Vuist maken tegen kinderarbeid

Ileen Purperhart, eigenaar en directeur van kinderopvangorganisatie Hestia Kinderopvang, gaat samen met de brancheorganisaties BK en BMK de strijd aan tegen kinderarbeid. Want ook de kinderopvangbranche kan - nee, móét - haar steentje bijdragen volgens de directeur.

Toen Ileen Purperhart in 2003 met Hestia Kinderopvang begon, had ze - zoals veel kinderopvangorganisaties - meubels en spullen bij IKEA ingekocht voor de inrichting. Tot een ouder een IKEA-kleedje herkende en plots tegen haar zei: 'Weet je wel dat IKEA kinderarbeid in haar bedrijfsketen heeft?' Purperhart schrok zich rot en ging op onderzoek uit. 'Ik las dat IKEA inderdaad kinderarbeid was tegengekomen in haar productieketen. Maar ik las ook dat dit direct was opgepakt door de retailer en dat ze ervoor hadden gezorgd dat hun gehele bedrijfsketen vrij is van kinderarbeid. Ik kon dus gelukkig met een gerust hart zeggen dat het kleedje niet tot stand was gekomen door kinderarbeid.'

Armoede

Het voorval bracht de kinderopvanghouder wel aan het denken. 'Vanaf dat moment ben ik me gaan verdiepen in kinderarbeid', vertelt ze. 'Ik kwam erachter dat wanneer kinderen worden ingezet om te werken, het deze kinderen niet alleen onthoudt van onderwijs; het onthoudt ook de ouders van recht op arbeid. De kinderen worden ingezet om te werken en de ouders zitten thuis, want het kind is goedkoper. De volgende generatie zal ook analfabeet worden en kan daarom niet aan het werk. Hun kinderen worden ook weer aan het werk gezet en zo wordt het systeem in stand gehouden. Kortom, kinderarbeid houdt armoede in stand. Toen ik daarachter kwam, vroeg ik me bij alle dingen die ik kocht af: is dit met kinderarbeid tot stand gekomen?'

Onbezorgde tijd

'We willen het allerbeste voor "onze" kinderen in de opvang. We willen van alles met ze bereiken, we willen dat ze zich ontwikkelen, we willen ze stimuleren en een onbezorgde tijd geven. Kortom, we willen dat kinderen zich in vrijheid kunnen ontwikkelen en ontplooien. Het kan toch niet dat, omdat wij dit voor "onze" kinderen in de westerse wereld willen, we kinderen aan de andere kant van de wereld daarvoor moeten laten werken?' vraagt de directrice zich hardop af. 'Als je met kinderen werkt, moet je dat niet willen. Kinderen aan de andere kant van de wereld moeten niet de dupe zijn van "jouw" geprivilegieerde kinderen.'

Klein beginnen

Wat Purperhart daarom graag zou willen, is dat elke kinderopvang een klein beetje bijdraagt aan de strijd tegen kinderarbeid. 'Je hoeft niet zo diep te graven als ik. Je kunt klein beginnen. Kinderopvangorganisaties kopen nu al vaak in bij IKEA, dan weet je al dat dat in ieder geval goed zit. We kopen als houders ook textiel, luiers, fruit en speelgoed in. Waar komt dat vandaan en wie hebben dat gemaakt? Iedere medewerker, directeur of houder kan iets tegen kinderarbeid doen, door zich hier bewust van te zijn.' Ook tropisch fruit is een risicoproduct. 'Als je het op de markt koopt, weet je niet waar het vandaan komt. Koop je het bij een bekende supermarkt, dan kun je bijvoorbeeld op de site van de supermarkt kijken of contact opnemen met de klantenservice.' Purperhart begrijpt dat medewerkers en managers denken: komt er wéér een administratieve taak bij. 'Dat snap ik ook wel. Maar ik vind daarnaast ook dat we hiermee aan de slag moeten. We hebben een maatschappelijke verantwoordelijkheid, júíst omdat we met kinderen werken.'

