Doelen van gezondheidszorg

Samenvatting

Op het eerste gezicht lijkt de vraag naar het doel van gezondheidszorg overbodig. Het antwoord lijkt duidelijk: gezondheid bevorderen dan wel behouden. Hooguit is een nadere bepaling nodig van wat precies bedoeld wordt met ‘gezondheid’. De laatste jaren is er evenwel een toenemende discussie over doelen van gezondheidszorg. Dit hangt samen met drie ontwikkelingen:

• 1. Schaarste. De omvang van de gezondheidszorg is de afgelopen decennia enorm gegroeid. Parallel daarmee zijn ook de uitgaven voor zorg sterk gestegen. In politiek en beleid wordt er nu van uitgegaan dat de financiële grenzen nagenoeg bereikt zijn. Dat leidt ertoe dat keuzen gemaakt moeten worden. Deze thematiek komt aan de orde in hoofdstuk 6. De taken en de functies van de gezondheidszorg moeten in dit kader opnieuw worden overwogen. Dat vereist echter dat allereerst nagedacht wordt over wat men met die zorg wil bereiken en hoopt na te streven. Schaarste is trouwens niet alleen een kwestie van geld. Er is ook een groeiend tekort aan personeel in de zorg. Dat betekent dat de werkdruk toeneemt en dat de toekomstige verzorging van een ouder wordende bevolking problematisch wordt.

• 2. Medicalisering. Toenemende medisch-technische mogelijkheden en een uitdijend zorgstelsel hebben ertoe geleid dat de gezondheidszorg in de hedendaagse maatschappij een cruciale positie inneemt. Die positie is niet alleen maar positief. Gezondheidszorg heeft ook bijwerkingen; ze kan zelf ziekte oproepen en mensen afhankelijk maken. Kritiek op medicalisering dwingt tot een herbezinning op de doeleinden van de geneeskunde.

• 3. Gezondheidscultus. De gezondheidszorg leidt tot een andere beeldvorming met betrekking tot leven en gezondheid. Vanwege haar vele mogelijkheden, de beschikbare technologie en haar effectiviteit ten aanzien van acute aandoeningen, heeft de geneeskunde de verwachting opgeroepen dat zij voor veel problemen in het menselijk leven een oplossing biedt. Tegelijkertijd suggereren medische kennis en technologie dat het lichaam en het leven maakbaar, veranderbaar, verbeterbaar zijn. Met behulp van die kennis en technologie kunnen individuen wensen realiseren; gezondheidszorg dreigt daarmee een consumptieartikel te worden. Bovendien vraagt de hedendaagse prestatiemaatschappij dat we steeds beter, sneller en effectiever functioneren. Door de medische industrie wordt hierop handig ingespeeld. Ook deze ontwikkeling roept de vraag op wat doelen van zorg zijn.