Abstract
The Upper Silesian Region stands out from other areas of Poland because of its rich natural resources—hard coal, zinc and lead ores, iron ores, stowing sands, dolomites, and limestones. The beginnings of mining date back to the Middle Ages, but it was most intense in the twentieth century. Mining of hard coal in the Upper Silesian Coal Basin, currently the largest coalfield in Europe, was fundamental. As a result of long-term underground and opencast exploitation, in many areas the former agricultural and forest landscape has been transformed into a mining landscape. Its characteristic elements are anthropogenic landforms such as spoil tips, sandpits, quarries, subsidence troughs, and sinkholes occurring in the highly urbanized conurbations of Katowice and Rybnik and on their peripheries. The consequences of mining include significant changes in the course of watersheds, lowering of the base level of erosion, changes in the geometry of riverbeds, and creation of numerous water reservoirs in excavations and subsidence troughs. After 1989, due to the restructuring of the economy, half of the mines were closed. Currently, mining focuses on the southern and central parts of the Upper Silesian Region, while in the northern part many anthropogenic landforms are reclaimed and revitalized. They are transformed into attractive recreational and leisure areas, where the mining heritage has been properly exposed and is often under legal protection. The values of the anthropogenic landscape make the Upper Silesian Region an interesting tourist destination.
Access this chapter
Tax calculation will be finalised at checkout
Purchases are for personal use only
Similar content being viewed by others
References
Ciesielczuk J, Janeczek J, Cebulak J (2013) Przebieg i przyczyny endogenicznego pożaru węgla kamiennego na zrekultywowanym składowisku odpadów komunalnych w Katowicach. Przegl Geol 61:764–772
Czaja S (1988) Zmiany działu wodnego Wisła—Odra w obrębie Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, Geographia. Studia Et Diss 11:95–100
Czaja S (1999) Zmiany stosunków wodnych w warunkach silnej antropopresji (na przykładzie konurbacji katowickiej). Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, p 189
Dulias R (2008a) Mining subsidence in Oświęcim Basin (Carpathian Foredeep). Geomorph Slov Bohem 8(2):8–13
Dulias R (2008b) Płytka eksploatacja węgla kamiennego na Płaskowzgórzach Dańdówki. Acta Geogr Silesiana 3:13–17
Dulias R (2008c) Wpływ górnictwa węglowego na zmiany krajobrazu w zlewniach Dębinki i Pniówka na Płaskowyżu Rybnickim. Dokument Geogr IG PAN 37:144–149
Dulias R (2010) Landscape planning in areas of sand extraction in the Silesian Upland, Poland. Landsc Urban Plan 95:91–104
Dulias R (2011) Impact of mining subsidence on the relief of the Rybnik Plateau, Poland. Z Geomorph NF 55:25–36
Dulias R (2016) The impact of mining on the landscape. A study of the Upper Silesian Coal Basin in Poland. Springer, Switzerland, p 209
Duży S, Kleta H, Plewa F (2000) Zagrożenie powierzchni ze strony starych zrobów w obszarze likwidowanej kopalni. Zesz Nauk Polit Śląskiej Górnictwo 246:111–117
Goszcz A (1996) Powstawanie zapadlisk i innych deformacji nieciągłych powierzchni na obszarach płytkiej eksploatacji górniczej. In: Szkoła Eksploatacji Podziemnej ’96, PAN w Krakowie, Szczyrk, pp 119–137
Jankowski AT (1986) Antropogeniczne zmiany stosunków wodnych na obszarze uprzemysłowionym i zurbanizowanym (na przykładzie ROW). Uniwersytet Śląski, Katowice, p 280
Jureczka J (2001) Odsłonięcia powierzchniowe w koncepcji ochrony georóżnorodności Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Przegl Geol 49:1101–1114
Jureczka J, Dopita M, Gałka M, Krieger W, Kwarciński J, Martinec P (2005). Atlas geologiczno-złożowy polskiej i czeskiej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa
