De traditionele behandeling van mensen met type 2-diabetes (T2DM), gebaseerd op de overtuiging dat de ziekte onomkeerbaar is, heeft zich vooral geconcentreerd op de behandeling van hyperglykemie en cardiovasculaire risicofactoren. Maar, zoals ook blijkt uit het artikel van Roelf Holtrop in dit nummer van NTD, kan T2DM-remissie worden bereikt door middel van interventies gericht op overgewicht, de sterkste risicofactor voor diabetes.

Bariatrische chirurgie heeft overtuigend aangetoond dat diabetes langdurig kan worden genezen, waarbij 30-50% zelfs na 20 jaar nog in remissie is. Het aanhoudend gewichtsverlies met dubbele cijfers gaat hierbij gepaard met een belangrijke afname in microvasculaire en macrovasculaire complicaties.1

Ook intensieve leefstijlinterventies zijn in staat T2DM-remissie te bewerkstelligen. In de Look AHEAD- (Action for Health in Diabetes-)studie bereikte 7% in de intensieve leefstijlgroep en 2% in de controlegroep T2DM-remissie na vier jaar. Beduidend lager dan na bariatrische chirurgie, maar de interventiegroep verloor slechts 4,7% van het lichaamsgewicht versus 0,8% in de controlegroep, hetgeen suggereert dat meer gewichtsverlies nodig is voor een betekenisvol effect op het ziekteverloop van T2DM. Een post-hocanalyse van de Look-AHEAD-studie toonde dit ook voor de primaire uitkomstmaat van de studie: de deelnemers die in het eerste jaar ten minste 10% van hun lichaamsgewicht verloren, hadden een 21% lager risico op cardiovasculaire gebeurtenissen gedurende tien jaar dan de mensen met een stabiel gewicht of gewichtstoename.1

De Diabetes Remission Clinical Trial- (DiRECT-)interventie resulteerde in 10% gewichtsverlies, waarbij 46% na één jaar T2DM-remissie bereikte. De mate van gewichtsverlies was de sterkste voorspeller van T2DM-remissie. Van de mensen die ten minste 15 kg afvielen, had 70% T2DM-remissie, terwijl van de deelnemers die minder dan 5 kg verloren slechts 5% T2DM-remissie vertoonde. De recent gepubliceerde vijfjaars follow-updata van DiRECT toonde een teleurstellende afname van het aantal mensen in remissie tot 7%, waarbij aanhoudend gewichtsverlies > 10 kg (10%) de drijvende kracht van remissie bleek.3 Niettemin ondersteunen de bovenstaande data de voordelen van persisterend gewichtsverlies > 10% op het ziekteproces van type 2-diabetesgerelateerde eindpunten en complicaties op de lange termijn, waaronder cardiovasculaire gebeurtenissen. Ook illustreren zij de hardnekkige gewoonte van het lichaam om eenmaal bereikt gewicht krachtig te verdedigen en de noodzaak van additionele maatregelen om gewichtsverlies te laten voortbestaan.

Aanhoudend substantieel gewichtsverlies > 10% begint echter inmiddels ook zonder bariatrische chirurgie een realistische overweging te worden als primair doel bij de behandeling van mensen met T2DM door verschillende, deels nog in ontwikkeling zijnde middelen op basis van darm-pancreashormonen.4 De conceptrichtlijn diabetes mellitus type 2 van de NHG sorteert alvast voor en heeft de definitie van diabetesremissie toegevoegd: minstens drie maanden normale glucosewaarden (nuchtere glucosewaarde < 7 mmol/L en HbA1c < 48 mmol/mol) zonder gebruik van medicatie.

Stel dat jouw patiënt erin is geslaagd zijn type 2-diabetes om te keren, welke zorg ga je hem dan in de toekomst aanbieden? In het huidige nummer bespreekt Roelf Holtrop, huisarts en adviseur diabetes bij Zorggroep Medicamus Noordwest-Veluwe, praktische punten rondom remissie.

Verder in dit nummer Frank Snoek over een recent gepubliceerde internationale consensus betreffende de rollen en competenties van de klinisch psycholoog in de diabeteszorg. Bart Roep over stamceltherapieën bij type 1-diabetes: hoe staan we ervoor? Ook is er aandacht voor een aangepaste versie van de NDF-gesprekskaart toegespitst op mensen met type 1-diabetes.

figure 1

Erik Serné, hoofdredacteur redactieNTD@bsl.nl

Me dunkt weer voldoende garantie voor het nodige leesplezier.

Referenties

  1. 1

    Lingvay I, et al. Obesity management as a primary treatment goal for type 2 diabetes: time to reframe the conversation. Lancet 2022; 399: 394-405.

  2. 2

    Taheri S. Type 2 Diabetes Remission: A New Mission in Diabetes Care. Diabetes Care 2024;47:47-49.

  3. 3

    Lean MEJ, et al. 5-year follow-up of the randomised Diabetes Remission Clinical Trial (DiRECT) of continued support for weight loss maintenance in the UK: an extension study. Lancet Diabetes Endocrinol 2024. Published Online February 23, 2024 https://doi.org/10.1016/S2213-8587(23)00385-6.

  4. 4

    Melson E., et al. What is the pipeline for future medications for obesity? International Journal of Obesity; https://doi.org/10.1038/s41366-024-01473-y.