Skip to main content
SpringerLink
Log in

Somberheid in de palliatieve fase

  • Beschouwing
  • Published:
Huisarts en wetenschap Aims and scope

Samenvatting

Warmenhoven F, Vermandere M, Lucassen P, Vissers K, Aertgeerts B, De Lepeleire J. Somberheid in de palliatieve fase. Huisarts Wet 2014;57(5):236–8.

Dat patiënten in de palliatieve fase somber en verdrietig zijn, is normaal en begrijpelijk. De exclusief psychiatrische blik die zulke somberheid benoemt als ‘depressieve stoornis’, is in zo’n situatie verraderlijk. Zij kan beter verruild worden voor een bredere, ‘salutogene’ benadering die zich niet uitsluitend richt op klachten en risicofactoren, maar ook probeert krachtbronnen aan te boren die de patiënt helpen het verdriet een plaats te geven en ‘gezond te sterven’.

Abstract

Warmenhoven F, Vermandere M, Lucassen P, Vissers K, Aertgeerts B, De Lepeleire J. Depression in the palliative phase. Huisarts Wet 2014;57(5):236–8.

It is normal and understandable that patients are depressed and sad during the palliative phase, so it is not always appropriate to view and manage this depression from the psychiatric perspective of ‘depressive disorder’. Instead, it might be better to use the broader ‘salutogenic’ approach, by which emphasis is less on symptoms and risk factors and more on finding sources of inner strength to enable the patient to acknowledge and accept their sadness and to ‘die well’.

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this article

Log in via an institution

Price excludes VAT (USA)
Tax calculation will be finalised during checkout.

Instant access to the full article PDF.

Institutional subscriptions

Literatuur

  1. Statline. Causes of death; main primary causes of death, sex, age [internet]. Voorburg: CBS, 1990-2014. http://statline.cbs.nl/StatWeb, geraadpleegd maart 2014.

  2. Cijfers over doodsoorzaken [internet]. Brussel: Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid, 2010-2014. http://www.zorg-en-gezondheid.be/Cijfers/Sterfte­cijfers/Cijfers-over-doodsoorzaken/, geraadpleegd maart 2014.

  3. WHO definition of palliative care [internet]. Geneva: WHO, 1998-2014. http://www.who.int/cancer/palliative/definition/en/, geraadpleegd maart 2014.

  4. Stiefel R, Die Trill M, Berney A, Olarte JM, Razavi A. Depression in palliative care: A pragmatic report from the Expert Working Group of the European Association for Palliative Care. Support Care Cancer 2001;9:477–88.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  5. Horwitz AV, Wakefield JC. The loss of sadness: How psychiatry transformed normal sorrow into depressive disorder. Oxford: Oxford University Press, 2007.

    Google Scholar 

  6. McWhinney IR. Textbook of family medicine. Oxford: Oxford University Press, 2009.

    Google Scholar 

  7. American Psychiatric Association. Diagnostic and statistical manual of mental disorders. 4th ed., text revision. Washington (DC): American Psychi­atric Press, 2000. Ch. 6: Mood disorders.

  8. Reeve JL, Lloyd-Williams M, Dowrick C. Revisiting depression in palliative care settings: the need to focus on clinical utility over validity. Palliat Medi­cine 2008;22:383–91.

  9. Warmenhoven F, Van Rijswijk E, Van Hoogstraten E, Van Spaendonck K, Lu­cassen P, Prins J, et al. How family physicians address diagnosis and ma­nagement of depression in palliative care patients. Ann Fam Med 2012;10:330–6.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  10. American Psychiatric Association. DSM-IV patiëntenzorg: Diagnostiek en classificatie van psychische stoornissen voor de geneeskunde. Lisse: Swets & Zeitlinger, 1996.

    Google Scholar 

  11. Van Weel-Baumgarten EM, Van Gelderen MG, Grundmeijer HGLM, Licht-Strunk E, Van Marwijk HWJ, Van Rijswijk HCAM, et al. NHG-Standaard De-pressie (tweede herziening). Huisarts Wet 2012;55:252-9. https://www.nhg.org/standaarden/samenvatting/depressie, geraadpleegd maart 2014.

  12. Dowrick C. Beyond depression: A new approach to understanding and ma­nagement. Oxford: Oxford University Press, 2009.

    Book  Google Scholar 

  13. Baart A. Aandacht: etudes in presentie. Den Haag: Boom Lemma, 2011.

    Google Scholar 

  14. Heyrman J, Declercq T, Rogiers R, Pas L, Michels J, Goetinck M, et al. Depres­sie bij volwassenen: Aanpak door de huisarts. Huisarts Nu 2008;37:284-317. http://www.domusmedica.be/documentatie/richtlijnen/overzicht/depressie.html, geraadpleegd maart 2014.

