Skip to main content
SpringerLink
Log in

Spelend revalideren: is er toekomst voor virtual reality in de cognitieve kinderrevalidatie? Een literatuuroverzicht

  • Artikel
  • Published:
Neuropraxis

Samenvatting

Inleiding

Binnen de kinderrevalidatie zijn cerebrale parese (CP) en niet-aangeboren hersenletsel (NAH) de meest voorkomende doelgroepen. In de huidige cognitieve diagnostiek en behandeling wordt gebruikgemaakt van statische methoden die moeilijk generaliseerbaar zijn naar het dynamische dagelijks leven. Een veelbelovende techniek die de mogelijkheid biedt een brug te slaan tussen cognitieve revalidatie en het dagelijks leven, is virtual reality (VR). In dit artikel wordt een overzicht gegeven van onderzoek waarbij VR is ingezet bij cognitieve diagnostiek en/of behandeling bij kinderen met CP of NAH. Het doel hiervan is inzicht te krijgen in hoeverre VR klinisch toepasbaar is binnen de cognitieve kinderrevalidatie.

Methoden

Voor het verzamelen van relevante artikelen is een systematische zoekstrategie uitgevoerd. Vervolgens is, aan de hand van een kwaliteitsbeoordeling, de methodologische kwaliteit aan de artikelen toegekend.

Resultaten

Negen studies zijn geïncludeerd. Aan de hand van de kwaliteitsbeoordeling hadden zes artikelen een matige en drie artikelen een lage kwaliteit. In de op diagnostiek gerichte studies kon, op basis van prestaties in een virtuele omgeving, een duidelijk onderscheid gemaakt worden tussen kinderen met NAH of CP en gezonde kinderen met betrekking tot aandacht, sociale cognitie of executieve functies. Daarnaast werden positieve effecten gevonden van het behandelen van visuospatiële functies binnen een virtuele omgeving bij kinderen met CP.

Discussie

Het geringe aantal studies laat veelbelovende resultaten zien, maar is slechts het begin van een nieuw onderzoeksveld dat het gebruik van VR onderzoekt in cognitieve kinderrevalidatie. Toekomstig onderzoek zal inzicht geven in de meerwaarde van VR in diagnostiek en behandeling binnen de cognitieve kinderrevalidatie.

Conclusie

Op basis van dit literatuuronderzoek kan gesteld worden dat de onderzoeksresultaten veelbelovend zijn voor het gebruik van VR in cognitieve diagnostiek en behandeling bij kinderen met NAH of CP. VR is echter momenteel nog niet inzetbaar als evidence based practice.

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this article

Log in via an institution

Price excludes VAT (USA)
Tax calculation will be finalised during checkout.

Instant access to the full article PDF.

Institutional subscriptions

Figuur 1

Literatuur

  1. Hadders-Algra M, Maathuis K, Pangalila RF, Becher J, Moor JMH. Kinderrevalidatie. Assen: Koninklijke Van Gorcum; 2015.

    Google Scholar 

  2. Rosenbaum P, Panthe N, Leviton A, Goldstein M, Bax M, Damiano D, Dan B, Jacobsson BA. A report: the definition and classification of cerebral palsy. Dev Med Child Neurol. 2007;49(6):480.

    Article  Google Scholar 

  3. Hermans E, Winkens I, Winkel-Witlox S te, Iperen A van. Langetermijnproblemen volgend op revalidatie van kinderen en jongeren met NAH en hun gezinnen: resultaten van een pilot onderzoek. Ned Tijdschr Revalidatiegeneeskd. 2011;33(1):17–20.

    Google Scholar 

  4. Commissie CVA-Revalidatie. Richtlijn Cognitieve Revalidatie Niet-Aangeboren Hersenletsel. Een publicatie van Consortium Cognitieve Revalidatie. 2007.

    Google Scholar 

  5. Halstead ME, McAvoy K, Devore CD, Carl R, Lee M, Logan K. Returning to learning following a concussion. Pediatrics. 2013;132(5):948–57.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  6. Lindsay S, Hartman LR, Reed N, Gan C, Thomson N, Solomon B. A systematic review of hospital-to-school reintegration interventions for children and youth with acquired brain injury. PLOS ONE. 2015;10(4):1–19.

