs. 14/6098, S. 37; OLG Stuttgart, MMR 2006, S. 388; Gercke, 2006, S. 846; Köster/Jürgens, 2002, S. 422; Lackner/Kühl, 2011, § 184 Rdn. 7b; Spindler, 2002, S. 924; ders., 2002, S. 498; offen gelassen von BVerfG, MMR 2009, S. 459; vgl. auch Kudlich, 2002a, S. 803 (dort Fn. 39); für eine analoge Anwendung des § 9 TMG auf Suchmaschinen Koch, 2002, S. 120; gegen eine Analogie OLG Stuttgart, MMR 2006, S. 388; Gercke, 2006, S. 848; Köster/Jürgens, 2002, S. 424 f.; Müglich, 2002, S. 591.
- 646.
LG Hamburg, NJW 1998, S. 3650; LG München I, MMR 2000, S. 566; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 58; Hoeren, 2008, Teil 18.2 Rdn. 195 f.
- 647.
BGH, NJW 2008, S. 1883 f.
- 648.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 58a; zur Abgrenzung von Täterschaft und Teilnahme in diesen Fällen Gercke, 2006, S. 849; ferner Heghmanns, 2001, S. 72 f.; mangels Tatherrschaft wird häufig jedoch lediglich eine Beihilfe in Betracht kommen; vgl. auch LG Karlsruhe, MMR 2009, S. 419.
- 649.
Siehe Kudlich, 2002a, S. 801; vgl. auch Fischer, 2012, § 184 Rdn. 29; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 59.
- 650.
BT-Drs. 14/16098, S. 24; Laufhütte/Roggenbuck in: LKStGB, 2010, § 184 Rdn. 14; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 59.
- 651.
Vgl. dazu Altenhain in: MKStGB, 2010, § 8 TMG Rdn. 2; Fischer, 2012, § 184 Rdn. 29; Laufhütte/Roggenbuck in: LKStGB, 2010, § 184 Rdn. 14; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 59.
- 652.
Marberth-Kubicki, 2007, S. 212.
- 653.
Härting, 2001, S. 275; Spindler, 2002, S. 923.
- 654.
Fischer, 2012, § 184 Rdn. 29; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 59.
- 655.
Fischer, 2012, § 184 Rdn. 29; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 49; vgl. aber Hilgendorf, 2005, S. 266 f.
- 656.
Fischer, 2012, § 184 Rdn. 29; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 59.
- 657.
Volkmann in: Spindler/Schuster, 2011, § 2 ZugErschwG Rdn. 1 f.
- 658.
Zu den Sperrmaßnahmen Volkmann in: Spindler/Schuster, 2011, § 2 ZugErschwG Rdn. 4 ff.
- 659.
So noch der Gesetzentwurf BT-Drs. 16/12850.
- 660.
BT-Drs. 16/13411, S. 13; ferner BT-Drs. 16/12850, S. 6 f.; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 59a.
- 661.
BT-Drs. 16/12850, S. 5; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 59a.
- 662.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 59b.
- 663.
Altenhain in: MKStGB, 2010, § 9 TMG Rdn. 2; Fischer, 2012, § 184 Rdn. 30; Spindler, 2002, S. 923; siehe auch Hilgendorf/Frank/Valerius, 2005, 328 ff.; Paul, 2005, S. 131.
- 664.
Altenhain in: MKStGB, 2010, § 9 TMG Rdn. 7.
- 665.
Altenhain in: MKStGB, 2010, § 9 TMG Rdn. 2; Fischer, 2012, § 184 Rdn. 30; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184 Rdn. 59b.
- 666.
Vgl. Hilgendorf/Frank/Valerius, 2005, S. 305.
- 667.
BT-Drs. 14/6098, S. 25; Altenhain in: MKStGB, 2010, § 10 TMG Rdn. 7.
- 668.
Bleisteiner, 1999, S. 181; Hilgendorf/Frank/Valerius, 2005, S. 306.
- 669.
Hilgendorf/Frank/Valerius, 2005, 306; Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 51; Kudlich, 2002a, S. 801; Lackner/Kühl, 2011, § 184 Rdn. 7a; vgl. auch Fischer, 2012, § 184 Rdn. 31; zum Ganzen Paul, 2005, S. 156.
- 670.
Näher Bleisteiner, 1999, S. 186 f.; a. A. Barton, 1999, S. 231.
- 671.
Altenhain in: MKStGB, 2010, § 10 TMG Rdn. 25 f.
- 672.
BT-Drs. 14/6098, S. 23, 25; Hilgendorf/Frank/Valerius, 2005, S. 307.
