Skip to main content
SpringerLink
Log in

ASS en verslaving

Behandelervaringen in een DD-programma

  • Methodiek in praktijk
  • Published:
Verslaving

Samenvatting

De aandacht voor diagnostiek en behandeling van volwassenen met een autismespectrumstoornis (ASS) is de laatste jaren gegroeid. De prevalentie binnen de algemene bevolking wordt geschat op bijna 1%. Het aantal stoornissen in middelengebruik is binnen deze groep vergelijkbaar met die binnen een psychiatrische populatie. Bij het ontbreken van richtlijnen voor geïntegreerde behandeling is op basis van praktijkervaringen en beschikbare interventies een individueel aanbod ontwikkeld van diagnostiek, psycho-educatie, aangepaste leefstijltraining, mindfulness en vaktherapie. Cliënten lijken vooral gebaat bij een grote mate van nieuwsgierigheid bij de hulpverlener naar het specifieke karakter van het autisme bij elke individuele cliënt. Naarmate de cliënt samen met de hulpverlener meer zicht krijgt op de mogelijkheden, beperkingen en klachten die de ASS met zich meebrengt, ontstaat ruimte om te onderzoeken wat de functie van middelengebruik of verslavingsgedrag kan zijn en welke alternatieve gedragingen ontwikkeld kunnen worden. Specifieke aandacht gaat uit naar: betekenisgeving aan terugval in middelengebruik, bevorderen van generalisatie en aanpak van praktische problemen. E-mailcontacten en samenwerking met naastbetrokkenen blijken ondersteunend. ASS vraagt van de hulpverlener bovenal een authentieke en betrouwbare bejegening en ruimte om bij aanpak en tempo van het behandelproces rekening te houden met de autonomiebehoefte van de cliënt.

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this article

Log in via an institution

Price excludes VAT (USA)
Tax calculation will be finalised during checkout.

Instant access to the full article PDF.

Institutional subscriptions

Literatuur

  • Baron-Cohen, S. (2009). Autisme en Asperger-syndroom: de stand van zaken. Amsterdam: Nieuwezijds.

    Google Scholar 

  • Baron-Cohen, S., Scott, F.J., Allison, C., Williams, J., Bolton, P., Matthews, F.E. e.a. (2009). Autism spectrum prevalence: a school-based UK population study. British Journal of Psychiatry, 194, 500–509.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Bowen, S. & Vieten, C. (2012). A compassionate approach to the treatment of addictive behaviors. The contributions of Alan Marlatt to the field of mindfulness-based interventions. Addiction Research and Theory, 20, 243–249.

    Article  Google Scholar 

  • Bowen, S., Chawla, N., Collins, S.E., Witkiewitz, K., Hsu, S., Grow, J., Clifasefi, S., e.a. (2009). Mindfulness-based relapse prevention for substance use disorders: a pilot efficacy trial. Substance Abuse, 30, 295–305.

    Article  PubMed Central  PubMed  Google Scholar 

  • Bruin, C. de (2012). Auti-communicatie: geef me de 5. Doetinchem: Graviant.

  • Dawson, D. & Macmillan, H.L. (1993). Relationship management of the borderline patient: from understanding to treatment. New York: Brunner/Mazel.

    Google Scholar 

  • Gerland, G. (2010). Een echt mens, autobiografie van een autist. Antwerpen: Houtekiet.

  • Geurts, H.M., Deprey, L. & Ozonoff, S. (2010). De diagnostiek van comorboditeit bij patiënten met een autismespectrumstoornis. Tijdschrift voor Psychiatrie, 52, 753–761.

    PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Hoekstra, R.A., Bartels, A.A.J., Cath & Boomsma, D.I. (2008). Factor structure, reliability and criterion validity of the Autism-Spectrum Quotient (AQ): a study in Dutch population and patient groups. Journal of Autism and Developmental Disorders, 38, 1555–1566.