    Article  Google Scholar 

  7. Gamito P, Oliveira J, Coelho C, Morais D, Lopes P, Pacheco J, Brito R, Soares F, Santos N, Barata AF. Cognitive training on stroke patients via virtual reality-based serious games. Disabil Rehabil. 2015:1–4. doi:10.3109/09638288.2014.934925.

  8. Schultheis MT, Himelstein J, Rizzo AA. Virtual reality and neuropsychology: upgrading the current tools. J Head Trauma Rehabil. 2002;17(5):378–94.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  9. Braga LW, Da Paz AC Jr. The child with traumatic brain injury or cerebral palsy. A context-sensitive, family-based approach to development. London: Taylor and Francis; 2005.

    Google Scholar 

  10. Schuler T, Brütsch K, Müller R, Hedel HJ van, Meyer-Heim A. Virtual realities as motivational tools for robotic assisted gait training in children: a surface electromyography study. NeuroRehabilitation. 2011;28(4):401–11.

    PubMed  Google Scholar 

  11. Bowman DA, McMahan RP. Virtual Reality: How much immersion is enough? Computer (Long Beach Calif). 2007;40(7):36–43.

    Google Scholar 

  12. Parsey CM, Schmitter-Edgecombe M. Applications of technology in neuropsychological assessment. Clin Neuropsychol. 2013;27(8):1328–61.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  13. Verheul FJM, Spreij LA, Rooij NK de, Claessen MHG, Visser-Meily JMA, Nijboer TCW. Virtual Reality als behandeling in de cognitieve revalidatie. Ned Tijdschr Revalidatiegeneeskd. 2016;2:47–53.

    Google Scholar 

  14. Spreij LA, Visser-Meily JMA, Heugten CM van, Nijboer TCW. Novel insights into the rehabilitation of memory post acquired brain injury: a systematic review. Front Hum Neurosci. 2014;8(993):1–19.

    Google Scholar 

  15. Penn PR, Rose FD, Johnson DA. Virtual enriched environments in paediatric neuropsychological rehabilitation following traumatic brain injury: feasibility, benefits and challanges. Dev Neurorehabil. 2009;12(1):32–43.

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  16. Rizzo A, Kim GJ. A SWOT analysis of the field of VR rehabilitation and therapy. Teleoperators Virtual Environ. 2005;14(2):119–46.

    Article  Google Scholar 

  17. Thornton M, Marshall S, McComas J, Finestone H, McCormick A, Sveistrup H. Benefits of activity and virtual reality based balance exercise programmes for adults with traumatic brain injury: perceptions of participants and their caregivers. Brain Inj. 2005;19(12):989–1000.

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  18. Larson EB, Feigon M, Gagliardo P, Dvorkin AY. Virtual reality and cognitive rehabilitation: a review of current oucome research. NeuroRehabilitation. 2014;34:759–72.

    PubMed  Google Scholar 

  19. Sternbach GL. The Glasgow Coma Scale. J Emerg Med. 2000;19(1):67–71.

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  20. Oeffinger D, Gorton G, Bagley A, Nicholson D, Barnes D, Calmes J, Abel M, Damiano D, Kryscio R, Rogers S, Tylkowski C. Outcome assessments in children with cerebral palsy, part I: descriptive characteristics GMFCS Levels I to III. Dev Med Child Neurol. 2007;49(3):172–80.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  21. Offringa M, Assendelft WJJ, Scholten RJPM. (redactie) Inleiding in evidence-based medicine: Klinisch handelen gebaseerd op bewijsmateriaal. Houten: Bohn Stafleu van Loghum; 2003, pag. 57–71.

    Google Scholar 

  22. Snider L, Majnemer A, Darsaklis V. Virtual reality as a therapeutic modality for children with cerebral palsy. Dev Neurorehabil. 2010;13(2):120–8.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  23. Gilboa Y, Kerrouche B, Longaud-Vales A, Kieffer V, Tiberghien A, Aligon D, Mariller A, Mintegui A, Canizares C, Abada G, Chevignard MP. Describing the attention profile of children and adolescents with acquired brain injury using the virtual classroom. Brain Inj. 2015;29(13-14):1691–700.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  24. Erez N, Weiss PL, Kizony R, Rand D. Comparing performance within a virtual supermarket of children with traumatic brain injury to typically developing children: a pilot study. OTJR (Thorofare N J). 2013;33(4):218–27.