- 673.
Hörnle in: MK-StGB, 2012, § 184 Rdn. 52; vgl. ferner AG München, NStZ 1998, S. 520.
- 674.
BT-Drs. 14/6098, S. 23, 25; Hilgendorf/Frank/Valerius, 2005, S. 309.
- 675.
Altenhain, 1998, S. 463; Bleisteiner, 1999, S. 337; Jofer, 1999, S. 142 ff.
- 676.
Barton, 1999, S. 198; Jofer, 1999, S. 122 ff.; Lackner/Kühl, 2011, § 184 Rdn. 7; Park, 2001, S. 33; Ritz, 1998, S. 76.
- 677.
Spindler, 2002, S. 922.
- 678.
Zu Anbietern von Tele- und Mediendiensten Haft/Eisele, 2001, S. 67 ff.; Jofer, 1999, S. 125 ff.; Pelz, 1999, S. 55 f.
- 679.
Vassilaki, 1998, S. 634; a. A. Barton, 1999, S. 201 f.; Jofer, 1999, S. 152.
- 680.
Vgl. Götting, 2007, S. 619; Valerius, 2003, S. 341 ff.
- 681.
Werle/Jeßberger in: LKStGB, 2010, § 9 Rdn. 91.
- 682.
Eser in: Schönke/Schröder, 2010, § 9 Rdn. 7a; Hilgendorf, 2001, S. 660; Hörnle, 2001b, S. 309; Koch, 2002, S. 704; a. A. Collardin, 1995, S. 620; Conradi/Schlömer, 1996, S. 368; Kuner, 1996, S. 455; Löhning, 1997, S. 496; wohl auch Sieber, 1996, S. 430.
- 683.
Sieber, NJW 1999, S. 2068 f., 2071; grds. zust. Hörnle, 2001b, S. 310; Jeßberger, 2001, S. 433.
- 684.
Ähnlich Eser in: Schönke/Schröder, 2010, § 9 Rdn. 7c.
- 685.
Hilgendorf, 1997, S. 1867, der eine „territoriale Spezifizierung“ verlangt; ders., 2001, S. 650; siehe auch Lagodny, 2001, S. 1200.
- 686.
Ähnlich Eser in: Schönke/Schröder, 2010, § 9 Rdn. 7a; vgl. auch Derksen, 1997, S. 1880; Hörnle, 2001b, S. 310; Jeßberger, 2001, S. 432.
- 687.
Eser in: Schönke/Schröder, 2010, § 9 Rdn. 7a; vgl. auch Ambos in: MKStGB, 2012, § 9 Rdn. 27 ff.; Werle/Jeßberger in: LKStGB, 2010, § 9 Rdn. 79.
- 688.
Eser in: Schönke/Schröder, 2010, § 9 Rdn. 7a.
- 689.
Siehe dazu Ambos in: MKStGB, 2012, § 9 Rdn. 33.
- 690.
Zur Strafbarkeit der Besitzerlangung siehe Kap. 8.3.2.4.
- 691.
LG München, NJW 2000, S. 1051; vgl. Ambos in: MKStGB, 2012, § 9 Rdn. 33; Eser in: Schönke/Schröder, 2010, § 9 Rdn. 7b.
- 692.
BGHSt. 47, S. 59 ff.
- 693.
BGHSt. 47, S. 58 f.; ferner Lackner/Kühl, 2011, § 184 Rdn. 5; Pelz, 1999, S. 53 f.; krit. dazu Popp, A., 2011, S. 196.
- 694.
Fischer, 2012, § 184 Rdn. 35; Hilgendorf/Frank/Valerius, 2005, S. 413 f.; Kudlich, 2002, S. 310; Schwarzenegger, 2002, S. 735.
- 695.
Siehe Popp, A., 2011, S. 196.
- 696.
Koch, 1999, S. 709; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 5; Schreibauer, 1999, S. 294; siehe auch Popp, A., 2011, S. 196; anders aber BGHSt. 47, S. 55, der die Übertragung der Datei ausreichen lässt.
- 697.
Vgl. BT-Drs. 13/7385, S. 36; Lackner/Kühl, 2011, § 74d Rdn. 5; Lindemann/Wachsmuth, 2002, S. 208; a. A. BGHSt. 47, S. 58.
- 698.
Vgl. BGHSt. 47, S. 60; Lindemann/Wachsmuth, 2002, S. 209; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 5.
- 699.
BGHSt. 46, S. 212; BGHSt. 47, S. 60; Lindemann/Wachsmuth, 2002, S. 209; zu Hyperlinks vgl. Hilgendorf/Frank/Valerius, 2005, S. 399.
