Skip to main content
SpringerLink
Log in

Infectieziektepreventie onder harddrugsgebruikers

Inzichten en vraagstukken

  • Artikelen
  • Published:
Verslaving

In de jaren tachtig van de vorige eeuw ontpopte Nederland zich als een voorloper op het gebied van ‘harm reduction’ in de strijd tegen aids. Inmiddels is de gezondheid van harddrugsgebruikers verbeterd en de incidentie van infectieziekten binnen deze populatie ingeperkt. Toch blijft extra aandacht voor infectieziekten nodig bij deze kwetsbare groep. Dit artikel onderstreept het belang van infectieziektepreventie en -zorg en schetst de rol van de verslavingszorg daarin aan de hand van vier fasen (preventie, actief testen, behandeling, nazorg). Veel infecties, zoals hiv en hepatitis, brengen vage klachten met zich mee, die zonder actief testbeleid gemakkelijk onopgemerkt blijven. Goede voorlichting, actief uitvragen van risicogedrag en counselingsvaardigheden van artsen en verpleegkundigen zijn voorwaarden voor een succesvol beleid op actief testen en indien nodig behandeling. De verslavingszorg staat voor de uitdaging om, ondanks het politieke en economische klimaat, infectieziektepreventie en actief testen op de kaart te zetten en te houden.

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this article

Log in via an institution

Price excludes VAT (USA)
Tax calculation will be finalised during checkout.

Instant access to the full article PDF.

Institutional subscriptions

Figuur 1

Notes

  1. 1 Voor informatie over de activiteiten en producten van het Netwerk Infectieziekten & Harm Reduction zie www.trimbos.nl/onderwerpen/preventie/harmreduction-infectieziekten-en-druggebruik.

  2. Basepijpjes worden gebruikt om heroïne of basecoke mee te roken.

Literatuur

  • Berg, C.H.S.B. Van Den, Laar, T.J.W. van de, Kok, A., Zuure, F.R., Coutinho, R.A. & Prins, M. (2009). Never-injected, but hepatitis C virus-infected: a study among self-declared never-injecting drug users form the Amsterdam Cohort Studies. Journal of Viral Hepatitis, 16, 568–577.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Berg, C.H.S.B. van den, Smit, C., Bakker, M., Geskus, R.B., Berkhout, B., Jur- riaans, S., Coutinho, R.A., Wolthers, K.C. & Prins, M. (2007). Major decline of hepatitis C virus incidence rate over two decades in a cohort of drug users. European Journal of Epidemiology, 22,183–193.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Berg, C.H.S.B. van den, Smit, C., Brussel, G. van, Coutinho, R.A. & Prins, M. (2007) Full participation in harm reduction programmes is associated with decreased risk for human immunodeficiency virus and hepatitis C virus: evi- dence from Amsterdam cohort studies among drug users. Addiction, 102,14541462.

    Article  Google Scholar 

  • Blok, G. (2008). Pampering needle freaks or caring for cronic addicts? Social His-tory of Alcohol and Drugs, 22, 243–261.

    Google Scholar 

  • Boer, I.M. de, Coul, E.L.M. op de, Koedijk, F.D.H., Veen, M.G. van & Laar, M.J.W. van de (2006). HIV and sexually transmitted infections in the Netherlands in 2005. Bilthoven: RIVM.

    Google Scholar 

  • Brink, W. Van Den, Glind, G. van de & Schippers, G. (2012). Multidisciplinaire richtlijn opiaatverslaving. Conceptversie ten behoeve van de commentaarfase. Utrecht: Trimbos-instituut.

    Google Scholar 

  • Croes, E. & Veen, C. Van Der (2011). Hepatitis C in de verslavingszorg. De implementatie van de hepatitis C informatiecampagne. Utrecht: Trimbos-instituut.

    Google Scholar 

  • Cruts, A.A.N. & Laar, M.W. van (2010). Aantal problematische harddrugsgebruikers in Nederland. Utrecht: Trimbos-instituut.

    Google Scholar 

  • Dam, M. van (2011). Presentatie: hepatitis B-vaccinatie bij druggebruikers. Bilthoven: RIVM. Internet: www.rivm.nl/dsresource?objectid = rivmp:5i833&type = org&disposition = inline.

