Skip to main content
SpringerLink
Log in

The Establishment of Islam in Central Asia: Geo-Cultural Patterns and Geographical Realities

  • Chapter
  • First Online:
Mass Conversions to Christianity and Islam, 800–1100

Abstract

When we talk about Islam in Central Asia, in fact we are talking about it spreading mostly among different Turkic-speaking peoples. The Turks first encountered the Muslim Arabs, thus Islam, in the mid-seventh century. However, a massive Islamisation among the Turks happened only in the tenth and eleventh centuries, and even later for some Turkic peoples. That is, it was a consequence of a long process of religious conversion that happened under specific conditions. There were critical moments and breakpoints, which became significant within the phenomenal integrity of the religious conversion, of this chain of developments occurring within the triangle of religion, individual and environment/culture. Those also mean the various phases of the conversion process. It is very difficult to find out the phases of the process of the Turkic conversion to Islam, which lasted for many centuries. And it is even a challenge to identify the critical moments or break points separating the various phases in terms of the development of the process and to locate them within the Islamisation of Central Asia and amongst the Turks, in particular. It is possible, however, to evaluate the conversion under these titles with an overall content to approach those phases.

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this chapter

Log in via an institution
Chapter
USD 29.95
Price excludes VAT (USA)
  • Available as PDF
  • Read on any device
  • Instant download
  • Own it forever
eBook
USD 109.00
Price excludes VAT (USA)
  • Available as EPUB and PDF
  • Read on any device
  • Instant download
  • Own it forever
Hardcover Book
USD 139.99
Price excludes VAT (USA)
  • Durable hardcover edition
  • Dispatched in 3 to 5 business days
  • Free shipping worldwide - see info

Tax calculation will be finalised at checkout

Purchases are for personal use only

Institutional subscriptions

Bibliography

  • Abû-Yûsuf, Kitab al-Kharaj, Dar al-Matba`ah al-Salafiyyah, Cairo, 1976.

    Google Scholar 

  • al-Dînawarî, Al-Akhbâr al-Tiwâl, ed. ‘Abd al-Mu’min Amir, Cairo, 1960.

    Google Scholar 

  • al-Kazvinî, Âthâr al-Bilâd wa Ahbâr al-Ibâd, Beyrut, n.d.

    Google Scholar 

  • al-Maqdisî, Ahsan al-Taqâsim fî Ma‘rifat al-Aqâlim, Leiden, 1967.

    Google Scholar 

  • al-Maqdîsî, Kitâb al-Bed’ wa al-Târîh, I–VI, Paris, 1916.

    Google Scholar 

  • al-Sam‘ânî, al-Ansâb, I-IV, ed. Abdallah Omar al-Barudî, Beyrut, 1988.

    Google Scholar 

  • al-Tabarî, Tarih al-Rusul wa’l-Mulûk, I-V, ed. Muhammad Abû al-Fadl Ibrahim, Cairo, 1979.

    Google Scholar 

  • Athamina, Khalü, “Emevî Hilâfeti Döneminde Arap İskânı”, trans. S. Yılmaz, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2 (2000), 203–226.

    Google Scholar 

  • Aycan, İrfan, “Emevîler Döneminin Sonuna Kadar Müslüman Arapların Türklerle İlk Münasebetleri”, Türkler -IV-, eds. H. C. Güzel, S. Koca and K. Çiçek, Ankara: Yeni Türkiye, 2002, 317–323.

    Google Scholar 

  • Aycan, İrfan, “Haccâc b. Yûsuf es-Sakafî”, Diyanet İslam Ansiklopedisi -XIV-, İstanbul: TDV, 1996, 427–428.

    Google Scholar 

  • Aydın, Erdoğan, Nasıl Müslüman Olduk, İstanbul: Literatür, 2019.

    Google Scholar 

  • Barthold, V. V., Moğol İstilasına Kadar Türkistan, trans. H. D. Yıldız, Ankara: TTK, 1990.

    Google Scholar 

  • Barthold, V. V., Orta-Asya Türk Tarihi Hakkında Dersler, eds. K. Y. Kopraman and İ. Aka, Ankara: TTK, 2006.