- 700.
LG Wuppertal, NStZ 2008, S. 464; Hilgendorf/Frank/Valerius, 2005, S. 408.
- 701.
Wüstenberg, 2003, S. 7 f.
- 702.
Wüstenberg, 2003, S. 8; a. A. OLG Düsseldorf, NStZ-RR 2000, S. 307.
- 703.
BayObLG, NJW 2000, S. 2911.
- 704.
Beisel/Heinrich, 1996, S. 99; Schreibauer, 1999, S. 294.
- 705.
BGHSt. 13, S. 258.
- 706.
Siehe Kap. 8.3.2.1; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 5.
- 707.
Vgl. BT-Drs. 12/3001, S. 6; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 10.
- 708.
BGH, NStZ 2005, S. 444; OLG Hamburg, NStZ-RR 1999, S. 329; Harms, 2003, S. 647; Marberth-Kubicki, 2010, S. 111.
- 709.
BayObLG, NJW 2000, S. 2911; Wüstenberg, 2003, S. 7.
- 710.
Vgl. Hilgendorf/Frank/Valerius, 2005, S. 421; a. A. Matzky, 2003, S. 168.
- 711.
BayObLG, NJW 2000, S. 2911 f.; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184b StGB Rdn. 10; Wüstenberg, 2003, S. 7.
- 712.
Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 14; a. A. OLG Stuttgart, NStZ 2003, S. 364; Heinrich, NStZ 2005, S. 364.
- 713.
Heinrich, 2005, S. 364; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 14; a. A. OLG Schleswig, NStZ-RR 2007, S. 42.
- 714.
Harms, 2003, S. 650; Hilgendorf/Frank/Valerius, 2005, S. 418; Lackner/Kühl, 2011, § 184b Rdn. 8.
- 715.
Harms, 2003, S. 648 f.; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184b Rdn. 13; a. A. Eckstein, 2005, S. 120.
- 716.
BGH, NStZ 2007, S. 95; OLG Hamburg, StrVert 2011, S. 99; OLG Hamburg, StraFo 2009, S. 165; LG Karlsruhe, MMR 2009, S. 419; Fischer, 2012, § 184b Rdn. 21; Harms, 2003, S. 650; Laufhütte/Roggenbuck in: LK-StGB, 2010, § 184b Rdn. 8; Marberth-Kubicki, 2010, S. 112.
- 717.
Harms, 2003, S. 650; Hilgendorf/Frank/Valerius, 2005, S. 419; Lackner/Kühl, 2011, § 184b Rdn. 8; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184b Rdn. 13; a. A. OLG Hamburg, StrVert 2011, S. 99; siehe auch BGH, NStZ 2007, S. 95; LG Aachen, MMR 2008, S. 764.
- 718.
OLG Hamburg, StrVert 2011, S. 100.
- 719.
Vgl. BGH, NStZ 2007, S. 95; OLG Hamburg, StrVert 2009, S. 469.
- 720.
Die Tatbestandserfüllung bejahend: OLG Schleswig, NStZ-RR 2007, S. 41; Laufhütte/Roggenbuck in: LKStGB, 2010, § 184b Rdn. 8; Heinrich, 2005, S. 364; Eckstein, 2005, S. 120; a. A. Fischer, 2012, § 184b Rdn. 21b; Lackner/Kühl, 2011, § 184b Rdn. 8; Perron/Eisele in: Schönke/Schröder, 2010, § 184b Rdn. 15; Wolters in: SK-StGB, 2008, § 184b Rdn. 13.
- 721.
OLG Hamburg, StrVert 2011, S. 100.
- 722.
Harms, 2003, S. 647.
- 723.
BGH, NStZ 2005, S. 156; OLG Hamburg, StraFo 2009, S. 165 f.; OLG Hamm, NStZ 2000, S. 600.
Author information
Authors and Affiliations
Corresponding author
Rights and permissions
Copyright information
© 2012 Springer-Verlag Berlin Heidelberg
About this chapter
Cite this chapter
Laubenthal, K. (2012). Die strafrechtlichen Pornographieverbote. In: Handbuch Sexualstraftaten. Springer, Berlin, Heidelberg. https://doi.org/10.1007/978-3-642-25556-4_8
Download citation
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-642-25556-4_8
Published:
Publisher Name: Springer, Berlin, Heidelberg
Print ISBN: 978-3-642-25555-7
Online ISBN: 978-3-642-25556-4
eBook Packages: Humanities, Social Science (German Language)