  • EMCDDA (2011a). Jaarverslag 2011. Stand van de drugsproblematiek in Europa. Luxemburg: Bureau voor publicaties van de Europese Unie.

  • EMCDDA (2011b). Jaarverslag 2011. Stand van de drugsproblematiek in Europa. Statistisch bulletin 2011: drugsgerelateerde infectieziekten. Luxemburg: Bureau voor publicaties van de Europese Unie.

  • Gezondheidsraad (2009). Algemene vaccinatie hepatitis B herbeoordeeld. Den Haag: Gezondheidsraad.

  • Gezondheidsraad, Beraadsgroep Infectie en Immuniteit (1999). Herziening van het HIV-testbeleid (publicatienr. 1999/02). Den Haag: Gezondheidsraad.

  • Havinga, P. & Poel, A. Van Der (2012). Organisatie en inrichting van gebruiksruimten in Nederland (2003–2010). Verslaving, 8, 44–54.

    Article  Google Scholar 

  • Havinga, P., Gee, A. de & Poel, A. Van Der (2012). Factsheet Netwerk Infectieziekten & Harm Reduction. Utrecht: Trimbos-instituut.

    Google Scholar 

  • Hellard, M., Sacks-Davis, R. & Gold, J. (2009) Hepatitis C treatment for injection drug users: a review of the available evidence. Clinical Infectious Diseases, 49, 561–573.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Helsper, C.W. (2011). Case finding strategies for hepatitis C infection. Utrecht: Universiteit Utrecht.

    Google Scholar 

  • Hoogenboezem, G. (2007). ’Ik heb er nooit bij stilgestaan.’ Praktijken en beleid rondom de HlV-test in verslavingszorginstellingen. Verslaving, 3, 36–44.

    Article  Google Scholar 

  • Hoogenboezem, G., Baas, I., Gee, A. de & Vossenberg, P. (2009). Heroïnegebruikers en infectieziekten. Risicogedrag en gezondheid onder gemarginaliseerde heroïnegebruikers in Nederland. Utrecht: Trimbos-instituut.

    Google Scholar 

  • Laar, M.J.W. van de, Boer, I.M. de, Koedijk, F.D.H. & Coul, E.L.M. op de (2005). HIV and sexually transmitted infections in the Netherlands in 2004. An update: november 2005. Bilthoven: RIVM.

    Google Scholar 

  • Laar, M.W. van & Ooyen-Houben, M.M.J. van (2009). Evaluatie van het Nederlandse drugsbeleid. Utrecht: Trimbos-instituut/Den Haag: WODC.

    Google Scholar 

  • Laar, M.W. van, Cruts, A.A.N., Ooyen-Houben, M.M.J. van, Meijer, R.F., Croes, E.A., Brunt, T. & Ketelaars, A.P.M. (2011). Nationale Drug Monitor. Jaarbericht 2010. Utrecht: Trimbos-instituut.

    Google Scholar 

  • Lindenburg, C.E., Lambers, F.A., Urbanus, A.T., Schinkel, J., Jansen, P.L., Krol, A. & Weegink, C.J. (2011). Hepatitis C testingand treatment among active drug users in Amsterdam: results from the DUTCH-C project. European Journal Gastroenterol Hepatology, 23, 23–31.

    Article  Google Scholar 

  • Linssen, L., Graaf, I. de & Wolf, J. (2002). Gebruiksruimten in beeld. Handreiking bij de organisatie en inrichting. Utrecht: Trimbos-instituut.

    Google Scholar 

  • Loth, C.A., Oliemeulen, L.E.A.P. & Jong, C.A.J. de (red.) (2005). Richtlijn opiaatonderhoudsbehandeling (RIOB). Amersfoort: GGZNederland.

    Google Scholar 

  • Neaigus, A., Gyarmathy, V.A., Zhao, M., Miller, M., Friedman, S.R. & Des Jarlais, D.C. (2007). Sexual and other non-injection risks for HBV and HCV serocon- versions among noninjecting heroin users. Journal of Infectious Diseases, 195, 1052–1061.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Netwerk Infectieziekten & Harm Reduction (2009–2011). Signalen en informatie van-uit het Netwerk I&HR. Trimbos-instituut.