    Google Scholar 

  • Belâzurî, Fütûhu’l-Büldân, trans. M. Fayda, Ankara: Kültür Bakanlığı, 2002.

    Google Scholar 

  • Câhiz, Hilafet Ordusunun Menkıbeleri ve Türklerin Faziletleri, trans. R. Şeşen, Ankara: TAKE, 1967.

    Google Scholar 

  • Erşahin, Seyfeddin, Kırgızlar ve İslamiyet, Göçebe bir Türk Boyunun İslamlaşma Tarihi Üzerine bir Deneme, Ankara, 1999.

    Google Scholar 

  • Esin, Emel, “Sûlîler İslâm ile Karşılaşan ilk Türkler”, İslâm Tedkikleri Enstitüsü Dergisi, VII (1979), 3–4.

    Google Scholar 

  • Fazlıoğlu, İhsan, “Anadolu Selçukluları ve Beylikler Dönemi Türk Felsefe-Bilim Tarihine Önsöz”, Anadolu Selçukluları ve Beylikler Dönemi Uygarlığı -I- (Sosyal ve Siyasal Hayat), ed. A. Y. Ocak, Ankara: Kültür Bakanlığı, 2006, 413–427.

    Google Scholar 

  • Fazlıoğlu, İhsan, “Türk Felsefe-Bilim Tarihi’nin Seyir Defteri (Bir Önsöz)”, Dîvân İlmî Araştırmalar, X/18 (2005), 1–57.

    Google Scholar 

  • Frye, Richard N., Aydın Sayılı, “Selçuklulardan Evvel Ortaşark’ta Türkler”, Belleten, X/37 (1946), 97–131.

    Google Scholar 

  • Frye, Richard N., Orta Çağ’ın Başarısı Buhârâ, trans. H. Kurt, Ankara, 2000.

    Google Scholar 

  • Genç, Reşat, Karahanlı Devlet Teşkilatı, Ankara: TTK, 2002.

    Google Scholar 

  • Genç, Reşat, Kaşgarlı Mahmud’a Göre XI. Yüzyılda Türk Dünyası, Ankara: TAKE, 1994.

    Google Scholar 

  • Gibb, H. A. R., The Arab Conquests in Central Asia, London: The Royal Asiatic Society, 1923.

    Google Scholar 

  • Göksu, Erkan, “Buhârâ Melikesi Kabac Hâtûn”, S.Ü. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 29 (Spring 2011a), 261–283.

    Google Scholar 

  • Göksu, Erkan, “Buhârâ’da Ezân Sesleri”, IV. Uluslararası Türkoloji Kongresi (13–14 Mayıs 2011), Yesi: Hoca Ahmet Yesevî Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi, 2011b, 452–461.

    Google Scholar 

  • Göksu, Erkan, “Din Değiştirme Mefhumu Çerçevesinde Türklerin İslamiyet’i Kabul Sürecine Yeni Bir Bakış Denemesi”, XVII. Türk Tarih Kongresi Bildirileri (15–17 Eylül 2014) II/1, Ankara: TTK, 2018, 167–187.

    Google Scholar 

  • Göksu, Erkan, “Türklerin İslamiyet’i Kabulü”, Türk Kültürü El Kitabı, eds. İ. Çapçıoğlu and H. Beşirli, İstanbul: Grafiker, 2015, 545–582.

    Google Scholar 

  • Göksu, Erkan, Kutadgu Bilig’e Göre Türk Hükümdarlık Sanatı, İstanbul: Kronik, 2019.

    Google Scholar 

  • Günay, Ünver, Harun Güngör, Türk Din Tarihi, Kayseri, 1999.

    Google Scholar 

  • Halîfe bin Hayyât, Târîhu Halîfe b. Hayyât, trans. A. Bakır, Ankara, 2008.

    Google Scholar 

  • Hökelekli, Hayati and Celal Çayır, “Gençlerin Din Değiştirip Hıristiyan Olmasında Etkili Olan Psiko-Sosyal Etkenler”, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, XV/1 (2006), 23–46.