Adobe Stock_AtjananC.

Nieuwe wet

Op dit moment is je bedrijfsketen kinderarbeidvrij maken nog een keuze, maar door de aanstaande Wet zorgplicht kinderarbeid zijn bedrijven met 250 fte's of meer straks verplicht om kinderarbeid in hun keten op te sporen, te voorkomen en aan te pakken. Bedrijven moeten dan verklaren dat zij zorgvuldig werken om te voorkomen dat hun goederen of diensten met behulp van kinderarbeid tot stand komen. Dit betekent ook dat bedrijven onderzoek moeten doen als er een redelijk vermoeden bestaat. 'Daarom is het goed als je er nu al mee begint', zegt Purperhart. 'Ook al heb je minder dan 250 fte's aan mensen in dienst, ook dan heb je een maatschappelijke verantwoordelijkheid.'

'Kinderarbeid houdt armoede in stand'

Groene lijst

Kinderopvang Hestia heeft samen met de brancheorganisaties BMK en de BK een aantal initiatieven opgezet in de strijd tegen kinderarbeid. 'Een van deze initiatieven is een groene lijst van leveranciers waar geen kinderarbeid in de productieketen aan te pas komt. Zo wordt het voor kinderopvangorganisaties makkelijker om kinderarbeidvrij te werken en hoeven eigenaren zelf geen research te doen. Ook het creëren van awareness bij leden en niet-leden van de brancheorganisaties en het informeren over de nieuwe, aanstaande wetgeving staat op de planning. Daarnaast willen we een aantal verdiepende gesprekken gaan voeren met grote leveranciers in de kinderopvang. En we hebben een gratis webinar aangeboden voor brancheleden en nietleden over hoe je kinderarbeid in je productieketen op een laagdrempelige manier kunt voorkomen.'

Oplossing

'Als er steeds meer consumenten en afnemers aangeven geen producten meer te willen kopen waar kinderarbeid aan te pas is gekomen, krijgen we een beweging op gang. Daarnaast zet de nieuwe wetgeving ook zoden aan de dijk. Ik zie het als een rollende sneeuwbal: het begint klein, het wordt steeds groter en op een gegeven moment zet je met z'n allen een beweging op gang. Ik zou het heel mooi vinden als wij als kinderopvangbranche daaraan bij kunnen dragen. Kinderopvang moet kinderarbeidvrij zijn tenslotte.'

Ondernemers ondersteunen

Iris Schuitemaker, hoofd projecten bij MKB-Nederland & VNO-NCW, ondersteunt Ileen Purperhart en de branchepartijen BK en BMK bij de strijd tegen kinderarbeid in de inkoopketen van de kinderopvangsector. Als hoofd projecten behartigt ze de belangen van ondernemers in Nederland. Samen met haar collega's voert ze programma's en projecten uit voor ondernemers op maatschappelijke thema's, zoals kinderrechten. 'Ik ondersteun ondernemers hierin. Enerzijds door middel van bewustwording, anderzijds verspreiden we kennis en bieden we praktische tips en handelingsperspectief aan ondernemers. Er vindt ontzettend veel kinderarbeid plaats in de wereld; zo'n 160 miljoen kinderen verrichten arbeid. Het is iets gedaald, maar we verwachten dat dat aantal weer toeneemt vanwege covid. Door het coronavirus konden kinderen niet naar school. Cijfers laten zien dat het aantal kinderen dat kinderarbeid verricht, gestegen is in deze periode.'