  • NIGZ (2010). Eindverslag hepatitis C informatiecampagne. Woerden: NIGZ.

  • Ouwehand, A.W., Kuijpers, W.G.T., Wisselink, D.J. & Delden, E.B. van (2010).Kerncijfers verslavingszorg 2009: Landelijk Alcohol en Drugs Informatie Systeem (LADIS). Houten: IVZ.

    Google Scholar 

  • Planije, M. & Tuynman, M. (2011). Monitor stedelijk kompas 2010. Plan van aanpak maatschappelijke opvang in 39 centrumgemeenten. Utrecht: Trimbos-instituut.

    Google Scholar 

  • Poel, A. van der& Gee, A. de (2011). European harm reduction conference. Verslaving, 7, 68–71.

    Article  Google Scholar 

  • Ritter, A. & Cameron, J. (2006). A review of the efficacy and effectiveness ofharm reduction strategies for alcohol, tobacco and illicit drugs. Drug and Alcohol Review, 25, 611–624.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • RIVM (2011). Beleidswijziging vaccinatieprogramma hepatitis B-risicogroepen doelgroep druggebruikers. Brief d.d. 26–01-2011, kenmerk: 0052–2011 LCI/RC/ io.

  • Sighem, A. van, Smit, C., Gras, L., Holman, R., Stolte, I., Prins, M. & Wolf, F. De (2011). Monitoring report 2011. Human immunodeficiency virus (HIV) Infection in the Netherlands. Amsterdam: Stichting HIV Monitoring.

    Google Scholar 

  • Stuurgroep ActiefTestbeleid (2006). Opsporing verzocht! Actief testbeleid op hiv en andere soa. Evaluatie programma Actief Testen. Amsterdam: Soa Aids Nederland.

  • Tuynman, M., Planije, M. & Place, C. (2011). Monitor plan van aanpak maatschappelijke opvang. Rapportage 2010: Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht. Utrecht: Trimbos-instituut.

    Google Scholar 

  • Tweede Kamer der Staten Generaal (2009). Hoofdlijnenbrief drugsbeleid. Vergaderjaar 2009–2010, publicatie 24077, nr. 239.

  • Vries, F. de (2011). Hepatitis B-vaccinatieprogramma voor de risicogroep druggebruikers. Bilthoven: RIVM.

    Google Scholar 

  • WHO (2004). Effectiveness of sterile needle and syringe programming in reducing HIV/AIDS among injecting drug users. Zwitserland: WHO.

  • Witteveen, E. (2008). Knowledge gained through experience in young problem drug users. Reflections on interventions and change. Amsterdam:GGD Amsterdam

    Google Scholar 

Download references

Author information

Authors and Affiliations

  1. het Trimbos-instituut te Utrecht, Utrecht, The Netherlands

    Anouk de Gee, Petra Havinga & Agnes van der Poel

  2. Stichting Mainline, Amsterdam, The Netherlands

    Ineke Baas

Authors
  1. Anouk de Gee
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  2. Petra Havinga
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  3. Ineke Baas
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  4. Agnes van der Poel
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

Additional information

Drs. E.A. de Gee en dr. A. van der Poel zijn wetenschappelijk medewerker bij het Trimbos-instituut te Utrecht en coördinatoren van het Netwerk Infectieziekten & Harm Reduction. E-mail: agee@trimbos.nl.

is wetenschappelijk medewerker bij het Trimbos-instituut te Utrecht en werkt als onderzoeker voor het Netwerk Infectieziekten & Harm Reduction.

is programmaleider Infectieziekten

Met dank aan dr. E. Croes, wetenschappelijk medewerker bij het programma Drug Monitoring van het Trimbos-instituut.

Rights and permissions

Reprints and permissions

About this article

Cite this article

de Gee, A., Havinga, P., Baas, I. et al. Infectieziektepreventie onder harddrugsgebruikers. VERSLAVING 9, 3–13 (2013). https://doi.org/10.1007/s12501-013-0002-2

Download citation

  • Published:

  • Issue Date:

  • DOI: https://doi.org/10.1007/s12501-013-0002-2

Search

Navigation