    Google Scholar 

  • Hökelekli, Hayati, Din Psikolojisi, Ankara, 2005.

    Google Scholar 

  • Ibn A‘tham al-Kûfî, Kitâb al-Futûh I-VII, ed. Ali Shîrî, Beyrut, 1411/1991.

    Google Scholar 

  • İbn Fazlân, Seyahatnâme, trans. Ramazan Şeşen, İstanbul: Bedir, 1995.

    Google Scholar 

  • İbn Haldun, Mukaddime -I-, trans. Z. K. Ugan, İstanbul: Kültür Bakanlığı, 1990.

    Google Scholar 

  • Ibn Ḥawqal, Ṣûrat al-‘Arḍ, Beyrut, 1992.

    Google Scholar 

  • Ibn Hurdâzbih, al-Masâlik wa‘l-mamâlik, ed. M. J. de Goeje, Leiden: Brill, 1967.

    Google Scholar 

  • İbn Kesîr, El-Bidâye ve’n-Nihâye -VIII-, trans. M. Keskin, İstanbul, 1995.

    Google Scholar 

  • Ibn Khaldûn, Târîh İbni Haldûn, al-Maktabat al-Shâmila, III.

    Google Scholar 

  • Ibn Miskawayh, Kitâb Tajârib al-Umam (The Eclipse of the Abbasid Caliphate), I-VII, eds. H. F. Amedroz and E. D. S. Margoliouth, Cairo, 1914–1921.

    Google Scholar 

  • İbnü’l-Esîr, el-Kâmil fi’t-Târîh Tercümesi -III-, trans. A. Ağırakça, İstanbul, 1989.

    Google Scholar 

  • İnan, Abdülkadir, Eski Türk Dini Tarihi, İstanbul, 1976.

    Google Scholar 

  • İnan, Abdulkadir, Tarihte ve Bugün Şamanizm, Ankara, 2000.

    Google Scholar 

  • İstahrî, Kitâb al-Masâlik wa al-Mamâlik, Leiden, 1967.

    Google Scholar 

  • Kafesoğlu, İbrahim, Eski Türk Dini, Ankara, 1980.

    Google Scholar 

  • Karatay, Osman, Türklerin İslam’ı Kabulü, Ankara: Kripto, 2018.

    Google Scholar 

  • Kayıklık, Hasan, “Bireysel Yaşamda Dinsel Değişim”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, V/2 (2005), 5–23.

    Google Scholar 

  • Kim, Heon Choul, Din Değiştirmenin Entelektüel Arka Planı, İstanbul, 2003.

    Google Scholar 

  • Kirman, M. Ali, “Din Değiştirme Olgusuna Sosyolojik Bakış”, Dinî Araştırmalar, VI/18 (2004), 75–88.

    Google Scholar 

  • Kirman, M. Ali, “Küresel Bir Olgu Olarak Din Değiştirme ve Aile Kurumuna Etkisi”, DinîAraştırmalar, VI/17 (2003), 269–280.

    Google Scholar 

  • Kitapçı, Zekeriya, “Orta Asya Mahalli Türk Hükümdar ve Aristokratları Arasında İslamiyet: İlk Müslüman Türk Hükümdarları (Emevîler Devri)”, Belleten, LI/201 (1987), 1139–1152.

    Google Scholar 

  • Kitapçı, Zekeriya, Türkistan’da Müslüman Olan İlk Türk Hükümdarları, İstanbul: TDAV, 1998.

    Google Scholar 

  • Koca, Salim, “Türkler ve İslamiyet”, Erdem, VIII/22 (1996), 263–286.

    Google Scholar 

  • Köprülü, M. Fuad, “Türk-Moğol Şamanizminin Tasavvufi İslam Tarikatları Üzerindeki Etkisi”, ed. F. Tamir, Bilig, 1 (Spring 1996), 1–8.

    Google Scholar 

  • Köprülü, Mehmet Fuad, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Ankara, 1981.

    Google Scholar 

  • Köse, Ali, “Din Değiştirmenin Psiko-Sosyolojik Nedenleri”, Türkiye’de Misyonerlik Faaliyetleri, ed. Ö. F. Harman, İstanbul, 2005, 407–427.

