Skip to main content
SpringerLink
Log in

Neonatale cholestase, wanneer controleert u cortisol?

  • artikelen
  • Published:
Tijdschrift voor Kindergeneeskunde

Samenvatting

Inleiding.

Hypocortisolisme is een behandelbare oorzaak van neonatale cholestase, maar onbehandeld potentieel gevaarlijk bij ingrepen zoals een leverbiopt. Diagnostische richtlijnen van neonatale cholestase zijn niet eenduidig met betrekking tot cortisol.

Doel.

Doel is te beschrijven hoe vaak hypocortisolisme niet adequaat wordt uitgesloten als oorzaak van neonatale cholestase ten tijde van of na het leverbiopt.

Methode.

Retrospectief werden gegevens verzameld van kinderen jonger dan 1 jaar die een leverbiopt ondergingen vanwege cholestase van onbekende oorzaak in het Erasmus MC-Sophia Kinderziekenhuis. Indien na leverbiopsie nog geen diagnose gesteld was, werden ontbrekende en verlaagde cortisolwaarden opnieuw bepaald uit spijtserum en/of speeksel.

Resultaten.

Vierenvijftig kinderen ondergingen in hun eerste levensjaar een leverbiopt vanwege neonatale cholestase e.c.i. Bij 24 van deze kinderen (44%) werd een cortisolbepaling verricht tijdens de diagnostische work-up, waarvan bij 17 kinderen vóór de leverbiopsie. Na leverbiopsie liet de leverhistologie bij 25 van de 54 kinderen aspecifieke cholestatische veranderingen zien en kon er geen duidelijke diagnose gesteld worden. Bij 11 van deze 25 kinderen (44%) was er een cortisolbepaling gedaan gedurende de periode van cholestase. Hier bleek het cortisol bij 7 kinderen onder de referentierange, maar werd er op dat moment geen verdere diagnostiek ingezet. Na verder onderzoek kon de diagnose cortisoldeficiëntie bij 2 van de 25 kinderen gesteld worden.

Conclusie.

In meer dan 50% van de kinderen werd geen cortisol bepaald tijdens de diagnostische work-up van neonatale cholestase. Twee kinderen werden als gevolg hiervan pas in een (te) laat stadium gediagnosticeerd met hypocortisolisme. Geadviseerd wordt om bepaling van het serumcortisol standaard op te nemen in de diagnostische work-up van neonatale cholestase, voorafgaand aan het uitvoeren van een leverbiopt. Een verlaagde cortisolwaarde moet leiden tot verdere spoeddiagnostiek naar bijnierinsufficiëntie.

Summary

Introduction.

Hypocortisolism is a treatable cause of neonatal cholestasis, but untreated it is potentially dangerous in procedures like a liver biopsy. Guidelines for the diagnostic work-up of neonatal cholestasis are inconsistent concerning cortisol measurement.

Aim.

Aim is to describe in what frequency hypocortisolism was not properly excluded in the diagnostic work-up of neonatal cholestasis at the time of the liver biopsy or thereafter.

Method.

Retrospectively we collected data in the Erasmus MC-Sophia of children <1 year old who underwent a liver biopsy because of cholestasis of unknown cause. When no diagnosis was made after liver biopsy, missing and low cortisol levels were measured in stored serum or saliva.

Results.

54 children underwent a liver biopsy in their first year of life because of neonatal cholestasis e.c.i. In 24 of the 54 children (44%) a cortisol was measured during the diagnostic work-up, whereof 17 before biopsy. After biopsy in 25 of the 54 children liver histology showed aspecific cholestatic changes and no final diagnosis could be made. In 11 of these 25 (44%) children cortisol was measured during the period of cholestasis. In 7 of them the cortisol level was below the reference range, but no further diagnostic tests were done at that moment. After cortisol measurement in stored serum or saliva 2 of the 25 children were diagnosed with cortisol deficiency.

Conclusion.

In more than 50% of the children, cortisol wasn’t measured in the diagnostic work-up of neonatal cholestasis. This led to a delay in the diagnosis of hypocortisolism in 2 children. We recommend including serum cortisol in the standard diagnostic work-up of neonatal cholestasis, before performing a liver biopsy. Low cortisol levels must lead to further tests of adrenal insufficiency.

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this article

Log in via an institution

Price excludes VAT (USA)
Tax calculation will be finalised during checkout.

Instant access to the full article PDF.

Institutional subscriptions

Tabel 2

Literatuur

  1. McKiernan PJ. Neonatal cholestasis. Semin Neonatol. 2002;7:153–65.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  2. Sinaasappel M. Neonatale cholestase. In: Werkboek kindergastro-enterologie. Utrecht: Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde, 2002. p. 354–60.