  15. Depp CA, Glatt SJ, Jeste DV. Recent advances in research on successful or healthy aging. Curr Psychiatry Rep 2007;9:7–13.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  16. Antonovsky A. Health, stress and coping. San Francisco: Jossey-Bass, 1979.

    Google Scholar 

  17. Antonovsky A. The salutogenic model as a theory to guide health promotion. Health Promotion International 1996;11:11–8.

    Article  Google Scholar 

  18. Kuhl D. What dying people want: Practical wisdom for the end of life. New York: PublicAffairs, 2002.

    Google Scholar 

  19. Warmenhoven F, Lucassen P, Vermandere M, Aertgeerts B, Van Weel C, Vis­sers K, et al. ‘Life is still worth living’: A pilot exploration of self-reported re­sources of palliative care patients while facing a terminal illness. In: War­menhoven F. Depression in palliative care. Normal sadness or disorder? [proefschrift]. Nijmegen: Radboud Universiteit, 2013. p. 91-106. http://hdl. handle.net/2066/112641, geraadpleegd maart 2014.

  20. Fredrickson BL. The role of positive emotions in positive psychology. The broaden-and-build theory of positive emotions. Am Psychol 2001;56:218–26.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  21. Malterud K, Hollnagel H. Positive self-assessed general health in patients with medical problems: A qualitative study from general practice. Scand J Prim Health Care 2004;22:11–5.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  22. Leget C. Van levenskunst tot stervenskunst: Over spiritualiteit in de pallia­tieve zorg. Tielt: Lannoo, 2008.

    Google Scholar 

  23. Leget C, Staps T, Van de Geer J, Mur-Arnoldi C, Wulp M, Jochemsen H. Richt­lijn spirituele zorg, versie 1.0 [internet]. Utrecht: VIKC, 2010. http://www.oncoline.nl/spirituele-zorg, geraadpleegd maart 2014.

Download references

Author information

Authors and Affiliations

  1. Academisch Centrum voor Huisartsgeneeskunde, KU Leuven, Kapucijnenvoer 33 blok j, 7001, 3000, Leuven, Belgium

    Franca Warmenhoven

  2. http://www.bsl.nl

    Mieke Vermandere, Peter Lucassen &  Bert Aertgeerts

  3. afdeling Anesthesiologie, Radboudumc, Nijmegen, The Netherlands

    Jan De Lepeleire

  4. afdeling Eerstelijnsgeneeskunde, Radboudumc, Nijmegen, The Netherlands

    Kris Vissers

Authors
  1. Franca Warmenhoven
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  2. Mieke Vermandere
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  3. Peter Lucassen
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  4. Kris Vissers
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  5. Bert Aertgeerts
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  6. Jan De Lepeleire
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

Corresponding author

Correspondence to Franca Warmenhoven.

Additional information

KU Leuven, Academisch Centrum voor Huisartsgeneeskunde, Kapucijnenvoer 33 blok j, bus 7001, 3000 Leuven, België: dr. F.C. Warmenhoven, huisarts-onderzoeker; dr. M. Vermandere, huisarts-onderzoeker; prof.dr. B. Aertgeerts, hoogleraar Huisartsgeneeskunde; prof.dr. J.D. De Lepeleire, hoogleraar Huisartsgeneeskunde. Radboudumc, afdeling Anesthesiologie, Pijn en Palliatieve Geneeskunde, Nijmegen: prof.dr. K.C.P. Vissers, hoogleraar Palliatieve Zorg. Radboudumc, afdeling Eerstelijnsgeneeskunde, Nijmegen: dr. P.L.B.J. Lucassen, huisarts-onderzoeker • Correspondentie: franca.warmenhoven@med.kuleuven.be • Mogelijke belangenverstrengeling: ZonMw financierde een deel van het onderzoek dat in het proefschrift is opgenomen (projectnummer 1150.0007).

Deze beschouwing is geschreven naar aanleiding van het proefschrift van Franca Warmenhoven, Depression in palliative care. Normal sadness or disorder? Radboud Universiteit Nijmegen, 27 mei 2013. http://repository.ubn.ru.nl/handle/2066/112641.

About this article

Check for updates. Verify currency and authenticity via CrossMark

Cite this article

Warmenhoven, F., Vermandere, M., Lucassen, P. et al. Somberheid in de palliatieve fase. HUISARTS WETENSCHAP 57, 236–238 (2014). https://doi.org/10.1007/s12445-014-0124-8

Download citation

  • Published:

  • Issue Date:

  • DOI: https://doi.org/10.1007/s12445-014-0124-8

Search

Navigation