    Google Scholar 

  • Köse, Ali, Neden İslam’ı Seçiyorlar? Müslüman Olan İngilizler Üzerine Psiko-Sosyolojik Bir İnceleme, İstanbul, 1997.

    Google Scholar 

  • Kurat, Akdes Nimet, “Kuteybe bin Müslim’in Hârizm ve Semerkand’ı Zabtı (Hicrî 93–94-Milâdî 712)”, DTCFD, VI/5 (1948), 385–430.

    Google Scholar 

  • Kurt, Hasan, “Maveraünnehr’in İslamlaşması”, Türkler -IV-, eds. H. C. Güzel, S. Koca and K. Çiçek, Ankara: Yeni Türkiye, 2002, 279–289.

    Google Scholar 

  • Kurt, Hasan, Orta Asya’nın İslamlaşma Süreci (Buhârâ Örneği), Ankara, 1998.

    Google Scholar 

  • Kutlu, Sönmez, İmam Mâturîdî ve Mâturîdîlik, Ankara: Otto, 2018.

    Google Scholar 

  • Kutlu, Sönmez, Türkler ve İslâm Tasavvuru, İstanbul: İSAM Yayınları, 2011.

    Google Scholar 

  • Lofland, John, and Norman Skonovd, “Conversion Motifs”, Journal for the Scientific Study of Religion, XX/4 (1981), 373–385.

    Article  Google Scholar 

  • Lofland, John-Rodney Stark, “Becoming a World-Saver: A Theory of Conversion to a Deviant Perspective”, American Sociological Review, 30 (1965), 862–875.

    Article  Google Scholar 

  • Mehmedoğlu, Ali Ulvi, and Heon Choul Kim, “Korelilerin Din Değiştirme Motifleri”, M.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 20 (2001), 175–191.

    Google Scholar 

  • Mesudî, Murûc ez-Zeheb (Altın Bozkırlar), trans. D. A. Batur, İstanbul: Selenge, 2011.

    Google Scholar 

  • Narşahî, Ebû Ca‘fer Muhammed, Târih-i Buhârâ, trans. E. Göksu, Ankara: TTK, 2013.

    Google Scholar 

  • Ocak, Ahmet Yaşar, “Türkler ve İslamiyet: Türklerin Müslümanlığı Tarihine Dair Bir Sorgulama”, AİBÜ SBE Dergisi, Semih Tezcan’a Armağan, XIII/13 (2013), 251–260.

    Google Scholar 

  • Ocak, Ahmet Yaşar, Türk Sufiliğine Bakışlar, İstanbul, 2000.

    Google Scholar 

  • Ocak, Ahmet Yaşar, Türkler, Türkiye ve İslam, İstanbul, 1999.

    Google Scholar 

  • Özaydın, Abdulkadir, “Türklerin İslamiyet’i Kabulü”, Türkler -IV-, eds. H. C. Güzel, S. Koca and K. Çiçek, Ankara: Yeni Türkiye, 2002, 239–262.

    Google Scholar 

  • Özgüdenli, Osman Gazi, “Mâverâünnehir”, Diyanet İslam Ansiklopedisi -XXVIII-, İstanbul: TDV, 1996, 177–180.

    Google Scholar 

  • Radloff, W., Türklük ve Şamanlık, trans. A. Temir, İstanbul, 2008.

    Google Scholar 

  • Rambo, Lewis, Understanding Religious Conversion, New Haven: Yale University Press, 1993.

    Google Scholar 

  • Rásonyi, László, Tarihte Türklük, Ankara: TAKE, 1971.

    Google Scholar 

  • Roux, Jean-Paul, Türklerin ve Moğolların Eski Dini, trans. A. Kazancıgil, İstanbul: Kabalcı, 1994.

    Google Scholar 

  • Sarı, Volkan, Türklerin İslamiyet’i Kabulünün Sosyolojik Analizi, Unpublished master’s dissertation, Kahramanmaraş: KSÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2005.

    Google Scholar 

  • Şeker, Mehmet Fatih, Türk Dini Düşüncesinin Teşekkül Devri, İstanbul: Dergâh Yay, 2016.

