Abstract
The Sicilian Vespers’ Revolt (1282–1302) inspired the first-ever wave of contemporary histories written by native Sicilians. From the late thirteenth-century Historia Sicula by Bartolomeo di Neocastro to the late fourteenth-century anonymous Lu ribellamentu di Sichilia (written in dialect), these histories not only provide dramatic narrative detail of this revolt against established government—the largest and most consequential popular rebellion of the Middle Ages—but also represent intentional contributions to developing a communitas Siciliae, an island realm for itself. In this chapter I consider the rhetorical structure of the earliest of these works, Bartolomeo di Neocastro’s Historia Sicula.
This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.
Access this chapter
Tax calculation will be finalised at checkout
Purchases are for personal use only
Notes
- 1.
Giuseppe del Giudice, “Bartolomeo di Neocastro, Francesco Langobardo, Rinaldo de Limogiis giudici di Messina,” Archivio storico per la provincia napoletana, 12 (1887): 265; Antonino Amico, ed., I diplomi della cattedrale di Messina (Palermo: Amenta, 1888), 111.
- 2.
Citations from Bartholomaei de Neocastro Historia Sicula, ed. Giuseppe Paladino (Bologna: Nicola Zanichelli, 1921–22), in Raccolta degli Storici Italiani /Rerum Italicarum Scriptores ed. L A. Muratori, ser. 2, 117 vols. (Bologna: Nicola Zanichelli, 1900–1975) vol. 13/3. All quotations are from the Paladino edition; here see page 1: “Credidi namque quod circa continentiam operis generalis, in cuius compositione ad honorem regum et intuitu venerabilium Messanensium communium civium laboravi, nubilum diverteres animum, quod praevidi tuae prudentiae destinandum. Sed, sicut tua litterula continet, circa illum absque laboriosis studiis te asseris vacare non posse, eo maxime quod metrico stylo, cuius conquereris notitiam non habere, liber ipse compositus est, et ideo supplicasti gesta ipsa prosaico sylo tibi transcribi, ut ea, ad sensus tuos faciliori programmate transferantur. Tuis itaque precibus acquiescens, sicut melius enucleari potui, dictiones praesentes intelligibiles exquisivi, et ex eis tui doctrinam, Deo auctore, composui praesens opus, quod tibi mitto in solemnam prosam pro munere postulato.”
- 3.
Mario Scaduto, Il monachesimo basiliano nella Sicilia medieval: rinascità e decadenza, sec. XI–XIV, Raccolta di studi e testi, vol. 18. (Rome: Edizioni di “Storia e Letteratura”, 1947).
- 4.
Paladino, p. 15: “Patres Phariae reverendi, Panomitanus populus vos salutat. Utinam patres gementes adspiceretis filios, quos a primae mansionis Siciliae, si bene advertitis, tempore genuistis; quod, si secus feceritis, nos, qui filii vestri sumus, ad amaritudinis et doloris angustiam….Revolvite conscientias vestras, o patres carissimi, attendite causam nostrum, quam ad aliorum suffragia protendere nolumus, et patrociniis subvenite domesticis pie clamantium necessitates filiorum. Ecce quidem breviloquio dicimus: infandam, quin imo nefandam, substinere nequimus perfidiam Gallicorum; nec expedit ad conscientias vestras divertere, etiam cum totus mundus agnoscat, quantis insolentiis, quantisve pressurris Galli semper dilaceraverint urbem nostram. Propterea ad arma compulsos unanimes nos in stimulos insurgere decuit, quod, Gallicorum nomine denegato, vestram (quod utinam placeat) et totius Siciliae quidem procurare credidimus libertatem. Nos quidem in vestrum sumpsimus arma praeconium ac pro salute fratrum nostrorum Siciliae atque vestra manus pollutas ex hostium sanguine gerimus. Verum, si redargutione nostra temeritas indiget, aut vestris forte grata non cedet ingeniis facta caedes, placet et petimus, quod nedum virga, quin immo gladio non parcenti pater insurgens usque ad sanguines et ad mortes corripiat filios delinquentes. A sententiis quidem vestris, quodcumque