    Article  PubMed Central  PubMed  Google Scholar 

  • Hoevenaars, E.H.W. (2009). Moeite met stoppen: Autisme, middelengebruik en de risico’s op middelenverslaving. Wetenschappelijk Tijdschrift Autisme, 2, 54–59.

    Google Scholar 

  • Hofvander, B., Delorme, R., Chaste, P., Nyden, A., Wentz, E., Stahlberg, O., e.a. (2009). Psychiatric and psychosocial problems in adults with normal-intelligence autism spectrum disorders. BMC Psychiatry, 9, 35.

    Article  PubMed Central  PubMed  Google Scholar 

  • Jansen, M.D., Geurts, H.M. & Tilburg, W. van. (2010). Diagnostiek van autismespectrumstoornissen bij volwassenen, een stapsgewijze aanpak. De Psycholoog, 45, 12, 36–43.

    Google Scholar 

  • Jongma, M., Meijer, J. & Gaal, A. van. (2008). Leefstijltraining versie ASS: een bestaande behandelmodule herschreven voor mensen met ASS. Nijmegen: VDO–HAN.

  • Kan, C.C. (2008). Psycho-educatiemodule autismespectrumstoornissen bij normaal begaafde volwassenen. Werkboek. Maastricht: Shaker.

    Google Scholar 

  • Kan, C.C. (2012). Ontwikkeling van diagnostiek van autisme: van klassiek autisme naar ASS bij volwassenen. In Kan, C., Verbeeck, W., Bartels, A. (red.), Diagnostiek van autisme-spectrumstoornissen bij volwassenen. Een multidisciplinaire benadering (pp. 7–18). Amstedam: Hogrefe.

  • Koomans van den Dries, H. (2012). Training autisme en verslaving. Interne publicatie. Apeldoorn: Tactus Verslavingszorg.

  • Lord, C., Rutter, M. & LeCouteur, A. (1994). Autism Diagnostic Interview-Revised: a revised version of a diagnostic interview for caregivers of individuals with possible pervasive developmental disorders. Journal of Autism and Developmental Disorders, 19, 185–212.

    Article  Google Scholar 

  • Lugnegård, T., Hallerback, M.U. & Gillberg, C. (2011). Psychiatric comorbidity in young adults with a clinical diagnosis of asperger syndrome. Research in Developmental Disabilities, 32, 1910–1917.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Muser, K.T., Noordsy, D.L., Drake, R.E. & Fox, L. (2003). Integrated treatment for dual disorders. A guide to effective practice. New York: Guilford Press. (LEDD, Geïntegreerde behandeling van dubbele diagnose. Een richtlijn voor effectieve behandeling, Utrecht, De Tijdstroom, 2011.)

  • Roozen, H.G., Boulogne, J.J., Tulder, M.W. van, Brink, W. van den, Jong, C.A.J. de & Kerkhof, A.J.F.M. (2004). A systematic review of the effectiveness of the community reinforcement approach in alcohol, cocaine and opioid addiction. Drug and Alcohol Dependence, 74, 1–13.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Rutter, M., Le Couteur, A. & Lord, C. (2003). Autism diagnostic interview-revised. Los Angeles: Western Psychological Services.

    Google Scholar 

  • Ryden, G., Ryden, E. & Hetta, J. (2008). Borderline personality disorder and autism spectrum disorder in females. A cross-sectional study. Clincal Neuropsychiatry, 5, 22–30.

    Google Scholar 

  • Santosh, P.J. & Mijovic, A. (2006). Does pervasive developmental disorder protect children and adolescents against drug and alcohol use. European Child and Adolescent Psychiatry, 15, 183–188.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Schippers, G.M., Broekman, T.G. & Buchholz, A. (2011). MATE 2.1. Handleiding en protocol. Nijmegen: Bêta Boeken.

  • Schuurman, C. (2010). Cognitieve gedragstherapie bij autisme: een praktisch behandelprogramma voor volwassenen. Amsterdam: Hogrefe.