    Google Scholar 

  3. Venigalla S, Gourley GR. Neonatal cholestasis. Semin Perinatol. 2004;28:348–55.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  4. Bruyne R de, Biervliet S van, Vande Velde S, Winckel M van. Clinical practice: neonatal cholestasis. Eur J Pediatr. 2011;170:279–84.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  5. Moyer V, Freese DK, Whitington PF, et al. Guideline for the evaluation of cholestatic jaundice in infants: recommendations of the North American Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology and Nutrition. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2004; 39:115–28.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  6. Roberts EA. Neonatal hepatitis syndrome. Semin Neonatol. 2003;8:357–74.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  7. Kaufman FR, Costin G, Thomas DW, et al. Neonatal cholestasis and hypopituitarism. Arch Dis Child. 1984;59:787–9.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  8. Torbenson M, Hart J,Westerhoff M, et al. Neonatal giant cell hepatitis: histological and etiological findings. Am J Surg Pathol. 2010;34:1498–503.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  9. Spray CH, McKiernan P,Waldron KE, et al. Investigation and outcome of neonatal hepatitis in infants with hypopituitarism. Acta Paediatr. 2000; 89:951–4.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  10. Scommegna S, Galeazzi D, Picone S, et al. Neonatal identification of pituitary aplasia: a life-saving diagnosis. Review of five cases. Horm Res. 2004;62:10–6.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  11. Karnsakul W, Sawathiparnich P, Nimkarn S, et al. Anterior pituitary hormone effects on hepatic functions in infants with congenital hypopituitarism. Ann Hepatol. 2007;6:97–103.

    PubMed  CAS  Google Scholar 

  12. Binder G, Martin DD, Kanther I, et al. The course of neonatal cholestasis in congenital combined pituitary hormone deficiency. J Pediatr Endocrinol Metab. 2007;20:695–702.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  13. Leblanc A, Odievre M, Hadchouel M, et al. Neonatal cholestasis and hypoglycemia: possible role of cortisol deficiency. J Pediatr. 1981;99:577–80.

    PubMed  CAS  Google Scholar 

  14. Derksen-Lubsen G, red. Compendium kindergeneeskunde, diagnostiek en behandeling, 4 dr. Houten: Bohn Stafleu van Loghum, 2011.

    Google Scholar 

  15. Deutschbein T, Unger N, Mann K, et al. Diagnosis of secondary adrenal insufficiency: unstimulated early morning cortisol in saliva and serum in comparison with the insulin tolerance test. Horm Metab Res. 2009;41:834–9.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  16. Al-Saedi S, Dean H, Dent W, et al. Reference ranges for serum cortisol and 17-hydroxyprogesterone levels in preterm infants. J Pediatr. 1995; 126:985–7.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  17. Heckmann M,Wudy SA, Haack D, et al. Reference range for serum cortisol in well preterm infants. Arch Dis Child Fetal Neonatal Ed. 1999;81:F171–4.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  18. Bauman JW Jr, Chang BS, Hall FR. The effects of adrenalectomy and hypophysectomy on bile flow in the rat. Acta Endocrinol (Copenh). 1966;52: 404–8.

    Google Scholar 

  19. Dumont M, Erlinger S. Influence of hydrocortisone on bile formation in the rat. Biol Gastroenterol (Paris). 1973;6:197–203.

    CAS  Google Scholar 

  20. Macarol V, Morris TQ, Baker KJ, et al. Hydrocortisone choleresis in the dog. J Clin Invest. 1970; 49:1714–23.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  21. Wiener D, Smith J, Dahlem S, et al. Serum adrenal steroid levels in healthy full-term 3-day-old infants. J Pediatr. 1987;110:122–4.

    Article  PubMed  CAS  Google Scholar 

  22. Gozansky WS, Lynn JS, Laudenslager ML, et al. Salivary cortisol determined by enzyme immunoassay is preferable to serum total cortisol for assessment of dynamic hypothalamic–pituitary– adrenal axis activity. Clin Endocrinol (Oxf). 2005;63:336–41.

    Article  CAS  Google Scholar 

  23. Tornhage CJ. Salivary cortisol for assessment of hypothalamic-pituitary-adrenal axis function. Neuroimmunomodulation. 2009;16:284–9.

    Article  PubMed  Google Scholar 

Download references

Author information

Authors and Affiliations

  1. Sophia Kinderziekenhuis, Erasmus MC, Rotterdam, The Netherlands

    W. Kleinherenbrink,  J. M. Hulst,  L. van Leeuwen,  F. M. A. P. Claessen,  K. Biermann &  E. L. T. van den Akker

Authors
  1. W. Kleinherenbrink
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  2. J. M. Hulst
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  3. L. van Leeuwen
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  4. F. M. A. P. Claessen
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  5. K. Biermann
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  6. E. L. T. van den Akker
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

Rights and permissions

Reprints and permissions

About this article

Cite this article

Kleinherenbrink, W., Hulst, J.M., van Leeuwen, L. et al. Neonatale cholestase, wanneer controleert u cortisol?. TIJDSCHR. KINDERGENEESKUNDE 80, 31–36 (2012). https://doi.org/10.1007/s12456-012-0009-3

Download citation

  • Published:

  • Issue Date:

  • DOI: https://doi.org/10.1007/s12456-012-0009-3

Search

Navigation