dictaverint, licet sanctio Justiniana et Sacrorum Patrum scriptura patrem in filios ex quacumque causa jubeat non saevire, resilire non petimus; sed, abjecto communium hostium procul dominio, decretis vestris nos noveritis firmiter absque intermissione qualibet subjacere. Honorificentiam vestram piis orantes oraculis, quod, si vos supplicationum nostrarum non pigeat, non patiamini filios dari persecutionibus Gallicorum; vel furoribus nostris consulite, quod, vobis silentibus, immansueti regis, qui nostris insidiatur ruinis, mirabilem potentiam non portemus. Ceterum, si contra urbem nostram arma portabitis, sciatis, quod dum muros nostros oppugnabitis, in viscera vestra proprios gladios convertetis. An nescitis, quod Pharii vestri Panormitani facti sunt cives? Ipsi quidem hujus flammas igniculi nutriverunt, et ab ipsorum impatientia id scelus causam suscepit et robora furor noster. Ecce venientes in bellum cruces vestras contra cruces patriae ducetis hostiliter. Et erit mirabile gentibus, quod patres contra filios irruent. Rursus deposcimus, quod vestra nobis provisionis arbitrium in talibus habitum referatis verbo praesentis nuntii, vel scriptura, quod proinde aut vestris, aut alienis, quae quasi desperatos nos mendicare contigerit, fides nostri propositi, quam deficere nolumus, constanter praesidiis roboretur.”
- 5.
Ch. 24 [Paladino, p. 18]: “Interea decimo quinto Aprilis dictae indictionis decimae, dum Panormitani cives a coeptis furoribus non deessent, populus Messanae sub capitania Guillelmi Chirioli, militis de Messana, quingentos balistarios pedites apud Tauromensium mittit, qui die noctuque custodiant terram ipsam, et defendant a rapinis et insolentiis quibuscumque. Praedictus autem Herbertus vicarius, cum in predicta civitate praeesset, nihil cogitabat de futuris eventibus. Habebat namque ad servitia regis et sua paratos equites, bene munitos armis et equis et ceteris necesariis proeliorum, stipendiarios plusquam sexcentos, contra quos iam tumultuosum clamorem populus excitat; et, cum eos occidere non praesumant, in ipsos diris clamoribus irruunt, ut in hostes. Qui, cum perterriti forent, urbis relinquunt hospitia, et vicario adhaerent; in castrum Griffoni reliqui compelluntur; exemplo peractae caedis securitas eis corripitur; jam spes ab eis et dilectio tollitur popularis.”
- 6.
Ibid.: “Bartholomaeus, discordias generans in vesaniam Gallicorum et impatientiam, corruit in superbos, et, discussis balistis in eos, mortui sunt de praedicto numero Gallicorum quadraginta; alios in fugam et exilium posuerunt. … Rumor apud vincentes fit maximus; delentur et declinantur a publicis Caroli signa regis. … [Et] die Martis vicesimo octavo Aprilis communis signum, crucis vexillum, deposito nomine Caroli, cum summis clamoribis elevavit.”
- 7.
Ibid., 28–9, ch. 43: “Post haec Carolus rex Alaymo scribit dicens, ‘Mittitur tibi nuda membrana sub Majestatis nostrae figura; quaecumque a nostra Celsitudine tibi dari petieris, in ea notabis, tibi tuisque heredibus perpetuo valitura. Praeterea omnem noxam et culpam, quam contra nos et gentem nostram egeris, relaxantes, pro expensis tuis uncias auri decem millia, ac annuos reditus unciarum auri ducentarum, quocumque in Regno nostro petieris, de speciali nostrae munificentiae gratia pollicemur, dummodo nomen nostrum tantum facias invocari per populum, et sex de civibus Phariis per nos electos nobis praestiteris puniendos. Reliquis civibus et populo Messanae, quam contra Majestatem nostram temere divulgarunt, remittimus omnem culpam.’ Alaymus respondens ait, ‘Absit, absit, quod adversus fratres meos et filios quidquam malignitatis excogitem, aut adversus eos in aliquo scandilzer! Gloria enim mihi erit non sine eis pro libertate patriae vivere—nec inglorius fuero, si pro libertate tuenda omnes, dummodo Domino placuerit, moriamur.’”