Lamparska M (2017) Turystyka wśród górniczych szybów. Szlak turystyczny i przewodnik po dawnych i współczesnych kopalniach na obszarze Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. „Śląsk” Wyd Nauk, Katowice, p 203
Lamparska-Wieland M (2003) Atlas zmian wybranych elementów krajobrazu terenów górniczych i pogórniczych Płaskowyżu Tarnowickiego. Prace WNoZ Uniw Śląski Sosnowiec 27:4
Lewandowski J (2015) Kenozoik region śląsko-krakowskiego. Wyd Uniw Śląskiego, Katowice, p 200
Machowski R, Rzetala MA, Rzetala M, Solarski M (2016) Geomorphological and hydrological effects of subsidence and land use change in industrial and urban areas. Land Degr Dev 27:1740–1752
Myga-Piątek U (2014) Landscape management on post-exploitation land using the example of the Silesian Region, Poland. Env Socio-Econ Studies 2:1–8
Nita J (2013) Zmiany w krajobrazie powstałe w wyniku działalności górnictwa surowców skalnych na obszarze Wyżyn Środkowopolskich. Uniw Śląski, Katowice, p 184
Numeryczny Model Terenu Polski poziom 2 (DTED-2) (2001) Wydział Projektowania i Wdrożeń, Wojskowy Ośrodek Geodezji i Teledetekcji, Warszawa
Palki J (1982) Zagadnienie zagrożenia powierzchni zapadliskami w Rybnickim Okręgu Węglowym. In: Materiały Konferencji VIII Tydzień Techniki ROW, Jastrzębie Zdrój, pp 102–125
Perski Z (2000) Zastosowanie satelitarnej interferometrii radarowej do określania dynamiki i zasięgu górniczych deformacji terenu na przykładzie wybranych obszarów Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Prace WNoZ Uniw Śląski Sosnowiec 8:9–39
Popiołek K, Januszek M (2016) Miasto w kryzysie. Przypadek Bytomia Czas Psych 22:277–282
Racki G, Bardziński W, Zieliński T (1999) Z kamiennej księgi pradziejów Górnego Śląska. Przewodnik geologiczny. Wyd Uniw Śląskiego, Katowice, p 168
Rahmonov O, Szczypek T, Wach J (2006) The Błędów Desert (Pustynia Błędowska)—a unique phenomenon of the Polish landscape. Ann Geogr 39:34–41
Rzętała M (2008) Funkcjonowanie zbiorników wodnych oraz przebieg procesów limnicznych w warunkach zróżnicowanej antropopresji na przykładzie regionu górnośląskiego. Wyd Uniw Śląskiego, Katowice, p 171
Rzętała MA (2003) Procesy brzegowe i osady denne wybranych zbiorników wodnych w warunkach zróżnicowanej antropopresji (na przykładzie Wyżyny Śląskiej i jej obrzeży). Wyd Uniw Śląskiego, Katowice, p 159
Solarski M, Pradela A (2010) Przemiany wybranych form rzeźby Wyżyny Miechowickiej w latach 1883–1994. Z Badań Nad Wpływem Antropopresji Na Środowisko 11:78–92
Solarski M, Machowski R, Rzetala M, Rzetala MA (2022) Hypsometric changes in urban areas resulting from multiple years of mining activity. Sci Rep 12:2982
Szczypek T, Wach J (1991) Human impact and intensity of aeolian processes XE “aeolian processes” in the Silesian-Cracow Upland (Southern Poland). Z Geomorph NF Suppl 90:171–177
Świtała-Trybek D, Świtała-Mastalerz J (2018) Hałdy poprzemysłowe—ich kulturowy i turystyczny potencjał (na przykładzie wybranych obiektów w województwie śląskim). Zesz Nauk Turystyka i Rekreacja 2(22):125–141
Wilk Z (ed) (2003) Hydrogeologia polskich złóż kopalin i problemy wodne górnictwa. AGH, Kraków, p 611
Wrona A (1975) Problemy degradacji i ochrony powierzchni ziemi w Rybnickim Okręgu Węglowym. Przegl Geogr 47:295–311
Author information
Authors and Affiliations
Corresponding author
Editor information
Editors and Affiliations
Rights and permissions
Copyright information
© 2024 The Author(s), under exclusive license to Springer Nature Switzerland AG
About this chapter
Cite this chapter
Dulias, R. (2024). Upper Silesian Region—An Example of Large-Scale Transformation of Relief by Mining. In: Migoń, P., Jancewicz, K. (eds) Landscapes and Landforms of Poland. World Geomorphological Landscapes. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-031-45762-3_21
Download citation
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-031-45762-3_21
Published:
Publisher Name: Springer, Cham
Print ISBN: 978-3-031-45761-6
Online ISBN: 978-3-031-45762-3
eBook Packages: Earth and Environmental ScienceEarth and Environmental Science (R0)