    Google Scholar 

  • Singh, S.K.B., Hellemans, H. & Dom, G. (2012). Autismespectrumstoornis en verslaving: een onbekende comorbiditeit? Tijdschrift voor Psychiatrie, 54, 893–897.

    PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Sizoo, B., Brink, W. van den, Koeter, M., Gorissen van Eenige, M., Wijngaarden-Cremers, P. van & Gaag, R.J. van der. (2009). Treatment seeking adults with autism or ADHD and co-morbid substance use disorder: prevalence, risk factors and functional disability. Drug and Alcohol Dependence, 107, 44–50.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Sonneborn, C.K.M.E. & Bosma, M.W.M. (2011). Comorbidity and outcome in dual diagnosis patients. Characteristics of 228 inpatients. Mental Health and Substance Use, 5, 42–51.

    Article  Google Scholar 

  • Spek, A.A. (2008). DSM IV interview. Semi-gestructureerd anamnestisch interview ter beoordeling of er sprake is van een autismespectrumstoornis. Eindhoven: GGZ Eindhoven, Centrum Autisme Volwassenen.

  • Spek, A.A. (2010). Mindfulness bij volwassenen met autisme. Een wegwijzer voor hulpverleners en mensen met ASS. Amsterdam: Hogrefe.

    Google Scholar 

  • Spek, A.A., Ham, N.C. van & Nyklíček, I. (2013). Mindfulness-based therapy in adults with an autism spectrum disorder: a randomized controlled trial. Research in Developmental Disabilities, 34, 246–253.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Spek, A.A., Teunisse, J.P., Tesink, C., Mol, A.J.J. & Noens, I.L.J. (2010). ASS-diagnostiek bij volwassenen, (Neuro)psychologisch onderzoek bij volwassenen met een autismespectrumstoornis en een (boven)gemiddelde intelligentie. De Psycholoog, 45, 45–56.

    Google Scholar 

  • Tinsley, M. & Hendrickx, S. (2008). Asperger syndrome and alcohol: drinking to cope? Londen: Jessica Kingsley.

  • Vermeulen, P. (2005). Ik ben speciaal, dl. 2. Werkboek psycho-educatie voor mensen met autisme. Berchem: EPO.

  • Vuijk, R., Nijs, F.P.A. de, Vitale, S.G., Simons-Sprong, M. & Hengeveld, M.W. (2012). Persoonlijkheidsaspecten bij volwassenen met autismespectrumstoornissen gemeten met de Temperament and Character Inventory (TCI). Tijdschrift voor Psychiatrie, 54, 699–707.

    PubMed  CAS  Google Scholar 

  • Wildt, W.A.J.M. (2001). Leefstijltraining 2. Langerdurende individuele verslavingsbehandeling. Zeist: Cure & Care.

  • Witte, M. de (2009). Zorgen dat het kwartje valt. Zoetermeer: Free Musketeers.

Download references

Author information

Authors and Affiliations

  1. Vught van Novadic-Kentron, Vught, The Netherlands

    Marc Bosma,  Johan van Zanten &  Christina Sonneborn

Authors
  1. Marc Bosma
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  2. Johan van Zanten
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  3. Christina Sonneborn
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

Corresponding author

Correspondence to Marc Bosma.

Additional information

Drs. M.W.M. Bosma is psycholoog bij het dubbele-diagnoseprogramma Vught van Novadic-Kentron. E-mail: marc.bosma@novadic-kentron.nl.

Drs. J. van Zanten is psycholoog bij het dubbele-diagnoseprogramma Vught van Novadic-Kentron.

Drs. C.K.M.E. Sonneborn is psychiater bij het dubbele-diagnoseprogramma Vught van Novadic-Kentron.

Rights and permissions

Reprints and permissions

About this article

Cite this article

Bosma, M., van Zanten, J. & Sonneborn, C. ASS en verslaving. VERSLAVING 10, 37–50 (2014). https://doi.org/10.1007/s12501-014-0005-7

Download citation

  • Published:

  • Issue Date:

  • DOI: https://doi.org/10.1007/s12501-014-0005-7

Search

Navigation