Samenvatting
De ziekte van Parkinson gaat gepaard met zowel motorische als niet-motorische symptomen, die interacties met elkaar aangaan, en na verloop van tijd in ernst en aanwezigheid gaan fluctueren. Dit geeft stress, wat een grote impact heeft op de kwaliteit van leven van zowel patiënten als mantelzorgers/partners. Om te leren omgaan met de interacties en fluctuaties van de symptomen hebben wij de multidisciplinaire BEWARE-interventie ontwikkeld. BEWARE is een groepsinterventie, waarin fysiotherapie wordt gecombineerd met psychotherapie – Acceptance & Commitment Therapie (ACT) – met de focus op coping en behoud van een waardevol leven. Uit onze pilotstudie blijkt dat BEWARE leidt tot een verbeterd emotioneel welzijn, een betere staande balans en een afname van vermijdingsgedrag ten opzichte van enkel fysiotherapie. Op grond van deze resultaten en feedback van de deelnemers is BEWARE geoptimaliseerd en zal vervolg onderzoek uitwijzen of deze nieuwe aanpak een toegevoegde waarde heeft in de klinische praktijk.
Literatuur
Braak H, Rüb U, Gai WP, Del Tredici K. Idiopathic Parkinson’s disease: possible routes by which vulnerable neuronal types may be subject to neuroinvasion by an unknown pathogen. J Neural Transm. 2003;110:517–36.
Politis M, Wu K, Molloy S, Bain PG, Chaudhuri KR, Piccini P. Parkinson’s disease symptoms: the patient’s perspective. Mov Disord. 2010;25:1646–51.
Lutz SG, Holmes JD, Ready EA, Jenkins ME, Johnson AM. Clinical presentation of anxiety in parkinson’s disease: a scoping review. OTJR (Thorofare N J). 2016;36(134):47.
Martinez-Fernandez R, Schmitt E, Martinez-Martin P, Krack P. The hidden sister of motor fluctuations in Parkinson’s disease: a review on nonmotor fluctuations. Mov Disord. 2016;31:1080–94.
Rutten S, Ghielen I, Vriend C, Hoogendoorn AW, Berendse HW, Leentjens AFG, et al. Anxiety in parkinson’s disease: symptom dimensions and overlap with depression and autonomic failure. Parkinsonism Relat Disord. 2015;21:189–93.
Richard I, Frank S, McDermott MP, Wang H, Justus AW, LaDonna KA, et al. The ups and downs of parkinson disease. A prospective study of mood and anxiety fluctuations. Cogn Behav Neurol. 2004;17:201–7.
Stocchi F, Antonini A, Barone P, Tinazzi M, Zappia M, Onofrj M, et al. Early detection of wearing off in parkinson’s disease: the deep study. Parkinsonism Relat Disord. 2014;20:204–11.
Laar T van. Levodopa-induced response fluctuations in patients with parkinson’s disease – strategies for management. Cns Drugs. 2003;17:475–89.
Stacy M, Hauser R. Development of a patient questionnaire to facilitate recognition of motor and non-motor wearing-off in Parkinson’s disease. J Neural Transm. 2007;114:211–7.
Dauwerse L, Hendrikx A, Moosdijk L van de, Leedekerken W, Dellebeke H, Tulp H, et al. Bewogen door onderzoek. De stem van mensen met de ziekte van Parkinson over kwaliteit van leven en onderzoeksagendering. 2012.
Ghielen I, Heuvel OA van den, Goede CJT de, Houniet-de Gier M, Collette EH, Burgers-Bots IAL, et al. Beware: body awareness training in the treatment of wearing-off related anxiety in patients with parkinson’s disease: study protocol for a randomized controlled trial. Trials. 2015;16.
Ghielen I, Wegen EEH van, Rutten S, Goede CJT de, Houniet-de Gier M, Collette EH, et al. Body awareness training in the treatment of wearing-off related anxiety in patients with parkinson’s disease: results from a pilot randomized controlled trial. J Psychosom Res. 2017;103:1–8.
Dankbetuiging
De auteurs bedanken de Parkinson Vereniging voor het financieel mogelijk maken van de pilotstudie, en de Hersenstichting voor het financieel mogelijk maken van de multicenter-vervolgstudie. Daarnaast wordt de samenwerking met de patiëntonderzoekers vanuit de Parkinson Vereniging door de onderzoekers als zeer waardevol ervaren.
Author information
Authors and Affiliations
Corresponding author
Rights and permissions
About this article
Cite this article
Ghielen, I., van Wegen, E.H., Rutten, S. et al. BEWARE: Behandeling van aan wearing-off gerelateerde stress voor mensen met de ziekte van Parkinson. Neuropraxis 22, 33–36 (2018). https://doi.org/10.1007/s12474-017-0176-1
Published:
Issue Date:
DOI: https://doi.org/10.1007/s12474-017-0176-1