- 8.
See John H. Pryor, “The Naval Battles of Roger of Lauria,” Journal of Medieval History 9 (1983): 179–216.
- 9.
Paladino, 137–8, ch. 124: “Quinimmo cum pacis qualitatem et regnandi modum expresseris, omnium videtur opinioni contrarium, pro consideratis injuriis atque damnis quae totiens Romana Ecclesia, Francia, dominus Carolus princeps et singulae partes eius in Siculos vincendos substulerunt …. Tu vero sedebis in throno tuae potentiae stupefactus, non ausus juvare filios, si peribunt, quia pignis divini timoris ei praestiteris, ne manum eis salutarem attuleris. O quantum nefas et scelus horribile gentibus, si cum decipiaris invitus, patienter transire liceat clausis oculis mortes et scelera Siculorum!”
- 10.
Ibid., 141: “Numquam enim nos, deposito nomine Regni Siciliae, eos regno nostro privabimus; sed tamquam bellator et miles strenuus pro ipsorum salute arma portabimus; et dum sanguis inerit, nec labor aut metus a regni nostri demanio insulam nostrum Siciliae separabit.”
- 11.
Ibid., p. 29: “In diebus illis Machalda mulier, uxor Alaymi, Cataniae residens, urbem ipsam regebat, et in fide communitatis Siciliae habitatores ipsius terrae provide animabat.” Giovanni Boccaccio wrote a fictionalized version of the Macalda-Peter relationship in the Decamerone (X, 7).
- 12.
Ibid., p. 39: “Ibique, dum rex pernoctare intenderet, ecce Machalda Alaymi subsequens ad hospitium, ad quod rex hospitaturus descenderat, accedens, regi loquitur dicens, ‘Veni, domine, hospitalitatem facere vobiscum hac nocte, quia ultima de turba veniens hospitio careo, nam propter gentium multitudinem hospitia deficiunt.’ Illa enim flammam urentem gerebat inclusam, quam sub quodam taciturnitatis velamina quaerebat, si posset, regali liquore comprimere, credens inde suis circumventionibus regem juvenem excitare.”
- 13.
For a popular treatment, see Lia Pierotti Cei, Madonna Costanza: Regina di Sicilia e d’Aragona (Milan: Arnaldo Mondatori, 1995).
- 14.
Ibid., pp. 67–8: “Audi, fili, inexpugnabilem mulieris audaciam, audi praesumptuosum infelicis alterius Evae propositum. Singuli nobiles et magnates magnae generositatis Constantiam reginam appellant; ea. tantum, postquam coepit animo superbire, ex Invidia sola, non eam reginam sed matrem domini Jacobi appellebat; et cum regina humanitatis suae venientibus singulis januas aperiret, illa eam dedignans, numquam in atriis suis sedit, numquam in januis eius apparuit.”
Author information
Authors and Affiliations
Corresponding author
Editor information
Editors and Affiliations
Rights and permissions
Copyright information
© 2022 The Author(s), under exclusive license to Springer Nature Switzerland AG
About this chapter
Cite this chapter
Backman, C.R. (2022). Neocastro’s Epic History. In: Sohmer Tai, E., Reyerson, K.L. (eds) Mapping Pre-Modern Sicily. Mediterranean Perspectives. Palgrave Macmillan, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-031-04915-6_11
Download citation
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-031-04915-6_11
Published:
Publisher Name: Palgrave Macmillan, Cham
Print ISBN: 978-3-031-04914-9
Online ISBN: 978-3-031-04915-6
eBook Packages: HistoryHistory (R0)