Adobe Stock_Yulia

Oorzaken

Kinderarbeid is een ingewikkeld probleem, legt Schuitemaker uit. 'Het heeft diverse oorzaken. In sommige landen en culturen is het gebruikelijk dat kinderen niet naar school gaan, maar dat ze werken. Soms werken ouders wel, maar krijgen ze niet genoeg loon om van te leven, waardoor kinderen mee moeten werken. Ook door politieke onrust of oorlog komt het voor dat vluchtelingenkinderen in armoede leven en moeten gaan werken en soms zijn scholen simpelweg te ver weg. Het kan tal van oorzaken hebben. Overheden, bedrijven en niet-gouvermentele organisaties zullen daarin moeten samenwerken om dit tegen te gaan.'

'We hebben een maatschappelijke verantwoordelijkheid'

Samenwerking

Bij het uitbannen van kinderarbeid zul je niet direct aan de kinderopvangbranche denken om daar grote stappen in te zetten. Hoe is dan de samenwerking met deze branche tot stand gekomen? Schuitemaker: 'Op onze campagnepagina over kinderarbeid kunnen ondernemers video's bekijken, artikelen lezen en een scan doen. Ook bieden we gratis adviesgesprekken aan om deze ondernemers een eindje op weg te helpen. Ileen Purperhart vroeg zo'n gesprek aan. Het eerste wat ik dacht was: Hè? De kinderopvang? Het maakte de projectcoördinator nieuwsgierig en ze zocht contact met Purperhart. . 'Ze legde uit dat ze als houder wil dat kinderen het in Nederland goed hebben, maar natuurlijk ook buiten Nederland. Ze wil graag haar steentje bijdragen aan de ontwikkeling van kinderen wereldwijd. Daarom wilde ze alles wat ze inkocht voor haar opvang - voeding, meubels, huishoudelijke spullen - het liefst volledig kinderarbeidvrij hebben. Maar om echt een vuist te kunnen maken tegen kinderarbeid moet je dit met zo veel mogelijk ondernemers doen. Daarom heeft ze de brancheorganisaties erbij betrokken, zodat de hele branche hierin meer kan betekenen. Als ondernemers en directeuren intrinsiek gemotiveerd zijn, werkt dat het best.'

Adobe Stock_bluedesign

Inkoopbeleid

De kinderopvang maakt natuurlijk geen producten, maar is een afnemer. Als kinderopvang kun je hierdoor relatief eenvoudig je inkoopbeleid aanpassen. 'Om kinderopvangorganisaties hierbij te helpen gaan we een "groene lijst" van leveranciers maken die heel bewust rekening houden met kinderrechten. Alle kinderopvangorganisaties bij elkaar zijn een grote afnemer. Door de krachten met elkaar te bundelen heb je meer invloed. Overigens zijn er ook subsidies beschikbaar voor organisaties om onderzoek te doen in hun bedrijfsketen. Als houder kun je in samenwerking met een leverancier van bijvoorbeeld beddengoed, fruit of kindermeubelen een aanvraag doen.'

Bewustwording

Bewustwording van kinderarbeid is echter het begin. 'Als je als opvangondernemer bewust bent van kinderarbeid, kun je - naast je keten kinderarbeid vrij maken - ook deze bewustwording aan ouders en kinderen overdragen. Ouders zijn tenslotte consumenten die ook dagelijks voedsel en andere producten kopen.'

'Bewustwording van kinderarbeid is echter het begin'

Webinar

Onlangs hebben de branchepartijen samen met MKB-Nederland en Hestia Kinderopvang een gratis webinar georganiseerd voor houders in de kinderopvang. De reacties waren volgens Iris Schuitemaker erg positief. 'We merkten dat sommige informatie daadwerkelijk nieuw was voor houders en die bewustwording is dus wederom heel belangrijk. Veel houders willen hier iets mee. We weten dat kinderopvanghouders momenteel veel aan hun hoofd hebben omdat er allerlei zaken spelen, zoals personeelstekort. Daarom willen wij het voor houders zo eenvoudig mogelijk maken door middel van onder meer een groene lijst van leveranciers. Zo hoeven ze zelf geen onderzoek te doen in hun bedrijfsketen.'