    Google Scholar 

  • Şeşen, Ramazan, İslâm Coğrafyacılarına Göre Türkler ve Türk Ülkeleri, Ankara: TTK, 2001.

    Google Scholar 

  • Sümer, Faruk, Oğuzlar, Ankara, 1967.

    Google Scholar 

  • Togan, Zeki Velidi, Umumi Türk Tarihine Giriş, İstanbul: Enderun, 1971.

    Google Scholar 

  • Turan, Osman, “Türkler ve İslâmiyet”, DTCFD, IV/4 (1946), 457–485.

    Google Scholar 

  • Ülken, Hilmi Ziya, Türk Tefekkür Tarihi, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2007.

    Google Scholar 

  • Ullman, Chana, “Cognitive and Emotional Antecedents of Religious Conversion”, JPRS, 43 (1), (1982), 183–192.

    Google Scholar 

  • Usta, Aydın, Şamanizm’den Müslümanlığa Türklerin İslamlaşma Serüveni, Sâmânîler Devleti (874–1005), İstanbul: Yeditepe, 2013.

    Google Scholar 

  • Wasserstein, David, “The Khazars and the World of Islam”, in The World of the Khazars, eds. P. B. Golden, H. Ben-Shammai and A. Róna-Tas, Leiden-Boston: Brill, 2007, 373–386.

    Google Scholar 

  • Yaʻkûbî, Kitâb al-Buldân, ed. M. J. de Goeje, Leiden, 1892.

    Google Scholar 

  • Yaʻkûbî, Tarikh, ed. M. Th. Houtsma, Leiden, 1883.

    Google Scholar 

  • Yâqût al-Hamawî, Mu‘jam al-Buldân -I-, Beyrut, 1397/1977.

    Google Scholar 

  • Yazıcı, Nesimi, “Islam in the Volga (Itil) Bulgar Khanate”, The Turks -II-, eds. O. Karatay, H. C. Güzel and C. C. Oğuz, Ankara: Yeni Türkiye, 2002, 61–70.

    Google Scholar 

  • Yazıcı, Nesimi, İlk Türk-İslam Devletleri Tarihi, Ankara, 1992.

    Google Scholar 

  • Yıldız, Hakkı Dursun, İslamiyet ve Türkler, İstanbul, 2000.

    Google Scholar 

  • Yüksel, Ahmet Turan, İhtirastan İktidara Kerbelâ -Emevî Valisi Ubeydullah b. Ziyâd Döneminin Anatomisi-, Konya: Yediveren Kitap, 2001.

    Google Scholar 

  • Zavalsız, Y. Sinan, “Din Değiştirmenin Psiko-Sosyal Kodları”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XII/2 (2012), 185–200.

    Google Scholar 

Download references

Author information

Authors and Affiliations

  1. Dokuz Eylül University, Izmir, Turkey

    Erkan Göksu

Authors
  1. Erkan Göksu
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

Corresponding author

Correspondence to Erkan Göksu .

Editor information

Editors and Affiliations

  1. St. Kliment Ohridski University, Sofia, Bulgaria

    Tsvetelin Stepanov

  2. Ege University, Izmir, Türkiye

    Osman Karatay

Rights and permissions

Reprints and permissions

Copyright information

© 2023 The Author(s), under exclusive license to Springer Nature Switzerland AG

About this chapter

Check for updates. Verify currency and authenticity via CrossMark

Cite this chapter

Göksu, E. (2023). The Establishment of Islam in Central Asia: Geo-Cultural Patterns and Geographical Realities. In: Stepanov, T., Karatay, O. (eds) Mass Conversions to Christianity and Islam, 800–1100. Palgrave Macmillan, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-031-34429-9_12

Download citation

  • DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-031-34429-9_12

  • Published:

  • Publisher Name: Palgrave Macmillan, Cham

  • Print ISBN: 978-3-031-34428-2

  • Online ISBN: 978-3-031-34429-9

  • eBook Packages: HistoryHistory (R0)

Publish with us

Policies and ethics

Search

Navigation