Decentralisatie van tabaksontmoediging: rookbeleid tussen wal en schip?

Roken is in Nederland de leefstijlfactor die de meeste ziekte en sterfte veroorzaakt. Gemeenten kunnen een belangrijke rol spelen in tabaksontmoediging, maar er is weinig bekend over de stand van zaken van het lokale tabaksontmoedigingsbeleid en de concrete uitvoering hiervan. Het doel van deze studie is om dit in kaart te brengen en tevens de plannen voor het toekomstig lokaal tabaksontmoedigingsbeleid te onderzoeken. Daarnaast zijn de bevorderende en belemmerende factoren onderzocht bij het tot stand komen en uitvoeren van lokaal tabaksbeleid. Hiertoe werden diepte-interviews uitgevoerd en data verzameld middels een websurvey onder de beleidsambtenaren lokaal gezondheidsbeleid van 394 Nederlandse gemeenten. De respons was 38,3% (151 van 394). Van alle respondenten heeft 59,6% iets over tabaksontmoediging in de huidige nota gezondheidsbeleid staan, 39,1% heeft dit niet en 1,3% weet het niet. Voor de toekomstige nota’s is dit respectievelijk 34,0%, 18,4% en 47,6%. Opvallend is dat in de toekomstige nota’s het onderwerp tabaksontmoediging vaker dan nu het geval is wordt opgenomen als onderdeel van genotsmiddelen dan als zelfstandig thema. De meest uitgevoerde interventies blijven ‘Leefstijl’ en ‘Gezonde School en Genotmiddelen’. Gemeenten willen meer steun krijgen van en verantwoordelijkheid leggen bij de rijksoverheid.

Abstract

Decentralisation of tobacco control: smoking policy falls through the cracks

Smoking is the main cause of diseases and death in the Netherlands. Municipalities can play an important role in tobacco control; however, little is known about the state of affairs concerning local tobacco policies and its execution. These matters and the plans for the future local tobacco policies were studied in this research. Additionally, inhibiting and stimulating factors in the realization and execution of these policies were explored. For this, in-depth interviews were conducted, and data were collected through a web survey among local health policy makers from 394 Dutch municipalities. The response was 38.3%. 59.6% of the municipalities have included ‘tobacco control’ in their current health policy, yet 39.1% have not included it and 1.3% does not know. For the future policy, these numbers are respectively 34.0%, 18.4% and 47.6%. A substantial difference between the current and future policy, is that tobacco control in the latter will be more included in the section ‘drugs’ instead of being an independent theme. ‘Leefstijl’ and ‘Gezonde School en Genotmiddelen’ remain the most frequently executed interventions. Many municipal need more support from and share responsibility with the Government with regard to local tobacco policies.