    Google Scholar 

  25. Foreman N, Stanton D, Wilson P, Duffy H. Spatial knowledge of a real school environment acquired from virtual or physical models by able-bodied children and children with physical disabilities. J Exp Psychol Appl. 2003;9(2):67–74.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  26. Bart O, Agam T, Weiss PL, Kizony R. Using video-capture virutal reality for children with acquired brain injury. Disabil Rehabil. 2011;33(17-18):1579–86.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  27. Hanten G, Cook LG, Orsten K, Chapman SB, Li X, Wilde EA, Schnelle KP, Levin HS. Effects of traumatic brain injury on a virtual reality social problem solving task and relations to cortical thickness in adolescence. Neuropsychologia. 2011;49(3):486–97.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  28. Cook LG, Hanten G, Orsten KD, Chapman SB, Li X, Wilde EA, Schnelle KP, Levin HS. Effects of moderate to severe traumatic brain injury on anticipating consequences of actions in adolescents: a preliminary study. J Int Neuropsychol Soc. 2013;19(5):508–17.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  29. Encarnação P, Alvarez L, Rios A, Maya C, Adams K, Cook A. Using virtual robot-mediated play activites to assess cognitive skills. Disabil Rehabil Assist Technol. 2014;9(3):231–41.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  30. Deutsch JE, Borbely M, Filler J, Huhn K, Guarrera-Bowlby P. Use of a low-cost, commercially available gaming console (Wii) for rehabilitation of an adolescent with cerebral palsy. Phys Ther. 2008;88(10):1196–207.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  31. Akhutina T, Foreman N, Krichevets A, Matikka L, Narhi V, Pylaeva N, Vahkuopus J. Improving spatial functioning in children with cerebral palsy using computerized and traditional game tasks. Disabil Rehabil. 2003;25(24):1361–71.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  32. Holden MK. Virtual environments for motor rehabilitation: review. Cyberpsychol Behav. 2005;8(3):187–211.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  33. Weiss PL, Tirosh E, Fehlings D. Role of virtual reality for cerebral palsy management. J Child Neurol. 2014;29(8):1119–24.

    Article  PubMed  Google Scholar 

Download references

Financiering

Dit literatuuronderzoek is tot stand gekomen met financiering van het Revalidatiefonds (RF-projectnummer: R2015010).

Author information

Authors and Affiliations

  1. Kenniscentrum Revalidatiegeneeskunde, UMC Utrecht, Afdeling RF&S, Postbus 85500, Utrecht, 3508 GA, Nederland

    Marc S. van den Heerik, Lauriane A. Spreij, Johanna M. A. Visser-Meily & Tanja C. W. Nijboer

  2. De Hoogstraat Revalidatie, Utrecht, Nederland

    Ingrid C. M. Rentinck

  3. Wilhelmina Kinderziekenhuis, Utrecht, Nederland

    Marjolein Verhoef

Authors
  1. Marc S. van den Heerik
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  2. Lauriane A. Spreij
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  3. Johanna M. A. Visser-Meily
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  4. Ingrid C. M. Rentinck
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  5. Marjolein Verhoef
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  6. Tanja C. W. Nijboer
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

Corresponding author

Correspondence to Tanja C. W. Nijboer.

Additional information

Dit literatuuronderzoek is uitgevoerd bij het Kenniscentrum Revalidatiegeneeskunde Utrecht, dat de samenwerking tussen Hersencentrum Rudolf Magnus, Universitair Medisch Centrum Utrecht en De Hoogstraat Revalidatie gestalte geeft.

M. S. van den Heerik en L. A. Spreij: gedeeld eerste auteurschap.

Rights and permissions

Reprints and permissions

About this article

Check for updates. Verify currency and authenticity via CrossMark

Cite this article

van den Heerik, M.S., Spreij, L.A., Visser-Meily, J.M.A. et al. Spelend revalideren: is er toekomst voor virtual reality in de cognitieve kinderrevalidatie? Een literatuuroverzicht. Neuropraxis 20, 134–146 (2016). https://doi.org/10.1007/s12474-016-0135-2

Download citation

  • Published:

  • Issue Date:

  • DOI: https://doi.org/10.1007/s12474-016-0135-2

Trefwoorden

Search

Navigation