Zelfbeschadiging bij middelbare scholieren: prevalenties, risicogroepen en risicofactoren

Samenvatting

In dit artikel wordt ingegaan op de prevalentie van zelfbeschadiging bij middelbare scholieren en daarbij horende risicogroepen en risicofactoren. De gegevens zijn verzameld in het schooljaar 2007-2008 middels een vragenlijst, klassikaal afgenomen bij 18.227 brugklassers en derdeklassers in de regio Rotterdam en Utrecht (behalve de stad Utrecht). Hieruitbleek dat 11,9% van de meisjes en 8,2% van de jongens rapporteert aan zelfbeschadiging te hebben gedaan in de twaalf maanden voorafgaand aan het onderzoek. Bij 4,1% van de meisjes en 2,7% van de jongens was dit meer dan een keer het geval. Risicogroepen zijn meisjes, jongeren van de lagere schoolniveaus, Turkse jongeren, Antilliaanse, Arubaanse en Surinaamse meisjes en jongeren die opgroeien bij pleegouders, in een tehuis wonen of zelfstandig wonen. Bij meisjes gaat ook het opgroeien in een éénoudergezin of samengesteld gezin samen met een verhoogde prevalentie. Zelfbeschadiging hangt het sterkst samen met suïcidegedachten. Daarnaast zijn samenhangen gevonden met een verhoogde SDQ-score, ongunstig toekomstperspectief (meisjes), seksueel misbruik (jongens), ingrijpende levensgebeurtenissen (meisjes), zich onveilig voelen op school (meisjes) en anderen pesten. Ook komt zelfbeschadiging meer voor bij jongeren met slaapproblemen, problemen in de thuissituatie of probleemgedrag en bij jongeren die spijbelen (jongens). Vroegtijdige signalering van psychosociale problemen levert mogelijk een bijdrage aan de vermindering van zelfbeschadiging op latere leeftijd. De jeugdgezondheidszorg en scholen kunnen hier een belangrijke rol in spelen.

Abstract

Self harm of adolescents: prevalences, risk groups and risk factors This article describes the prevalences of self harm of adolescents and risk groups and risk factors. Data were collected in 2007-2008 in the classroom at school by questionnaires. 18.227 pupils of the first and third grade of secondary school in the region of Rotterdam and the province of Utrecht (except the city of Utrecht) participated in the study. Self harm was measured with the question: ‘Did you harm yourself deliberately in the past 12 months? Think about cutting or carving’. 11,9% of the girls and 8,2% of the boys harmed themselves deliberately, while 4,1% of the girls and 2,7% of the boys did this more than once. Risk groups are girls, pupils of lower school levels, pupils with Turkish background and Antillian/Aruban/ Surinamese girls and pupils who grow up with foster parents, in a home or live on there selves. For girls also growing up in a one parent family or a composed family results in higher prevalences of self harm. Most important factors related to self harm are: suicidal thoughts, elevated score on the SDQ and sexual abuse (boys). The relations of self harm with other aspects of mental well being and stressful live events emphasize the importance of prevention on mental well being as a whole. Prevention in an early phase may prevent self harm at a later age. The youth health care system and schools, can play an important role in prevention.